खेल

See also: खाली, ख़ाली, खुला, खोला, and खिल

Hindi

FWOTD – 16 February 2023

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /kʰeːl/
• Rhymes: -eːl

Etymology 1

Deverbal form of खेलना (khelnā). Cognate with Marathi खेळ (kheḷ).

Noun

खेल • (khel) m (Urdu spelling کھیل)

1. game, sport; fun
   • 2012, Javed Akhtar, “ये खेल क्या है [What Game Is This?]”, in लावा [Lava]:

     ये जंग भी है
     ये खेल भी है

     ye jaṅg bhī hai
     ye khel bhī hai

     This is a battle too
     This is a game too

2. match, sporting event
3. scheme, plan

   Synonym: चाल (cāl)

Declension

Declension of खेल (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	खेल khel	खेल khel
oblique	खेल khel	खेलों khelõ
vocative	खेल khel	खेलो khelo

Etymology 2

Inflection of खेलना (khelnā, “to play”).

Verb

खेल • (khel) (Urdu spelling کر)

1. inflection of खेलना (khelnā):
   1. stem
   2. second-person singular present imperative

References

• McGregor, Ronald Stuart (1993) “खेल”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press

Nepali

Pronunciation

• IPA^(key): [kʰel]
• Phonetic Devanagari: खेल्

Noun

खेल • (khel)

1. game, sport
2. round (in a game)
3. trick, strategy

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• খেল (Assamese script)
• ᬔᬾᬮ (Balinese script)
• খেল (Bengali script)
• 𑰏𑰸𑰩 (Bhaiksuki script)
• 𑀔𑁂𑀮 (Brahmi script)
• ခေလ (Burmese script)
• ખેલ (Gujarati script)
• ਖੇਲ (Gurmukhi script)
• 𑌖𑍇𑌲 (Grantha script)
• ꦑꦺꦭ (Javanese script)
• 𑂎𑂵𑂪 (Kaithi script)
• ಖೇಲ (Kannada script)
• ខេល (Khmer script)
• ເຂລ (Lao script)
• ഖേല (Malayalam script)
• ᡘᡝᠯᠠ (Manchu script)
• 𑘏𑘹𑘩 (Modi script)
• ᠻᠧᠯᠠ᠋ (Mongolian script)
• 𑦯𑧚𑧉 (Nandinagari script)
• 𑐏𑐾𑐮 (Newa script)
• ଖେଲ (Odia script)
• ꢓꢾꢭ (Saurashtra script)
• 𑆒𑆼𑆬 (Sharada script)
• 𑖏𑖸𑖩 (Siddham script)
• ඛෙල (Sinhalese script)
• 𑩝𑩔𑩽 (Soyombo script)
• 𑚋𑚲𑚥 (Takri script)
• கே²ல (Tamil script)
• ఖేల (Telugu script)
• เขล (Thai script)
• ཁེ་ལ (Tibetan script)
• 𑒐𑒹𑒪 (Tirhuta script)
• 𑨌𑨄𑨬 (Zanabazar Square script)

Etymology

From the root खेल् (khel, “to shake, tremble”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /kʰɐj.lɐ́/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /kʰeː.l̪ɐ/

Adjective

खेल • (khelá) stem

1. moving, shaking, trembling

Declension

Masculine a-stem declension of खेल

	singular	dual	plural
nominative	खेलः (kheláḥ)	खेलौ (khelaú) खेला¹ (khelā́¹)	खेलाः (khelā́ḥ) खेलासः¹ (khelā́saḥ¹)
accusative	खेलम् (khelám)	खेलौ (khelaú) खेला¹ (khelā́¹)	खेलान् (khelā́n)
instrumental	खेलेन (kheléna)	खेलाभ्याम् (khelā́bhyām)	खेलैः (khelaíḥ) खेलेभिः¹ (khelébhiḥ¹)
dative	खेलाय (khelā́ya)	खेलाभ्याम् (khelā́bhyām)	खेलेभ्यः (khelébhyaḥ)
ablative	खेलात् (khelā́t)	खेलाभ्याम् (khelā́bhyām)	खेलेभ्यः (khelébhyaḥ)
genitive	खेलस्य (khelásya)	खेलयोः (kheláyoḥ)	खेलानाम् (khelā́nām)
locative	खेले (khelé)	खेलयोः (kheláyoḥ)	खेलेषु (kheléṣu)
vocative	खेल (khéla)	खेलौ (khélau) खेला¹ (khélā¹)	खेलाः (khélāḥ) खेलासः¹ (khélāsaḥ¹)

• ¹Vedic

Feminine ā-stem declension of खेला

	singular	dual	plural
nominative	खेला (khelā́)	खेले (khelé)	खेलाः (khelā́ḥ)
accusative	खेलाम् (khelā́m)	खेले (khelé)	खेलाः (khelā́ḥ)
instrumental	खेलया (kheláyā) खेला¹ (khelā́¹)	खेलाभ्याम् (khelā́bhyām)	खेलाभिः (khelā́bhiḥ)
dative	खेलायै (khelā́yai)	खेलाभ्याम् (khelā́bhyām)	खेलाभ्यः (khelā́bhyaḥ)
ablative	खेलायाः (khelā́yāḥ) खेलायै² (khelā́yai²)	खेलाभ्याम् (khelā́bhyām)	खेलाभ्यः (khelā́bhyaḥ)
genitive	खेलायाः (khelā́yāḥ) खेलायै² (khelā́yai²)	खेलयोः (kheláyoḥ)	खेलानाम् (khelā́nām)
locative	खेलायाम् (khelā́yām)	खेलयोः (kheláyoḥ)	खेलासु (khelā́su)
vocative	खेले (khéle)	खेले (khéle)	खेलाः (khélāḥ)

• ¹Vedic
• ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of खेल

	singular	dual	plural
nominative	खेलम् (khelám)	खेले (khelé)	खेलानि (khelā́ni) खेला¹ (khelā́¹)
accusative	खेलम् (khelám)	खेले (khelé)	खेलानि (khelā́ni) खेला¹ (khelā́¹)
instrumental	खेलेन (kheléna)	खेलाभ्याम् (khelā́bhyām)	खेलैः (khelaíḥ) खेलेभिः¹ (khelébhiḥ¹)
dative	खेलाय (khelā́ya)	खेलाभ्याम् (khelā́bhyām)	खेलेभ्यः (khelébhyaḥ)
ablative	खेलात् (khelā́t)	खेलाभ्याम् (khelā́bhyām)	खेलेभ्यः (khelébhyaḥ)
genitive	खेलस्य (khelásya)	खेलयोः (kheláyoḥ)	खेलानाम् (khelā́nām)
locative	खेले (khelé)	खेलयोः (kheláyoḥ)	खेलेषु (kheléṣu)
vocative	खेल (khéla)	खेले (khéle)	खेलानि (khélāni) खेला¹ (khélā¹)

• ¹Vedic

References

• Monier Williams (1899) “खेल”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 340.