bilmək

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Azerbaijani[edit]

Other scripts
Cyrillic билмәк
Abjad بیلمک

Etymology[edit]

From Proto-Turkic *bil- (“to know”)[1] Cognate with Old Turkic 𐰋𐰃𐰠 (b²il² /⁠bil-⁠/, “to know”), Turkish bilmek, Crimean Tatar bilmek, Uzbek bilmoq (“to know”). Kazakh білу (bılu, “to know”), Tatar белү (belü)

Pronunciation[edit]

  • IPA(key): [bilˈmæk], [bilˈmæj]
  • (Absheron) IPA(key): [bilˈmej]
  • (Tabriz) IPA(key): [bilˈmɑχ], [bylˈmɑχ][2]
  • Hyphenation: bil‧mək
  • Audio (Baku)(file)

Verb[edit]

bilmək ​

  1. (transitive) to know
    Çox yaşayan çox bilməz, çox yer gəzən çox bilər
    It's not necessarily the person who has lived a long time that knows a lot, but rather the one who has been to many places.
    (literally, “One who lives long won't know a lot, one who travels many places will know.”)
  2. (transitive) to be able
    • 1906, Sultan Mejid Qanizade, Allah xofu :
      Muzdur Məşədi Əsgər rusca danışmaq bilmirdi.
      Farmworker Məşədi Əsgər couldn't speak Russian.
  3. (transitive) to consider, view
    • 1911, Yusif Vazir Chamanzaminli, Zeynal Bəy :
      Pоlis məmurları şəhərin zahir görünüşünü bir təhər qaydaya salmağa var qüvvələrini sərf еtmişdilər və indi də şəhərin halını qubеrnatоra rövnəqli surətdə göstərməyi hər kəs özünə müqəddəs bir vəzifə bilirdi.
      Police authorities made every effort to put the appearance of the city in order and everyone considered it to be their holy duty to show to the governor the condition of the city in magnificent light now.
  4. (intransitive) to falsely assume, to mistakenly believe something (only when used with elə).
    Mən elə bilirdim ki biz artıq evdəyik ― I thought we were already home [though we were not].

Usage notes[edit]

  • Bilmək is never used in the sense 'to know someone'; the verb used in the latter sense is instead tanımaq.

Conjugation[edit]

Conjugation of bilmək
positive
subject non-past participle bilən
subject past participle bilmiş
subject future definite participle biləcək
non-subject future participle (mənim +) biləcəyim (sənin +) biləcəyin (onun +) biləcəyi (bizim +) biləcəyimiz (sizin +) biləcəyiniz (onların +) biləcəyi or biləcəkləri
non-subject past participle (mənim +) bildiyim (sənin +) bildiyin (onun +) bildiyi (bizim +) bildiyimiz (sizin +) bildiyiniz (onların +) bildiyi or bildikləri
converb bilib
general temporal participle biləndə
participle of intensification bildikcə
specific temporal participle bilərkən
reduplicated participle bilə-bilə
modal participle bilərək
infinitive bilmək
verbal noun bilmə
singular plural
first second third first second third
indicative present simple bilirəm bilirsən bilir bilirik bilirsiniz bilirlər
perfect 1 bilmişəm bilmisən,
bilmişsən* 		bilmişdir bilmişik bilmisiniz,
bilmişsiniz* 		bilmişlər
perfect 2 – bilibsən bilib(dir) – bilibsiniz bilib(dir)lər
past simple bildim bildin bildi bildik bildiniz bildilər
continuous bilirdim bilirdin bilirdi bilirdik bilirdiniz bilirdilər
perfect bilmişdim bilmişdin bilmişdi bilmişdik bilmişdiniz bilmişdilər
future definite biləcəyəm biləcəksən biləcək biləcəyik biləcəksiniz biləcəklər
indefinite bilərəm bilərsən bilər bilərik bilərsiniz bilərlər
future-in-the-past definite biləcəkdim biləcəkdin biləcəkdi biləcəkdik biləcəkdiniz biləcəkdilər
indefinite bilərdim bilərdin bilərdi bilərdik bilərdiniz bilərdilər
conditional present bilsəm bilsən bilsə bilsək bilsəniz bilsələr
past bilsəydim bilsəydin bilsəydi bilsəydik bilsəydiniz bilsəydilər
subjunctive biləm biləsən bilə bilək biləsiniz bilələr
hortative biləsiyəm biləsisən biləsidir biləsiyik biləsisiniz biləsidirlər
obligational present bilməliyəm bilməlisən bilməlidir bilməliyik bilməlisiniz bilməlidirlər
past bilməliydim bilməliydin bilməliydi bilməliydik bilməliydiniz bilməliydilər
evidential present bilirmişəm bilirmişsən bilirmiş bilirmişik bilirmişsiniz bilirmişlər
past bilibmişəm bilibmişsən bilibmiş bilibmişik bilibmişsiniz bilibmişlər
imperative bilim bil bilsin bilək,
biləlim* 		bilin bilsinlər
negative
subject non-past participle bilməyən
subject past participle bilməmiş
subject future definite participle bilməyəcək
non-subject future participle (mənim +) bilməyəcəyim (sənin +) bilməyəcəyin (onun +) bilməyəcəyi (bizim +) bilməyəcəyimiz (sizin +) bilməyəcəyiniz (onların +) bilməyəcəyi or bilməyəcəkləri
non-subject participle (mənim +) bilmədiyim (sənin +) bilmədiyin (onun +) bilmədiyi (bizim +) bilmədiyimiz (sizin +) bilmədiyiniz (onların +) bilmədiyi or bilmədikləri
negative converb -
caritive converb bilmədən
general temporal participle bilməyəndə
participle of intensification bilmədikcə
specific temporal participle bilməyərkən
modal participle bilməyərək
infinitive bilməmək
singular plural
first second third first second third
indicative present simple bilmirəm bilmirsən bilmir bilmirik bilmirsiniz bilmirlər
perfect 1 bilməmişəm bilməmisən,
bilməmişsən* 		bilməmiş bilməmişik bilməmisiniz,
bilməmişsiniz* 		bilməmişlər
perfect 2 – bilməyibsən bilməyib(dir) – bilməyibsiniz bilməyib(dir)lər
past simple bilmədim bilmədin bilmədi bilmədik bilmədiniz bilmədilər
continuous bilmirdim bilmirdin bilmirdi bilmirdik bilmirdiniz bilmirdilər
perfect bilməmişdim bilməmişdin bilməmişdi bilməmişdik bilməmişdiniz bilməmişdilər
future definite bilməyəcəyəm bilməyəcəksən bilməyəcək bilməyəcəyik bilməyəcəksiniz bilməyəcəklər
indefinite bilmərəm bilmərsən,
bilməzsən 		bilməz bilmərik bilmərsiniz, bilməzsiniz bilməzlər
future-in-the-past definite bilməyəcəkdim bilməyəcəkdin bilməyəcəkdi bilməyəcəkdik bilməyəcəkdiniz bilməyəcəkdilər
indefinite bilməzdim bilməzdin bilməzdi bilməzdik bilməzdiniz bilməzdilər
conditional present bilməsəm bilməsən bilməsə bilməsək bilməsəniz bilməsələr
past bilməsəydim bilməsəydin bilməsəydi bilməsəydik bilməsəydiniz bilməsəydilər
subjunctive bilməyəm bilməyəsən bilməyə bilməyək bilməyəsiniz bilməyələr
hortative bilməyəsiyəm bilməyəsisən bilməyəsi bilməyəsiyik bilməyəsisiniz bilməyəsilər
obligational present bilməməliyəm bilməməlisən bilməməli bilməməliyik bilməməlisiniz bilməməlilər
past bilməməliydim bilməməliydin bilməməliydi bilməməliydik bilməməliydiniz bilməməliydilər
evidential present bilməyirmişəm bilməyirmişsən bilməyirmiş bilməyirmişik bilməyirmişsiniz bilməyirmişlər
past bilməyibmişəm bilməyibmişsən bilməyibmiş bilməyibmişik bilməyibmişsiniz bilməyibmişlər
imperative bilməyim bilmə bilməsin bilməyək
bilməyəlim* 		bilməyin bilməsinlər
negative potential
subject non-past participle biləmməyən
subject future definite participle biləmməyəcəq
non-subject participle (mənim +) biləmmədiyim (sənin +) biləmmədiyin (onun +) biləmmədiyi (bizim +) biləmmədiyimiz (sizin +) biləmmədiyiniz (onların +) biləmmədiyi or biləmmədikləri
converb -
caritive converb biləmmədən
general temporal participle biləmməyəndə
participle of intensification biləmmədikcə
specific temporal participle biləmməyərkən
modal participle biləmməyərək
infinitive biləmməmək
singular plural
first second third first second third
indicative present simple biləmmirəm biləmmirsən biləmmir biləmmirik biləmmirsiniz biləmmirlər
perfect 1 biləmməmişəm biləmməmisən,
biləmməmişsən* 		biləmməmişdir biləmməmişik biləmməmisiniz,
biləmməmişsiniz* 		biləmməşmilər
perfect 2 – biləmməyibsən biləmməyib(dir) – biləmməyibsiniz biləmməyib(dir)lər
past simple biləmmədim biləmmədin biləmmədi biləmmədik biləmmədiniz biləmmədilər
continuous biləmmirdim biləmmirdin biləmmirdi biləmmirdik biləmmirdiniz biləmmirdilir
perfect biləmməmişdim biləmməmişdin biləmməmişdi biləmməmişdik biləmməmişdiniz biləmməmişdilər
future definite biləmməyəcəyəm biləmməyəcəksən biləmməyəcək biləmməyəcəyik biləmməyəcəksiniz biləmməyəcəklər
indefinite biləmmərəm biləmmərsən,
biləmməzsən 		biləmməz biləmmərik biləmmərsiniz,
biləmməzsiniz 		biləmməzlər
future-in-the-past definite biləmməyəcəkdim biləmməyəcəkdin biləmməyəcəkdi biləmməyəcəkdik biləmməyəcəkdiniz biləmməyəcəkdilər
indefinite biləmməzdim biləmməzdin biləmməzdi biləmməzdik biləmməzdiniz biləmməzdilər
conditional present biləmməsəm biləmməsən biləmməsə biləmməsək biləmməsəniz biləmməsələr
past biləmməsəydim biləmməsəydin biləmməsəydi biləmməsəydik biləmməsəydiniz biləmməsəydilər
subjunctive biləmməyəm biləmməyəsən biləmməyə biləmməyək biləmməyəsiniz biləmməyələr
imperative biləmməyim biləmmə biləmməsin biləmməyək biləmməyin biləmməsinlər
* dated or high-register

Derived terms[edit]

References[edit]

  1. ^ Starostin, Sergei, Dybo, Anna, Mudrak, Oleg (2003) “*bil-”, in Etymological dictionary of the Altaic languages (Handbuch der Orientalistik; VIII.8), Leiden, New York, Köln: E.J. Brill
  2. ^ Haneda, Koichi (2009—2010) “bilmək”, in لغات لهجه‌ی تبریز [Vocabulary of Tabrizi Dialect] (in Persian), Tabriz: یاران, →ISBN, page 94

Khalaj[edit]

Perso-Arabic بیلمَک

Etymology[edit]

From Proto-Turkic *bil- (“to know”).

Pronunciation[edit]

  • IPA(key): [bilˈmæk], [bi̞lˈmæk], [bɪlˈmæk], [bʏ̜lˈmæk], [bʏlˈmæk], [bʊlˈmæk]
  • (Xarrâbî) IPA(key): [bɪlˈmæk]

Verb[edit]

bilmək (third-person singular aorist bilür, second person singular imperative bili)

  1. to know
  2. to understand, to comprehend
  3. to learn
  4. to be able, to can

Conjugation[edit]

Conjugation of bilmək [thematic vowel -V³, imperative -V¹]
Positive
infinitive bilmək
verbal noun bilmə
verbal adverb bildü
repeated verbal adverb bilü
impersonal participle bilgülü, bilən
personal participle bildük
perfective participle bilmüş
necessitative participle bilgülük, bilməlüg, bilməlü
optative / imprecative participle bilgür
singular plural
1st person 2nd person 3rd person 1st person 2nd person 3rd person
mən sən ô biz siz ullar
indicative aorist simple bilüm bilü̂ñ bilür bilümüz bilüñüz bilülər
aorist past / past imperfect bilür-ərtüm bilür-ərtü̂ñ bilür-ərti bilür-ərtük bilür-ərtüñüz bilür-ərtilər
perfect continous bilür-əmüşəm bilür-əmüşəñ bilür-əmüş bilür-əmüşək bilür-əmüşəñüz bilür-əmüşəllər
present simple bilüyôrım bilüyôrııñ bilüyôr, bilüyôrı bilüyôrıq bilüyôrıñız bilüyullar
past progressive bilüyôr-artım bilüyôr-artııñ bilüyôr-artı bilüyôr-artıq bilüyôr-artıñız bilüyôr-aortılar
perfect progressive bilüyôr-amışam bilüyôr-amışañ bilüyôr-amış bilüyôr-amışaq bilüyôr-amışañız bilüyôr-amışallar
past form 1 bildüm bildü̂ñ bildi bildük bildüñüz bildilər
form 2 bilitüm, biltüm bilitü̂ñ, biltü̂ñ biliti, bilti bilitük, biltük bilitüñüz, biltüñüz bilitilər, biltilər
perfect simple bilmüşəm bilmüşəñ bilmüş bilmüşək bilmüşəñüz bilmüşəllər
pluperfect bilmüş-ərtüm bilmüş-ərtü̂ñ bilmüş-ərti bilmüş-ərtük bilmüş-ərtüñüz bilmüş-ərtilər
perfect pluperfect bilmüş-əmüşəm bilmüş-əmüşəñ bilmüş-əmüş bilmüş-əmüşək bilmüş-əmüşəñüz bilmüş-əmüşəllər
conditional bilsəm bilsəñ bilsə bilsək bilsəñüz bilsələr
intentional biligəm, bilgəm biligəñ, bilgəñ biligə, bilgə biligək, bilgək biligəñüz, bilgəñüz biligələr, bilgələr
imperative bilidüm, bildüm bili, bil bilitə, biltə bilidük, bildük bilidü̂ñ, bildü̂ñ bilitələr, biltələr
Negative
infinitive bilməmək
singular plural
1st person 2nd person 3rd person 1st person 2nd person 3rd person
mən sən ô biz siz ullar
indicative aorist simple bilməm bilməñ bilməz bilməmüz bilməñüz bilməzlər
aorist past / past imperfect bilməz-ərtüm bilməz-ərtü̂ñ bilməz-ərti bilməz-ərtük bilməz-ərtüñüz bilməz-ərtilər
perfect continous bilməz-əmüşəm bilməz-əmüşəñ bilməz-əmüş bilməz-əmüşək bilməz-əmüşəñüz bilməz-əmüşəllər
present simple bilməyôrım bilməyôrııñ bilməyôr, bilməyôrı bilməyôrıq bilməyôrıñız bilməyullar
past progressive bilməyôr-artım bilməyôr-artııñ bilməyôr-artı bilməyôr-artıq bilməyôr-artıñız bilməyôr-artılar
perfect progressive bilməyôr-amışam bilməyôr-amışañ bilməyôr-amış bilməyôr-amışaq bilməyôr-amışañız bilməyôr-amışallar
past bilmədüm bilmədü̂ñ bilmədi bilmədük bilmədüñüz bilmədilər
perfect basic bilmədükəm bilmədükəñ bilmədük bilmədükək bilmədükəñüz bilmədükəllər
pluperfect bilmədük-ərtüm bilmədük-ərtü̂ñ bilmədük-ərti bilmədük-ərtük bilmədük-ərtüñüz bilmədük-ərtilər
perfect pluperfect bilmədük-əmüşəm bilmədük-əmüşəñ bilmədük-əmüş bilmədük-əmüşək bilmədük-əmüşəñüz bilmədük-əmüşəllər
conditional bilməsəm bilməsəñ bilməsə bilməsək bilməsəñüz bilməsələr
intentional bilməgəm bilməgəñ bilməgə bilməgək bilməgəñüz bilməgələr
imperative bilmədüm bilmə bilmətə bilmədük bilmədü̂ñ bilmətələr

References[edit]

  • Doerfer, Gerhard (1980) Wörterbuch des Chaladsch (Dialekt von Charrab) [Khalaj dictionary] (in German), Budapest: Akadémiai Kiadó
  • Doerfer, Gerhard (1988) Grammatik des Chaladsch [Grammar of Khalaj] (in German), Wiesbaden: Harrassowitz, →ISBN, →OCLC
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=bilmək&oldid=78155821"