qıymaq

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Azerbaijani[edit]

Other scripts
Cyrillic قییماق
Abjad гыјмаг

Etymology[edit]

From Proto-Turkic *kïy-.

Pronunciation[edit]

  • IPA(key): [ɡɯjˈmɑχ]
  • Hyphenation: qıy‧maq
  • Audio(file)

Verb[edit]

qıymaq

  1. (ditransitive) to not begrudge something to someone, to give willingly, not to withhold
    Synonym: əsirgəməmək
    Antonyms: əsirgəmək, heyfi gəlmək
    • 2004, Əli Şamil, “Deyimlərimizdə Oğuz dastanlarının izləri”, in Türk dastanları Türk xalqlarının ədəbi salnaməsidir‎[1], page 257:
      Bunu qardaş qardaşa qıymaz, mən sənə qıyıram.
      [Not even] a brother would willingly give this [much] to his own brother, but I am giving [this much] willingly to you.
    • 2020 June 20, pia.az‎[2]:
      Ledi Qaqaya 3,4 milyon qonorar verən hakimiyyət vətəndaşına 190 manatı nədən qıymır?
      Why does a government that paid an emolument of 3,4 million to Lady Gaga begrudge its citizens 190 manat?
  2. (intransitive) to encroach
    • 2020 December 11, teref.az‎[3]:
      Deputat öz puluna qıymır, maaşları kəsməyə çağırır.
      The MP does not encroach upon her own money, but calls to cut wages [of others].
  3. (intransitive) to have a heart to do something (sometimes with əl (“hand”) as the posessed object; permits but does not require a complement clause)
    Əlim qıymır bunu etməyə. ― I don't have the heart to do this.
    Uzun, gözəl saçlara necə qıyırlar mən anlamıram. ― I don't understand how they have a heart [to cut off] the long and beautiful hair.
    • (Can we date this quote?), agdam.org‎[4]:
      Bayram tibb bacısının qucağındakı körpəni görəndə bütün hirsi soyudu. Yaxınlaşıb qucağına almaq istəsə də oyadacağından qorxub, qıymadı.
      When Bayram saw the baby in the nurse's arms, all his anger subsided. Although he wanted to approach her and hold her, he did not have a heart to do it out of fear of waking her up.
  4. (intransitive) to attempt on someone's life or to pull through with it [+dative]
    • 2019 February 16, sherg.az‎[5]:
      Görürük ki, bəzən insan yoxsulluq, çətinlik səbəbindən, bəzən də uşağın cinsinə fərq qoyub hələ doğulmamış övladına qıyır.
      We see that sometimes a person attempts on the life of his/her yet unborn child because of poverty, hardship, and sometimes because of the gender of the child.
    • 2019 February 2, sherg.az‎[6]:
      İnsan öz övladına necə qıyır?! 6 günlük məsum körpə "hansı günahın sahibidir?!”. Körpənin adı da Mələk olub. Mələyə necə qıyıblar?!
      How does a person have a heart [to hurt] his own child? What sin can a 6 days old innocent baby have committed? The baby's name was Malak (=angel), too. How did they have a heart (to hurt) an angel?
  5. (intransitive) to dare
    • (Can we date this quote?), (Please provide the book title or journal name):
      Yanağında süzülən hər damlaya qısqanırım səni.
      O yanaqlara mən toxunmağa qıymazkən yağış necə qıyır?
      I'm jealous of every drop that drips on your cheek.
      How dares the rain touch your cheeks while I don't?
  6. (transitive) to squint (one's eyes)
    • 2021 January 25 (last accessed), “Archived copy”, in (Please provide the book title or journal name)‎[7], archived from the original on 22 October 2023:
      [güzgünü] qaldıranda orada öz əksini görür. Qalır məəttəl ki, görəsən bu adam kimdi? Gözlərini qıyıb birdə diqqətlə baxır ki, bəlkə tanıya. Güzgüdəki əks də gözlərini qıyır.
      When he picks it [the mirror] up, he sees his own reflection in it. He is astonished [and thinks for himself], "I wonder who this man is?" He squints and looks carefully to see if he can recognize him. The reflection in the mirror also squints.
  7. (transitive) to screw up (one's eyes)

Conjugation[edit]

Conjugation of qıymaq
positive
subject non-past participle qıyan
subject past participle qıymış
subject future definite participle qıyacaq
non-subject future participle (mənim +) qıyacağım (sənin +) qıyacağın (onun +) qıyacağı (bizim +) qıyacağımız (sizin +) qıyacağınız (onların +) qıyacağı or qıyacaqları
non-subject past participle (mənim +) qıydığım (sənin +) qıydığın (onun +) qıydığı (bizim +) qıydığımız (sizin +) qıydığınız (onların +) qıydığı or qıydıqları
converb qıyıb
general temporal participle qıyanda
participle of intensification qıydıqca
specific temporal participle qıyarkən
reduplicated participle qıya-qıya
modal participle qıyaraq
infinitive qıymaq
verbal noun qıyma
singular plural
first second third first second third
indicative present simple qıyıram qıyırsan qıyır qıyırıq qıyırsınız qıyırlar
perfect 1 qıymışam qıymısan,
qıymışsan* 		qıymışdır qıymışıq qıymısınız,
qıymışsınız* 		qıymışlar
perfect 2 – qıyıbsan qıyıb(dır) – qıyıbsınız qıyıb(dır)lar
past simple qıydım qıydın qıydı qıydıq qıydınız qıydılar
continuous qıyırdım qıyırdın qıyırdı qıyırdıq qıyırdınız qıyırdılar
perfect qıymışdım qıymışdın qıymışdı qıymışdıq qıymışdınız qıymışdılar
future definite qıyacağam qıyacaqsan qıyacaq qıyacağıq qıyacaqsınız qıyacaqlar
indefinite qıyaram qıyarsan qıyar qıyarıq qıyarsınız qıyarlar
future-in-the-past definite qıyacaqdım qıyacaqdın qıyacaqdı qıyacaqdıq qıyacaqdınız qıyacaqdılar
indefinite qıyardım qıyardın qıyardı qıyardıq qıyardınız qıyardılar
conditional present qıysam qıysan qıysa qıysaq qıysanız qıysalar
past qıysaydım qıysaydın qıysaydı qıysaydıq qıysaydınız qıysaydılar
subjunctive qıyam qıyasan qıya qıyaq qıyasınız qıyalar
hortative qıyasıyam qıyasısan qıyasıdır qıyasıyıq qıyasısınız qıyasıdırlar
obligational present qıymalıyam qıymalısan qıymalıdır qıymalıyıq qıymalısınız qıymalıdırlar
past qıymalıydım qıymalıydın qıymalıydı qıymalıydıq qıymalıydınız qıymalıydılar
evidential present qıyırmışam qıyırmışsan qıyırmış qıyırmışıq qıyırmışsınız qıyırmışlar
past qıyıbmışam qıyıbmışsan qıyıbmış qıyıbmışıq qıyıbmışsınız qıyıbmışlar
imperative qıyım qıy qıysın qıyaq,
qıyalım* 		qıyın qıysınlar
negative
subject non-past participle qıymayan
subject past participle qıymamış
subject future definite participle qıymayacaq
non-subject future participle (mənim +) qıymayacağım (sənin +) qıymayacağın (onun +) qıymayacağı (bizim +) qıymayacağımız (sizin +) qıymayacağınız (onların +) qıymayacağı or qıymayacaqları
non-subject participle (mənim +) qıymadığım (sənin +) qıymadığın (onun +) qıymadığı (bizim +) qıymadığımız (sizin +) qıymadığınız (onların +) qıymadığı or qıymadıqları
negative converb -
caritive converb qıymadan
general temporal participle qıymayanda
participle of intensification qıymadıqca
specific temporal participle qıymayarkən
modal participle qıymayaraq
infinitive qıymamaq
singular plural
first second third first second third
indicative present simple qıymıram qıymırsan qıymır qıymırıq qıymırsınız qıymırlar
perfect 1 qıymamışam qıymamısan,
qıymamışsan* 		qıymamış qıymamışıq qıymamısınız,
qıymamışsınız* 		qıymamışlar
perfect 2 – qıymayıbsan qıymayıb(dır) – qıymayıbsınız qıymayıb(dır)lar
past simple qıymadım qıymadın qıymadı qıymadıq qıymadınız qıymadılar
continuous qıymırdım qıymırdın qıymırdı qıymırdıq qıymırdınız qıymırdılar
perfect qıymamışdım qıymamışdın qıymamışdı qıymamışdıq qıymamışdınız qıymamışdılar
future definite qıymayacağam qıymayacaqsan qıymayacaq qıymayacağıq qıymayacaqsınız qıymayacaqlar
indefinite qıymaram qıymarsan,
qıymazsan 		qıymaz qıymarıq qıymarsınız, qıymazsınız qıymazlar
future-in-the-past definite qıymayacaqdım qıymayacaqdın qıymayacaqdı qıymayacaqdıq qıymayacaqdınız qıymayacaqdılar
indefinite qıymazdım qıymazdın qıymazdı qıymazdıq qıymazdınız qıymazdılar
conditional present qıymasam qıymasan qıymasa qıymasaq qıymasanız qıymasalar
past qıymasaydım qıymasaydın qıymasaydı qıymasaydıq qıymasaydınız qıymasaydılar
subjunctive qıymayam qıymayasan qıymaya qıymayaq qıymayasınız qıymayalar
hortative qıymayasıyam qıymayasısan qıymayası qıymayasıyıq qıymayasısınız qıymayasılar
obligational present qıymamalıyam qıymamalısan qıymamalı qıymamalıyıq qıymamalısınız qıymamalılar
past qıymamalıydım qıymamalıydın qıymamalıydı qıymamalıydıq qıymamalıydınız qıymamalıydılar
evidential present qıymayırmışam qıymayırmışsan qıymayırmış qıymayırmışıq qıymayırmışsınız qıymayırmışlar
past qıymayıbmışam qıymayıbmışsan qıymayıbmış qıymayıbmışıq qıymayıbmışsınız qıymayıbmışlar
imperative qıymayım qıyma qıymasın qıymayaq
qıymayalım* 		qıymayın qıymasınlar
negative potential
subject non-past participle qıyammayan
subject future definite participle qıyammayacaq
non-subject participle (mənim +) qıyammadığım (sənin +) qıyammadığın (onun +) qıyammadığı (bizim +) qıyammadığımız (sizin +) qıyammadığınız (onların +) qıyammadığı or qıyammadıqları
converb -
caritive converb qıyammadan
general temporal participle qıyammayanda
participle of intensification qıyammadıqca
specific temporal participle qıyammayarkən
modal participle qıyammayaraq
infinitive qıyammamaq
singular plural
first second third first second third
indicative present simple qıyammıram qıyammırsan qıyammır qıyammırıq qıyammırsınız qıyammırlar
perfect 1 qıyammamışam qıyammamısan,
qıyammamışsan* 		qıyammamışdır qıyammamışıq qıyammamısınız,
qıyammamışsınız* 		qıyammaşmılar
perfect 2 – qıyammayıbsan qıyammayıb(dır) – qıyammayıbsınız qıyammayıb(dır)lar
past simple qıyammadım qıyammadın qıyammadı qıyammadıq qıyammadınız qıyammadılar
continuous qıyammırdım qıyammırdın qıyammırdı qıyammırdıq qıyammırdınız qıyammırdılır
perfect qıyammamışdım qıyammamışdın qıyammamışdı qıyammamışdıq qıyammamışdınız qıyammamışdılar
future definite qıyammayacağam qıyammayacaqsan qıyammayacaq qıyammayacağıq qıyammayacaqsınız qıyammayacaqlar
indefinite qıyammaram qıyammarsan,
qıyammazsan 		qıyammaz qıyammarıq qıyammarsınız,
qıyammazsınız 		qıyammazlar
future-in-the-past definite qıyammayacaqdım qıyammayacaqdın qıyammayacaqdı qıyammayacaqdıq qıyammayacaqdınız qıyammayacaqdılar
indefinite qıyammazdım qıyammazdın qıyammazdı qıyammazdıq qıyammazdınız qıyammazdılar
conditional present qıyammasam qıyammasan qıyammasa qıyammasaq qıyammasanız qıyammasalar
past qıyammasaydım qıyammasaydın qıyammasaydı qıyammasaydıq qıyammasaydınız qıyammasaydılar
subjunctive qıyammayam qıyammayasan qıyammaya qıyammayaq qıyammayasınız qıyammayalar
imperative qıyammayım qıyamma qıyammasın qıyammayaq qıyammayın qıyammasınlar
* dated or high-register

Derived terms[edit]

Further reading[edit]

Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=qıymaq&oldid=78157386"