հաց

Armenian

հաց (1)

Etymology

From Old Armenian հաց (hacʻ).

Pronunciation

• (Eastern Armenian, standard) IPA^(key): /hat͡sʰ/ [hɑt͡sʰ]
• (Western Armenian, standard) IPA^(key): /hat͡s/ [hɑt͡sʰ]

• Audio (Eastern Armenian)

  (file)

Noun

հաց • (hacʻ)

1. bread
2. (by extension) meal, food, table

   հաց ուտել ― hacʻ utel ― to eat

3. (figuratively) living, means of subsistence
4. honey with honeycomb
5. grain

   Synonym: հացահատիկ (hacʻahatik)

6. grain field (usually wheat or barley)

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)

	singular	plural
nominative	հաց (hacʻ)	հացեր (hacʻer)
dative	հացի (hacʻi)	հացերի (hacʻeri)
ablative	հացից (hacʻicʻ)	հացերից (hacʻericʻ)
instrumental	հացով (hacʻov)	հացերով (hacʻerov)
locative	հացում (hacʻum)	հացերում (hacʻerum)
	definite forms
nominative	հացը/հացն (hacʻə/hacʻn)	հացերը/հացերն (hacʻerə/hacʻern)
dative	հացին (hacʻin)	հացերին (hacʻerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	հացս (hacʻs)	հացերս (hacʻers)
dative	հացիս (hacʻis)	հացերիս (hacʻeris)
ablative	հացիցս (hacʻicʻs)	հացերիցս (hacʻericʻs)
instrumental	հացովս (hacʻovs)	հացերովս (hacʻerovs)
locative	հացումս (hacʻums)	հացերումս (hacʻerums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	հացդ (hacʻd)	հացերդ (hacʻerd)
dative	հացիդ (hacʻid)	հացերիդ (hacʻerid)
ablative	հացիցդ (hacʻicʻd)	հացերիցդ (hacʻericʻd)
instrumental	հացովդ (hacʻovd)	հացերովդ (hacʻerovd)
locative	հացումդ (hacʻumd)	հացերումդ (hacʻerumd)

Derived terms

• ժենգյալով հաց (žengyalov hacʻ)
• հացաբույս (hacʻabuys)
• հացադուլ (hacʻadul)

 

Old Armenian

Etymology

The origin is uncertain. Perhaps from Proto-Indo-European *p(e)h₂s(-sk)-, from *peh₂s- (“to feed, graze”), from *peh₂- and cognate with Latin pānis (“bread”), pastillum (“form of sacrificial cake”), pascō (“to feed, pasture; to provide food for; to nurture; to gratify hunger”).

Noun

հաց • (hacʻ)

1. bread

   թարմ հաց ― tʻarm hacʻ ― new, soft, well baked, hot bread

   կակուղ հաց ― kakuł hacʻ ― soft bread

   քաջեփ, կսկուծ հաց ― kʻaǰepʻ, kskuc hacʻ ― well baked, hot bread

   ջերմ հաց ― ǰerm hacʻ ― hot bread

   օթեկ հաց ― ōtʻek hacʻ ― stale bread

   կարծր հաց ― karcr hacʻ ― hard bread

   անեփ հաց ― anepʻ hacʻ ― half-baked bread

   սպիտակ հաց ― spitak hacʻ ― white bread

   սեաւ, թուխ հաց ― seaw, tʻux hacʻ ― brown bread

   տան հաց ― tan hacʻ ― household bread

   հացագործի հաց ― hacʻagorci hacʻ ― baker's bread

   հաց համեմաւոր ― hacʻ hamemawor ― gingerbread

   անխմոր հաց ― anxmor hacʻ ― unleavened bread

   գետնոյ հաց ― getnoy hacʻ ― hog's-wort, sow-bread

   կեղեւ հացի (կողինձ) ― kełew hacʻi (kołinj) ― bread-crust

   ներքին կեղեւ ― nerkʻin kełew ― under-crust

   վերին կեղեւ ― verin kełew ― upper-crust

   միջուկ հացի ― miǰuk hacʻi ― crumb

   շերտ հացի կոգեզանդ ― šert hacʻi kogezand ― slice of bread and butter

   կոտոր հացի ― kotor hacʻi ― a morsel of bread

   փշրանք հացի ― pʻšrankʻ hacʻi ― crumbs

   հաց յարգանակի ― hacʻ yarganaki ― sopped bread, panado

   հաց խորովեալ ― hacʻ xoroveal ― toast, slice of toast

   հաց առաջաւորութեան, առաջադրութեան, երեսաց ― hacʻ aṙaǰaworutʻean, aṙaǰadrutʻean, eresacʻ ― show-bread

   հաց կենաց, երկնաւոր հաց ― hacʻ kenacʻ, erknawor hacʻ ― the bread of life; the Eucharist

   հաց սգոյ, նեղութեան ― hacʻ sgoy, nełutʻean ― the bread of pain, of affliction

   հաց թրել, գործել ― hacʻ tʻrel, gorcel ― to make, to bake bread

   հաց ունել ― hacʻ unel ― to have bread

   առանց հացի լինել ― aṙancʻ hacʻi linel ― not to have bread to eat

   չոր հաց ուտել ― čʻor hacʻ utel ― to eat dry bread

   թանալ զհաց իւր արտասուօք ― tʻanal zhacʻ iwr artasuōkʻ ― to eat the bread of affliction

   հացի բերան վարձու գործել ― hacʻi beran varju gorcel ― to serve for his bread

   հաց կտրել, բեկանել, բրդել ― hacʻ ktrel, bekanel, brdel ― to cut or break bread; to crumble, to crum

   կեղեւել զհաց ― kełewel zhacʻ ― to cut off the crust, to chip it off

   հատանել զհաց քաղցելոց ― hatanel zhacʻ kʻałcʻelocʻ ― to keep the bread from the hungry

2. (by extension) food, victuals, livelihood; meal, repast, table

   քրտամբք երեսաց իւրոց գտանել զհաց իւր ― kʻrtambkʻ eresacʻ iwrocʻ gtanel zhacʻ iwr ― to get one's bread by the sweat of one's brow

   ի հաց կոչել զոք ― i hacʻ kočʻel zokʻ ― to invite to dinner

   հաց մեծ գործել ― hacʻ mec gorcel ― to give a grand dinner

   հաղորդել ընդ ումեք հացիւ ― hałordel ənd umekʻ hacʻiw ― to eat with one

   արկանել հաց ― arkanel hacʻ ― to serve up; to give to eat

   անարժան է հացին զոր ուտէ ― anaržan ē hacʻin zor utē ― he is not worth his salt

3. wheat

Declension

i-type

	singular		plural
nominative	հաց (hacʻ)		հացք (hacʻkʻ)
genitive	հացի (hacʻi)		հացից (hacʻicʻ)
dative	հացի (hacʻi)		հացից (hacʻicʻ)
accusative	հաց (hacʻ)		հացս (hacʻs)
ablative	հացէ (hacʻē)		հացից (hacʻicʻ)
instrumental	հացիւ (hacʻiw)		հացիւք (hacʻiwkʻ)
locative	հացի (hacʻi)		հացս (hacʻs)

Synonyms

• (bread): պան (pan)
• (wheat): ցորեան (cʻorean)

Derived terms

• աղուհաց (ałuhacʻ)
• աղուհացք (ałuhacʻkʻ)
• անհաց (anhacʻ)
• գարեհաց (garehacʻ)
• հացաբաշխ (hacʻabašx)
• հացագործ (hacʻagorc)
• հացադեղ (hacʻadeł)
• հացադիր (hacʻadir)
• հացալից (hacʻalicʻ)
• հացակարօտ (hacʻakarōt)
• հացակից (hacʻakicʻ)
• հացակցութիւն (hacʻakcʻutʻiwn)
• հացահատ (hacʻahat)
• հացամեծար (hacʻamecar)
• հացամոլ (hacʻamol)
• հացանամ (hacʻanam)
• հացանոց (hacʻanocʻ)
• հացաշատ (hacʻašat)
• հացապակաս (hacʻapakas)
• հացավաճառ (hacʻavačaṙ)
• հացատու (hacʻatu)
• հացարար (hacʻarar)
• հացարարոց (hacʻararocʻ)
• հացարարութիւն (hacʻararutʻiwn)
• հացաւէտ (hacʻawēt)
• հացերէց (hacʻerēcʻ)
• հացեփ (hacʻepʻ)
• հացեփեաց (hacʻepʻeacʻ)
• հացընթրիք (hacʻəntʻrikʻ)
• հացիկ (hacʻik)
• հացկատակ (hacʻkatak)
• հացկատակեան (hacʻkatakean)
• հացկերոյթ (hacʻkeroytʻ)
• հացկերութիւն (hacʻkerutʻiwn)
• հացկից (hacʻkicʻ)
• հացհամեմ (hacʻhamem)
• հացմիջուկ (hacʻmiǰuk)
• հացուտիք (hacʻutikʻ)
• հացուտունք (hacʻutunkʻ)
• հացտու (hacʻtu)
• հացքուլեփ (hacʻkʻulepʻ)
• մեծահաց (mecahacʻ)

 

Descendants

• Armenian: հաց (hacʻ)

References

• Petrosean, Matatʻeay (1879) “հաց”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “հաց”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “հաց”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, page 396