զատիկ

See also: Զատիկ

Armenian

Etymology

From Old Armenian զատիկ (zatik). For the development of the sense of “ladybug” in dialects, compare the name of that insect in various languages: Russian божья коровка (božʹja korovka, literally “God's cow”), Lithuanian dievo karvytė (literally “God's cow”), Romanian vaca domnului (literally “God's cow”), German Marienkäfer (literally “Mary’s beetle”), English ladybug (literally “Lady's (Mary's) bug”).

Pronunciation

• (Eastern Armenian, standard) IPA^(key): [zɑˈtik]
• (Western Armenian, standard) IPA^(key): [zɑˈdiɡ]

• Audio (Eastern Armenian)

  (file)

Noun

զատիկ • (zatik)

1. (Judaism, often capitalized) Passover
2. (Christianity, often capitalized) Easter

   զատկի ձու ― zatki ju ― Easter egg

3. (by extension) holiday, feast

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)

	singular (singulare tantum)
nominative	զատիկ (zatik)
dative	զատկի (zatki)
ablative	զատկից (zatkicʻ)
instrumental	զատկով (zatkov)
locative	զատկում (zatkum)
	definite forms
nominative	զատիկը/զատիկն (zatikə/zatikn)
dative	զատկին (zatkin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	զատիկս (zatiks)
dative	զատկիս (zatkis)
ablative	զատկիցս (zatkicʻs)
instrumental	զատկովս (zatkovs)
locative	զատկումս (zatkums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	զատիկդ (zatikd)
dative	զատկիդ (zatkid)
ablative	զատկիցդ (zatkicʻd)
instrumental	զատկովդ (zatkovd)
locative	զատկումդ (zatkumd)

i-type, inanimate (Eastern Armenian)

	singular (singulare tantum)
nominative	զատիկ (zatik)
dative	զատիկի (zatiki)
ablative	զատիկից (zatikicʻ)
instrumental	զատիկով (zatikov)
locative	զատիկում (zatikum)
	definite forms
nominative	զատիկը/զատիկն (zatikə/zatikn)
dative	զատիկին (zatikin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	զատիկս (zatiks)
dative	զատիկիս (zatikis)
ablative	զատիկիցս (zatikicʻs)
instrumental	զատիկովս (zatikovs)
locative	զատիկումս (zatikums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	զատիկդ (zatikd)
dative	զատիկիդ (zatikid)
ablative	զատիկիցդ (zatikicʻd)
instrumental	զատիկովդ (zatikovd)
locative	զատիկումդ (zatikumd)

va-type, inanimate (Eastern Armenian)

	singular (singulare tantum)
nominative	զատիկ (zatik)
dative	զատկվա (zatkva)
ablative	զատկվանից (zatkvanicʻ)
instrumental	զատկով (zatkov)
locative	զատկում (zatkum)
	definite forms
nominative	զատիկը/զատիկն (zatikə/zatikn)
dative	զատկվան (zatkvan)
	1st person possessive forms (my)
nominative	զատիկս (zatiks)
dative	զատկվաս (zatkvas)
ablative	զատկվանիցս (zatkvanicʻs)
instrumental	զատկովս (zatkovs)
locative	զատկումս (zatkums)
	2nd person possessive forms (your)
nominative	զատիկդ (zatikd)
dative	զատկվադ (zatkvad)
ablative	զատկվանիցդ (zatkvanicʻd)
instrumental	զատկովդ (zatkovd)
locative	զատկումդ (zatkumd)

Noun

զատիկ • (zatik)

1. ladybird, ladybug

Declension

i-type, animate (Eastern Armenian)

	singular	plural
nominative	զատիկ (zatik)	զատիկներ (zatikner)
dative	զատկի (zatki)	զատիկների (zatikneri)
ablative	զատկից (zatkicʻ)	զատիկներից (zatiknericʻ)
instrumental	զատկով (zatkov)	զատիկներով (zatiknerov)
locative	—	—
	definite forms
nominative	զատիկը/զատիկն (zatikə/zatikn)	զատիկները/զատիկներն (zatiknerə/zatiknern)
dative	զատկին (zatkin)	զատիկներին (zatiknerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	զատիկս (zatiks)	զատիկներս (zatikners)
dative	զատկիս (zatkis)	զատիկներիս (zatikneris)
ablative	զատկիցս (zatkicʻs)	զատիկներիցս (zatiknericʻs)
instrumental	զատկովս (zatkovs)	զատիկներովս (zatiknerovs)
locative	—	—
	2nd person possessive forms (your)
nominative	զատիկդ (zatikd)	զատիկներդ (zatiknerd)
dative	զատկիդ (zatkid)	զատիկներիդ (zatiknerid)
ablative	զատկիցդ (zatkicʻd)	զատիկներիցդ (zatiknericʻd)
instrumental	զատկովդ (zatkovd)	զատիկներովդ (zatiknerovd)
locative	—	—

i-type, animate (Eastern Armenian)

	singular	plural
nominative	զատիկ (zatik)	զատիկներ (zatikner)
dative	զատիկի (zatiki)	զատիկների (zatikneri)
ablative	զատիկից (zatikicʻ)	զատիկներից (zatiknericʻ)
instrumental	զատիկով (zatikov)	զատիկներով (zatiknerov)
locative	—	—
	definite forms
nominative	զատիկը/զատիկն (zatikə/zatikn)	զատիկները/զատիկներն (zatiknerə/zatiknern)
dative	զատիկին (zatikin)	զատիկներին (zatiknerin)
	1st person possessive forms (my)
nominative	զատիկս (zatiks)	զատիկներս (zatikners)
dative	զատիկիս (zatikis)	զատիկներիս (zatikneris)
ablative	զատիկիցս (zatikicʻs)	զատիկներիցս (zatiknericʻs)
instrumental	զատիկովս (zatikovs)	զատիկներովս (zatiknerovs)
locative	—	—
	2nd person possessive forms (your)
nominative	զատիկդ (zatikd)	զատիկներդ (zatiknerd)
dative	զատիկիդ (zatikid)	զատիկներիդ (zatiknerid)
ablative	զատիկիցդ (zatikicʻd)	զատիկներիցդ (zatiknericʻd)
instrumental	զատիկովդ (zatikovd)	զատիկներովդ (zatiknerovd)
locative	—	—

Descendants

• → Northern Kurdish: zadik
• → Ottoman Turkish: زادیگ (zadik)
• → Udi: заьтӏикӏ (zäṭiḳ)

Old Armenian

Etymology

According to Martirosyan, who develops J̌ahukyan's etymology, the word originally meant “sacrificial animal (particularly cow or heifer) devoted to/representing the Goddess Anahit; spring festival of the cow sacrifice” and is derived from զատանեմ (zatanem, “to separate”) +‎ -իկ (-ik).

Alternatively, according to Hovhannisyan, զատիկ (zatik, “sacrifice”) is an Iranian borrowing, ultimately from Proto-Iranian *ǰati-ka-; compare Middle Persian ztn' (zadan, “to hit, beat, strike, smite”), the present stem zn- (zan-) of which is seen in Old Armenian զենում (zenum, “to slaughter an animal, to sacrifice”).

Noun

զատիկ • (zatik)

1. victim, sacrifice
2. (Judaism) Passover

   Synonym: կիր (kir)

   զատիկ հրէից ― zatik hrēicʻ ― the Passover

   գառն զատկի ― gaṙn zatki ― paschal lamb

3. (Christianity, sometimes capitalized) Easter

   խթումն զատկի ― xtʻumn zatki ― Easter Eve

4. (by extension) holiday, feast

Declension

i-a-type

	singular		plural
nominative	զատիկ (zatik)		զատիկք (zatikkʻ)
genitive	զատկի (zatki)		զատկաց (zatkacʻ)
dative	զատկի (zatki)		զատկաց (zatkacʻ)
accusative	զատիկ (zatik)		զատիկս (zatiks)
ablative	զատկէ (zatkē)		զատկաց (zatkacʻ)
instrumental	զատկաւ (zatkaw)		զատկաւք = զատկօք (zatkawkʻ = zatkōkʻ)
locative	զատկի (zatki)		զատիկս (zatiks)

Derived terms

• զատկանամ (zatkanam)
• զատկաշաբաթ (zatkašabatʻ)
• զատկատոմար (zatkatomar)
• կրկնազատիկ (krknazatik)

Descendants

• Armenian: զատիկ (zatik)
  • → Northern Kurdish: zadik
  • → Ottoman Turkish: زادیگ (zadik)
  • → Udi: заьтӏикӏ (zäṭiḳ)
• → Old Georgian: ზატიკი (zaṭiḳi)
  • Georgian: ზადიკი (zadiḳi), ზატიკი (zaṭiḳi)

References

• Petrosean, Matatʻeay (1879) “զատիկ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “զատիկ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “զատիկ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
• J̌ahukyan, Geworg (1991) “Stugabanutʻyunner [Etymologies]”, in Patma-banasirakan handes [Historical-Philological Journal]‎^[1] (in Armenian), number 2, Yerevan: Academy Press, pages 38–39
• Martirosyan, Hrach (2010) “zatik”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, pages 273–274