իր

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Armenian

[edit]

Pronunciation

[edit]

Etymology 1

[edit]

Learned borrowing from Old Armenian իր (ir).

Noun

[edit]

իր (ir)

  1. thing
    Synonym: (colloquial) վեշ (veš)
  2. (in the plural) things, belongings, goods, stuff
    Synonym: (colloquial) վեշեր (vešer)
Declension
[edit]
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
singular plural
nominative իր (ir) իրեր (irer)
dative իրի (iri) իրերի (ireri)
ablative իրից (iricʻ) իրերից (irericʻ)
instrumental իրով (irov) իրերով (irerov)
locative իրում (irum) իրերում (irerum)
definite forms
nominative իրը/իրն (irə/irn) իրերը/իրերն (irerə/irern)
dative իրին (irin) իրերին (irerin)
1st person possessive forms (my)
nominative իրս (irs) իրերս (irers)
dative իրիս (iris) իրերիս (ireris)
ablative իրիցս (iricʻs) իրերիցս (irericʻs)
instrumental իրովս (irovs) իրերովս (irerovs)
locative իրումս (irums) իրերումս (irerums)
2nd person possessive forms (your)
nominative իրդ (ird) իրերդ (irerd)
dative իրիդ (irid) իրերիդ (irerid)
ablative իրիցդ (iricʻd) իրերիցդ (irericʻd)
instrumental իրովդ (irovd) իրերովդ (irerovd)
locative իրումդ (irumd) իրերումդ (irerumd)
i-type, inanimate (Western Armenian)
singular plural
nominative իր (ir) իրեր (irer)
dative իրի (iri) իրերու (ireru)
ablative իրէ (irē) իրերէ (irerē)
instrumental իրով (irov) իրերով (irerov)
definite forms
nominative իրը/իրն (irə/irn) իրերը/իրերն (irerə/irern)
dative իրին (irin) իրերուն (irerun)
ablative իրէն (irēn) իրերէն (irerēn)
instrumental իրովը/իրովն (irovə/irovn) իրերովը/իրերովն (irerovə/irerovn)
1st person possessive forms (my)
nominative իրս (irs) իրերս (irers)
dative իրիս (iris) իրերուս (irerus)
ablative իրէս (irēs) իրերէս (irerēs)
instrumental իրովս (irovs) իրերովս (irerovs)
2nd person possessive forms (your)
nominative իրդ (ird) իրերդ (irerd)
dative իրիդ (irid) իրերուդ (irerud)
ablative իրէդ (irēd) իրերէդ (irerēd)
instrumental իրովդ (irovd) իրերովդ (irerovd)
Derived terms
[edit]

Etymology 2

[edit]

From Old Armenian իւր (iwr).

Alternative forms

[edit]

Pronoun

[edit]

իր (ir)

  1. genitive singular of ինքը (inkʻə): his, her, its
    Նա իր գործը չի արել։Na ir gorcə čʻi arel.He hasn't done his work.
    Արմենը գնաց Սարոյի տունը և խաղաց իր գնդակով։Armenə gnacʻ Saroyi tunə ew xaġacʻ ir gndakov.Armen went to Saro's house and played with his (Armen's) ball.
Usage notes
[edit]

The possessive pronoun իր is used if the attributive possessive pronoun of the third person singular refers to the subject of the sentence. If it refers to another person, the regular third person pronoun նրա (nra) is used instead. For example, Արմենը կարդաց իր գիրքը means "Armen read his (own) book," while Արմենը կարդաց նրա գիրքը means "Armen read his (i.e., some other person's) book." The same rule applies for the corresponding plural forms իրենց (irencʻ) and նրանց (nrancʻ).

References

[edit]
  • Dum-Tragut, Jasmine (2009) Armenian: Modern Eastern Armenian (London Oriental and African Language Library; 14), Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, pages 112-113

Old Armenian

[edit]

Etymology

[edit]

From Parthian 𐫙𐫏𐫡 (ʿyr /⁠īr⁠/, thing, matter).[1][2] Older sources, not knowing about the Iranian word, derived իր (ir) from the pronoun ի- (i-), from Proto-Indo-European *kʷís, for the suffix comparing որ (or) beside ո (o).[3][4][5] Because the Iranian is etymologically unexplained, Olsen allows the possibility that for once the loan went in the opposite direction, i.e. that the Iranian word is borrowed from Armenian.[6]

Noun

[edit]

իր (ir)

  1. thing, matter, affair
    յիր արկանելyir arkanelto use, to wear; to put in execution
    ոչ կարիմ առնել իրս ինչočʻ karim aṙnel irs inčʻI can do nothing
    իրք առն յառաջադէմ յաջողէինirkʻ aṙn yaṙaǰadēm yaǰołēinthis man's affairs prospered
    այր հմուտ իրաց պատերազմիayr hmut iracʻ paterazmia man experienced in warfare
    կարեւոր իրkarewor iran important affair
    իրք աշխարհինirkʻ ašxarhinpublic business
    իրաց իրացiracʻ iracʻof various, or many things
    յիրս յիրսyirs yirsin various matters
    իրօքirōkʻby deeds; really, effectively
    ամենայն իրօքamenayn irōkʻin any way, or manner, at all events
    սմին, դմին, նմին իրիsmin, dmin, nmin irifor this, therefore, for this, that reason
    բարւոք ընթանան իրքbarwokʻ əntʻanan irkʻaffairs are thriving, business is prosperous
    ընդ բան եւ ընդ իր է մեծ ինչ խտիրənd ban ew ənd ir ē mec inčʻ xtirsaying and doing are two things
    նմին աղագաւ, նմին իրիnmin ałagaw, nmin irifor which reason, therefore, wherefore, on that account; consequently

Declension

[edit]

Derived terms

[edit]

Descendants

[edit]
  • Armenian: իր (ir), իրոք (irokʻ)

References

[edit]
  1. ^ Benveniste, Émile (1957–1958) “Mots d’emprunt iraniens en arménien”, in Bulletin de la Société de Linguistique de Paris (in French), volume 53, page 57
  2. ^ Benveniste, Émile (1964) “Éléments parthes en arménien”, in Revue des Études Arméniennes. Nouvelle série[1] (in French), volume 1, pages 11–12
  3. ^ Petermann, Julius Heinrich (1837) Grammatica linguae armenicae (in Latin), Berlin: Eichler, page 179
  4. ^ Pedersen, Holger (1906) “Armenisch und die Nachbarsprachen”, in Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung auf dem Gebiete der Indogermanischen Sprachen (in German), volume 39, number 3, page 478
  5. ^ Ačaṙean, Hračʻeay (1973) “իր”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume II, Yerevan: University Press, page 250
  6. ^ Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, pages 883–884

Further reading

[edit]
  • Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “իր”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Petrosean, Matatʻeay (1879) “իր”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy