نوروز

Persian

FWOTD – 20 March 2013

Dari	نوروز
Iranian Persian
Tajik	Наврӯз

Etymology

Etymology tree

Proto-Indo-European *new-

Proto-Indo-European *néwos

Proto-Indo-Iranian *náwas

Proto-Iranian *náwah

Middle Persian 𐭭𐭥𐭪𐭩 (nʿky)

Proto-Indo-European *lewk-

Proto-Indo-European *-os

Proto-Indo-Iranian *ráwčas

Proto-Iranian *ráwčah

Old Persian 𐎼𐎢𐎨𐏃 (r-u-c-h)

Middle Persian 𐭩𐭥𐭬 (yʿm)

Middle Persian nwklwc

Persian نوروز

Inherited from Middle Persian [Book Pahlavi needed] (nwklwc /⁠nōg-rōz⁠/, “New Year's day”) (Pazend 𐬥𐬋𐬭𐬋𐬰 (nōrōz)), from 𐭭𐭥𐭪𐭩 (nwky /⁠nōg⁠/, “new”) +‎ 𐭩𐭥𐭬 (YWM /⁠rōz⁠/, “day”). By surface analysis, نو (naw／now, “new”) +‎ روز (rōz／ruz, “day”).

Pronunciation

• (Classical Persian) IPA^(key): [naw.ɾoːz]

 

• (Dari, formal) IPA^(key): [näw.ɾoːz]

• (Dari, formal) IPA^(key): [näw.ɾoːz]
  • (Kabuli) IPA^(key): [näw.ɾoːz]
  • (Hazaragi) IPA^(key): [näw.ɾʊːz]

• (Iran, formal) IPA^(key): [now.ɹuːz]

• (Tajik, formal) IPA^(key): [näw.ɾɵz]

Readings
Classical reading?	nawrōz
Dari reading?	nawrōz
Iranian reading?	nowruz
Tajik reading?	navrüz

Proper noun

نوروز • (nawrōz／nowruz)

1. Nowruz, New Year in the Iranian and Zoroastrian calendar, celebrated on the spring equinox.
   • 940-1020, Ferdowsi, Shahnameh, "پادشاهی بهرام گور"

     چو شد ساخته کار آتشکده
     همان جای نوروز و جشن سده
     بیامد سوی آذرآبادگان
     خود و نامداران و آزادگان

     ču šud sâxta kâr-i âtaškada
     hamân jây-i nawrôz u jašn-i sada
     biyâmad sôy-i âzarâbâdagân
     xwad u nâmdârân u âzâdagân

     (please add an English translation of this quotation)

   • 1048-1131, Omar Khayyám, Rubaiyat, ruba'i #19

     بر چهرهٔ گل نسیم نوروز خوش است
     در صحن چمن روی دل‌افروز خوش است
     از دی که گذشت هر چه گویی خوش نیست
     خوش باش و ز دی مگو که امروز خوش است

     bar čihra-i gul nasîm-i nawrôz xwaš ast
     dar sahn-i čaman rôy-i dil-afrôz xwaš ast
     az dî ki guzašt har či gôyî xwaš nêst
     xwaš bâš u zi dî ma-gô ki imrôz xvaš ast

     (please add an English translation of this quotation)

   • 1184-1291, Saadi Shirazi, Divan, ghazal #112

     نظر به روی تو هر بامداد نوروزیست
     شب فراق تو هر شب که هست یلداییست

     nazar ba rôy-i tu har bâmdâd nawrôzêst
     šab-i firâq-i tu har šab ki hast yaldâêst

     (please add an English translation of this quotation)

   • 1207-1273, Rumi, Divan-e Shams, tarji' #7

     مستی و عاشقی و جوانی و یار ما
     نوروز و نوبهار و حمل می‌زند صلا
     هرگز ندیده چشم جهان این چنین بهار
     می‌روید از زمین و ز کهسار کیمیا

     mastî u âšiqî u javânî u yâr-i mâ
     nawrôz u nawbahâr u hamal mê-zanad salâ
     hargiz nadîda čašm-i jahân în čunîn bahâr
     mê-rôyad az zamîn u zi kuhsâr kîmiyâ

     (please add an English translation of this quotation)

Inflection

Enclitic-attached forms of نوروز (nowruz) (Iranian Persian)

Basic forms of نوروز (nowruz) singular plural bare نوروز (nowruz) نوروز‌ها (nowruz-hấ) نوروزا △ (nowruzấ) definitive direct object نوروز را (nowruz râ) نوروز رو △ (nowruzo) نوروز‌ها را (nowruz-hấ râ) نوروزا رو △ (nowruzấ ro) ezâfe نوروز (nowruz-e) نوروز‌های (nowruz-hấ-ye) نوروزای △ (nowruzấ-ye) marked indefinite or relative definite نوروزی (nowruz-i) نوروز‌هایی (nowruzấn-i, nowruz-hấ-i) نوروزایی △ (nowruzấi) △ Colloquial.     Possessive forms of نوروز (nowruz) singular plural 1st person singular (“my”) نوروزم (nowruzam) نوروز‌هایم (nowruz-hấyam) نوروز‌هام، نوروزام △ (nowruzấm) 2nd person singular (“your”) نوروزت (nowruzat) [Term?] △ (nowruzet) نوروز‌هایت (nowruz-hấyat) نوروز‌هات، نوروزات △ (nowruzất) 3rd person singular (“his, her, its”) نوروزش (nowruzaš) [Term?] △ (nowruzeš) نوروز‌هایش (nowruz-hấyaš) نوروز‌هاش، نوروزاش △ (nowruzấš) 1st plural (“our”) نوروزمان (nowruzemân) نوروزمون △ (nowruzemun) نوروز‌هایمان (nowruz-hấyemân) نوروز‌هامون، نوروزامون △ (nowruzấmun) 2nd plural (“your”) نوروزتان (nowruzetân) نوروزتون △ (nowruzetun) نوروز‌هایتان (nowruz-hấyetân) نوروز‌هاتون، نوروزاتون △ (nowruzấtun) 3rd plural (“their”) نوروزشان (nowruzešân) نوروزشون △ (nowruzešun) نوروز‌هایشان (nowruz-hấyešân) نوروز‌هاشون، نوروزاشون △ (nowruzấšun) △ Colloquial.

Derived terms

• نوروزی (nawrōzī／nowruzi)

 

Descendants

• → Arabic: نَوْرُوز (nawrūz), نَيْرُوز (nayrūz)
• → Azerbaijani: Novruz
• → Bashkir: Науруз (Nawruz)
• → Bengali: নওরোজ (nôoroz), নওরোজা (nôoroza)
• → Gujarati: નવરોજ (navroj)
• → Kazakh: Наурыз (Nauryz)
• → Northern Kurdish: newroz
• → Kyrgyz: Нооруз (Nooruz)
• → Russian: Навруз (Navruz)
• → Turkish: Nevruz
• → Turkmen: Nowruz
• → Uzbek: Navroʻz
• → Uyghur: نورۇز (noruz)

References

• Dehkhoda, Ali-Akbar (1931–) “نوروز”, in Dehkhoda Dictionary Institute, editors, Dehkhoda Dictionary (in Persian), Tehran: University of Tehran Press
• Ferrand, Gabriel (1924) “L’élément persan dans les textes nautiques arabes des XV^o et XVI^o siècles”, in Journal asiatique‎^[1] (in French), volume 204, pages 230–234
• MacKenzie, D. N. (1971) “nōg-rōz”, in A concise Pahlavi dictionary, London, New York, Toronto: Oxford University Press