पण्डित

Hindi

Pronunciation

• (Delhi Hindi) IPA^(key): /pəɳ.ɖɪt̪/, [pə̃ɳ.ɖɪt̪]

Adjective

पण्डित • (paṇḍit) (indeclinable, Urdu spelling پنڈت‎)

1. alternative spelling of पंडित (paṇḍit)

Noun

पण्डित • (paṇḍit) m (feminine पण्डिता, Urdu spelling پنڈت‎)

1. alternative spelling of पंडित (paṇḍit)

Declension

Declension of पण्डित (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	पण्डित paṇḍit	पण्डित paṇḍit
oblique	पण्डित paṇḍit	पण्डितों paṇḍitõ
vocative	पण्डित paṇḍit	पण्डितो paṇḍito

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• ᬧᬡ᭄ᬟᬶᬢ (Balinese script)
• পণ্ডিত (Assamese script)
• পণ্ডিত (Bengali script)
• 𑰢𑰜𑰿𑰚𑰰𑰝 (Bhaiksuki script)
• 𑀧𑀡𑁆𑀟𑀺𑀢 (Brahmi script)
• 𑌪𑌣𑍍𑌡𑌿𑌤 (Grantha script)
• પણ્ડિત (Gujarati script)
• ਪਣੑਡਿਤ (Gurmukhi script)
• ꦥꦟ꧀ꦝꦶꦠ (Javanese script)
• បណ្ឌិត (Khmer script)
• ಪಣ್ಡಿತ (Kannada script)
• ປຓ຺ຑິຕ (Lao script)
• പണ്ഡിത (Malayalam script)
• 𑘢𑘜𑘿𑘚𑘱𑘝 (Modi script)
• ᢒᠠᢏᢎᢈᢐᠠ᠋ (Mongolian script)
• ᢒᠠᢏᡷᡳᢠᠠ (Manchu script)
• ပဏ္ဍိတ (Burmese script)
• 𑧂𑦼𑧠𑦺𑧒𑦽 (Nandinagari script)
• 𑐥𑐞𑑂𑐜𑐶𑐟 (Newa script)
• ପଣ୍ଡିତ (Oriya script)
• ꢦꢠ꣄ꢞꢶꢡ (Saurashtra script)
• 𑆥𑆟𑇀𑆝𑆴𑆠 (Sharada script)
• 𑖢𑖜𑖿𑖚𑖰𑖝 (Siddham script)
• පණ්ඩිත (Sinhalese script)
• పణ్డిత (Telugu script)
• ปณฺฑิต (Thai script)
• པ་ཎྜི་ཏ (Tibetan script)
• 𑒣𑒝𑓂𑒛𑒱𑒞 (Tirhuta script)

Etymology

Sanskritized form of Prakrit *paṇṇita (compare 𑀧𑀡𑁆𑀡𑀸 (paṇṇā, “wisdom, intelligence, knowledge”)), from the Sanskrit root प्रज्ञा (prajñā, “to know, understand, distinguish, learn, perceive, discover”) +‎ -इत (-ita).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /pɐɳ.ɖi.tɐ́/
• (Classical) IPA^(key): /ˈpɐɳ.ɖi.t̪ɐ/

Adjective

पण्डित • (paṇḍitá)

1. learned, wise, shrewd, clever, skilful in, conversant with (with locative case)
   • c. 700 BCE, Bṛhadāraṇyaka Upaniṣad
   • c. 400 BCE, Bhagavad Gītā 5.4:

     सां‍ख्ययोगौ पृथग्बालाः प्रवदन्ति न पण्डिताः। एकमप्यास्थितः सम्यगुभयोर्विन्दते फलम्॥

     sāṃ‍khyayogau pṛthagbālāḥ pravadanti na paṇḍitāḥ. ekamapyāsthitaḥ samyagubhayorvindate phalam.

     Only the ignorant speak of devotional service [karma-yoga] as being different from the analytical study of the material world [Sāṃkhya]. Those who are actually learned say that he who applies himself well to one of these paths achieves the results of both.

Declension

Masculine a-stem declension of पण्डित (paṇḍitá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पण्डितः paṇḍitáḥ	पण्डितौ paṇḍitaú	पण्डिताः / पण्डितासः¹ paṇḍitā́ḥ / paṇḍitā́saḥ¹
Vocative	पण्डित páṇḍita	पण्डितौ páṇḍitau	पण्डिताः / पण्डितासः¹ páṇḍitāḥ / páṇḍitāsaḥ¹
Accusative	पण्डितम् paṇḍitám	पण्डितौ paṇḍitaú	पण्डितान् paṇḍitā́n
Instrumental	पण्डितेन paṇḍiténa	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डितैः / पण्डितेभिः¹ paṇḍitaíḥ / paṇḍitébhiḥ¹
Dative	पण्डिताय paṇḍitā́ya	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डितेभ्यः paṇḍitébhyaḥ
Ablative	पण्डितात् paṇḍitā́t	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डितेभ्यः paṇḍitébhyaḥ
Genitive	पण्डितस्य paṇḍitásya	पण्डितयोः paṇḍitáyoḥ	पण्डितानाम् paṇḍitā́nām
Locative	पण्डिते paṇḍité	पण्डितयोः paṇḍitáyoḥ	पण्डितेषु paṇḍitéṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of पण्डिता (paṇḍitā́)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पण्डिता paṇḍitā́	पण्डिते paṇḍité	पण्डिताः paṇḍitā́ḥ
Vocative	पण्डिते páṇḍite	पण्डिते páṇḍite	पण्डिताः páṇḍitāḥ
Accusative	पण्डिताम् paṇḍitā́m	पण्डिते paṇḍité	पण्डिताः paṇḍitā́ḥ
Instrumental	पण्डितया / पण्डिता¹ paṇḍitáyā / paṇḍitā́¹	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डिताभिः paṇḍitā́bhiḥ
Dative	पण्डितायै paṇḍitā́yai	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डिताभ्यः paṇḍitā́bhyaḥ
Ablative	पण्डितायाः paṇḍitā́yāḥ	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डिताभ्यः paṇḍitā́bhyaḥ
Genitive	पण्डितायाः paṇḍitā́yāḥ	पण्डितयोः paṇḍitáyoḥ	पण्डितानाम् paṇḍitā́nām
Locative	पण्डितायाम् paṇḍitā́yām	पण्डितयोः paṇḍitáyoḥ	पण्डितासु paṇḍitā́su
Notes	¹Vedic

Neuter a-stem declension of पण्डित (paṇḍitá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पण्डितम् paṇḍitám	पण्डिते paṇḍité	पण्डितानि / पण्डिता¹ paṇḍitā́ni / paṇḍitā́¹
Vocative	पण्डित páṇḍita	पण्डिते páṇḍite	पण्डितानि / पण्डिता¹ páṇḍitāni / páṇḍitā¹
Accusative	पण्डितम् paṇḍitám	पण्डिते paṇḍité	पण्डितानि / पण्डिता¹ paṇḍitā́ni / paṇḍitā́¹
Instrumental	पण्डितेन paṇḍiténa	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डितैः / पण्डितेभिः¹ paṇḍitaíḥ / paṇḍitébhiḥ¹
Dative	पण्डिताय paṇḍitā́ya	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डितेभ्यः paṇḍitébhyaḥ
Ablative	पण्डितात् paṇḍitā́t	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डितेभ्यः paṇḍitébhyaḥ
Genitive	पण्डितस्य paṇḍitásya	पण्डितयोः paṇḍitáyoḥ	पण्डितानाम् paṇḍitā́nām
Locative	पण्डिते paṇḍité	पण्डितयोः paṇḍitáyoḥ	पण्डितेषु paṇḍitéṣu
Notes	¹Vedic

Noun

पण्डित • (paṇḍitá) m

1. scholar, a learned man, wise person teacher, philosopher, pundit
   • c. 400 BCE, Bhagavad Gītā 2.11:

     श्री भगवानुवाच
     अशोच्यनन्वशोचस्त्वं प्रज्ञावादांश्च भाषसे। गतासूनगतासूंश्च नानुशोचन्ति पण्डिताः॥

     śrī bhagavānuvāca
     aśocyananvaśocastvaṃ prajñāvādāṃśca bhāṣase. gatāsūnagatāsūṃśca nānuśocanti paṇḍitāḥ.

     The lord [Kṛṣṇa] said: While speaking learned words, you are mourning for what is not worthy of grief. Wise people lament neither for the living nor for the dead.

   • c. 400 BCE, Bhagavad Gītā 5.18:

     विद्याविनयसम्पन्ने ब्राह्मणे गवि हस्तिनि। श‍ुनि चैव श्वपाके च पण्डिताः समदर्शिनः॥

     vidyāvinayasampanne brāhmaṇe gavi hastini. śa‍ुni caiva śvapāke ca paṇḍitāḥ samadarśinaḥ.

     The wise people, by virtue of true knowledge, see with equal vision a learned and gentle brāhmaṇa, a cow, an elephant, a dog and a an outcaste [lit. dog-eater].

2. a Hindu Brahmin who has memorized a substantial portion of the Vedas, along with the corresponding rhythms and melodies for chanting or singing them; a pundit
3. incense

Declension

Masculine a-stem declension of पण्डित (paṇḍitá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पण्डितः paṇḍitáḥ	पण्डितौ paṇḍitaú	पण्डिताः / पण्डितासः¹ paṇḍitā́ḥ / paṇḍitā́saḥ¹
Vocative	पण्डित páṇḍita	पण्डितौ páṇḍitau	पण्डिताः / पण्डितासः¹ páṇḍitāḥ / páṇḍitāsaḥ¹
Accusative	पण्डितम् paṇḍitám	पण्डितौ paṇḍitaú	पण्डितान् paṇḍitā́n
Instrumental	पण्डितेन paṇḍiténa	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डितैः / पण्डितेभिः¹ paṇḍitaíḥ / paṇḍitébhiḥ¹
Dative	पण्डिताय paṇḍitā́ya	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डितेभ्यः paṇḍitébhyaḥ
Ablative	पण्डितात् paṇḍitā́t	पण्डिताभ्याम् paṇḍitā́bhyām	पण्डितेभ्यः paṇḍitébhyaḥ
Genitive	पण्डितस्य paṇḍitásya	पण्डितयोः paṇḍitáyoḥ	पण्डितानाम् paṇḍitā́nām
Locative	पण्डिते paṇḍité	पण्डितयोः paṇḍitáyoḥ	पण्डितेषु paṇḍitéṣu
Notes	¹Vedic

Alternative forms

• *पण्डक (paṇḍa-ka) (with Middle Indo-Aryan -𑀓- (-ka-) instead of Sanskrit -इत (-ita))
  • Prakrit: 𑀧𑀁𑀟𑀺𑀅 (paṃḍa-ga), *पंडग (paṃḍaga)
    • Hindustani: paṇḍā

      Hindi: पंडा

      Urdu: پَنْڈا‎

Descendants

• Pali: paṇḍita
  • → Burmese: ပဏ္ဍိတ (pandi.ta.)
  • → Thai: บัณฑิต (ban-dìt)
• Prakrit: 𑀧𑀁𑀟𑀺𑀅 (paṃḍia)
  • Marathi: पांड्या (pāṇḍyā)
  • Hindustani: pā̃ḍe

    Hindi: पाँडे

    Urdu: پان٘ڈے‎

• Chinese: 班智達／班智达 (bānzhìdá) (phono-semantic matching)

Borrowed terms

• Hindustani: paṇḍit (learned)

  Hindi: पंडित

  Urdu: پنڈت‎

  • → English: pundit
• Old Javanese: paṇḍita
  • Javanese: ꦥꦤ꧀ꦝꦶꦠ (pandhita)
    • → Malay: pendeta
      • Indonesian: pendeta
  • → Balinese: ᬧᬡ᭄ᬟᬶᬢ (pandita)
• Kannada: ಪಂಡಿತ (paṇḍita)
• Malay: pandai
  • Indonesian: pandai
  • Sabah Malay: pandai
  • → Cantonese: 扮𠮨 (baan6 naai3)
  • → Semai: panèy
• Marathi: पंडित (paṇḍit)
• Mongolian: бандид (bandid)
• Tamil: பண்டிதன் (paṇṭitaṉ)
• Thai: บัณฑิต (ban-dìt)
• Tibetan: པན་ཆེན་བླ་མ (pan chen bla ma)

Further reading

• Monier Williams (1899), “पण्डित”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 580.
• Apte, Vaman Shivram (1890), “पण्डित”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
• Arthur Anthony Macdonell (1893), “पण्डित”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press
• Hellwig, Oliver (2010-2023), “paṇḍita”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.