kazić

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *kazìti. First attested in the end of the 14th century.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /kaʑit͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /kaʑit͡ɕ/

Verb

[edit]

kazić impf

  1. (of physical things) to ruin, to break, to destroy
    • 1930 [c. 1455], “II Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[1], 24, 12:
      Naymaly... *rzemyoszlnyki kaszdego dzala, abi oprawyly domv bozego..., abi to, czso syø bylo poczølo kazicz (quod cadere coeperat), polepszilo
      [Najmali... rzemięślniki każdego działa, aby oprawili domu Bożego..., aby to, czso się było poczęło kazić (quod cadere coeperat), polepszyło]
  2. (of a country) to ravage, to plunder
    • 1930 [c. 1455], “Jud”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[2], 10, 9:
      Sinowye Amonowy, Iordan przechadzaiøcz, kazili (vastarent) Ivdø y Benyamyna, y Efrayma
      [Synowie Amonowi, Jordan przechadzając, kazili (vastarent) Judę i Benijamina, i Efraima]
  3. (transitive or reflexive with się, of living beings) to bring harm, to torment
    • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[3], 18, 18:
      Nyedobrø rzecz czynysz, szalonø robotøø kaszysz sze (stulto labore consumeris) y ty, y lud ten, ktory gest s tobøø
      [Niedobrą rzecz czynisz, szaloną robotą kazisz się (stulto labore consumeris) i ty, i lud ten, ktory jest z tobą]
    • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 42:
      Kazy cassatur (ut emam a te aream et aedificem altare domino, et cesset interfectio, quae grassatur in populo II Reg 24, 21)
      [Kazi cassatur (ut emam a te aream et aedificem altare Domino, et cesset interfectio, quae grassatur in populo II Reg 24, 21)]
  4. (of mental phenomena, attested in Lesser Poland) to violate, to break, to exceed
    • 1892 [1484], Hieronim Łopaciński, editor, Reguła trzeciego zakonu św. Franciszka i drobniejsze zabytki języka polskiego z końca w. XV i początku XVI[4], Krakow, page 724:
      Nye yesth sluszno zadnemv czlovyekovy thego naszego napyssanya, vstavyenya they reguly... zlamaczi, kaziczi (hanc paginam nostri statuti et ordinationis infringere)
      [Nie jest słuszno żadnemu człowiekowi tego naszego napisania, ustawienia tej reguły... złamać(i), kazić(i) (hanc paginam nostri statuti et ordinationis infringere)]
  5. (attested in Lesser Poland) to blight, to shatter, to thwart; to reject
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[5], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 32, 10:
      Gospodzin... kazy mislena ludzska y kazy rady ksøszøcze (dominus... reprobat... cogitationes populorum et reprobat consilia principum)
      [Gospodzin... kazi myślenia ludzska i kazi rady książęce (dominus... reprobat... cogitationes populorum et reprobat consilia principum)]
  6. (law, attested in Masovia) to annul, to invalidate
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 28:
      Thy przywyleye, ylko k themv yako szmyerthnee a bląndnee, prooznee czynymy, kazymy, wsrzvcami y odszywami (cassamus, irritamus et revocamus, Dział 16: odwolawamy y kaszemy ge za nyczs myecz)
      [Ty przywileje, ilko k temu jako śmiertne a błędne, prożne czynimy, kazimy, wzrzucamy i odzywamy (cassamus, irritamus et revocamus, Dział 16: odwoławamy i każemy je za niczs mieć)]

Derived terms

[edit]
verbs
[edit]
adjectives
nouns

Descendants

[edit]
  • Polish: kazić

References

[edit]
  • Boryś, Wiesław (2005) “kazić”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • Sławski, Franciszek (1958-1965) “kazić”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
  • Mańczak, Witold (2017) “kazić”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
  • Bańkowski, Andrzej (2000) “kazić”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “kazić (się)”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish kazić.

Pronunciation

[edit]
 

Verb

[edit]

kazić impf

  1. (transitive, archaic) to harm; to damage; to destroy (to have a destructive or harmful effect on someone or something)
  2. (transitive, archaic) to demoralize (to cause to become demoralized)
    Synonym: demoralizować
  3. (transitive, obsolete or Kuyavia) to dirty, to soil, to stain (to cause to become dirty)
    Synonyms: kalać, plamić
  4. (intransitive, obsolete) to act strange
    Synonym: dziwaczyć
  5. (transitive, Middle Polish) to invalidate, to cancel; to not comply
  6. (transitive, Middle Polish) to remove from an office or position
  7. (transitive, Middle Polish) to disprove (to deprive of evidentiary value)
    Synonym: zbijać
  8. (transitive, Middle Polish) to alleviate (to cause symptoms harmful to one's health to disappear and deprive them of their negative impact)
  9. (transitive, Middle Polish, metapohrically) to liquidate, to dissolve
    Synonym: likwidować
  10. (transitive, Middle Polish) to bother
    Synonym: przeszkadzać
  11. (transitive, Middle Polish) to reprimand, to stigmatize
    Synonyms: ganić, piętnować
  12. (reflexive with się, obsolete) to harm; to damage; to destroy (to undergo a destructive or harmful effect on someone or something)
  13. (reflexive with się, obsolete) to demoralize (to become demoralized)
    Synonyms: hańbić się, demoralizować się
  14. (reflexive with się, obsolete) to demoralize (to be demoralized)
    Synonyms: hańbić się, demoralizować się
  15. (reflexive with się, obsolete) to dirty, to soil, to stain (to become dirty)

Conjugation

[edit]
Conjugation of kazić impf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive kazić
present tense 1st każę kazimy
2nd kazisz kazicie
3rd kazi każą
impersonal kazi się
past tense 1st kaziłem,
-(e)m kaził
kaziłam,
-(e)m kaziła
kaziłom,
-(e)m kaziło
kaziliśmy,
-(e)śmy kazili
kaziłyśmy,
-(e)śmy kaziły
2nd kaziłeś,
-(e)ś kaził
kaziłaś,
-(e)ś kaziła
kaziłoś,
-(e)ś kaziło
kaziliście,
-(e)ście kazili
kaziłyście,
-(e)ście kaziły
3rd kaził kaziła kaziło kazili kaziły
impersonal każono
future tense 1st będę kaził,
będę kazić
będę kaziła,
będę kazić
będę kaziło,
będę kazić
będziemy kazili,
będziemy kazić
będziemy kaziły,
będziemy kazić
2nd będziesz kaził,
będziesz kazić
będziesz kaziła,
będziesz kazić
będziesz kaziło,
będziesz kazić
będziecie kazili,
będziecie kazić
będziecie kaziły,
będziecie kazić
3rd będzie kaził,
będzie kazić
będzie kaziła,
będzie kazić
będzie kaziło,
będzie kazić
będą kazili,
będą kazić
będą kaziły,
będą kazić
impersonal będzie kazić się
conditional 1st kaziłbym,
bym kaził
kaziłabym,
bym kaziła
kaziłobym,
bym kaziło
kazilibyśmy,
byśmy kazili
kaziłybyśmy,
byśmy kaziły
2nd kaziłbyś,
byś kaził
kaziłabyś,
byś kaziła
kaziłobyś,
byś kaziło
kazilibyście,
byście kazili
kaziłybyście,
byście kaziły
3rd kaziłby,
by kaził
kaziłaby,
by kaziła
kaziłoby,
by kaziło
kaziliby,
by kazili
kaziłyby,
by kaziły
impersonal każono by
imperative 1st niech każę kaźmy
2nd kaź kaźcie
3rd niech kazi niech każą
active adjectival participle każący każąca każące każący każące
passive adjectival participle każony każona każone każeni każone
contemporary adverbial participle każąc
verbal noun każenie

Derived terms

[edit]
verbs

Further reading

[edit]
  • kazić in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “kazić”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “kazić się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “kazić”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “kazić”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1902), “kazić”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 2, Warsaw, page 307
  • kazić in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
  • Oskar Kolberg (1867) “kazić”, in Dzieła wszystkie: Kujawy (in Polish), page 271