գունդ

Armenian

Pronunciation

• Audio (Eastern Armenian)

  (file)

• (Eastern Armenian, standard) IPA^(key): /ɡund/ [ɡund]
• (Western Armenian, standard) IPA^(key): /kunt/ [kʰuntʰ]

Etymology 1

From Old Armenian գունդ (gund).

Noun

գունդ • (gund)

2. spherical object, sphere, ball, orb
3. (geometry) sphere

   գնդի ծավալը համեմատական է շառավղի խորանարդին ― gndi cavalə hamematakan ē šaṙavġi xoranardin ― the volume of the sphere is proportional to the cube of the radius

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)

	singular	plural
nominative	գունդ (gund)	գնդեր (gnder)
dative	գնդի (gndi)	գնդերի (gnderi)
ablative	գնդից (gndicʻ)	գնդերից (gndericʻ)
instrumental	գնդով (gndov)	գնդերով (gnderov)
locative	գնդում (gndum)	գնդերում (gnderum)
	definite forms
nominative	գունդը/գունդն (gundə/gundn)	գնդերը/գնդերն (gnderə/gndern)
dative	գնդին (gndin)	գնդերին (gnderin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	գունդս (gunds)	գնդերս (gnders)
dative	գնդիս (gndis)	գնդերիս (gnderis)
ablative	գնդիցս (gndicʻs)	գնդերիցս (gndericʻs)
instrumental	գնդովս (gndovs)	գնդերովս (gnderovs)
locative	գնդումս (gndums)	գնդերումս (gnderums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	գունդդ (gundd)	գնդերդ (gnderd)
dative	գնդիդ (gndid)	գնդերիդ (gnderid)
ablative	գնդիցդ (gndicʻd)	գնդերիցդ (gndericʻd)
instrumental	գնդովդ (gndovd)	գնդերովդ (gnderovd)
locative	գնդումդ (gndumd)	գնդերումդ (gnderumd)

Derived terms

• գնդիկ (gndik)
• գնդոլորտ (gndolort)
• երկրագունդ (erkragund)

 

Etymology 2

Learned borrowing from Old Armenian գունդ (gund).

Noun

գունդ • (gund)

1. (military) regiment

   Synonyms: զորագունդ (zoragund), (colloquial, non-standard) պոլկ (polk)

2. (historical) troop, brigade, battalion (of soldiers)
3. (archaic) group, assemblage

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)

	singular	plural
nominative	գունդ (gund)	գնդեր (gnder)
dative	գնդի (gndi)	գնդերի (gnderi)
ablative	գնդից (gndicʻ)	գնդերից (gndericʻ)
instrumental	գնդով (gndov)	գնդերով (gnderov)
locative	գնդում (gndum)	գնդերում (gnderum)
	definite forms
nominative	գունդը/գունդն (gundə/gundn)	գնդերը/գնդերն (gnderə/gndern)
dative	գնդին (gndin)	գնդերին (gnderin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	գունդս (gunds)	գնդերս (gnders)
dative	գնդիս (gndis)	գնդերիս (gnderis)
ablative	գնդիցս (gndicʻs)	գնդերիցս (gndericʻs)
instrumental	գնդովս (gndovs)	գնդերովս (gnderovs)
locative	գնդումս (gndums)	գնդերումս (gnderums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	գունդդ (gundd)	գնդերդ (gnderd)
dative	գնդիդ (gndid)	գնդերիդ (gnderid)
ablative	գնդիցդ (gndicʻd)	գնդերիցդ (gndericʻd)
instrumental	գնդովդ (gndovd)	գնդերովդ (gnderovd)
locative	գնդումդ (gndumd)	գնդերումդ (gnderumd)

Derived terms

• զորագունդ (zoragund)

 

Old Armenian

Etymology 1

From Middle Iranian *gund (“spherical object”); see Middle Persian gwnd (gund, “testicle”) for more.

Alternative forms

• գունտ (gunt) — post-Classical
• կունտն (kuntn), կունտ (kunt), կունդն (kundn), կունդ (kund) — sense “wheel” only

Noun

գունդ • (gund)

2. spherical object, sphere, globe

   գունդ փոքրիկ ― gund pʻokʻrik ― bullet; globule

   գունդ անուոյ ― gund anuoy ― nave of a wheel

   գունդ կշռոց ― gund kšṙocʻ ― weight

   գունդ կապարեայ ― gund kapareay ― lead

3. arch of heaven, vault
4. celestial body, heavenly body, orb
5. the spherical section of the lamp into which the oil is poured
6. sounding line, plummet

   չափել զծով գնտով ― čʻapʻel zcov gntov ― to sound

7. wheel
8. human head

Declension

i-a-type

	singular		plural
nominative	գունդ (gund)		գունդք (gundkʻ)
genitive	գնդի (gndi)		գնդաց (gndacʻ)
dative	գնդի (gndi)		գնդաց (gndacʻ)
accusative	գունդ (gund)		գունդս (gunds)
ablative	գնդէ (gndē)		գնդաց (gndacʻ)
instrumental	գնդաւ (gndaw)		գնդաւք = գնդօք (gndawkʻ = gndōkʻ)
locative	գնդի (gndi)		գունդս (gunds)

i-type

	singular		plural
nominative	գունդ (gund)		գունդք (gundkʻ)
genitive	գնդի (gndi)		գնդից (gndicʻ)
dative	գնդի (gndi)		գնդից (gndicʻ)
accusative	գունդ (gund)		գունդս (gunds)
ablative	գնդէ (gndē)		գնդից (gndicʻ)
instrumental	գնդիւ (gndiw)		գնդիւք (gndiwkʻ)
locative	գնդի (gndi)		գունդս (gunds)

o-type

	singular		plural
nominative	գունդ (gund)		գունդք (gundkʻ)
genitive	գնդոյ (gndoy)		գնդոց (gndocʻ)
dative	գնդոյ (gndoy)		գնդոց (gndocʻ)
accusative	գունդ (gund)		գունդս (gunds)
ablative	գնդոյ (gndoy)		գնդոց (gndocʻ)
instrumental	գնդով (gndov)		գնդովք (gndovkʻ)
locative	գունդ (gund)		գունդս (gunds)

Derived terms

• աշխարհագունդ (ašxarhagund)
• բոլորագունդ (boloragund)
• գնդածաղիկ (gndacałik)
• գնդակ (gndak)
• գնդական (gndakan)
• գնդակեմ (gndakem)
• գնդաձեւ (gndajew)
• գնդաձեւութիւն (gndajewutʻiwn)
• գնդանամ (gndanam)
• գնդապէս (gndapēs)
• գնդատեսակ (gndatesak)
• գնդատեսակութիւն (gndatesakutʻiwn)
• գնդատեսիլ (gndatesil)
• գնդատեսութիւն (gndatesutʻiwn)
• գնդեմ (gndem)
• գնդղուկ (gndłuk)
• գնտածաղիկ (gntacałik)
• գնտակ (gntak)
• գնտական (gntakan)
• գնտաձեւ (gntajew)
• գնտաղ (gntał)
• գունդխաղ (gundxał)
• կիսագնդակ (kisagndak)
• կիսագունդ (kisagund)
• ստեղագունդ (stełagund)

 

Descendants

• Armenian: գունդ (gund)
  • → Assyrian Neo-Aramaic: ܟܘܢܕܐ (kundā)
  • → Azerbaijani: kündə
  • → Udi: ҝуьндаь (gʲündä)
• → Georgian: გუნდა (gunda)

References

• Petrosean, Matatʻeay (1879) “գունդ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “գունդ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Ačaṙean, Hračʻeay (1971) “գունդ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume I, Yerevan: University Press, pages 593–594
• MacKenzie, D. N. (1971) “²gund”, in A concise Pahlavi dictionary, London, New York, Toronto: Oxford University Press, page 38
• Bartholomae, Christian (1904) Altiranisches Wörterbuch [Old Iranian Dictionary]‎^[2] (in German), Strassburg: K. J. Trübner, column 525

Etymology 2

From Middle Persian gwnd (gund, “army, troop; group, gathering”).

Noun

գունդ • (gund)

1. group, assemblage, troop (of bees, men, angels but especially of soldiers)
   • 5th century, Ełišē, Vasn Vardanay ew Hayocʿ paterazmin [History of Vardan and the Armenian War] chapter 4, (1957 edition, page 96):

     Այլ և դրօշից անգամ իւրաքանչիւրոց տեղեկանայր ի նմանէ․ և թէ քանի՛ գունդ զզօրսն բաժանիցեն, և ո՛ր ոք ի նոցանէ սաղարք լինիցին, և ո՛ր զօրագլուխ յորմէ կողմանէ յռազմ մտանիցէ, և զինչ անուանք իւրաքանչիւր համհարզացն իցեն, և քանի՛ փողահարք ի մէջ գնդին ձայնիցեն։

     Ayl ew drōšicʻ angam iwrakʻančʻiwrocʻ tełekanayr i nmanē; ew tʻē kʻaní gund zzōrsn bažanicʻen, ew ór okʻ i nocʻanē sałarkʻ linicʻin, ew ór zōraglux yormē kołmanē yṙazm mtanicʻē, ew zinčʻ anuankʻ iwrakʻančʻiwr hamharzacʻn icʻen, ew kʻaní pʻołaharkʻ i mēǰ gndin jaynicʻen.

     • Translation by Robert W. Thomson

       He also inquired from him about each of the standards: into how many companies they divided the army, which of them were generals, which commander would attack from which side, what were the names of each one's adjutants, how many trumpeters would sound in the company.

2. military theme, military province

   կողմն Վասպուրական գնդին ― kołmn Vaspurakan gndin ― Vaspurakan military province

Declension

i-a-type

	singular		plural
nominative	գունդ (gund)		գունդք (gundkʻ)
genitive	գնդի (gndi)		գնդաց (gndacʻ)
dative	գնդի (gndi)		գնդաց (gndacʻ)
accusative	գունդ (gund)		գունդս (gunds)
ablative	գնդէ (gndē)		գնդաց (gndacʻ)
instrumental	գնդաւ (gndaw)		գնդաւք = գնդօք (gndawkʻ = gndōkʻ)
locative	գնդի (gndi)		գունդս (gunds)

i-type

	singular		plural
nominative	գունդ (gund)		գունդք (gundkʻ)
genitive	գնդի (gndi)		գնդից (gndicʻ)
dative	գնդի (gndi)		գնդից (gndicʻ)
accusative	գունդ (gund)		գունդս (gunds)
ablative	գնդէ (gndē)		գնդից (gndicʻ)
instrumental	գնդիւ (gndiw)		գնդիւք (gndiwkʻ)
locative	գնդի (gndi)		գունդս (gunds)

o-type

	singular		plural
nominative	գունդ (gund)		գունդք (gundkʻ)
genitive	գնդոյ (gndoy)		գնդոց (gndocʻ)
dative	գնդոյ (gndoy)		գնդոց (gndocʻ)
accusative	գունդ (gund)		գունդս (gunds)
ablative	գնդոյ (gndoy)		գնդոց (gndocʻ)
instrumental	գնդով (gndov)		գնդովք (gndovkʻ)
locative	գունդ (gund)		գունդս (gunds)

Derived terms

• ազատագունդ (azatagund)
• առաքելագունդ (aṙakʻelagund)
• արքայագունդ (arkʻayagund)
• բազմագունդ (bazmagund)
• գազանագունդ (gazanagund)
• գնդակ (gndak)
• գնդակից (gndakicʻ)
• գնդապետ (gndapet)
• գունդագունդ (gundagund)
• գունդսաղար (gundsałar)
• դիւագունդ (diwagund)
• երկգնդիմ (erkgndim)
• իսրայէլագունդ (israyēlagund)
• լուսագունդ (lusagund)
• համագունդ (hamagund)
• համգունդ (hamgund)
• հեծելագունդ (hecelagund)
• հետեւակագունդ (hetewakagund)
• հրեշտակագունդ (hreštakagund)
• մարմնագունդ (marmnagund)
• միագունդ (miagund)
• յաճախագունդ (yačaxagund)
• նախարարագունդ (naxararagund)
• ներքնագունդ (nerkʻnagund)
• սեւագունդ (sewagund)
• սեփականագունդ (sepʻakanagund)
• սրբագունդ (srbagund)
• սրովբէագունդ (srovbēagund)
• քրիստոսագունդ (kʻristosagund)

 

Descendants

• → Armenian: գունդ (gund) (learned)
• → Georgian: გუნდი (gundi)

Further reading

• Petrosean, Matatʻeay (1879) “գունդ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “գունդ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Ačaṙean, Hračʻeay (1971) “գունդ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume I, Yerevan: University Press, pages 594–595
• MacKenzie, D. N. (1971) “¹gund”, in A concise Pahlavi dictionary, London, New York, Toronto: Oxford University Press, page 38