विशेषण

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit विशेषण (viśeṣaṇa).

Pronunciation

• (Delhi Hindi) IPA^(key): /ʋɪ.ʃeː.ʂəɳ/, [ʋɪ.ʃeː.ʃə̃ɳ]

Adjective

विशेषण • (viśeṣaṇ) (indeclinable, Urdu spelling وشيشن‎) (rare, formal)

1. distinguishing, discriminative, specifying, qualifying

Noun

विशेषण • (viśeṣaṇ) m (Urdu spelling وشيشن‎)

1. the act of distinguishing, distinction, discrimination, particularisation
2. a distinguishing mark or attribute
3. (grammar) an adjective
4. a species, kind

Declension

Declension of विशेषण (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	विशेषण viśeṣaṇ	विशेषण viśeṣaṇ
oblique	विशेषण viśeṣaṇ	विशेषणों viśeṣaṇõ
vocative	विशेषण viśeṣaṇ	विशेषणो viśeṣaṇo

Related terms

• क्रियाविशेषण (kriyāviśeṣaṇ, “adverb”)

Further reading

• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975), “विशेषण”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha
• McGregor, Ronald Stuart (1993), “विशेषण”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
• Platts, John T. (1884), “विशेषण”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co.

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• ᬯᬶᬰᬾᬱᬡ (Balinese script)
• ৱিশেষণ (Assamese script)
• বিশেষণ (Bengali script)
• 𑰪𑰰𑰫𑰸𑰬𑰜 (Bhaiksuki script)
• 𑀯𑀺𑀰𑁂𑀱𑀡 (Brahmi script)
• 𑌵𑌿𑌶𑍇𑌷𑌣 (Grantha script)
• વિશેષણ (Gujarati script)
• ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ (Gurmukhi script)
• ꦮꦶꦯꦺꦰꦟ (Javanese script)
• វិឝេឞណ (Khmer script)
• ವಿಶೇಷಣ (Kannada script)
• ວິເຨຩຓ (Lao script)
• വിശേഷണ (Malayalam script)
• 𑘪𑘱𑘫𑘹𑘬𑘜 (Modi script)
• ᠸᢈᠱᠧᢔᠠᢏᠠ᠋ (Mongolian script)
• ᠸᡳᡧᡝᢢᠠᢏᠠ (Manchu script)
• ဝိၐေၑဏ (Burmese script)
• 𑧊𑧒𑧋𑧚𑧌𑦼 (Nandinagari script)
• 𑐰𑐶𑐱𑐾𑐲𑐞 (Newa script)
• ଵିଶେଷଣ (Oriya script)
• ꢮꢶꢯꢾꢰꢠ (Saurashtra script)
• 𑆮𑆴𑆯𑆼𑆰𑆟 (Sharada script)
• 𑖪𑖰𑖫𑖸𑖬𑖜 (Siddham script)
• විශේෂණ (Sinhalese script)
• విశేషణ (Telugu script)
• วิเศษณ (Thai script)
• ཝི་ཤེ་ཥ་ཎ (Tibetan script)
• 𑒫𑒱𑒬𑒹𑒭𑒝 (Tirhuta script)

Etymology

From वि- (vi-) +‎ शिष् (śiṣ, root) +‎ -अन (-ana).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ʋi.ɕɐj.ʂɐ.ɳɐ/
• (Classical) IPA^(key): /ʋiˈɕeː.ʂɐ.ɳɐ/

Adjective

विशेषण • (viśeṣaṇa)

1. distinguishing, discriminative, specifying, qualifying
2. distinctive (as a property)

Declension

Masculine a-stem declension of विशेषण (viśeṣaṇa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	विशेषणः viśeṣaṇaḥ	विशेषणौ viśeṣaṇau	विशेषणाः / विशेषणासः¹ viśeṣaṇāḥ / viśeṣaṇāsaḥ¹
Vocative	विशेषण viśeṣaṇa	विशेषणौ viśeṣaṇau	विशेषणाः / विशेषणासः¹ viśeṣaṇāḥ / viśeṣaṇāsaḥ¹
Accusative	विशेषणम् viśeṣaṇam	विशेषणौ viśeṣaṇau	विशेषणान् viśeṣaṇān
Instrumental	विशेषणेन viśeṣaṇena	विशेषणाभ्याम् viśeṣaṇābhyām	विशेषणैः / विशेषणेभिः¹ viśeṣaṇaiḥ / viśeṣaṇebhiḥ¹
Dative	विशेषणाय viśeṣaṇāya	विशेषणाभ्याम् viśeṣaṇābhyām	विशेषणेभ्यः viśeṣaṇebhyaḥ
Ablative	विशेषणात् viśeṣaṇāt	विशेषणाभ्याम् viśeṣaṇābhyām	विशेषणेभ्यः viśeṣaṇebhyaḥ
Genitive	विशेषणस्य viśeṣaṇasya	विशेषणयोः viśeṣaṇayoḥ	विशेषणानाम् viśeṣaṇānām
Locative	विशेषणे viśeṣaṇe	विशेषणयोः viśeṣaṇayoḥ	विशेषणेषु viśeṣaṇeṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ī-stem declension of विशेषणी (viśeṣaṇī)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	विशेषणी viśeṣaṇī	विशेषण्यौ / विशेषणी¹ viśeṣaṇyau / viśeṣaṇī¹	विशेषण्यः / विशेषणीः¹ viśeṣaṇyaḥ / viśeṣaṇīḥ¹
Vocative	विशेषणि viśeṣaṇi	विशेषण्यौ / विशेषणी¹ viśeṣaṇyau / viśeṣaṇī¹	विशेषण्यः / विशेषणीः¹ viśeṣaṇyaḥ / viśeṣaṇīḥ¹
Accusative	विशेषणीम् viśeṣaṇīm	विशेषण्यौ / विशेषणी¹ viśeṣaṇyau / viśeṣaṇī¹	विशेषणीः viśeṣaṇīḥ
Instrumental	विशेषण्या viśeṣaṇyā	विशेषणीभ्याम् viśeṣaṇībhyām	विशेषणीभिः viśeṣaṇībhiḥ
Dative	विशेषण्यै viśeṣaṇyai	विशेषणीभ्याम् viśeṣaṇībhyām	विशेषणीभ्यः viśeṣaṇībhyaḥ
Ablative	विशेषण्याः viśeṣaṇyāḥ	विशेषणीभ्याम् viśeṣaṇībhyām	विशेषणीभ्यः viśeṣaṇībhyaḥ
Genitive	विशेषण्याः viśeṣaṇyāḥ	विशेषण्योः viśeṣaṇyoḥ	विशेषणीनाम् viśeṣaṇīnām
Locative	विशेषण्याम् viśeṣaṇyām	विशेषण्योः viśeṣaṇyoḥ	विशेषणीषु viśeṣaṇīṣu
Notes	¹Vedic

Neuter a-stem declension of विशेषण (viśeṣaṇa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	विशेषणम् viśeṣaṇam	विशेषणे viśeṣaṇe	विशेषणानि / विशेषणा¹ viśeṣaṇāni / viśeṣaṇā¹
Vocative	विशेषण viśeṣaṇa	विशेषणे viśeṣaṇe	विशेषणानि / विशेषणा¹ viśeṣaṇāni / viśeṣaṇā¹
Accusative	विशेषणम् viśeṣaṇam	विशेषणे viśeṣaṇe	विशेषणानि / विशेषणा¹ viśeṣaṇāni / viśeṣaṇā¹
Instrumental	विशेषणेन viśeṣaṇena	विशेषणाभ्याम् viśeṣaṇābhyām	विशेषणैः / विशेषणेभिः¹ viśeṣaṇaiḥ / viśeṣaṇebhiḥ¹
Dative	विशेषणाय viśeṣaṇāya	विशेषणाभ्याम् viśeṣaṇābhyām	विशेषणेभ्यः viśeṣaṇebhyaḥ
Ablative	विशेषणात् viśeṣaṇāt	विशेषणाभ्याम् viśeṣaṇābhyām	विशेषणेभ्यः viśeṣaṇebhyaḥ
Genitive	विशेषणस्य viśeṣaṇasya	विशेषणयोः viśeṣaṇayoḥ	विशेषणानाम् viśeṣaṇānām
Locative	विशेषणे viśeṣaṇe	विशेषणयोः viśeṣaṇayoḥ	विशेषणेषु viśeṣaṇeṣu
Notes	¹Vedic

Noun

विशेषण • (viśeṣaṇa) n

1. the act of distinguishing, distinction, discrimination, particularisation
2. a distinguishing mark or attribute; a difference
   • c. 150 CE – 250 CE, Nāgārjuna, Mūlamadhyamakakārikā 25.19:

     न संसारस्य निर्वाणात् किंचिद् अस्ति विशेषणम् ।
     न निर्वाणस्य संसारात् किंचिद् अस्ति विशेषणम् ॥

     na saṃsārasya nirvāṇāt kiṃcid asti viśeṣaṇam .
     na nirvāṇasya saṃsārāt kiṃcid asti viśeṣaṇam .

     Not a bit about samsara is the difference from nirvana.
     Not a bit about nirvana is the difference from samsara.

3. (grammar) a word which particularises or defines; an adjective
4. a species, kind
5. surpassing, excelling
6. (rhetoric) a figure of speech in which the excellence of a thing is implied by comparing it to some highly prized object

Declension

Neuter a-stem declension of विशेषण (viśeṣaṇa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	विशेषणम् viśeṣaṇam	विशेषणे viśeṣaṇe	विशेषणानि / विशेषणा¹ viśeṣaṇāni / viśeṣaṇā¹
Vocative	विशेषण viśeṣaṇa	विशेषणे viśeṣaṇe	विशेषणानि / विशेषणा¹ viśeṣaṇāni / viśeṣaṇā¹
Accusative	विशेषणम् viśeṣaṇam	विशेषणे viśeṣaṇe	विशेषणानि / विशेषणा¹ viśeṣaṇāni / viśeṣaṇā¹
Instrumental	विशेषणेन viśeṣaṇena	विशेषणाभ्याम् viśeṣaṇābhyām	विशेषणैः / विशेषणेभिः¹ viśeṣaṇaiḥ / viśeṣaṇebhiḥ¹
Dative	विशेषणाय viśeṣaṇāya	विशेषणाभ्याम् viśeṣaṇābhyām	विशेषणेभ्यः viśeṣaṇebhyaḥ
Ablative	विशेषणात् viśeṣaṇāt	विशेषणाभ्याम् viśeṣaṇābhyām	विशेषणेभ्यः viśeṣaṇebhyaḥ
Genitive	विशेषणस्य viśeṣaṇasya	विशेषणयोः viśeṣaṇayoḥ	विशेषणानाम् viśeṣaṇānām
Locative	विशेषणे viśeṣaṇe	विशेषणयोः viśeṣaṇayoḥ	विशेषणेषु viśeṣaṇeṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

• Pali: visesana
• → Hindustani: (learned)

  Hindi: विशेषण (viśeṣaṇ)

  Urdu: وشیشن‎ (viśeṣaṇ)

• → Punjabi: ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ (viśeśaṇ)

Further reading

• Monier Williams (1899), “विशेषण”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 991, column 1.
• Apte, Vaman Shivram (1890), “विशेषण”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan