ցելում
Old Armenian
Alternative forms
- ցելեմ (cʻelem)
Etymology
From (deprecated template usage) [etyl] Proto-Indo-European *sḱel-. Cognate with Lithuanian skélti (“to cleave, split”), Old Norse skilja (“to part, separate”), Ancient Greek σκάλλω (skállō, “stir up, hoe”), Latin sculpo (“carve, engrave”), Russian щель (ščelʹ), Hittite [script needed] (iškallāi-, “to break, rend”). The word is also attested as meaning “to flash”, which can refer to the sky being “rent”, or may just be an alternative form of ցոլամ (cʻolam). See also քաղեմ (kʻałem) and ցեղ (cʻeł).
Verb
ցելում • (cʻelum)
- (transitive) to rend, to break, to split, to cleave, to cut, to divide lengthways
- (intransitive) to be torn, rent; to be split, cloven
- ցելաւ յերկուս ― cʻelaw yerkus ― it was rent in twain
Conjugation
active
| infinitive | ցելուլ (cʻelul) | participle | ցելեալ (cʻeleal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | ցել- (cʻel-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | ցելում (cʻelum) | ցելուս (cʻelus) | ցելու (cʻelu) | ցելումք (cʻelumkʻ) | ցելուք (cʻelukʻ) | ցելուն (cʻelun) | |
| imperfect | ցելուի (cʻelui) | ցելուիր (cʻeluir) | ցելոյր (cʻeloyr) | ցելուաք (cʻeluakʻ) | ցելուիք (cʻeluikʻ) | ցելուին (cʻeluin) | |
| aorist | ցելի (cʻeli) | ցելեր (cʻeler) | *եցել (*ecʻel) | ցելաք (cʻelakʻ) | ցելէք, ցելիք (cʻelēkʻ, cʻelikʻ) | ցելին (cʻelin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | ցելուցում (cʻelucʻum) | ցելուցուս (cʻelucʻus) | ցելուցու (cʻelucʻu) | ցելուցումք (cʻelucʻumkʻ) | ցելուցուք (cʻelucʻukʻ) | ցելուցուն (cʻelucʻun) | |
| aorist | ցելից (cʻelicʻ) | ցելցես (cʻelcʻes) | ցելցէ (cʻelcʻē) | ցելցուք (cʻelcʻukʻ) | ցելջիք (cʻelǰikʻ) | ցելցեն (cʻelcʻen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | ցե՛լ (cʻél) | — | — | ցելէ՛ք (cʻelḗkʻ) | — | |
| cohortative | — | ցելջի՛ր (cʻelǰír) | — | — | ցելջի՛ք (cʻelǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ ցելուր (mí cʻelur) | — | — | մի՛ ցելուք (mí cʻelukʻ) | — | |
mediopassive
| infinitive | ցելուլ (cʻelul) | participle | ցելեալ (cʻeleal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | ցել- (cʻel-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | ցելում (cʻelum) | ցելուս (cʻelus) | ցելու (cʻelu) | ցելումք (cʻelumkʻ) | ցելուք (cʻelukʻ) | ցելուն (cʻelun) | |
| imperfect | ցելուի (cʻelui) | ցելուիր (cʻeluir) | ցելոյր (cʻeloyr) | ցելուաք (cʻeluakʻ) | ցելուիք (cʻeluikʻ) | ցելուին (cʻeluin) | |
| aorist | ցելայ (cʻelay) | ցելար (cʻelar) | ցելաւ (cʻelaw) | ցելաք (cʻelakʻ) | ցելայք (cʻelaykʻ) | ցելան (cʻelan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | ցելուցում (cʻelucʻum) | ցելուցուս (cʻelucʻus) | ցելուցու (cʻelucʻu) | ցելուցումք (cʻelucʻumkʻ) | ցելուցուք (cʻelucʻukʻ) | ցելուցուն (cʻelucʻun) | |
| aorist | ցելայց (cʻelaycʻ) | ցելցիս (cʻelcʻis) | ցելցի (cʻelcʻi) | ցելցուք (cʻelcʻukʻ) | ցելջիք (cʻelǰikʻ) | ցելցին (cʻelcʻin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | ցելի՛ր (cʻelír) | — | — | ցելարո՛ւք (cʻelarúkʻ) | — | |
| cohortative | — | ցելջի՛ր (cʻelǰír) | — | — | ցելջի՛ք (cʻelǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ ցելուր (mí cʻelur) | — | — | մի՛ ցելուք (mí cʻelukʻ) | — | |
Derived terms
- ցելումն (cʻelumn)
Descendants
- Armenian: ցել (cʻel)
References
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “ցելում”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “ցել”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press