Jump to content

cześć

From Wiktionary, the free dictionary
See also: czesc and część

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]

    Inherited from Proto-Slavic *čь̏stь. First attested in the 14th century.

    Pronunciation

    [edit]
    • IPA(key): (10th–15th CE) /t͡ʃʲɛɕt͡ɕ/
    • IPA(key): (15th CE) /t͡ʃʲɛɕt͡ɕ/

    Noun

    [edit]

    cześć f

    1. (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca, Greater Poland, Masovia) honor (good standing, good name)
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 98, 3:
        Gospodzin w Syon weliky... a czescz crolowa sød miluie
        [Gospodzin w Syjon wieliki... a cześć krolowa sąd miłuje]
      • 1415, Przecław Słota, O zachowaniu się przy stole[2], Łęczyca, Poznań, line 94:
        Ktocoly czsznø matkø ma, sz ney wszytkø czescz otrzima
        [Ktokoli czsną matkę ma, z niej wszytkę cześć otrzyma]
      • 1856-1870 [1420], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki[3], volume VII, number 456:
        Czsso sse yego czczy tycze que ipsius honori tractat
        [Czso się jego czci tycze que ipsius honori tractat]
      • 1874-1891 [c. 1420], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[4], [5], [6], volume XXIV, page 85:
        Przechodzøczi yest czczø a czszonathami
        [Przechodzący jest czcią a cnotami]
      • 1879 [1424], Jan Tadeusz Lubomirski, editor, Księga ziemi czerskiej 1404-1425. Liber terrae Cernensis[7], Masovia, page 298:
        To b[e]rze ku mey *cziczi y ku mey dusi
        [To bierze ku mej czci i ku mej duszy]
      • 1887-2024 [1433], Franciszek Ksawery Liske, editor, Kwartalnik Historyczny[8], volume XXIV, Nowy Korczyn, Wiślica, page 533:
        Tetigit ipsum in honore al. sangnales na czescz gego
        [Tetigit ipsum in honore al. sangnales na cześć jego]
      • 1950 [1436], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 676, Warsaw:
        Ja tho byerzą ku mey duszy y ku czczy
        [Ja to bierzę ku mej duszy i ku czci]
      • 1895 [1444], Archiwum Komisji Prawniczej. Collectanea ex Archivo Collegii Iuridici[9], volume II, page XIII:
        Turpiloquium idem... quod deprawacio vlg. narazenye czczy vel nathknyenye
        [Turpiloquium idem... quod deprawacio vlg. narażenie czczi vel natknienie]
      • 1874-1891 [1448], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[10], [11], [12], volume XXIV, Częstochowa, page 354:
        Wasszą czescz oprawy quia vos reparavit
        [Wasza cześć oprawi quia vos reparavit]
      • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 20:
        Obwynyoni o szlodzeystwo alybo o ssboystwo trzymy razy a sąndem przekonani przeze czczy wyekugyscze ma zostacz
        [Obwiniony o złodziejstwo alibo o zbojstwo trzymi razy a sądem przekonany, przeze czci wiekujiście ma zostać]
      • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 56:
        Harnaszowey slachcze alybo vbraney czescz krolewska y wszego krolewsthwa szalezy obrona
        [[w] Harnaszowej ślachcie alibo ubranej cześć krolewska i wszego krolewstwa zależy obrona]
      • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 67:
        O slodzeysthwye przekonany czescz straczyl
        [O złodziejstwie przekonany cześć stracił]
      • 1901 [XV med.], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 425:
        [Za] yego czescz cz[irpiał]
        [Za jego cześć cirpiał]
      • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[13], [14], [15], volume XXII, page 245:
        Czy cyrpyą przeczywnoscz, gisch swey dobre woley nye *odmyenyu ani vmislu otstąpyą, ny syą mączą o sloscz, yasch ge potka na gymyenyv, na czczy albo na szdrowyu od slich ludzi
        [Ci cirpią przeciwność, jiż swej dobre wolej nie odmienią ani umysłu otstąpią, ni się męczą o złość, jaż je potka na jimieniu, na ćci albo na zdrowiu od złych ludzi]
      • 1930 [c. 1455], “Judith”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[16], 8, 20:
        On pomscy naszey krwye w udrøczenyv nyeprzyiacyol naszich, a ponyszi wszech narodow..., a vcziny ge przes czcy pan bog nasz
        [On pomści naszej krwie w udręczeniu nieprzyjacioł naszych, a poniszży wszech narodow..., a uczyni je przez czci Pan Bog nasz]
      • 1884 [c. 1455-1460], “Die Magdeburger Urtheile. Ein Deutschen Rechtes in polnischer Sprache aus der Mitte des XV Jahrhunderts”, in Aleksander Brückner, editor, Archiv für slavische Philologie, volume VI, page 371:
        Gdy raczcze kogo odszandzą czczy o takye albo o gyne rzeczy
        [Gdy raczcie kogo odsądzą czci o takie albo o jine rzeczy]
      • 1884 [c. 1455-1460], “Die Magdeburger Urtheile. Ein Deutschen Rechtes in polnischer Sprache aus der Mitte des XV Jahrhunderts”, in Aleksander Brückner, editor, Archiv für slavische Philologie, volume VI, page 376:
        Nye mogą go wyączey layacz, szlowye czynycz krzywoprzysząsczą, any o tho, kto straczyl szwą czescz albo prawo
        [Nie mogę go więcej lajać, słowie czynić krzywoprzysiężcą, ani o to, kto stracił swą cześć albo prawo]
      • 1930 [c. 1455-1460], Ortyle magdeburskie Vrtel 116-120, page 120:
        Przestapyl swa przysagą a gest krzywoprzyszasczą y straczyl czescz y glową swą
        [Przestąpił swą przysięgę a jest krzyprzysiężcą i stracił cześć]
      • 1868 [1457], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego[17], volume XV, page 11:
        Datus est terminus... ad decernendum al. ku dokazanyu, quia nunquam fuit inculpatus pro honore al. nye dawana gemu wina o czescz
        [Datus est terminus... ad decernendum al. ku dokazanyu, quia nunquam fuit inculpatus pro honore al. nie dawana jemu wina o cześć]
      • 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I[18], Lesser Poland, page 22:
        Tedy my... przysądzylysmy Ianowy wlosną raką przysyągwszy odydz, a to tako, aczby Ian nye byl pyrwey poruszon we czczy
        [Tedy my... przysądzilismy Janowi włosną ręką przysiągwszy odyć, a to tako, aczby Jan nie był pirwej poruszon we czci.]
      • 1915 [1474], Jan Łoś, editor, Przegląd językowych zabytków staropolskich do r. 1543[19], Sieradz, page 540:
        Pomowil gy bycz slodzegya... y gynsze vele slow, tym rowna,... omavyayøcza y czczy gego *nagabayocza, vczynyl
        [Pomowił ji być złodzieja... i jinsze wiele słow, tym rowna,... omawiająca i czci jego nagabająca, uczynił]
      • 1915 [1474], Jan Łoś, editor, Przegląd językowych zabytków staropolskich do r. 1543[20], Sieradz, page 540:
        Volalby... smercz ymecz y podyocz, nisly taka slova sprosna,... gego czescy naga­bayocza, od przerzeczonego Iana czirpecz
        [Wolałby... śmierć imieć i podjąć, niźli taka słowa sprośna,... jego cześć nagabająca, od przerzeczonego Jana cirpieć]
      • 1858 [1498], Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich[21], 2 edition, volume VI, page 272:
        Thakowi gwalthownik uthracza czescz
        [Takowy gwałtownik utraca cześć]
      • 1868 [1499], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego[22], volume XV, page 369:
        Choma de Szmygrod questus fuerat super... Roman de Trebovla, quod sibi damnum fecisset sicut una marca in nonparicione honore al. na czczy
        [Choma de Szmygrod questus fuerat super... Roman de Trebovla, quod sibi damnum fecisset sicut una marca in nonparicione honore al. na czci]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[23], page 774:
        Przeto rzekly, yze chczyely, aby vkrzyzovan, aby yego slavy y yego czczy mogly tem vyączey vvlecz, bo... smyercz krzyzova byla sromotnyeyscha nade vschytky ganyebne smyerczy
        [Przeto rzekli, iże chcieli, aby ukrzyżowan, a by jego sławy i jego czci mogli tem więcej uwlec. Bo... śmierć krzyżowa była sromotniejsza nade wszytki ganiebne śmierci]
    2. (attested in Lesser Poland, Southern Borderlands, Sieradz-Łęczyca, Greater Poland) fame, renown
      • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[24], Krakow, page gl. 157b:
        Czescz gloria
        [Cześć gloria]
      • 1874-1891 [c. 1420], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[25], [26], [27], volume XXIV, page 81:
        Bo z wczena mødrego dobywayø czczy
        [Bo z uczenia mądrego dobywają czci]
      • 1880-1894 [XV med.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności[28], volume I, Lviv, page 51:
        Kv czczy boga otczą in honorem dei
        [Ku czci boga otczą in honorem dei]
      • 1930 [c. 1455], “I Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[29], 15, 12:
        W tø dobø powyedzano Samuelowy, ysze Saul prziszedl na Karmelum y wiwyesyl sobye na czescz chorøgew wycyøsznø
        [W tę dobę powiedziano Samuelowi, iże Saul przyszedł na Karmelum i wywiesił sobie na cześć chorągiew wiciężną]
      • 1886 [c. 1455-1460], Emil Kałużniacki, editor, Die polnische Recension der Magdeburger Urtheile und die einschlägigen deutschen, lateinischen und czechischen Sammlungen, page 178:
        Mogą k temv przyszwolycz gyny przyszasznyczy..., gdy to nye gest naprzeczyw gych przyszandze a myasty ku czczy
        [Mogą k temu przyzwolić jini przysiężnicy..., gdy to nie jest naprzeciw jich przysiędze a miasty ku czci]
      • 1874-1891 [1455-1460], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[30], [31], [32], volume XIX, page 110:
        Chwala thobye gospodzyne, ysz o thwych szwyatych czescz slyne
        [Chwała tobie godpodzinie, iż o twych świętych cześć słynie]
      • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 98:
        Czescz non timebit te, o rex gentium? Tuum est enim decus
        [Cześć non timebit te, o rex gentium? Tuum est enim decus]
      • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski[33], Krakow, Brodnia, page 48a:
        A przetosz wisszokosczi czczi wasszey ządam..., abisczie my bili na pomocz w kazdey potrzebie
        [A przetoż wysokości czci waszej żądam..., abyście mi były na pomoc w każdey potrzebie]
      • 1880-1894 [XV ex.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności[34], volume I, page 150:
        Tobye, oczcze nyebyeszky, bącz czescz
        [Tobie, oćce niebieski, bądź cześć]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[35], page 181:
        Saducei... dusz wszech pospolicie mąk nie wierzyli ani czci, ani dosto­ jeństwa
        [Saducei... dusz wszech pospolicie mąk nie wierzyli ani czci, ani dosto­ jeństwa]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[36], page 381:
        Przyszedwszy ten, który cie wezwał, i rzekł tobie: Przyjacielu, siądź wysszej. Tedy tobie cześć będzie przede wszytkimi godującymi po spełu
        [Przyszedwszy ten, który cie wezwał, i rzekł tobie: Przyjacielu, siądź wysszej. Tedy tobie cześć będzie przede wszytkimi godującymi po spełu]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[37], page 647:
        (Żydzi) rzekli miedzy sobą:... Damyji poganom w ręce, a tego będziemy wieliką cześć mieć
        [(Żydzi) rzekli miedzy sobą:... Damyji poganom w ręce, a tego będziemy wieliką cześć mieć]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[38], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 8, 6:
        Czso iest czlowek, isz gi pomnisz...? Slawø y czczø coronowal ies gi
        [Cso jest człowiek, iż ji pomnisz...? sławą i czcią koronował jeś ji]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[39], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 95, 7:
        Przinescze gospodnu, oczcziszni goganow, przinescze bogu slawø y czescz!
        [Przynieście Gospodnu, oćczyzny poganow, przynieście Bogu sławę i cześć!]
      • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie[40], Miechów, page dv 2:
        Ta sloua pise suøti Lucas na cesch y na falø godom nyneysim
        [Ta słowa pisze Święty Łukasz na cześć i na fałę godom niniejszym]
      • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[41], Krakow, page 184a:
        Gego oczecz svøthemu Ganu na czescz y na chfalø gestcy mu on kosczol vmuroual byl
        [Jego ociec świętemu Panu na cześć i na chwalę jest-ci mu on kościoł umurował był]
      • 1424, Kanon mszy św., Canon missae., volume III, page 63:
        Prze Ihesu Crista... gest tobye, bogu oczczu... welka czescz y chwala na weky wekom albo przes wyeka, day
        [Prze Jesu Krysta... jest tobie, Bogu Oćcu... w[sz]elka cześć i chwała na wieki wiekom albo przez wieka. Daj]
      • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski[42], Krakow, Brodnia, page 102a:
        Nyechay bandze chwala bogu ocz­czu, szynu y duchu szwyąthemu, czeszcz, chwala troyczy szwyathey na weky wyekom
        [Niechaj będzie chwała bogu oćcu, synu, i duchu świętemu, cześć, chwała trojcy świętej na wieki wiekom]
      • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski[43], Krakow, Brodnia, page 123b:
        Cziebie dostoyna iest chwala y czescz, gospodnye
        [Ciebie dostojna jest chwała i cześć, gospodnie]
      • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej[44], Modlitewnik Nawojki, page 139:
        Thakyez tho przyyaczye thwoye raczylo my bycz na zbawyenye, a thobye kv czczy y kv chwalye
        [Takież to przyjącie twoje raczyło mi być na zbawienie, a tobie ku czci i ku chwale]
      • 1874-1891 [XV p. post.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[45], [46], [47], volume XXV, page 265:
        Ku czczy a ku chwale krolewnye a ye welebnemv wnebowzączw
        [Ku czci a ku chwale krolewnie a je wielebnemu wniebowzięciu]
      • 1853 [XV ex.], Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, volume 4, page 141:
        Then, kthory thą pyosznką yesth zlozyl, ku czczy, chwale thwey, Chryste, gyą wylozyl
        [Ten, ktory tę piosnkę jest złożył, ku czci, chwale twej, Chryste, ją wyłożył]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[48], page 66:
        Gospodnie,... bądź tobie cześć i chwała wysznego dostojeństwa
        [Gospodnie,... bądź tobie cześć i chwała wysznego dostojeństwa]
      • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 8v:
        Ambitio id est circumdatio vel cupiditas et maxime honoris zadanye czczy
        [Ambitio id est circumdatio vel cupiditas et maxime honoris zadanie czci]
      • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 58r:
        Laus czescz
        [Laus cześć]
      • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 73v:
        Laus czescz
        [Laus cześć]
    3. (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca, Greater Poland) virtue (good behaviors)
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[49], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 49, 18:
        Ale grzesznemu rzekl bog: ... Ti zaprawdø ne nasrzal ies czcy y porzucyl ies molwi moie za sø
        [Ale grzesznemu rzekł Bog: ... Ty zaprawdę nienaźrzał jeś czci i porzucił jeś mołwy moje zasię]
      • 1415, Przecław Słota, O zachowaniu się przy stole[50], Łęczyca, Poznań, line 90:
        Tocz szø sly, czszo gym skodzø, bo nas ku fszey czczy przywodzø
        [Toć są szli, czso jim szkodzą, bo nas ku wszej czci]
      • 1885-2024 [XV med.], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne[51], volume IV, page 593:
        Cyebye przy thwey czscy ostawy
        [Ciebie przy twej czci ostawi]
      • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 83:
        Prze czescz causa discipline, id est honoris
        [Prze cześć causa discipline, id est honoris]
      • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski[52], Krakow, Brodnia, page 102b:
        Yako nawyssze drzewo roszplodzylam ... moye czczy
        [Jako nawyższe drzewo rozpłodziłam ... moje czci]
      • 1874-1891 [XV p. post.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[53], [54], [55], volume XIX, page 97:
        Poszdrowyon bąncz, Jesu Chryste, wsząlesz czyalo s panny czystey, sbawyenyesz lyvczkye naprawyl, pannasz przy gey czczy szostavyl
        [Pozrowion bądź, Jezu Chryste, usałeś ciało z panny czystej, zbawieniesz ludzkie naprawił, pannaś przy jej czci zostawił]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[56], page 142:
        Iesus myly... bogv y lyvdzem byl wdzyeczen, bo byl pelen madrosczy a czczy myslącz a pyecząlvyącz szye o lyvdskyem zbavyenyv
        [Iesus myły... Bogu i ludziem był wdzięczen, bo był pełen mądrości a czci, myśląc a pieczałując sie o ludskiem zbawieniu]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[57], page 143:
        V takye mlodosczy takyem dostoyenstvem a taką czczyą byl osvyczon
        [W takie młodości takiem dostojeństwem a taką czcią był oświcon]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[58], page 831:
        Korona złota na głowie jego wy­ obrażenia znamieniem świętości, sława czci a uczynek miłosierny żądzy oćcu przyprawiona
        [Korona złota na głowie jego wy­ obrażenia znamieniem świętości, sława czci a uczynek miłosierny żądzy oćcu przyprawiona]
    4. (attested in Lesser Poland) strength (virtue and fortitude)
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[59], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 28, 4:
        Glos boszy we czcy
        [Głos boży we czci]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[60], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page 43, II:
        Ne winidzesz, bosze, we czczach naszich
        [Nie wynidziesz, boże, we czciach]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[61], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 45, 1:
        Bog nasza vtoka y czescz
        [Bog nasza utoka i cześć]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[62], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 45, 11:
        Bog czczi s nami, prziiemcza nasz
        [Bog czci z nami, przyjemca nasz]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[63], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 59, 13:
        W bodze vczinimi czescz a on ku niczemu prziwedze zamøczaiøcze nas
        [W Bodze uczynimy cześć, a on ku niczemu przywiedzie zamącające nas]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[64], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 67, 12:
        Gospodzin da slowo przepowadnicom czczø welikø
        [Gospodzin da słowo przepowadnikom czcią wielkią]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[65], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 67, 13:
        Crol czcy
        [Krol czci]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[66], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 67, 31:
        Kaszi, bosze, czcy twoiey
        [Każy, boże, czci twojej]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[67], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 77, 5:
        Powadaiocz chwali gospodnowi y czcy iego, y dziwi iego
        [Powiadając chwali gospodnowi i czci jego, i dziwi jego]
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[68], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 83, 7:
        Blogoslaweny, gisz *przebiwaio w domu twoiem, gospodne... Bo zaprawdø blogoslawene da zaconanoszcza, poydø ze czcy w czescz
        [Błogosławieni, jiż przebywało w domu twojem, gospodnie... Bo zaprawdę błogosławienie da zakonanośca, pojdą ze czci w cześć]
      • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 85:
        A czescz et yirtutes
        [A cześć et yirtutes]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[69], page 672:
        Opuściła mie cześć moja, a kości moje zmęcony są
        [Opuściła mie cześć moja, a kości moje zmęcony są]
    5. (attested in Lesser Poland, Pomerania, Greater Poland, Sieradz-Łęczyca, Masovia) respect, revere
      • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[70], Krakow, page 180b:
        Aby... gø thy ve *dczy mal
        [Aby... ją ty we czci miał]
      • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[71], Krakow, page gl. 19a:
        Ve czcy in officio
        [we czci in officio]
      • 15th century, Dekalog - Dziesięcioro przykazań bożych - Decem praecepta Dei, volume III, number 3:
        W czudzich rzeczach ne corzisczy, boszą czaszn tako raczy v czczy
        [W cudzych rzeczach nie korzyści, bożą kaźń tak raczy w czci]
      • c. 1478, Dekalog - Dziesięcioro przykazań bożych - Decem praecepta Dei, volume III, number 13:
        Kczeszly myecz laszka moya..., thczysz oczcza..., a k themu ve thczy tobye przyelozone
        [Kcesz li mieć łaskę moję..., czci-ż oćca..., a k temu we czci tobie przełożone]
      • 1874-1891 [XV in.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[72], [73], [74], volume XXIV, Grochów, West Pomeranian Voivodeship, Kcynia, page 68:
        Czczi pietatis officia
        [Czci pietatis officia]
      • 1874-1891 [XV in.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[75], [76], [77], volume XXIV, Grochów, West Pomeranian Voivodeship, Kcynia, page 70:
        Czescz solempnitas
        [Cześć solempnitas]
      • 1415, Przecław Słota, O zachowaniu się przy stole[78], Łęczyca, Poznań, line 64:
        Mnodzy za to niczsz ne dbayø, ysz gym o czczy powedayø
        [Mnodzy za to nics nie dbają, iż jim o czci powiedają]
      • 1415, Przecław Słota, O zachowaniu się przy stole[79], Łęczyca, Poznań, line 110:
        Przymicze tho powedane przed waszø czescz, panni, pane
        [Przymicie to powiedanie prze[d] waszę cześć, panny, panie!]
      • 1885-2024 [c. 1428], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne[80], volume I, Międzyrzec, Warsaw, page 489:
        Sze czczø cum reuerencia
        [Ze czcią cum reuerencia]
      • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 44:
        Aby mązewye szlawąthny... oszobną czczą v nasz myedzy ginszymy naszymy wyernymy bili poczeszeny
        [Aby mężewie sławętni... osobną czcią u nas miedzy jinszymi naszymi wiernymi byli pocieszeni]
      • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 103:
        Ten sesromoczoni... swyatky czczy dostoynimy, tho yest s wlosczego sczithu dwyema... swąn schlyachtha... doswyathczi
        [Ten sesromocony... świadki czci dostojnymi, to jest s włoszczego szczytu dwiema... swą ślachtę... doświadczy]
      • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[81], [82], [83], volume XXV, page 151:
        We czczy super sceptrum magnificum
        [We czci super sceptrum magnificum]
      • 1880-1894 [XV med.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności[84], volume V, page 275:
        Czescz a posdrowyenye salus
        [Cześć a pozdrowienie salus]
      • 1880-1894 [XV med.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności[85], volume V, page 279:
        Se czczą dzyewyczstwa cum virginitatis honore
        [Ze czcią dziewicstwa cum virginitatis honore]
      • 1930 [c. 1455], “I Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[86], 19, 3:
        Rzekli ksyøszøta... ku Amonowy: Ti mnymasz, bi Dauid prze swø czescz poslal... a nye znamyonasz, isze przeto, abi... opatrzily zemyø twø, przisly k tobye slugy gego
        [Rzekli księżeta... ku Amonowy: Ty mnimasz, by Dawid prze swą cześć posłał... a nie znamionasz, iże przeto, aby... opatrzyli ziemię twą, przyszli k tobie sługi jego]
      • 1886 [c. 1455-1460], Emil Kałużniacki, editor, Die polnische Recension der Magdeburger Urtheile und die einschlägigen deutschen, lateinischen und czechischen Sammlungen, page 310:
        Woythow poszel ma ludzem opowyedacz, ysz mayą gayeny szad, a y foldrowacz, komv prawa potrzeba, moze tho vczynycz sze czczyą podlug prawa
        [Wojtow poseł ma ludziem opowiedzieć, iż mają gajeny sad, a i fołdrować, komu prawa potrzeba, może to uczynić się czcią podług prawa]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[87], page 440:
        Widzicie, iż to miesce, czuż kościoł, jest we czci i za świątość pogaństwu
        [Widzicie, iż to miesce, czuż kościoł, jest we czci i za świątość pogaństwu]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[88], page 712:
        Czy przeklączy byskupovye... ymyelyby... gadacz,... yakoby ten dzyen z vyelyką czczyą obeschly vyelykonoczny
        [Ci przeklęci biskupowie... imieliby... gadać,... jako by ten dzień z wieliką czcią obeszli wielikonocny]
      • 1874-1891 [1436], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[89], [90], [91], volume XXIII, page 277:
        Sueczkim *czam mundanis honoribus
        [Świeckim czciam mundanis honoribus]
      • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[92], [93], [94], volume XXII, page 234:
        Geny mowili, eze temu blogo, gen ma dossicz gymyenya... Drudzi mowili, eze blogoscz wyrzchnya gest gescz a pycz dobrze... A trzeczy cladli blogoscz we czczy tego swyata a w mądrosczi
        [Jeni mowili, eże temu błogo, jen ma dosyć jimienia... Drudzy mowili, eże błogość wirzchnia jest jeść a pić dobrze... A trzeci kładli błogość we czci tego świata a w mądrości]
      • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[95], [96], [97], volume XXII, page 235:
        Vbodzi duchem są nawyączey czy, gisch gymyenya a tego swyata czczy ny zacz nye wazą
        [Ubodzy duchem są nawięcej ci, jiż jimienia a tego świata czci ni zacz nie ważą]
      • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[98], [99], [100], volume XXII, page 248:
        Eze ludze conyeczney czirekwye, tho gest czassow naposlednyeyschich, ... myeli bicz silno falą swyeczską vyączy a czescz tego swyata mylowacz
        [Eże ludzie koniecznej cyrekwie, to jest czasow napośledniejszych, ... mieli być silno fałą świecską ujęci a cześć tego świata miłować]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[101], page 778:
        Żydowie... ji chcieli uchować i uczynić królem, a on przed nimi uciekł, nie żądając czci świeckiej
        [Żydowie... ji chcieli uchować i uczynić królem, a on przed nimi uciekł, nie żądając czci świeckiej]
      • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[102], [103], [104], volume XXV, page 156:
        *Ed eius obsequium ku yego posludzye a ku czczy
        [*Ed eius obsequium ku jego posłudze a ku czci]
    6. (attested in Lesser Poland, Masovia, Sieradz-Łęczyca) dignity (elevation of mind or character)
      • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[105], Krakow, page gl. 105a:
        Velika czescz magna enim dignitas est esse episcopum
        [Wielika cześć magna enim dignitas est esse episcopum]
      • 1874-1891 [c. 1420], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[106], [107], [108], volume XXIV, page 85:
        Benefici vocantur weszwani szø czczy *trzymaioczi, dobrodzeye szø weszwani albo czczi roszdawaiøczi
        [Benefici vocantur wezwani są czci trzyjamący, dobrodzieje są wezwani albo czci rozdawający]
      • 1877-1881 [1437], Władysław Wisłocki, editor, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, number 228, page 86:
        Czescz decus
        [Cześć decus]
      • 1877-1881 [1437], Władysław Wisłocki, editor, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, number 228, page 86:
        Czczy fasces, id esthonores
        [Czci fasces, id esthonores]
      • 1877-1881 [1437], Władysław Wisłocki, editor, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, number 228, page 86:
        Cze[s]cz fastigium
        [Cześć fastigium]
      • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 58:
        Then przeseczczywy ostan na wyeky any gemv yawny mayą bycz porti ktorych czczy
        [Ten przezeczciwy ostań na wieki, ani jemu jawny mają być porty ktorych czci]
      • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[109], [110], [111], volume XXV, page 158:
        Czescz dignitas ordinis
        [Cześć dignitas ordinis]
      • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[112], [113], [114], volume XXII, Łęczyca, page 10:
        Gdy odpadną czczy sepultis honoribus
        [Gdy odpadną czci sepultis honoribus]
      • 1901 [1477], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume II, page 323:
        Llawnicze *czyczy assessorie dignitatis
        [Llawnicze *czci assessorie dignitatis]
      • 1874-1891 [c. 1500], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[115], [116], [117], volume XLVII, page 372:
        *Czesz decus
        [Cześć decus]
    7. (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca) decoration; object of honor or pride
      • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski[118], Krakow, Brodnia, page 53b:
        Mnyeszi Iakubie... y Jakubie wiensi..., panny Mariey syestrzeny..., o czczi wielka rodu!
        [Mnieszy Jakubie... i Jakubie Wię[c]szy..., Panny Maryjej siestrzeni..., o czci wielka rodu!]
      • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej[119], Modlitewnik Nawojki, page 174:
        Pozdrowyona bandz, Maria, czczy y corono dzyewycz szwyąthych
        [Pozdrowiona bądź, Maria, czci i korona dziewic świętych]
    8. (attested in Masovia) state, condition
    9. (attested in Sieradz-Łęczyca, Greater Poland) feast, banquet
      • 1415, Przecław Słota, O zachowaniu się przy stole[120], Łęczyca, Poznań, line 56:
        V wody szø poczina czescz: drzewey, nisz gdi szødø gestcz, tedyø na røcze dayø
        [U wody się poczyna cześć, drzewiej niż gdy siędą jeść, tedy ją na ręce dają]
      • 1868 [1477], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego[121], volume XVIII, page 145:
        Quia tu ipsum Iohannem... violenter percussisti, ipso Iohanne protunc in convivio al. na thczy in Kruhil apud kmethonem Fyedor existente
        [Quia tu ipsum Iohannem... violenter percussisti, ipso Iohanne protunc in convivio al. na czci in Kruhil apud kmethonem Fyedor existente]
    10. (attested in Lesser Poland, hapax legomenon) The meaning of this term is uncertain.
    11. Corruption of Old Czech cěsta (road)
      • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[123], 24, 40:
        Gospodzyn... poszle angyola swego s tobø, a twø czyeszcz sposoby
        [Gospodzin... pośle anjoła swego z tobą a twą cześć sposobi]
      • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[124], 24, 42:
        Panye boze, pana mego Abrama, gdiszesm zezrzal gey *czeszcz, yam tesz w nyey nynye
        [Panie Boże, pana mego Abrama, gdyżeś[m] zeźrzał jej cześć, jam też w niej ninie]
      • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[125], 33, 15:
        Ezau rzekl: Prosszø czyø, abi lud moy ostal ss tobø tobye ku czczy
        [Ezai rzekł: Proszę cię, aby lud moj ostał z tobą tobie ku czci]
    12. (hapax legomenon) Corruption of cień (shade)
      • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[126], 19, 8:
        A nye czynczye nyczs zlego tym møzom, bocz sø weszly se czczyø w moy dom
        [A nie czyńcie nics złego tym mężom, boć są weszli se czcią w moj dom]

    Derived terms

    [edit]
    adjectives
    [edit]

    Descendants

    [edit]
    • Polish: cześć
    • Silesian: cześć, czyść

    References

    [edit]
    • Boryś, Wiesław (2005) “cześć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
    • Mańczak, Witold (2017) “cześć”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
    • Bańkowski, Andrzej (2000) “cześć”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
    • Sławski, Franciszek (1958-1965) “cześć”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
    • Brückner, Aleksander (1927) “cześć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), Warsaw: Wiedza Powszechna
    • Wanda Decyk-Zięba, editor (2018-2022), “cześć”, in Dydaktyczny Słownik Etymologiczno-historyczny Języka Polskiego [A Didactic, Historical, Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), →ISBN
    • K. Nitsch, editor (1955), “cześć”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 375
    • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “cześć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
    • Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “cześć”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
    • Wanda Decyk-Zięba, Krystyna Długosz-Kurczabowa, Stanisław Dubisz, Zygmunt Gałecki, Justyna Garczyńska, Halina Karaś, Alina Kępińska, Anna Pasoń, Izabela Stąpor, Barbara Taras, Izabela Winiarska-Górska (2008) “cześć”, in Wanda Decyk-Zięba, Stanisław Dubisz, editors, Glosariusz staropolski - dydaktyczny słownik etymologiczny [Old Polish Glossary - Didactic Etymological Dictionary] (in Polish), Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, →ISBN, page 22

    Polish

    [edit]

    Etymology

    [edit]

      Inherited from Old Polish cześć.

      Pronunciation

      [edit]
       
      • IPA(key): /ˈt͡ʂɛɕt͡ɕ/, /ˈt͡ʂɛɕ/, /ˈt͡ʂɛjɕ/

      Interjection

      [edit]

      cześć

      1. (informal) Form of greeting or farewell used with someone with which one is on a first-name basis with or on informal, familiar terms with; hi; hello; bye
        Synonyms: hej, siema; na razie, pa
        Cześć, chcesz coś zjeść?Hi, do you want to eat something?

      Noun

      [edit]

      cześć f

      1. reverence (great respect shown to a person, supernatural being, or thing, manifested in the form of behavior appropriate to a given social community)
        Near-synonym: szacunek
      2. honor (sense of self-worth that makes a person act according to certain rules and the respect he or she finds in other people)
        Near-synonym: honor
        1. (Middle Polish, of a woman) virginity
          Synonym: dziewictwo
      3. reverence (reigious worship, adoration)
        Near-synonym: kult
        1. (Middle Polish) celebration in honor of someone
          Synonym: uroczystość
        2. (Middle Polish) feast or repast in honor of someone
          Synonyms: poczęstunek, uczta
        3. (Middle Polish, figuratively) rest
          Synonyms: próżnowanie, wypoczynek
      4. (obsolete) formal title of respect; your Honor
      5. (Middle Polish) greatness; power; splendor
      6. (Middle Polish) eternal happiness
      7. (Middle Polish) fame
        Synonyms: rozgłos, sława
      8. (Middle Polish) prestige (high social position)
        1. (Middle Polish) ornateness, splendor, magnificence; power
      9. (Middle Polish) state; condition
        Synonym: stan
      10. (Middle Polish) item of pride
        Synonym: chluba
      11. (Middle Polish) church valuables

      Declension

      [edit]

      Derived terms

      [edit]
      particles
      prepositions
      verbs
      [edit]
      adjectives

      Further reading

      [edit]

      Silesian

      [edit]

      Alternative forms

      [edit]

      Etymology

      [edit]

        Inherited from Old Polish cześć.

        Pronunciation

        [edit]

        Noun

        [edit]

        cześć f

        1. hospitality, refreshments; dinner, feast
        2. honor; pride

        Further reading

        [edit]
        • cześć in silling.org
        • Henryk Jaroszewicz (2022) “cześć”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 70
        • Eugeniusz Kosmała (2023) Dykcjōnôrz Polsko-Ślonskiy (in Silesian), section C, page 96
        • Michał Przywara (c. 1900) “cześć”, in Narzecza śląskie napisał ks. Michał Przywara. C. Słownik[127]