dziwny

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search
See also: dżiwnÿ

Old Polish

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *divьnъ. By surface analysis, dziw +‎ -ny. First attested in the 14th century.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /d͡ʑivnɨː/
  • IPA(key): (15th CE) /d͡ʑivnɨ/

Adjective

[edit]

dziwny (derived adverb dziwno or dziwnie)

  1. (attested in Lesser Poland) wonderful; awesome
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 4, 4:
      Y wedzce, isz dziwna vczinil gospodzin swøtego swego (mirificavit dominus sanctum suum)
      [I wiedzcie, iż dziwna uczynił Gospodzin świętego swego (mirificavit Dominus sanctum suum)]
    • 1442, Wokabularz Raczyńskich, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, sygn. 1360/I, page 146r:
      Mirabilis dzywny
      [Mirabilis dziwny]
  2. (attested in Lesser Poland) odd; unusual; peculiar
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 92, 6:
      Dzywna powiszena morza, dziwny w wisokoscy gospodzin (mirabiles elationes maris, mirabilis in altis dominus)
      [Dziwna powyszenia morza, dziwny w wysokości Gospodzin (mirabiles elationes maris, mirabilis in altis Dominus)]
  3. sightworthy (worth seeing)
    • 1930 [c. 1455], “I Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[3], 17, 17:
      Vczinylesz myø dziwnego nade wszitki lyvdzi (fecisti me spectabilem super omnes homines), panye bosze moy!
      [Uczyniłeś mię dziwnego nade wszytki ludzi (fecisti me spectabilem super omnes homines), Panie Boże mój!]
  4. The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
    1. wild; feral
      • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 63:
        Dziwny] kosch ibicum (numquid nosti tempus partus ibicum in petris vel parturientes cervas observasti? Job 39, 1)
        [Dziwny[ch] koz ibicum (numquid nosti tempus partus ibicum in petris vel parturientes cervas observasti? Job 39, 1)]

Derived terms

[edit]
phrases

Descendants

[edit]
  • Polish: dziwny
  • Silesian: dziwny

References

[edit]
  • Boryś, Wiesław (2005) “dziwny”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • Mańczak, Witold (2017) “dziwny”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
  • Bańkowski, Andrzej (2000) “dziwny”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  • Sławski, Franciszek (1958-1965) “dziwny”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “dziwny”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
  • Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “dziwny”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish dziwny. By surface analysis, dziw +‎ -ny.

Pronunciation

[edit]
 
  • Audio:(file)
  • Rhymes: -ivnɘ
  • Syllabification: dziw‧ny

Adjective

[edit]

dziwny (comparative dziwniejszy, superlative najdziwniejszy, Middle Polish comparative nadziwniejszy, derived adverb dziwnie or dziwno)

  1. strange, odd, weird (behaving or appearing in an unusual, unnormal, or not understandable way; indicitive of such behavior)
  2. strange, odd, weird (unexpected and drawing attention)
  3. (Middle Polish) peculiar, particular; unique, special
    Synonym: osobliwy
  4. (Middle Polish) miraculous
    Synonym: cudowny
  5. (Middle Polish) awesome; sightworthy (worthy of awe or admiration, or seeing)
  6. (Middle Polish) surprised
    Synonym: zdziwiony
  7. (Middle Polish) larger than expected
  8. (Middle Polish) strange; miraculous Further details are uncertain.
    • 1564, J. Mączyński, Lexicon[4], page 223c:
      Mirus, Dźiwny
      [Mirus, Dziwny]
    • 1564, J. Mączyński, Lexicon[5], page 445d:
      Portentosns, Dźiwny [...] Pełny dźiwów.
      [Portentosns, Dziwny [...] Pełny dźiwów.]
    • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum[6], page 664b:
      Mirificus ‒ Dziwni.
      [Mirificus ‒ Dziwny.]

Declension

[edit]

Derived terms

[edit]
adjectives
interjections
nouns
particles

Further reading

[edit]
  • dziwny in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • dziwny in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “dziwny”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • DZIWNY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 06.11.2017
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “dziwny”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “dziwny”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “dziwny”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 662
  • dziwny in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish dziwny. By surface analysis, dziwn +‎ -ny.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): /ˈd͡ʑiv.nɪ/
  • Rhymes: -ivnɪ
  • Syllabification: dziw‧ny

Adjective

[edit]

dziwny (comparative dziwniyjszy, superlative nojdziwniyjszy, derived adverb dziwnie)

  1. strange, odd, weird

Declension

[edit]

Further reading

[edit]
  • dziwny in silling.org
  • Henryk Jaroszewicz (2022) “dziwnŏ”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 75
  • Aleksandra Wencel (2023) “dźiwny”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski, page 195