natychmiast

Old Polish

Etymology

Univerbation of na +‎ tych +‎ miastach, with clipping. Compare modern Polish miast, zamiast, dotychmiast. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /natɨxmja(ː)st/
• IPA^(key): (15^th CE) /natɨxmjast/, /natɨxmjɒst/

Adverb

natychmiast

1. (attested in Lesser Poland) right away, immediately
   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[1], Krakow, page 4a:

     Salomee... chczala szø gest ona sviima røkama dothknøcz tego to mastha byla, tedy vøcz natichmasth ge røcze szø ge byle usch[ch]le

     [Salomee... chciała się jest ona swyma rękama dotknąć tego to miasta była, tedy więc natychmiast je ręce są je byle uschle]

Descendants

• Polish: natychmiast
  • → Kashubian: natëchmiast
• Silesian: natychmiast

References

• Boryś, Wiesław (2005) “natychmiast”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “natychmiast”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “natychmiast”, in Etymologiczny słownik języka polskiego (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “natychmiast”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish natychmiast. By surface analysis, univerbation of na +‎ tych +‎ miastach.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /naˈtɘx.mjast/

• (Middle Polish) IPA^(key): /naˈtɨx.mjɒst/

• Audio 1:

  (file)

• Audio 2:

  (file)

• Rhymes: -ɘxmjast
• Syllabification: na‧tych‧miast

Adverb

natychmiast (not comparable)

1. at once, immediately, instantly, right away, straight away (without waiting)

   Synonyms: bez namysłu, bez zastanowienia, bez zwłoki, bezpośrednio, bezzwłocznie, błyskawicznie, co prędzej, czym prędzej, migiem, momentalnie, na cito, natychmiastowo, nie zwlekając, niewiele myśląc, niezwłocznie, od razu, teraz zaraz, w tej chwili, w try miga, z biegu, z bomby, z kopyta, z marszu, z mety, z miejsca, z punktu, zaraz

2. (Middle Polish) suddenly (happening quickly and with little or no warning; in a sudden manner)

   Synonym: nagle

Descendants

• → Kashubian: natëchmiast

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), natychmiast is one of the most used words in Polish, appearing 14 times in scientific texts, 17 times in news, 8 times in essays, 29 times in fiction, and 16 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 84 times, making it the 759th most common word in a corpus of 500,000 words.

Particle

natychmiast

1. (obsolete) instead of this; whereas (in contrast; whilst on the contrary; although)

   Synonym: natomiast

Further reading

• natychmiast in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• natychmiast in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “natychmiast”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “natychmiast”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “natychmiast”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1904), “natychmiast”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 3, Warsaw, page 192

Silesian

Alternative forms

• natychmjast (Steuers Silesian alphabet)

Etymology

Inherited from Old Polish natychmiast. By surface analysis, univerbation of na +‎ tych +‎ miastach.

Pronunciation

• IPA^(key): /naˈtɪx.mjast/
• Rhymes: -ɪxmjast
• Syllabification: na‧tych‧miast

Adverb

natychmiast (not comparable)

1. at once, immediately, instantly

Further reading

• natychmiast in silling.org