winowaty

Old Polish

Alternative forms

• winowat

Etymology

From wina +‎ -owaty. First attested in 1399.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /vinɔvatɨː/
• IPA^(key): (15^th CE) /vinɔvatɨ/

Adjective

winowaty

1. indebted (owing something to someone), [+accusative = what is owed], [+dative = to whom], [+ o (accusative) = what title of obligation], [+ za (accusative) = for whom/what], [+ w (locative) = how much]
   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 59, 3:

     Ku they zapowyedzy mylczal ten wynowathy czlowyek (vir debitorius)

     [Ku tej zapowiedzi milczał ten winowaty człowiek (vir debitorius)]

   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 73, 3:

     Mozely ten wynowathy dokazacz, aby on ten dlug zaplaczyl?

     [Możeli ten winowaty dokazać, aby on ten dług zapłacił?]

   • 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 70:

     Wynowathly slachczicz (si tenetur miles), ... then sam zaplacz szwego gymyenya

     [Winowatli ślachcic (si tenetur miles), ... ten sam zapłać z swego jimienia]

   • 1920 [1403], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume I, number 271:

     Iaco mne Margorzata winowata iescze dwadzescza groszi

     [Jako mnie Margorzata winowata jeszcze dwadzieścia groszy]

   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, page 87,2:

     Potem masz y zoną zastawyly to gymyenye y za tho yesczye wynowaczy (invadiaverunt pro pecunia, quam ipsi tenentur)

     [Potem mąż i żona zastawili to jimienie i za to jeszcze winowaci (invadiaverunt pro pecunia, quam ipsi tenentur)]

   • 1959 [1422], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1083:

     Jaco mu vynovacy ny grzywny dlugu sukennego sza starą Bor[z]uyewską

     [Jako mu winowaci ni grzywny długu sukiennego za starą Bor[z]ujewską]

   • 1959 [1399], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 406:

     Ysz Ramsz ne uinouat w itch (pro tich) trzid[ze]szce zlotich ani w tem postawczu

     [Iż Ramsz nie winowat w tych trzyd[zie]ście złotych, ani w tem postawcu]

2. obligated

   Synonym: powinien

   • 1950 [1427], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 2744:

     Eze mi casal vanceg robicz, niszem winowatha

     [Eże mi kazał więcej robić, niżem winowata]

3. guilty; having sinned; accused [+accusative] or [+ w (locative) = of what]
   • 1888 [1401], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎^[1], page 116:

     Yaco praue Marczin przeprzal o tan chasbø *vinovatheco czloveka

     [Jako prawie Marcin przeprzał o tę chąśbę winowatego człowieka]

   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 59, 4:

     Ktho thy pyenądze powynyen dacz po ten ortel: przyszasznyczy-ly, powod-ly, wynowathyly (reus)?

     [Kto ty pieniądze powinien dać po ten ortel: przysiężnicyli, powodli, winowatyli (reus)?]

   • 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 26:

     Thymsze obyczayeem chczemi bicz pozew, gdze przes dowynyenya... panova bylibi kmyecze... wynowaczy (culpabiles) a dowynyeny

     [Tymże obyczajem chcemy być pozew, gdzie przez dowinienia... panowa byliby kmiecie... winowaci (culpabiles) a dowinieni]

   • 1937 [1464], Adam Wolff, editor, Mazowieckie zapiski herbowe z XV i XVI wieku‎^[2], page 49:

     Yszye Andrzey nye gesth prziczina ku smyerczy Pyothrowey... any gesth wynowath thego obwynyenya kszaszego

     [Iże Andrzej nie jest przyczyna ku śmierci Piotrowej... ani jest winowat tego obwinienia księżego]

   • 1882 [End of the 15th century], Emil Kałużniacki, editor, Kleinere altpolnische Texte aus Handschriften des XV. und des Anfangs des XVI. Jahrhunderts‎^[3], page 284:

     Ten, czo gy zabyl, nye bandze w them wynowath (non erit reus sanguinis Ex 22, 2)

     [Ten, co ji zabił, nie będzie w tem winowat (non erit reus sanguinis Ex 22, 2)]

4. due by law
   • 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 54:

     Nyekthore personi volne... mogą zalowacz... o rzeczy a dzedzyny gym wynowathe (super rebus et hereditatibus ipsis debitis)

     [Niektore persony wolne... mogą żałować... o rzeczy a dziedziny jim winowate (super rebus et hereditatibus ipsis debitis)]

Derived terms

adjectives

• winowat w głowie

 

verbs

• winowato impf

 

Descendants

• Polish: winowaty
• Silesian: winowaty

References

• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “winowaty”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Alternative forms

• winowat (Middle Polish)

Etymology

Inherited from Old Polish winowaty. By surface analysis, wina +‎ -owaty. Compare Russian винова́тый (vinovátyj).

Pronunciation

• IPA^(key): /vi.nɔˈva.tɨ/
• Rhymes: -atɨ
• Syllabification: wi‧no‧wa‧ty

Adjective

winowaty (not comparable, no derived adverb)

1. (obsolete) guilty

   Synonym: winny

Declension

Declension of winowaty (hard)

singular					plural
	masculine animate	masculine inanimate	feminine	neuter	virile (= masculine personal)	non-virile
nominative	winowaty		winowata	winowate	winowaci	winowate
genitive	winowatego		winowatej	winowatego	winowatych
dative	winowatemu		winowatej	winowatemu	winowatym
accusative	winowatego	winowaty	winowatą	winowate	winowatych	winowate
instrumental	winowatym		winowatą	winowatym	winowatymi
locative	winowatym		winowatej	winowatym	winowatych

Related terms

noun

• winowajca

 

Further reading

• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “winowaty”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Paweł Kupiszewski (18.10.2022) “WINOWATY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “winowaty”, in Słownik języka polskiego‎^[4]
• Aleksander Zdanowicz (1861) “winowaty”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎^[5]
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “winowaty”, in Słownik języka polskiego‎^[6] (in Polish), volume 7, Warsaw, page 620
• winowaty in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish winowaty. By surface analysis, wina +‎ -owaty.

Pronunciation

• IPA^(key): /vinɔˈvatɨ/
• Rhymes: -atɨ
• Syllabification: wi‧no‧wa‧ty

Adjective

winowaty

1. guilty

   Synonym: winiyn

Declension

Declension of winowaty

		singular			plural
		masculine	neuter	feminine	virile	nonvirile
nominative		winowaty	winowate	winowatŏ	winowaci	winowate
genitive		winowatego		winowatyj	winowatych
dative		winowatymu		winowatyj	winowatym
accusative	animate	winowatego	winowate	winowatõ	winowatych	winowate
	inanimate	winowaty
instrumental		winowatym		winowatōm	winowatymi
locative		winowatym		winowatyj	winowatych
vocative		winowaty	winowate	winowatŏ	winowaci	winowate

Derived terms

nouns

• winowajca

 

Further reading

• Bogdan Kallus (2020) “winowaty”, in Słownik Gōrnoślōnskij Gŏdki, IV edition, Chorzów: Pro Loquela Silesiana, →ISBN, page 410