czytać

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *čitati. By surface analysis, czyść +‎ -ać. First attested in 1453.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /t͡ʃʲɨtat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /t͡ʃʲɨtat͡ɕ/

Verb

czytać impf

1. to read

   Synonym: czyść

   • 1874-1891 [1453], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXV, page 213:

     W moyem rozvmye pythalem y thakyesz w pyszmye czythalem

     [W mojem rozumie pytałem i takież w Piśmie czytałem]

Derived terms

verbs

• poczytać pf
• podczytać pf
• przeczytać pf
• przyczytać pf
• rozczytać pf
• sczytać pf

 

Related terms

nouns

• rozczytacz

 

Descendants

• Masurian: cÿtacz
• Polish: czytać
• Silesian: czytać

References

• Boryś, Wiesław (2005) “czytać”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “czytać”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “czytać”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “czytać”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “czytać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish czytać. By surface analysis, czyść +‎ -ać.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈt͡ʂɨ.tat͡ɕ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈt͡ʂɨ.tat͡ɕ/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -ɨtat͡ɕ
• Syllabification: czy‧tać

Verb

czytać impf (determinate, frequentative czytywać)

1. (transitive) to read (to look at and interpret letters and symbols that are written) [+dative = to whom] [+ o (locative) = about whom/what]

   Tomek czyta nam interesującą książkę. ― Tomek is reading an interesting book to us.

2. (transitive) to read (to look at other information and interpret that is written or drawn)
3. (transitive) to read (to interpret, or infer a meaning, significance, thought, intention, etc., from) [+ z (genitive) = from what] [+ w (locative) = in what] [+ na (locative) = on what]

   Synonym: odczytywać

4. (transitive) to read (to recognize the proper meaning of something)
5. (transitive, computing) to read (to fetch data from (a storage medium, etc.))

   Synonym: odczytywać

6. (transitive) to read (to speak aloud words or other information that is written)
7. (transitive, obsolete) to teach (to cause to learn)

   Synonym: uczyć

8. (transitive) to count, to reckon

   Synonyms: liczyć, rachować

9. (transitive, Middle Polish) to read (to interpret written text)

   Synonym: interpretować

10. (transitive, Middle Polish, of biblical texts) to read (to contain some message)
11. (transitive, Middle Polish) to study

    Synonym: studiować

12. (transitive, Middle Polish) to read (to divine the future based on heavenly bodies)

    Hypernym: wróżyć

13. (transitive, Middle Polish) to pronounce (to say foreign words and phrases a particular way)

    Synonym: wymawiać

14. (reflexive with się, obsolete) to consider oneself

    Synonyms: mieć się, uważać się

Conjugation

Conjugation of czytać impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		czytać
present tense	1st	czytam			czytamy
	2nd	czytasz			czytacie
	3rd	czyta			czytają
	impersonal	czyta się
past tense	1st	czytałem, -(e)m czytał	czytałam, -(e)m czytała	czytałom, -(e)m czytało	czytaliśmy, -(e)śmy czytali	czytałyśmy, -(e)śmy czytały
	2nd	czytałeś, -(e)ś czytał	czytałaś, -(e)ś czytała	czytałoś, -(e)ś czytało	czytaliście, -(e)ście czytali	czytałyście, -(e)ście czytały
	3rd	czytał	czytała	czytało	czytali	czytały
	impersonal	czytano
future tense	1st	będę czytał, będę czytać	będę czytała, będę czytać	będę czytało, będę czytać	będziemy czytali, będziemy czytać	będziemy czytały, będziemy czytać
	2nd	będziesz czytał, będziesz czytać	będziesz czytała, będziesz czytać	będziesz czytało, będziesz czytać	będziecie czytali, będziecie czytać	będziecie czytały, będziecie czytać
	3rd	będzie czytał, będzie czytać	będzie czytała, będzie czytać	będzie czytało, będzie czytać	będą czytali, będą czytać	będą czytały, będą czytać
	impersonal	będzie czytać się
conditional	1st	czytałbym, bym czytał	czytałabym, bym czytała	czytałobym, bym czytało	czytalibyśmy, byśmy czytali	czytałybyśmy, byśmy czytały
	2nd	czytałbyś, byś czytał	czytałabyś, byś czytała	czytałobyś, byś czytało	czytalibyście, byście czytali	czytałybyście, byście czytały
	3rd	czytałby, by czytał	czytałaby, by czytała	czytałoby, by czytało	czytaliby, by czytali	czytałyby, by czytały
	impersonal	czytano by
imperative	1st	niech czytam			czytajmy
	2nd	czytaj			czytajcie
	3rd	niech czyta			niech czytają
active adjectival participle		czytający	czytająca	czytające	czytający	czytające
passive adjectival participle		czytany	czytana	czytane	czytani	czytane
contemporary adverbial participle		czytając
verbal noun		czytanie

Derived terms

adjectives

• czytelny

 

nouns

• czytacz
• czytadło
• czytanie
• czytanina
• czytelnia
• czytnik

 

verbs

• doczytać pf, doczytywać impf
• naczytać pf
• (dated) obczytać pf, obczytywać impf
• oczytać pf, oczytywać impf
• odczytać pf, odczytywać impf
• poczytać pf, poczytywać impf
• podczytywać impf
• przeczytać pf, przeczytywać impf
• rozczytać pf, rozczytywać impf
• sczytać pf, sczytywać impf
• (rare) uczytać pf
• wczytać pf, wczytywać impf
• wyczytać pf, wyczytywać impf
• zaczytać pf, zaczytywać impf

 

verbs

• czytać jak w otwartej księdze impf
• czytać między wierszami impf
• czytać w myślach impf

 

Related terms

adjectives

• czcionkowy
• czytelniany
• czytelniczy

 

nouns

• cet
• czcionka
• czcionkarstwo
• czcionnik
• czytanka
• czytelnictwo
• czytelnik

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), czytać is one of the most used words in Polish, appearing 6 times in scientific texts, 4 times in news, 12 times in essays, 19 times in fiction, and 24 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 65 times, making it the 1005th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• czytać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• czytać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “czytać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “CZYTAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 01.02.2024
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “czytać”, in Słownik języka polskiego‎^[2]
• Aleksander Zdanowicz (1861) “czytać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎^[3]
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “czytać”, in Słownik języka polskiego‎^[4] (in Polish), volume 1, Warsaw, page 414
• czytać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish czytać.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈt͡ʂɨtat͡ɕ/
• Rhymes: -ɨtat͡ɕ
• Syllabification: czy‧tać

Verb

czytać impf (frequentative czytować)

1. (transitive) to read

Conjugation

Conjugation of czytać impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		czytać
present tense	1st	czytōm			czytōmy
	2nd	czytŏsz			czytŏcie
	3rd	czytŏ			czytajōm
past tense	1st	czytołch, czytołech, czytoł żech	czytałach czytała żech	czytałoch1) czytało żech1)	czytalimy, czytalichmy	czytałymy, czytałychmy
	2nd	czytołś, czytołeś, czytoł żeś	czytałaś czytała żeś	czytałoś1) czytało żeś1)	czytaliście, czytali żeście	czytałyście, czytały żeście
	3rd	czytoł	czytała	czytało	czytali	czytały
future tense	1st	bydã czytoł, bydã czytać	bydã czytała, bydã czytać	bydã czytało,1) bydã czytać	bydymy czytali, bydymy czytać	bydymy czytały, bydymy czytać
	2nd	bydziesz czytoł, bydziesz czytać	bydziesz czytała, bydziesz czytać	bydziesz czytało,1) bydziesz czytać	bydziecie czytali, bydziecie czytać	bydziecie czytały, bydziecie czytać
	3rd	bydzie czytoł, bydzie czytać	bydzie czytała, bydzie czytać	bydzie czytało, bydzie czytać	bydōm czytali, bydōm czytać	bydōm czytały, bydōm czytać
pluperfect tense2)	1st	bōłch czytoł, bōłech czytoł, bōł żech czytoł	byłach czytała była żech czytała	byłoch czytało1) było żech czytało1)	byli my czytali, bylichmy czytali	były my czytały, byłychmy czytały
	2nd	bōłś czytoł, bōłeś czytoł, bōł żeś czytoł	byłaś czytała była żeś czytała	byłoś czytało1) było żeś czytało1)	byliście czytali, byli żeście czytali	byłyście czytały, były żeście czytały
	3rd	bōł czytoł	była czytała	było czytało1)	były my czytali, byłychmy czytali	były czytały
conditional	1st	bych czytoł	bych czytała	byście czytali	by my czytały, bychmy czytały
	2nd	byś czytoł	byś czytała	byście czytali	byście czytały
	3rd	by czytoł	by czytała	by czytało	by czytali	by czytały
imperative	1st	niych czytōm			czytejmy
	2nd	czytej			czytejcie
	3rd	niych czytŏ			niych czytajōm
active adjectival participle		czytajōncy	czytajōncŏ	czytajōnce	czytajōncy	czytajōnce
passive adjectival participle		czytany	czytanŏ	czytane	czytani	czytane
verbal noun		czytanie
1) Personal neuter forms might be considered nonstandard, protological, or nonce, appearing mostly in literature to refer to grammatically neuter nouns, however might also be used for people who prefer neuter forms. 2) The pluperfect is either archaic or obsolete and now used for conditional in the past.

Derived terms

nouns

• czytanie
• czytelnik

 

verbs

• doczytać pf
• naczytać pf
• poczytać pf, poczytować impf
• przeczytać pf
• wyczytać pf
• ôdczytać pf, ôdczytować impf

 

Further reading

• czytac in dykcjonorz.eu
• czytać in silling.org
• Henryk Jaroszewicz (2022) “czytać”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 70
• Aleksandra Wencel (2023) “cytać”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski‎^[5], page 140