ależ
Jump to navigation
Jump to search
Old Polish[edit]
Etymology[edit]
From ale + -ż. First attested in the 15h century.
Pronunciation[edit]
Conjunction[edit]
ależ
- (emphatic) but
- 1858 [c. 1408], “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, page 83:
- Tha pany przeczyw themu... nycz nye rzekla..., alesz po szmyerczy yego przyszla przed gayny szad
- [Ta pani przeciw temu... nic nie rzekła..., ależ po śmierci jego przyszła przed gajny sąd]
- until
- 1937 [13th century], Józef Birkenmajer, editor, Bogarodzica dziewica. Analiza tekstu, treści i formy[1], page DE:
- Yensze trudy czyrpyal beszmyernye, yeszczecz byl nye przyszpial zawyernye, alesz sząm bog z marthwych wsthąl
- [Jenże trudy cirpiał bezmiernie, jeszczeć był nie przyśpiał zawiernie, ależ sam Bog zmartwychwstał]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[2], page 89:
- Mieszkajże tam, ależ (donec) cie ja wzowę
- [Mieszkajże tam, ależ (donec) cie ja wzowę]
- if not
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter][3], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 126, 2:
- Alesz gospodzyn strz[e]dz bødze masta (nisi... custodierit), we prosznoscz czynø, gysz strzegø gego
- [Ależ Gospodzin strz[e]c będzie miasta (nisi... custodierit), we prozność czują, jiż strzegą jego]
- unless
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[4], page 182:
- *W swej sekci[e] albo zakonu nikogo nie przyjęli, jedno ależ rok służył (nisi sub anni probatione)
- [K swej sekci[e] albo zakonu nikogo nie przyjęli, jedno ależ rok służył (nisi sub anni probatione)]
- The meaning of this term is uncertain.
- 1927 [1471], Jan Fijałek, editor, Cyzjojan kłobucki[5], page 443:
- Vye alesz Vlian, Pyotr y Maczk, ysz szly luthi
- [Wie ależ Ulijan, Piotr i Maćk, iż zły luty]
Particle[edit]
ależ
- used to introduce a new, conflicting fact, but
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[6], page 255:
- *Iżebyli wiedzieli, ktorego sie czasu to miało stać, nie leżeliby tamo, aleby ależ na ten czas przyszli (ad certam horam convenirent tantum si sciretur)
- [Iże [by] byli wiedzieli, ktorego sie czasu to miało stać, nie [leże]liby tamo, ale by ależ natenczas przyszli (ad certam horam convenirent tantum si sciretur)]
Descendants[edit]
- Polish: ależ
References[edit]
- B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “ależ”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish[edit]
Etymology[edit]
Inherited from Old Polish ależ. By surface analysis, ale + -ż.
Pronunciation[edit]
- IPA(key): /ˈa.lɛʂ/
- (Middle Polish) IPA(key): /ˈa.lɛʂ/, /ˈa.leʂ/
Audio (file) - Rhymes: -alɛʂ
- Syllabification: a‧leż
Particle[edit]
ależ
- (emphatic) used at the beginning of a sentence for emphasis
- Synonym: ale
- (emphatic) used at the beginning of a sentence; similar in meaning to the English "hey, not so fast", especially when used multiple times
- Synonym: ale
- (Middle Polish) that much, so, so much so; emphasizes the scale of a quality
- Synonym: aż
- (Middle Polish) only, merely
Conjunction[edit]
ależ
- (Middle Polish) until
- Synonyms: aż, dopóki nie
- (Middle Polish) if not, unless
- Synonym: chyba że
Related terms[edit]
particle
Further reading[edit]
- ależ in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- ależ in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “ależ”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “ależ”, in Słownik języka polskiego[7] (in Polish), volume 1, Warsaw, page 24
Categories:
- Old Polish terms suffixed with -ż
- Old Polish terms with IPA pronunciation
- Old Polish lemmas
- Old Polish conjunctions
- Old Polish terms with quotations
- Old Polish terms with uncertain meaning
- Old Polish particles
- Polish terms inherited from Old Polish
- Polish terms derived from Old Polish
- Polish terms suffixed with -ż
- Polish 2-syllable words
- Polish terms with IPA pronunciation
- Polish terms with audio links
- Rhymes:Polish/alɛʂ
- Rhymes:Polish/alɛʂ/2 syllables
- Polish lemmas
- Polish particles
- Middle Polish
- Polish conjunctions