दीव्यति

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• দীৱ্যতি (Assamese script)
• ᬤᬷᬯ᭄ᬬᬢᬶ (Balinese script)
• দীব্যতি (Bengali script)
• 𑰟𑰱𑰪𑰿𑰧𑰝𑰰 (Bhaiksuki script)
• 𑀤𑀻𑀯𑁆𑀬𑀢𑀺 (Brahmi script)
• ဒီဝျတိ (Burmese script)
• દીવ્યતિ (Gujarati script)
• ਦੀਵ੍ਯਤਿ (Gurmukhi script)
• 𑌦𑍀𑌵𑍍𑌯𑌤𑌿 (Grantha script)
• ꦢꦷꦮꦾꦠꦶ (Javanese script)
• 𑂠𑂲𑂫𑂹𑂨𑂞𑂱 (Kaithi script)
• ದೀವ್ಯತಿ (Kannada script)
• ទីវ្យតិ (Khmer script)
• ທີວ຺ຍຕິ (Lao script)
• ദീവ്യതി (Malayalam script)
• ᡩᡳᡳᠸᠶᠠᢠᡳ (Manchu script)
• 𑘟𑘲𑘪𑘿𑘧𑘝𑘱 (Modi script)
• ᢑᠢᠢᠧᠶ᠋ᠠᢐᠢ (Mongolian script)
• 𑦿𑧓𑧊𑧠𑧇𑦽𑧒 (Nandinagari script)
• 𑐡𑐷𑐰𑑂𑐫𑐟𑐶 (Newa script)
• ଦୀଵ୍ଯତି (Odia script)
• ꢣꢷꢮ꣄ꢫꢡꢶ (Saurashtra script)
• 𑆢𑆵𑆮𑇀𑆪𑆠𑆴 (Sharada script)
• 𑖟𑖱𑖪𑖿𑖧𑖝𑖰 (Siddham script)
• දීව්‍යති (Sinhalese script)
• 𑩭𑩑𑩛𑩾 𑪙𑩻𑩫𑩑 (Soyombo script)
• 𑚛𑚯𑚦𑚶𑚣𑚙𑚮 (Takri script)
• தீ³வ்யதி (Tamil script)
• దీవ్యతి (Telugu script)
• ทีวฺยติ (Thai script)
• དཱི་ཝྱ་ཏི (Tibetan script)
• 𑒠𑒲𑒫𑓂𑒨𑒞𑒱 (Tirhuta script)
• 𑨛𑨁𑨊𑨭𑩇𑨪𑨙𑨁 (Zanabazar Square script)

Etymology

From Proto-Indo-Aryan *díHwiHyati, from Proto-Indo-European *dyew-.

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /díːʋ.jɐ.ti/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈd̪iːʋ.jɐ.t̪i/

Verb

दीव्यति • (dī́vyati) third-singular indicative (class 4, type P, root दिव्)

1. to cast, throw (especially dice)
2. to play, gamble
   • c. 700 CE – 900 CE, Bhāgavata Purāṇa 10.56.5:

     तं विलोक्य जना दूरात्तेजसा मुष्टदृष्टयः। दीव्यतेऽक्षैर्भगवते शशंसु: सूर्यशङ्किताः॥

     taṃ vilokya janā dūrāttejasā muṣṭadṛṣṭayaḥ. dīvyateʼkṣairbhagavate śaśaṃsu: sūryaśaṅkitāḥ.

     As the people looked at Satrājit from a distance, his brilliance blinded them. They presumed he was the sun-god, Sūrya, and went to tell Lord Kṛṣṇa, who was at that time playing with dice [i.e. gambling].

   • c. 700 CE – 900 CE, Bhāgavata Purāṇa 10.61.25:

     नैवाक्षकोविदा यूयं गोपाला वनगोचरराः। अक्षैर्दीव्यन्ति राजानो बाणैश्च न भवादृशाः॥

     naivākṣakovidā yūyaṃ gopālā vanagocararāḥ. akṣairdīvyanti rājāno bāṇaiśca na bhavādṛśāḥ.

     You cowherds who wander about the forests know nothing about dice. The kings play with dice and arrows; they are not for the likes of you.

3. to lay a wager, bet with (with instrumental case), upon (with dative case)
4. (with accusative case) to play, sport, joke, trifle with
   • 2009, Gurukula patrika, volume 21, page 259:

     ...(शिश्नदेवाः) अब्रह्मचर्याः कामिनो ये शिश्नेन दीव्यन्ति क्रीडन्ति ते।

     ...(śiśnadevāḥ) abrahmacaryāḥ kāmino ye śiśnena dīvyanti krīḍanti te.

     Śiśnadevas are those unchaste and lustful [people] who play or sport with their penis.

5. to have free scope, spread, increase
6. to shine, be bright
7. to praise, rejoice, be drunk or mad
8. to sleep
9. to wish for
10. to go

Conjugation

Present: दीव्यति (dī́vyati), दीव्यते (dī́vyate)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	दीव्यति dī́vyati	दीव्यतः dī́vyataḥ	दीव्यन्ति dī́vyanti	दीव्यते dī́vyate	दीव्येते dī́vyete	दीव्यन्ते dī́vyante
Second	दीव्यसि dī́vyasi	दीव्यथः dī́vyathaḥ	दीव्यथ dī́vyatha	दीव्यसे dī́vyase	दीव्येथे dī́vyethe	दीव्यध्वे dī́vyadhve
First	दीव्यामि dī́vyāmi	दीव्यावः dī́vyāvaḥ	दीव्यामः / दीव्यामसि¹ dī́vyāmaḥ / dī́vyāmasi¹	दीव्ये dī́vye	दीव्यावहे dī́vyāvahe	दीव्यामहे dī́vyāmahe
Imperative
Third	दीव्यतु dī́vyatu	दीव्यताम् dī́vyatām	दीव्यन्तु dī́vyantu	दीव्यताम् dī́vyatām	दीव्येताम् dī́vyetām	दीव्यन्ताम् dī́vyantām
Second	दीव्य dī́vya	दीव्यतम् dī́vyatam	दीव्यत dī́vyata	दीव्यस्व dī́vyasva	दीव्येथाम् dī́vyethām	दीव्यध्वम् dī́vyadhvam
First	दीव्यानि dī́vyāni	दीव्याव dī́vyāva	दीव्याम dī́vyāma	दीव्यै dī́vyai	दीव्यावहै dī́vyāvahai	दीव्यामहै dī́vyāmahai
Optative/Potential
Third	दीव्येत् dī́vyet	दीव्येताम् dī́vyetām	दीव्येयुः dī́vyeyuḥ	दीव्येत dī́vyeta	दीव्येयाताम् dī́vyeyātām	दीव्येरन् dī́vyeran
Second	दीव्येः dī́vyeḥ	दीव्येतम् dī́vyetam	दीव्येत dī́vyeta	दीव्येथाः dī́vyethāḥ	दीव्येयाथाम् dī́vyeyāthām	दीव्येध्वम् dī́vyedhvam
First	दीव्येयम् dī́vyeyam	दीव्येव dī́vyeva	दीव्येम dī́vyema	दीव्येय dī́vyeya	दीव्येवहि dī́vyevahi	दीव्येमहि dī́vyemahi
Subjunctive
Third	दीव्यात् / दीव्याति dī́vyāt / dī́vyāti	दीव्यातः dī́vyātaḥ	दीव्यान् dī́vyān	दीव्याते / दीव्यातै dī́vyāte / dī́vyātai	दीव्यैते dī́vyaite	दीव्यन्त / दीव्यान्तै dī́vyanta / dī́vyāntai
Second	दीव्याः / दीव्यासि dī́vyāḥ / dī́vyāsi	दीव्याथः dī́vyāthaḥ	दीव्याथ dī́vyātha	दीव्यासे / दीव्यासै dī́vyāse / dī́vyāsai	दीव्यैथे dī́vyaithe	दीव्याध्वै dī́vyādhvai
First	दीव्यानि dī́vyāni	दीव्याव dī́vyāva	दीव्याम dī́vyāma	दीव्यै dī́vyai	दीव्यावहै dī́vyāvahai	दीव्यामहै dī́vyāmahai
Participles
	दीव्यत् dī́vyat			दीव्यमान dī́vyamāna
Notes	The subjunctive is only used in Vedic Sanskrit. ¹Vedic

Imperfect: अदीव्यत् (ádīvyat), अदीव्यत (ádīvyata)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	अदीव्यत् ádīvyat	अदीव्यताम् ádīvyatām	अदीव्यन् ádīvyan	अदीव्यत ádīvyata	अदीव्येताम् ádīvyetām	अदीव्यन्त ádīvyanta
Second	अदीव्यः ádīvyaḥ	अदीव्यतम् ádīvyatam	अदीव्यत ádīvyata	अदीव्यथाः ádīvyathāḥ	अदीव्येथाम् ádīvyethām	अदीव्यध्वम् ádīvyadhvam
First	अदीव्यम् ádīvyam	अदीव्याव ádīvyāva	अदीव्याम ádīvyāma	अदीव्ये ádīvye	अदीव्यावहि ádīvyāvahi	अदीव्यामहि ádīvyāmahi

Further reading

• Monier Williams (1899) “दीव्यति”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 478.
• Apte, Vaman Shivram (1890) “दीव्यति”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 813