przełamać

Polish

Etymology

From prze- +‎ łamać.

Pronunciation

• IPA^(key): /pʂɛˈwa.mat͡ɕ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -amat͡ɕ
• Syllabification: prze‧ła‧mać

Verb

przełamać pf (imperfective przełamywać)

1. (transitive) to break
   • 2013, M. M. Petlińska, Fundusz‎^[1], Wydawnictwo Buchmann, archived from the original on 2023-03-07, page 93:

     Nawet z obolałą głową czuł wyśmienity zapach parzonej kawy oraz słodko-maślany posmak croissantów. Przełamał jeden z nich i powoli żuł, wpatrując się w gospodarza.

     Even with a headache he sensed the delicious scent of the hot coffee and the sweet-buttery taste of the croissants. He broke one of them and slowly chewed it, contemplating his host.

   • 2015, Jan Guillou, Uciec przed prawdą‎^[2], Wydawnictwo Sonia Draga, archived from the original on 2023-03-07, page 132:

     Okręt przełamał się na pół i natychmiast poszedł na dno.

     The ship broke in half and immediately sank to the bottom.

   • 2022 April 19, “Ukraińskie władze: Rosjanie zdołali przełamać ukraińską obronę w dwóch miejsach^[sic]”, in Rzeczpospolita‎^[3], archived from the original on 2022-04-19:

     - Na szczęście nasza armia utrzymuje pozycje. Przełamali je [Rosjanie] tylko w dwóch miastach - Kreminnej i innym mały miasteczku - dodał Daniłow.

     "Fortunately, our army is holding its positions. [The Russians] have broken through them in only two places: Kreminna and another small town," added Danilov.

2. (transitive) to break down, to overcome
   • 2020 March 26, Janina Blikowska, “Wiosenne pyłki - zmora dla alergików i astmatyków”, in Rzeczpospolita‎^[4], archived from the original on 2021-09-17:

     - [...] Jak się ta bariera tolerancji [na zanieczyszczenie powietrza] przełamie, to organizm reaguje alergicznie – opowiada dr Dąbrowiecki.

     "[...] When this barrier of tolerance [of air pollution] is broken down, then one's body reacts with an allergy," replies Dr. Dąbrowiecki.

   • 2020 July 6, Konwencja Ambasadorów, “Prezydent, który przełamie izolację”, in Rzeczpospolita‎^[5], archived from the original on 2022-05-29:

     Potrzebujemy prezydenta, który przełamie izolację Polski w Europie i odbuduje zaufanie instytucji europejskich.

     We need a president who will break down Poland's isolation within Europe and rebuild the confidence of the European institutions.

3. (reflexive with się) to break, to become broken
4. (reflexive with się) to find it in one's heart, to come to terms, to get to grips
   • 2023 (first published 1991), Mirosław Piotr Jabłoński, Dubler‎^[6], Saga Egmont, archived from the original on 2023-03-07, page 178:

     Carmody pokręcił głową. Był pewien, że przy takich akrobacjach jego sztuczny autorytet niechybnie ucierpi. Nie chciał się zwracać także o pomoc ani do Grega, ani do swoich goryli. Toczył wewnętrzną walkę, którą Greg obserwował spod oka. Wreszcie przełamał się; zdecydował, iż utrata poważania będzie go bolała bardziej niż śmierć, i zawrócił. - Wiesz, Greg - powiedział - ja chyba ... tego ... pojadę windą. Jak sądzisz...?

     Carmody shook his head. He was sure that with such acrobatics, his artificial authority would suffer unavoidably. He also didn't want to turn to Greg or to his gorillas for help. He fought an inner fight, which Greg observed from the corner of his eye. Finally he made up his mind; he decided that the loss of respect would hurt him more than death, and he turned around. "You know, Greg," he said, "I think I'll ... well ... take the elevator. What do you think...?"

   • 2017, Nicole Dołowy-Rybińska, "Nikt za nas tego nie zrobi". Praktyki językowe i kulturowe młodych‎^[7], Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, archived from the original on 2023-03-07, page 152:

     Chłopak opowiada, że dopiero gdy poznał koleżanki bardzo zmotywowane, by mówić po walijsku i powiększać grupę osób używających w szkole tego języka, przełamał się i zaczął robić postępy.

     A boy reports that it was only when he got to know female classmates who were highly motivated to speak Welsh and enlarge the group of people using that language in school that he got over himself and started to make progress.

   • 2020, Tadeusz Gospodarek, Narciarstwo zjazdowe: Coaching talentu‎^[8], Kamieniec Wrocławski, archived from the original on 2023-03-07, page 205:

     To jest naturalne w narciarstwie zjazdowym i nie da się nic innego zrobić, niż przełamać się mentalnie.

     This is natural in downhill skiing, and there is nothing to do besides coming to terms with it mentally.

Conjugation

Conjugation of przełamać pf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		przełamać
future tense	1st	przełamię			przełamiemy
	2nd	przełamiesz			przełamiecie
	3rd	przełamie			przełamią
	impersonal	przełamie się
past tense	1st	przełamałem, -(e)m przełamał	przełamałam, -(e)m przełamała	przełamałom, -(e)m przełamało	przełamaliśmy, -(e)śmy przełamali	przełamałyśmy, -(e)śmy przełamały
	2nd	przełamałeś, -(e)ś przełamał	przełamałaś, -(e)ś przełamała	przełamałoś, -(e)ś przełamało	przełamaliście, -(e)ście przełamali	przełamałyście, -(e)ście przełamały
	3rd	przełamał	przełamała	przełamało	przełamali	przełamały
	impersonal	przełamano
conditional	1st	przełamałbym, bym przełamał	przełamałabym, bym przełamała	przełamałobym, bym przełamało	przełamalibyśmy, byśmy przełamali	przełamałybyśmy, byśmy przełamały
	2nd	przełamałbyś, byś przełamał	przełamałabyś, byś przełamała	przełamałobyś, byś przełamało	przełamalibyście, byście przełamali	przełamałybyście, byście przełamały
	3rd	przełamałby, by przełamał	przełamałaby, by przełamała	przełamałoby, by przełamało	przełamaliby, by przełamali	przełamałyby, by przełamały
	impersonal	przełamano by
imperative	1st	niech przełamię			przełammy
	2nd	przełam			przełamcie
	3rd	niech przełamie			niech przełamią
passive adjectival participle		przełamany	przełamana	przełamane	przełamani	przełamane
anterior adverbial participle		przełamawszy
verbal noun		przełamanie

Further reading

• przełamać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• przełamać in Polish dictionaries at PWN