अपस्

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• অপস্ (Assamese script)
• ᬅᬧᬲ᭄ (Balinese script)
• অপস্ (Bengali script)
• 𑰀𑰢𑰭𑰿 (Bhaiksuki script)
• 𑀅𑀧𑀲𑁆 (Brahmi script)
• အပသ် (Burmese script)
• અપસ્ (Gujarati script)
• ਅਪਸ੍ (Gurmukhi script)
• 𑌅𑌪𑌸𑍍 (Grantha script)
• ꦄꦥꦱ꧀ (Javanese script)
• 𑂃𑂣𑂮𑂹 (Kaithi script)
• ಅಪಸ್ (Kannada script)
• អបស៑ (Khmer script)
• ອປສ຺ (Lao script)
• അപസ് (Malayalam script)
• ᠠᢒᠠᠰ᠌ (Manchu script)
• 𑘀𑘢𑘭𑘿 (Modi script)
• ᠠᢒᠠᠰ (Mongolian script)
• 𑦠𑧂𑧍𑧠 (Nandinagari script)
• 𑐀𑐥𑐳𑑂 (Newa script)
• ଅପସ୍ (Odia script)
• ꢂꢦꢱ꣄ (Saurashtra script)
• 𑆃𑆥𑆱𑇀 (Sharada script)
• 𑖀𑖢𑖭𑖿 (Siddham script)
• අපස් (Sinhalese script)
• 𑩐𑩰𑪁 𑪙 (Soyombo script)
• 𑚀𑚞𑚨𑚶 (Takri script)
• அபஸ் (Tamil script)
• అపస్ (Telugu script)
• อปสฺ (Thai script)
• ཨ་པ་ས྄ (Tibetan script)
• 𑒁𑒣𑒮𑓂 (Tirhuta script)
• 𑨀𑨞𑨰𑨴 (Zanabazar Square script)

Etymology 1

From Proto-Indo-European *h₃ép-os (“work”), from *h₃ep- (“to work”). Cognate with Latin opus (“work”), whence also ops and omnis.

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɐ́.pɐs/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈɐ.pɐs̪/

Noun

अपस् • (ápas) stem, n

1. work, action (especially sacred act)
2. sacrificial act
3. body of water

Declension

Neuter as-stem declension of अपस् (ápas)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपः ápaḥ	अपसी ápasī	अपांसि ápāṃsi
Vocative	अपः ápaḥ	अपसी ápasī	अपांसि ápāṃsi
Accusative	अपः ápaḥ	अपसी ápasī	अपांसि ápāṃsi
Instrumental	अपसा ápasā	अपोभ्याम् ápobhyām	अपोभिः ápobhiḥ
Dative	अपसे ápase	अपोभ्याम् ápobhyām	अपोभ्यः ápobhyaḥ
Ablative	अपसः ápasaḥ	अपोभ्याम् ápobhyām	अपोभ्यः ápobhyaḥ
Genitive	अपसः ápasaḥ	अपसोः ápasoḥ	अपसाम् ápasām
Locative	अपसि ápasi	अपसोः ápasoḥ	अपःसु ápaḥsu

Derived terms

• अपस् (apás)
• स्वपस् (svápas)

Etymology 2

From 'Etymology 1', with change of accent.

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɐ.pɐ́s/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈɐ.pɐs̪/

Adjective

अपस् • (apás) stem

1. active, skilful

Declension

Masculine as-stem declension of अपस् (apás)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपाः apā́ḥ	अपसौ / अपसा¹ apásau / apásā¹	अपसः / अपाः¹ apásaḥ / apā́ḥ¹
Vocative	अपः ápaḥ	अपसौ / अपसा¹ ápasau / ápasā¹	अपसः / अपाः¹ ápasaḥ / ápāḥ¹
Accusative	अपसम् / अपाम्¹ apásam / apā́m¹	अपसौ / अपसा¹ apásau / apásā¹	अपसः / अपाः¹ apásaḥ / apā́ḥ¹
Instrumental	अपसा apásā	अपोभ्याम् apóbhyām	अपोभिः apóbhiḥ
Dative	अपसे apáse	अपोभ्याम् apóbhyām	अपोभ्यः apóbhyaḥ
Ablative	अपसः apásaḥ	अपोभ्याम् apóbhyām	अपोभ्यः apóbhyaḥ
Genitive	अपसः apásaḥ	अपसोः apásoḥ	अपसाम् apásām
Locative	अपसि apási	अपसोः apásoḥ	अपःसु apáḥsu
Notes	¹Vedic

Feminine as-stem declension of अपस् (apás)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपाः apā́ḥ	अपसौ / अपसा¹ apásau / apásā¹	अपसः / अपाः¹ apásaḥ / apā́ḥ¹
Vocative	अपः ápaḥ	अपसौ / अपसा¹ ápasau / ápasā¹	अपसः / अपाः¹ ápasaḥ / ápāḥ¹
Accusative	अपसम् / अपाम्¹ apásam / apā́m¹	अपसौ / अपसा¹ apásau / apásā¹	अपसः / अपाः¹ apásaḥ / apā́ḥ¹
Instrumental	अपसा apásā	अपोभ्याम् apóbhyām	अपोभिः apóbhiḥ
Dative	अपसे apáse	अपोभ्याम् apóbhyām	अपोभ्यः apóbhyaḥ
Ablative	अपसः apásaḥ	अपोभ्याम् apóbhyām	अपोभ्यः apóbhyaḥ
Genitive	अपसः apásaḥ	अपसोः apásoḥ	अपसाम् apásām
Locative	अपसि apási	अपसोः apásoḥ	अपःसु apáḥsu
Notes	¹Vedic

Neuter as-stem declension of अपस् (apás)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपः apáḥ	अपसी apásī	अपांसि apā́ṃsi
Vocative	अपः ápaḥ	अपसी ápasī	अपांसि ápāṃsi
Accusative	अपः apáḥ	अपसी apásī	अपांसि apā́ṃsi
Instrumental	अपसा apásā	अपोभ्याम् apóbhyām	अपोभिः apóbhiḥ
Dative	अपसे apáse	अपोभ्याम् apóbhyām	अपोभ्यः apóbhyaḥ
Ablative	अपसः apásaḥ	अपोभ्याम् apóbhyām	अपोभ्यः apóbhyaḥ
Genitive	अपसः apásaḥ	अपसोः apásoḥ	अपसाम् apásām
Locative	अपसि apási	अपसोः apásoḥ	अपःसु apáḥsu

Etymology 3

From अप् (áp, “water”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɐ.pɐ́s/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈɐ.pɐs̪/

Adjective

अपस् • (apás) stem

1. watery

Declension

Masculine as-stem declension of अपस् (apás)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपाः apā́ḥ	अपसौ / अपसा¹ apásau / apásā¹	अपसः / अपाः¹ apásaḥ / apā́ḥ¹
Vocative	अपः ápaḥ	अपसौ / अपसा¹ ápasau / ápasā¹	अपसः / अपाः¹ ápasaḥ / ápāḥ¹
Accusative	अपसम् / अपाम्¹ apásam / apā́m¹	अपसौ / अपसा¹ apásau / apásā¹	अपसः / अपाः¹ apásaḥ / apā́ḥ¹
Instrumental	अपसा apásā	अपोभ्याम् apóbhyām	अपोभिः apóbhiḥ
Dative	अपसे apáse	अपोभ्याम् apóbhyām	अपोभ्यः apóbhyaḥ
Ablative	अपसः apásaḥ	अपोभ्याम् apóbhyām	अपोभ्यः apóbhyaḥ
Genitive	अपसः apásaḥ	अपसोः apásoḥ	अपसाम् apásām
Locative	अपसि apási	अपसोः apásoḥ	अपःसु apáḥsu
Notes	¹Vedic

Feminine as-stem declension of अपस् (apás)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपाः apā́ḥ	अपसौ / अपसा¹ apásau / apásā¹	अपसः / अपाः¹ apásaḥ / apā́ḥ¹
Vocative	अपः ápaḥ	अपसौ / अपसा¹ ápasau / ápasā¹	अपसः / अपाः¹ ápasaḥ / ápāḥ¹
Accusative	अपसम् / अपाम्¹ apásam / apā́m¹	अपसौ / अपसा¹ apásau / apásā¹	अपसः / अपाः¹ apásaḥ / apā́ḥ¹
Instrumental	अपसा apásā	अपोभ्याम् apóbhyām	अपोभिः apóbhiḥ
Dative	अपसे apáse	अपोभ्याम् apóbhyām	अपोभ्यः apóbhyaḥ
Ablative	अपसः apásaḥ	अपोभ्याम् apóbhyām	अपोभ्यः apóbhyaḥ
Genitive	अपसः apásaḥ	अपसोः apásoḥ	अपसाम् apásām
Locative	अपसि apási	अपसोः apásoḥ	अपःसु apáḥsu
Notes	¹Vedic

Neuter as-stem declension of अपस् (apás)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अपः apáḥ	अपसी apásī	अपांसि apā́ṃsi
Vocative	अपः ápaḥ	अपसी ápasī	अपांसि ápāṃsi
Accusative	अपः apáḥ	अपसी apásī	अपांसि apā́ṃsi
Instrumental	अपसा apásā	अपोभ्याम् apóbhyām	अपोभिः apóbhiḥ
Dative	अपसे apáse	अपोभ्याम् apóbhyām	अपोभ्यः apóbhyaḥ
Ablative	अपसः apásaḥ	अपोभ्याम् apóbhyām	अपोभ्यः apóbhyaḥ
Genitive	अपसः apásaḥ	अपसोः apásoḥ	अपसाम् apásām
Locative	अपसि apási	अपसोः apásoḥ	अपःसु apáḥsu

References

• Monier Williams (1899) “अपस्”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 53, column 1.
• Hellwig, Oliver (2010-2024) “apas”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.