दीव्यति

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Sanskrit

[edit]

Alternative scripts

[edit]

Etymology

[edit]

From Proto-Indo-Aryan *díHwiHyati, from Proto-Indo-European *dyew-.

Pronunciation

[edit]

Verb

[edit]

दीव्यति (dī́vyati) third-singular indicative (class 4, type P, root दिव्)

  1. to cast, throw (especially dice)
  2. to play, gamble
    • c. 700 CE – 900 CE, Bhāgavata Purāṇa 10.56.5:
      तं विलोक्य जना दूरात्तेजसा मुष्टदृष्टयः। दीव्यतेऽक्षैर्भगवते शशंसु: सूर्यशङ्किताः॥
      taṃ vilokya janā dūrāttejasā muṣṭadṛṣṭayaḥ. dīvyateʼkṣairbhagavate śaśaṃsu: sūryaśaṅkitāḥ.
      As the people looked at Satrājit from a distance, his brilliance blinded them. They presumed he was the sun-god, Sūrya, and went to tell Lord Kṛṣṇa, who was at that time playing with dice [i.e. gambling].
    • c. 700 CE – 900 CE, Bhāgavata Purāṇa 10.61.25:
      नैवाक्षकोविदा यूयं गोपाला वनगोचरराः। अक्षैर्दीव्यन्ति राजानो बाणैश्च न भवादृशाः॥
      naivākṣakovidā yūyaṃ gopālā vanagocararāḥ. akṣairdīvyanti rājāno bāṇaiśca na bhavādṛśāḥ.
      You cowherds who wander about the forests know nothing about dice. The kings play with dice and arrows; they are not for the likes of you.
  3. to lay a wager, bet with (with instrumental case), upon (with dative case)
  4. (with accusative case) to play, sport, joke, trifle with
    • 2009, Gurukula patrika, volume 21, page 259:
      ...(शिश्नदेवाः) अब्रह्मचर्याः कामिनो ये शिश्नेन दीव्यन्ति क्रीडन्ति ते।
      ...(śiśnadevāḥ) abrahmacaryāḥ kāmino ye śiśnena dīvyanti krīḍanti te.
      Śiśnadevas are those unchaste and lustful [people] who play or sport with their penis.
  5. to have free scope, spread, increase
  6. to shine, be bright
  7. to praise, rejoice, be drunk or mad
  8. to sleep
  9. to wish for
  10. to go

Conjugation

[edit]
Present: दीव्यति (dī́vyati), दीव्यते (dī́vyate)
Active Mediopassive
Singular Dual Plural Singular Dual Plural
Indicative
Third दीव्यति
dī́vyati
दीव्यतः
dī́vyataḥ
दीव्यन्ति
dī́vyanti
दीव्यते
dī́vyate
दीव्येते
dī́vyete
दीव्यन्ते
dī́vyante
Second दीव्यसि
dī́vyasi
दीव्यथः
dī́vyathaḥ
दीव्यथ
dī́vyatha
दीव्यसे
dī́vyase
दीव्येथे
dī́vyethe
दीव्यध्वे
dī́vyadhve
First दीव्यामि
dī́vyāmi
दीव्यावः
dī́vyāvaḥ
दीव्यामः / दीव्यामसि¹
dī́vyāmaḥ / dī́vyāmasi¹
दीव्ये
dī́vye
दीव्यावहे
dī́vyāvahe
दीव्यामहे
dī́vyāmahe
Imperative
Third दीव्यतु
dī́vyatu
दीव्यताम्
dī́vyatām
दीव्यन्तु
dī́vyantu
दीव्यताम्
dī́vyatām
दीव्येताम्
dī́vyetām
दीव्यन्ताम्
dī́vyantām
Second दीव्य
dī́vya
दीव्यतम्
dī́vyatam
दीव्यत
dī́vyata
दीव्यस्व
dī́vyasva
दीव्येथाम्
dī́vyethām
दीव्यध्वम्
dī́vyadhvam
First दीव्यानि
dī́vyāni
दीव्याव
dī́vyāva
दीव्याम
dī́vyāma
दीव्यै
dī́vyai
दीव्यावहै
dī́vyāvahai
दीव्यामहै
dī́vyāmahai
Optative/Potential
Third दीव्येत्
dī́vyet
दीव्येताम्
dī́vyetām
दीव्येयुः
dī́vyeyuḥ
दीव्येत
dī́vyeta
दीव्येयाताम्
dī́vyeyātām
दीव्येरन्
dī́vyeran
Second दीव्येः
dī́vyeḥ
दीव्येतम्
dī́vyetam
दीव्येत
dī́vyeta
दीव्येथाः
dī́vyethāḥ
दीव्येयाथाम्
dī́vyeyāthām
दीव्येध्वम्
dī́vyedhvam
First दीव्येयम्
dī́vyeyam
दीव्येव
dī́vyeva
दीव्येम
dī́vyema
दीव्येय
dī́vyeya
दीव्येवहि
dī́vyevahi
दीव्येमहि
dī́vyemahi
Subjunctive
Third दीव्यात् / दीव्याति
dī́vyāt / dī́vyāti
दीव्यातः
dī́vyātaḥ
दीव्यान्
dī́vyān
दीव्याते / दीव्यातै
dī́vyāte / dī́vyātai
दीव्यैते
dī́vyaite
दीव्यन्त / दीव्यान्तै
dī́vyanta / dī́vyāntai
Second दीव्याः / दीव्यासि
dī́vyāḥ / dī́vyāsi
दीव्याथः
dī́vyāthaḥ
दीव्याथ
dī́vyātha
दीव्यासे / दीव्यासै
dī́vyāse / dī́vyāsai
दीव्यैथे
dī́vyaithe
दीव्याध्वै
dī́vyādhvai
First दीव्यानि
dī́vyāni
दीव्याव
dī́vyāva
दीव्याम
dī́vyāma
दीव्यै
dī́vyai
दीव्यावहै
dī́vyāvahai
दीव्यामहै
dī́vyāmahai
Participles
दीव्यत्
dī́vyat
दीव्यमान
dī́vyamāna
Notes
  • The subjunctive is only used in Vedic Sanskrit.
  • ¹Vedic
Imperfect: अदीव्यत् (ádīvyat), अदीव्यत (ádīvyata)
Active Mediopassive
Singular Dual Plural Singular Dual Plural
Indicative
Third अदीव्यत्
ádīvyat
अदीव्यताम्
ádīvyatām
अदीव्यन्
ádīvyan
अदीव्यत
ádīvyata
अदीव्येताम्
ádīvyetām
अदीव्यन्त
ádīvyanta
Second अदीव्यः
ádīvyaḥ
अदीव्यतम्
ádīvyatam
अदीव्यत
ádīvyata
अदीव्यथाः
ádīvyathāḥ
अदीव्येथाम्
ádīvyethām
अदीव्यध्वम्
ádīvyadhvam
First अदीव्यम्
ádīvyam
अदीव्याव
ádīvyāva
अदीव्याम
ádīvyāma
अदीव्ये
ádīvye
अदीव्यावहि
ádīvyāvahi
अदीव्यामहि
ádīvyāmahi

Further reading

[edit]