czyść

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Old Polish

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *čistì. First attested in the 14th century.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /t͡ʃʲɨɕt͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /t͡ʃʲɨɕt͡ɕ/

Verb

[edit]

czyść impf

  1. (attested in Greate Poland, Lesser Poland) to read [with accusative ‘what’; or with z (+ genitive) ‘from what’; or with na (+ locative) ‘on what (page)’; or with w (+ locative) ‘in what’; or with o (+ locative) ‘about what’]
    Synonym: czytać
    • 1930 [c. 1455], “IV Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[1], 23, 2:
      Y wszedl krol do domv boszego... y czedl (legitque)
      [I wszedł krol do domu bożego... i czetł (legitque)]
    • 1902 [1409], “Wybór zapisek sądowych grodzkich i ziemskich wielkopolskich z XV wieku”, in Franciszek Piekosiński, editor, Studia, rozprawy i materiały z dziedziny historii polskiej i prawa polskiego[2], volume 6, Poznań, Pyzdry, Kościan, Gniezno, page 374:
      Iaco ten list wsdawni, czosz Ianowi Lukowskemu wsdana Goslina y Bodussowo, tenesmi cztli y ten list sprawne wyszedl. Alij: Iacosmi vidzeli y sliszeli, kedi czczon y sprawne wyszedl
      [Jako ten list wzdawny, coż Janowi Łukowskiemu wzdana Goślina i Boduszowo, tenesmy cztli i ten list sprawnie wyszedł. Alij: Jakosmy widzieli i słyszeli, kiedy czcion i sprawnie wyszedł]
    • 1874 [1420], Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące[3], volume VIII, page 460:
      A ginako tego zapissa albo compromissam nye widal, gedno yakom gy z minuti przet krolem czedl
      [A jinako tego zapisa albo kompromisa-m nie wydał, jedno jakom ji z minuty przed krolem czetł]
    • 1885-2024 [1454], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne[4], volume IV, page 758:
      Panye bosze..., racz przeszegnacz then lud wszystek na thych *czangach czthanczy
      [Panie Boże..., racz przeżegnać ten lud wszystek na tych księgach cztący]
    • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie[5], Miechów, page av 4:
      Cce sø taco ue Kxøgah sødskih
      [Czcie się tako we Księgach Sędskich]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[6], page 414:
      Jesus... rzekł im: ... Aniście czli o wstaniu s martwych (de resurrectione autem mortuorum non legistis Mat 22, 31)
      [Jesus... rzekł im: ... Aniście czli o wstaniu s martwych (de resurrectione autem mortuorum non legistis Mat 22, 31)]
    • 1451-1455, Legenda o świętym Aleksym[7], line 9:
      Czthą w yednich kszagach o nym, ktho chcze szluchacz, yą powyem
      [Cztę w jednych księgach o nim – kto chce słuchać, ja powiem]
    • 1877-1881 [c. 1418], Władysław Wisłocki, editor, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, number 2151:
      To czcze szan w kzangach kro[n]yk rzymskych
      [To czcie się w księgach kro[n]ik rzymskich]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[8], page 116:
      Takoż uczynił sie Archalaus markrabią, a grabią nigdy nie postał. Tegodla kiedy ji chcesz margrabią (cum ergo eum legeris monarchum fuisse), rozumiej, iżeć był dziewięć lat przy tego ojcu podług domnimania pospolnego luda
      [Takoż uczynił sie Archalaus markrabią a grabią nigdy nie postał. Tegodla kiedy ji czciesz margrabią (cum ergo eum legeris monarchum fuisse), rozumiej, iżeć był dziewięć lat, przy tego ojcu podług domnimania pospolnego luda]
    • 1880-1894 [Middle of the 15th century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności[9], volume V, page 261:
      Nygdy nye badze czczono, aby sze kyedy vkazal nunquam... legitur apparuisse
      [Nigdy nie będzie czciono, aby sie kiedy ukazał nunquam... legitur apparuisse]

Derived terms

[edit]
verbs
[edit]
nouns

References

[edit]
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “czyść”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

[edit]

Pronunciation

[edit]

Verb

[edit]

czyść

  1. second-person singular imperative of czyścić