და

See also: -და-

Georgian

Pronunciation

• IPA^(key): /da/, [d̥a]

Etymology 1

From Old Georgian დაჲ (day), from Proto-Kartvelian *da-. Cognate with Mingrelian და (da), Laz და (da) and Svan დაჲ (day), დაჩუირ (dačuir), უდილ (udil). Svan დაჲ (day) might be borrowed from Georgian rather than inherited from Proto-Kartvelian.

Noun

და • (da) (plural დები)

1. sister

   Antonym: ძმა (ʒma)

Inflection

.Georgian.inflection-table tr:hover
{
	background-color:#EBEBEB;
}

Declension of და (see Georgian declension)

	singular	plural	archaic plural
nominative	და (da)	დები (debi)	დანი (dani)
ergative	დამ (dam)	დებმა (debma)	დათ(ა) (dat(a))
dative	დას(ა) (das(a))	დებს(ა) (debs(a))	დათ(ა) (dat(a))
genitive	დის(ა) (dis(a))	დების(ა) (debis(a))	დათ(ა) (dat(a))
instrumental	დით(ა) (dit(a))	დებით(ა) (debit(a))
adverbial	დად(ა) (dad(a))	დებად(ა) (debad(a))
vocative	დავ (dav)	დებო (debo)	დანო (dano)
Notes: archaic plurals might not exist.

Postpositional inflection of და (see Georgian postpositions)

postpositions taking a dative case	singular	plural
-ზე (on - )	დაზე (daze)	დებზე (debze)
-თან (near - )	დასთან (dastan)	დებთან (debtan)
-ში (in - )	დაში (daši)	დებში (debši)
-ვით (like a - )	დასავით (dasavit)	დებივით (debivit)
postpositions taking a genitive case	singular	plural
-თვის (for - )	დისთვის (distvis)	დებისთვის (debistvis)
-ებრ (like a - )	დისებრ (disebr)	დებისებრ (debisebr)
-კენ (towards - )	დისკენ (disḳen)	დებისკენ (debisḳen)
-გან (from/of - )	დისგან (disgan)	დებისგან (debisgan)
postpositions taking an instrumental case	singular	plural
-დან (from / since - )	დიდან (didan)	დებიდან (debidan)
-ურთ (together with - )	დითურთ (diturt)	დებითურთ (debiturt)
postpositions taking an adverbial case	singular	plural
-მდე (up to - )	დამდე (damde)	დებამდე (debamde)

Derived terms

• მოწყალების და (moc̣q̇alebis da)
• მედიცინის და (medicinis da), მედდა (medda)

Descendants

• Svan: და̈ჲ (däy) (possibly)

See also

• დობილი (dobili)
• ნახევარდა (naxevarda)
• დაქალი (dakali)
• სადაქალო (sadakalo)
• დისწული (disc̣uli)

Etymology 2

Conjunction

და • (da)

1. and

---

Laz

Etymology

From Proto-Kartvelian; see Georgian და (da) and Old Georgian დაჲ (day). It has been compared with Old Armenian տալ (tal).

Noun

და • (da) (plural დალეფე, Latin spelling da)

1. sister

References

• Marr, N. (1910) “და”, in Грамматика чанского (лазского) языка с хрестоматией и словарем [Grammar of the Chan (Laz) Language with a Reader and a Dictionary] (Материалы по яфетическому языкознанию; 2) (in Russian), Saint Petersburg: Academy Press, page 137a

---

Mingrelian

Etymology

From Proto-Kartvelian; see Georgian და (da) and Old Georgian დაჲ (day).

Noun

და • (da) (plural დალეფი)

1. sister

   Antonym: ჯიმა (ǯima)

References

• Kipšidze, Iosif (1914) “და”, in Грамматика мингрельского (иверского) языка с хрестоматией и словарем [Grammar of the Mingrelian (Iverian) Language with a Reader and a Dictionary] (Материалы по яфетическому языкознанию; 7)‎^[1] (in Russian), Saint Petersburg: Academy Press, page 221a
• Penrixi (Fähnrich), Hainc, Sarǯvelaʒe, Zurab (2000) “და”, in Kartvelur enata eṭimologiuri leksiḳoni [Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages] (in Georgian), 2nd edition, Tbilisi: Tbilisi Sulkhan-Saba Orbeliani State University Press
• Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “տալ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, page 356