bydlić

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Borrowed from Old Czech bydliti. By surface analysis, bydło +‎ . First attested in the 14th century.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /bɨdlʲit͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /bɨdlʲit͡ɕ/

Verb

[edit]

bydlić impf

  1. (attested in Lesser Poland) to dwell, to reside, to live
    Synonym: mieszkać
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 100, 9:
      Me (pro ne) bødze bidlicz (non habitabit) pozrzod domu moiego, ien czini pich
      [Nie będzie bydlić (non habitabit) pośrzod domu mojego, jen czyni pych]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 83, 11:
      Wibral iesm odrzuczon bicz w domu boga mego wøczey, nisz bidlicz w przebitczech grzesznicow (habitare in tabernaculis peccatorum)
      [Wybrał jeśm odrzucon być w domu Boga mego więcej, niż bydlić w przebytcech grzesznikow (habitare in tabernaculis peccatorum)]
  2. (attested in Lesser Poland, Masovia) to stay, to live
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[3], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 36, 28:
      Czin dobre y bidli na weki wekom (et inhabita in saeculum saeculi)
      [Czyń dobre i bydli na wieki wiekom (et inhabita in saeculum saeculi)]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[4], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 134, 21:
      Blogoslawony pan s Zyon, gen bydly w Gervzalem (qui habitat in Jerusalem)
      [Błogosławiony Pan z Syjon, jen bydli w Jeruzalem (qui habitat in Jerusalem)]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[5], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 36, 31:
      Prawi bidlicz bødø na zemi y przebiwacz bødø na weky wekom na ney (iusti... hereditabunt terram et inhabitabunt... super eam)
      [Prawi bydlić będą na ziemi i przebywać będą na wieki wiekom na niej (iusti... hereditabunt terram et inhabitabunt... super eam)]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[6], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 54, 7:
      Oddalil iesm se *beszocz y bidlil iesm na pusczi (mansi in solitudine)
      [Oddalił jeśm sie bieżąc i bydlił jeśm na puszczy (mansi in solitudine)]
    • 1937 [Second half of the 15th century], Józef Birkenmajer, editor, Bogarodzica dziewica. Analiza tekstu, treści i formy[7], number C, Warsaw:
      Wszysczy szwyaczy..., nam grzesnim spomosczye, bysmy s vamy bydlily
      [Wszyscy święci..., nam grzesznym spomożcie, bysmy z wami bydlili]
  3. to live according to some laws, to act, to behave
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[8], page 187:
      Mimo to wszytko aże do tego czasu albo wieku, jenże wszytki grzechy może przyjąć, w zakonie bydlił (propterea usque ad hanc aetatem, quae omnia solet capere peccata, in legis observatione permansit)
      [Mimo to wszytko aże do tego czasu albo wieku, jenże wszytki grzechy może przyjąć, w zakonie bydlił (propterea usque ad hanc aetatem, quae omnia solet capere peccata, in legis observatione permansit)]
    • c. 1483, Satyra na leniwych chłopów[9], line 1:
      Chitrze bydlą s pany kmyeczye
      [Chytrze bydlą z pany kmiecie]
  4. (attested in Masovia) to be a serf to [with pod (+ instrumental) ‘to whom’]
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 80:
      Bądzely ten sbyek... groszy czynyl poszedzączim rolą kakekole, pan, poth ktorym bidly, ... prawo... ma vczynycz (dominus, sub quo degerit, ... ius... poscentibus ministrare)
      [Będzieli ten zbieg... grozy czynił posiedzącym rolą kakiekole, pan, pod ktorym bydli, ... prawo... ma uczynić (dominus, sub quo degerit, ... ius... poscentibus ministrare)]
  5. (attested in Greater Poland) to hold an office
    • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 74:
      Gdy ktho bydly w nagyemnym woytowszthwe
      [Gdy kto bydli w najemnym wojtowstwie]

Derived terms

[edit]
nouns
verbs
[edit]
verbs
nouns

References

[edit]
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “bydlić”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN