słońce

See also: Słońce, słonce, and słōńce

Old Polish

Alternative forms

• słuńce

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *sъ̏lnьce. First attested in the second half of the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /sɫɔɲt͡sɛ/
• IPA^(key): (15^th CE) /sɫɔɲt͡sɛ/

Noun

słońce n (related adjective słoneczny)

1. (attested in Lesser Poland) Sun (Earth's star)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 57, 8:

     Spadl iest ogen y ne widzeli sø sluncza (solem)

     [Spadł jest ogień i nie widzieli są słuńca (solem)]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[2], page 128:

     Zavyeszywschy sząd na promyenyv slonecznym y czągnąl za sobą sloncze (solem) yako povroz s tym vyądrem

     [Zawiesiwszy sąd na promieniu słonecznym i ciągnął za sobą słońce (solem) jako powroz z tym wiadrem]

   • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[3], [4], [5]}, volume XXII, page 243:

     Nasch rozum..., dogela slunczem nyebyeskim nye gest oswyeczon, niczss duschnego nye wydzi

     [Nasz rozum..., dojela słuńcem niebieskim nie jest oświecon, nics dusznego nie widzi]

   • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[6], 17, 3:

     Gidøczi slvzicz czvdzim bogom..., tocz iest slvnczv (solem) y myeszøczv

     [Jidęcy służyć cudzym bogom..., toć jest słuńcu (solem) i miesiącu]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[7], page 74:

     Potym ona drzewa rzymska, ktoresch szye szvany sloncze y myeszyądz (arbores solis atque lunae), davaly odpovyedanye lyvdv pospolnemv vtenczass

     [Potym ona drzewa rzymska, ktoreż są zwany Słońce i Miesiąc (arbores solis atque lunae), dawały odpowiedanie ludu pospolnemu wtenczas]

2. (attested in Lesser Poland) sun (sunny place, place receiving sunshine)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[8], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 18, 5:

     W slunczi (in sole) poloszil przebytek swoy

     [W słuńcy (in sole) położył przebytek swoj]

3. sun, sunshine (light from the Sun)
   • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[9], [10], [11]}, volume XXIV, page 362:

     Od gorøczosczy sloncza pragnyecze pycz

     [Od gorącości słońca pragniecie pić]

Derived terms

nouns

• słońcstaj

 

Related terms

nouns

• słonecznik

 

Descendants

• Polish: słońce
• Silesian: słōńce
• → Old Ruthenian: слонце (slonce), слунцо (slunco)

References

• Boryś, Wiesław (2005) “słońce”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “słońce”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “słońce”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish *sъlnьce.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈswɔɲt͡sɛ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈsɫɔɲt͡sɛ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔɲt͡sɛ
• Syllabification: słoń‧ce
• Homophone: Słońce

Noun

słońce n (diminutive słonko, related adjective słoneczny)

1. (astronomy) sun (star, especially when seen as the centre of any single solar system)
2. sun, sunlight (light emitted by the sun)
3. sun (sunny place, place receiving sunshine)
4. (endearing) sunshine (person that is endeared by the speaker)
5. (obsolete, sailing) antifog lighthouse
6. (obsolete) Catherine wheel (firework that is a spinning while of fire)

Declension

Declension of słońce

	singular	plural
nominative	słońce	słońca
genitive	słońca	słońc
dative	słońcu	słońcom
accusative	słońce	słońca
instrumental	słońcem	słońcami
locative	słońcu	słońcach
vocative	słońce	słońca

Proper noun

słońce n

1. Alternative letter-case form of Słońce (“the Sun”) (Earth's star)

Declension

Declension of słońce

	singular
nominative	słońce
genitive	słońca
dative	słońcu
accusative	słońce
instrumental	słońcem
locative	słońcu
vocative	słońce

Derived terms

adverbs

• pod słońce
• pod słońcem

 

nouns

• aktywność Słońca
• plamy na Słońcu
• podsłońce

 

proverbs

• nie chwal dnia przed zachodem słońca

 

verbs

• porwać się z motyką na słońce pf, porywać się z motyką na słońce impf

 

Related terms

adjectives

• bezsłoneczny
• przeciwsłoneczny

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), słońce is one of the most used words in Polish, appearing 25 times in scientific texts, 7 times in news, 0 times in essays, 42 times in fiction, and 19 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 93 times, making it the 683rd most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• słońce in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• słońce in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “słońce”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “SŁOŃCE”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 29.01.2016
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “słońce”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “słońce”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1915), “słońce”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 6, Warsaw, page 216