gabać

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *gabati. First attested in 1393.

Pronunciation

IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ɡa(ː)bat͡ɕʲ/
IPA^(key): (15^th CE) /ɡabat͡ɕʲ/, /ɡɒbat͡ɕʲ/

Verb

gabać impf

(transitive, attested in Greater Poland, Lesser Poland, Masovia) to accost, to beset
Synonyms: kłopotać, nagabać, naganiać, prześladować
- 1887, 1889 [1398], Józef Lekszycki, editor, Die ältesten großpolnischen Grodbücher, volume II, number 2095, Pyzdry; Gniezno; Kościan:
  Iacom ne gonil To[to]mislawa, *anys gy slymi slowi gabal
  [Jakom nie gonił [to] Tomisława, aniś[m] ji złymi słowy gabał]
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 93, 5:
  Lud twoy, gospodne, ysmerzili so y dzedzinø *twoio gabaly
  [Lud twój, gospodnie, izmierzyli są i dzedzinę *twojo gabaly]
- 1874-1891 [1444], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[2], [3], [4]}, volume XXIII, page 304:
  Gabasch agitas
  [Gabasz agitas]
- 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 27:
  Skargą cząstokroczzmi sliszely, ysz wozny..., vboge slyachti y wszi zaakonnich... gabayąącz, winalyazvyą wymislonee obyczaye, thako ysz gdi kthorey wszi vbodzy slyachczicy alybo kmyecze zakonnich gych na lyvboscz tich tho slvzebnykow... nye czczą..., thedi czy ysczy sluzebnycy thi tho wboghe slyachti... przes wyni... pozywayą
  [Skargę częstokroćsmy słyszeli, iż woźni..., ubogie ślachty i wsi zakonnych... gabając, wynalazują wymyślone obyczaje, tako iż gdy ktorej wsi ubodzy ślachcicy alibo kmiecie zakonnych jich na lubość tych to służebnikow... nie czczą..., tedy ci iści służebnicy ty to ubogie ślachty... przez winy... pozywają]
- 1956 [XV med.], Jerzy Woronczak, editor, Teksty polskie w rękopisie nr 43 Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu z połowy XV wieku‎^[5], Silesia, page 67r:
  Ne mei ceteri discipuli me audiant sic insultari, gabacz
  [Ne mei ceteri discipuli me audiant sic insultari, gabać]
- 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[6], [7], [8]}, volume XXIV, page 342:
  Irritat, gaba, et provocat
  [Irritat, gaba, et provocat]
- 1876-1929 [c. 1455], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎^[9], volume XIV, Miechów, Kruchowo, page 492:
  Intricare duo sc. gaabacz, zaslonycz szya
  [Intricare duo sc. gabać, zasłonić się]
- 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[10], [11], [12]}, volume XXII, page 1:
  Agitatum, gabanego, senem sortis forte impugnat aduersitas
  [Agitatum, gabanego, senem sortis forte impugnat aduersitas]
- 1950 [1488], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 1623, Warsaw:
  Jako ya nye zasthapyl drogy Marczinowi, gdy gyechal od kosczyola, any yego zony gabał
  [Jako ja nie zastąpił drogi Marcinowi, gdy jechał od kościoła, ani jego żony gabał]
- 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[13], Greater Poland, pages 34, 3:
  Wyymy szablyę y zawyęzy przeczyw tym, czo mye gabayø
  [Wyjmi szablę i zawięży przeciw tym, co mie gabają]
- 1882 [XV ex.], Emil Kałużniacki, editor, Kleinere altpolnische Texte aus Handschriften des XV. und des Anfangs des XVI. Jahrhunderts‎^[14], page 292:
  O boże, który dlya othkupyenya szwyatha chczyalesz szye narodzycz,... byczym y layanym gabacz,... wybaw mye
  [O boże, który dla otkupienia świata chciałeś się narodzić,... byczym i lajanym gabać,... wybaw mię]
(transitive, attested in Greater Poland, Lesser Poland, Masovia, Silesia) to accuse, to indict, to sue [with accusative ‘whom’; or with o (+ accusative) ‘over/for what’]
Synonyms: ganić, oskarżać, pomawiać, powieszczać, powołować, pozywać, skarżyć, soczyć
- 1888 [1393], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎^[15], Greater Poland, page 21:
  Iako *Sandziwo ne gabal Micolaya po gego oczczu trzi lata o *rankomstwo
  [Jako Sędziwo[j] nie gabał Mikołaja po jego oćcu trzy lata o ręko[je]mstwo]
- 1959 [1393], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 179, Poznań:
  Jako Woczech mal vmowø sz Dobeslauem, isz to ranko[je]mstwo ne mal nitkis v krolewem szøndze gabacz
  [Jako Wociech miał vmowę z Dobiesławem, iż to ręko[je]mstwo nie miał niktyż w krolewem sądzie gabać]
- 1887, 1889 [1395], Józef Lekszycki, editor, Die ältesten großpolnischen Grodbücher, volume II, number 1741, Pyzdry; Gniezno; Kościan:
  Scepan ge nigdi ne gabal
  [Szczepan je nigdy nie gabał]
- 1856-1870 [1398], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki‎^[16], volume VIII, number 7056:
  Ez Wanch ranczil za zona... Nicolaoui, ez ne mala o ten cinz gabacz... a gdibi gye gabala, tegdi X grziwen bi iemu ostala
  [Eż Więch ręczył za żonę... *Nikolaowi, eż nie miała o ten czynsz gabać... a gdyby je gabała, tegdy X grzywien by jemu ostała]
- 1888 [1398], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎^[17], Greater Poland, page 94:
  Eze Betrzich thø barcz... trzimal pancznaczcze lath w mirze y pocoyu a nigdi o tho ne gaban
  [Eże Biedrzych tę barć... trzymał pięćnaćcie lat w mirze i pokoju a nigdy o to nie gaban]
- 1856-1870 [1399], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki‎^[18], volume VIII, number 8934:
  Ez oth XXX lat byli w dzerzhenyu dzedzini, a nikth gich o nya nye gabal
  [Eż ot XXX lat byli w dzierżeniu dziedzini, a nikt jich o nią nie gabał]
- 1880-1894 [1400], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎^[19], volume III, Krakow, Czchów, page 190:
  Esz pan Jaszek, lowczi, wroczil listy panv Mar kowy dla yednanya, a o to pan Marek nye myal gabacz yego
  [Eż pan Jaszek, łowczy, wrócil listy panu Markowy dla jednania, a o to pan Marek nie mial gabać jego]
- 1902 [1407], “Wybór zapisek sądowych grodzkich i ziemskich wielkopolskich z XV wieku”, in Franciszek Piekosiński, editor, Studia, rozprawy i materiały z dziedziny historii polskiej i prawa polskiego‎^[20], volume 6, Poznań, Pyzdry, Kościan, Gniezno, page 335:
  Iaco Materni ne gabano o rancogemstwo
  [Jaco Materni nie gabano o rękojemstwo]
- 1913-2024 [1413—8], Język Polski‎^[21], volume XXXIII, Pyzdry: Organ Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, page 390:
  Iaco Margorzatha ne gabala prawem pana Iandrzecha o ten siad
  [Jaco Margorzata nie gabała prawem pana Iandrzecha o ten siad]
- 1872 [XV in.], Konstanty Małkowski, editor, Przegląd najdawniejszych pomników języka polskiego‎^[22], page 119:
  Gednacze visnali sø, esz paney Milocay ne mai gabacz o ten vadol
  [Gednacze visnali sø, esz paney Milocay ne mai gabacz o ten vadol]
- 1895 [1420], Archiwum Komisji Prawniczej. Collectanea ex Archivo Collegii Iuridici‎^[23], volume VIIIa, page 152:
  Yze od trzy lath Potr gesdzil tø drogan a nikth *ge ne gabal o nąn w Keskowe polancze, gdze bylo wydzene
  [Iże od trzy lat Piotr jeździł tą drogą a nikt ji nie gabał o nią w Kieszkowie polance, gdzie było widzenie]
- 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 8:
  Ho wyną kmyothowszką paan gych nye ghaban bąncz
  [Ho winę kmiotowską pan jich nie gaban bądź]
- 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 82, 2:
  Mozely gy tesz gabacz o szwoy dlug y dobycz przed prawem, czyly moze on, czo mv za raką podan, s tego wyacz
  [Możeli ji też gabać o swoj dług i dobyć przed prawem, czyli może on, co mu za rękę podan, z tego wyjąć]
- 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I‎^[24], Lesser Poland, page 53:
  Panna za zywota oczcza za masz wydana z oprawą, po smyerczy oczcza brata nye mosze gabacz o posag
  [Panna za żywota oćca za mąż wydana z oprawą, po śmierci oćca brata nie może gabać o posag]
- 1936 [1495], Ludwik Musioł, editor, Staropolskie teksty z protokolarza miasta Wozniki w wojewodztwie slaskim, 1521-1570‎^[25], volume II, Woźniki, page 16:
  Przedal Symek... dom..., a Symek yemu odewsdal.., yako yest obyczay, a tu gemu slubyl, gęstłyby kto gabal..., *zastopycz
  [Przedał Symek... dom..., a Symek jemu odewzdał.., jako jest obyczaj, a tu jemu ślubil, jestliby kto gabał..., *zastąpić]
to want to grab something; to strive hard for something
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[26], page 779:
  Krolevstvo moye nye yest s tego svyatha. Iakoby rzekl myly Cristus: Nye gabamczy panystva vaschego na tem svyeczye, bo krolewstwo moye są vyerny moy, ktorzy nye szą s tego svyatha
  [Krolewstwo moje nie jest z tego świata. Jakoby rzekł miły Krystus: Nie gabamci państwa waszego na tem świecie, bo krolewstwo moje są wierni moi, ktorzy nie są z tego świata]

Descendants

Polish: gabać
Silesian: gabać

References

Boryś, Wiesław (2005), “nagabnąć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
Bańkowski, Andrzej (2000), “gabać”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
Sławski, Franciszek (1958-1965), “gabać”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
K. Nitsch, editor (1958), “gabać”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 2, Wrocław, Kraków, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 372
B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “gabać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish gabać.

Pronunciation

IPA^(key): /ˈɡa.bat͡ɕ/

(Middle Polish) IPA^(key): /ˈɡa.bat͡ɕ/
(Lesser Poland):
- (Biecz) IPA^(key): /ˈɡa.bat͡ɕ/

Rhymes: -abat͡ɕ
Syllabification: ga‧bać

Verb

gabać impf (perfective gabnąć)

(transitive, obsolete or dialectal) to touch; to catch; to grab
(transitive, Biecz) to tap (to hit lightly)
(transitive, obsolete) to accost, to harass; to accuse
(transitive, Middle Polish, of diseases) to afflict
(transitive, Middle Polish, law) to challenge; to attack; to sue

Conjugation

Conjugation of *gabać* impf
	person	singular			plural
	person	masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		gabać
present tense	1^st	gabam			gabamy
	2^nd	gabasz			gabacie
	3^rd	gaba			gabają
	impersonal	gaba się
past tense	1^st	gabałem, -(e)m gabał	gabałam, -(e)m gabała	gabałom, -(e)m gabało	gabaliśmy, -(e)śmy gabali	gabałyśmy, -(e)śmy gabały
	2^nd	gabałeś, -(e)ś gabał	gabałaś, -(e)ś gabała	gabałoś, -(e)ś gabało	gabaliście, -(e)ście gabali	gabałyście, -(e)ście gabały
	3^rd	gabał	gabała	gabało	gabali	gabały
	impersonal	gabano
future tense	1^st	będę gabał, będę gabać	będę gabała, będę gabać	będę gabało, będę gabać	będziemy gabali, będziemy gabać	będziemy gabały, będziemy gabać
	2^nd	będziesz gabał, będziesz gabać	będziesz gabała, będziesz gabać	będziesz gabało, będziesz gabać	będziecie gabali, będziecie gabać	będziecie gabały, będziecie gabać
	3^rd	będzie gabał, będzie gabać	będzie gabała, będzie gabać	będzie gabało, będzie gabać	będą gabali, będą gabać	będą gabały, będą gabać
	impersonal	będzie gabać się
conditional	1^st	gabałbym, bym gabał	gabałabym, bym gabała	gabałobym, bym gabało	gabalibyśmy, byśmy gabali	gabałybyśmy, byśmy gabały
	2^nd	gabałbyś, byś gabał	gabałabyś, byś gabała	gabałobyś, byś gabało	gabalibyście, byście gabali	gabałybyście, byście gabały
	3^rd	gabałby, by gabał	gabałaby, by gabała	gabałoby, by gabało	gabaliby, by gabali	gabałyby, by gabały
	impersonal	gabano by
imperative	1^st	niech gabam			gabajmy
	2^nd	gabaj			gabajcie
	3^rd	niech gaba			niech gabają

active adjectival participle		gabający	gabająca	gabające	gabający	gabające
passive adjectival participle		gabany	gabana	gabane	gabani	gabane
contemporary adverbial participle		gabając
verbal noun		gabanie

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish gabać.

Pronunciation

IPA^(key): /ˈɡa.bat͡ɕ/
Audio: (file)
Rhymes: -abat͡ɕ
Syllabification: ga‧bać

Verb

gabać impf

(transitive) to accost, to harass, to pester; to lie in wait for someone
(transitive) to reach for; to grasp
(reflexive with sie) to worry

Conjugation

Conjugation of gabać impf
	person	singular			plural
	person	masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		gabać
present tense	1^st	gabōm			gabōmy
	2^nd	gabŏsz			gabŏcie
	3^rd	gabŏ			gabajōm
past tense	1^st	gabołch, gabołech, gaboł żech	gabałach gabała żech	gabałoch¹⁾ gabało żech¹⁾	gabalimy, gabalichmy	gabałymy, gabałychmy
	2^nd	gabołś, gabołeś, gaboł żeś	gabałaś gabała żeś	gabałoś¹⁾ gabało żeś¹⁾	gabaliście, gabali żeście	gabałyście, gabały żeście
	3^rd	gaboł	gabała	gabało	gabali	gabały
future tense	1^st	bydã gaboł, bydã gabać	bydã gabała, bydã gabać	bydã gabało,¹⁾ bydã gabać	bydymy gabali, bydymy gabać	bydymy gabały, bydymy gabać
	2^nd	bydziesz gaboł, bydziesz gabać	bydziesz gabała, bydziesz gabać	bydziesz gabało,¹⁾ bydziesz gabać	bydziecie gabali, bydziecie gabać	bydziecie gabały, bydziecie gabać
	3^rd	bydzie gaboł, bydzie gabać	bydzie gabała, bydzie gabać	bydzie gabało, bydzie gabać	bydōm gabali, bydōm gabać	bydōm gabały, bydōm gabać
pluperfect tense²⁾	1^st	bōłch gaboł, bōłech gaboł, bōł żech gaboł	byłach gabała była żech gabała	byłoch gabało¹⁾ było żech gabało¹⁾	byli my gabali, bylichmy gabali	były my gabały, byłychmy gabały
	2^nd	bōłś gaboł, bōłeś gaboł, bōł żeś gaboł	byłaś gabała była żeś gabała	byłoś gabało¹⁾ było żeś gabało¹⁾	byliście gabali, byli żeście gabali	byłyście gabały, były żeście gabały
	3^rd	bōł gaboł	była gabała	było gabało¹⁾	były my gabali, byłychmy gabali	były gabały
conditional	1^st	bych gaboł	bych gabała	byście gabali	by my gabały, bychmy gabały
	2^nd	byś gaboł	byś gabała	byście gabali	byście gabały
	3^rd	by gaboł	by gabała	by gabało	by gabali	by gabały
imperative	1^st	niych gabōm			gabejmy
	2^nd	gabej			gabejcie
	3^rd	niych gabŏ			niych gabajōm
active adjectival participle		gabajōncy	gabajōncŏ	gabajōnce	gabajōncy	gabajōnce
passive adjectival participle		gabany	gabanŏ	gabane	gabani	gabane
verbal noun		gabanie
¹⁾ Personal neuter forms might be considered nonstandard, protological, or nonce, appearing mostly in literature to refer to grammatically neuter nouns, however might also be used for people who prefer neuter forms. ²⁾ The pluperfect is either archaic or obsolete and now used for conditional in the past.

gabać

Old Polish

Etymology

Pronunciation

Verb

Descendants

References

Polish

Etymology

Pronunciation

Verb

Conjugation

Further reading

Silesian

Etymology

Pronunciation

Verb

Conjugation

Further reading