przeciwko

Old Polish

Etymology

Univerbation of przeciw +‎ ku, under influence of -ko. First attested in the beginning of the 15th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /pr̝ɛt͡ɕifkɔ/
• IPA^(key): (15^th CE) /pr̝ɛt͡ɕifkɔ/

Preposition

przeciwko [with dative]

1. against (in opposition to)
   • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[1], 14, 9:

     Nye szemrzicze przecziwko panv (contra dominum)

     [Nie szemrzycie przeciwko Panu (contra dominum)]

2. towards, to meet with
   • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[2], 25, 18:

     Wspominayø, czso tobye gest vczinil Amalech na drodze potkaw czø, gdizesz viszedl z Egipta: kako gest sedl przecziwko tobye (quomodo occurrerit tibi)

     [Wspominaję, cso tobie jest uczynił Amalech na drodze potkaw cię, gdyżeś wyszedł z Ejipta, kako jest szedł przeciwko tobie (quomodo occurrerit tibi)]

   • 1930 [c. 1455], “Jos”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[3], 3, 17:

     Lvd sedl przecziwko Iordanovi (contra Iericho)

     [Lud szedł przeciwko Jordanowi (contra Iericho)]

3. opposite; on the other side of; straight of, in front of
   • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[4], 19, 32:

     Przecziwko szadim glowam (coram cano capite) powstany a poczczi twarz starego

     [Przeciwko szadym głowam (coram cano capite) powstani a poćci twarz starego]

4. (attested in Greater Poland) The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
   1. in exchange for
      • 1960 [1403], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 219, Pyzdry:

        Iacosm ya s Boguslavem zamenil przecziwco karczme y sadovi nivø w Døbrowe

        [Jakośm ja s Bogusławem zamienił przeciwko karczmie i sadowi niwę w Dąbrowie]

5. in relation to, with regard to
   • 1873, Zygmunt Gloger, editor, Ułamek starożytnego kazania o małżeństwie‎^[5]:

     Kto czistotø mylvie, ten sie trzyma kv wszelkeey nyeczistoczee iako owcza przeczywko wilkowi

     [Kto czystotę miłuje, ten sie trzyma ku wszelkiej nieczystocie jako owca przeciwko wilkowi]

6. (attested in Greater Poland) for, on behalf of, in favor of
   • 1960 [1411], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 323, Pyzdry:

     Nicolaus... gest odbil røcoym tich..., czsosz bili nan zalowali przeciwko Niczwoytowi de Wyasdu

     [Nicolaus... jest odbił rękojm tych..., csoż byli nań żałowali przeciwko Niczwojtowi de Ujazdu]

7. (attested in Masovia) in comparison to
   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 104:

     Pakilibi zaprawdą wlodica pospolythi byl, polowycząn przeczywko slyachczyczewi (medietatem respectu nobilis) za... rani... vesmye

     [Pakliby zaprawdę włodyka pospolity był, połowicę przeciwko ślachcicewi (medietatem respectu nobilis) za... rany... weźmie]

Descendants

• Polish: przeciwko
• Silesian: przeciwko

References

• Boryś, Wiesław (2005) “przeciw”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “przeciw”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “przeciwko”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “przeciwko”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish przeciwko. By surface analysis, univerbation of przeciw +‎ ku.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /pʂɛˈt͡ɕif.kɔ/

• (Middle Polish) IPA^(key): (16^th c.) /pr̝ɛˈt͡ɕif.kɔ/, (17^th–18^th c.) /pʂɛˈt͡ɕif.kɔ/

• Audio 1:

  (file)

• Audio 2:

  (file)

• Rhymes: -ifkɔ
• Syllabification: prze‧ciw‧ko

Preposition

przeciwko [with dative]

1. against (in opposition to)

   Synonym: przeciw

2. against (in conflict with)

   Synonym: przeciw

3. against ((located) opposite to)

   Synonym: przeciw

4. (Middle Polish) towards, to meet with
5. (Middle Polish) with relation to

   Synonym: wobec

6. (Middle Polish) denotes recipient of an oral message; to

   Synonym: do

7. (Middle Polish) in the way of

   Synonym: na przeszkodzie

8. (Middle Polish) against (in comparison to)

   Synonym: w porównaniu z

9. (Middle Polish) proportionally to
10. (Middle Polish) in contrast to

    Synonym: w przeciwieństwie do

11. (Middle Polish) for (to the benefit of)

    Synonym: dla

12. (Middle Polish) in exchange for

    Synonym: w zamian

13. (Middle Polish) against; Further details are uncertain.
    • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎^[6], page 3c:

      Adversus et adversum praepositio. Przećiwko.

      [Adversus et adversum praepositio. Przeciwko.]

    • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎^[7], page 64a:

      Contra, Praepositio accusativo casui serviens, Przećywko/ Náprzećyw.

      [Contra, Praepositio accusativo casui serviens, Przeciwko/ Naprzeciw.]

    • 1579, A. Calagius, Synonyma Latina‎^[8], page 222a:

      Gegen vber. Przećiwko. Contra. E regione. Per adversum. Fronte sub adversa.

      [Gegen vber. Przeciwko. Contra. E regione. Per adversum. Fronte sub adversa.]

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), przeciwko (preposition) is one of the most used words in Polish, appearing 10 times in scientific texts, 71 times in news, 21 times in essays, 8 times in fiction, and 7 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 117 times, making it the 520th most common word in a corpus of 500,000 words.

Adverb

przeciwko (not comparable)

1. (Middle Polish) on the other side

   Synonym: naprzeciwko

2. (Middle Polish) to the other side
3. (Middle Polish) The meaning of this term is uncertain.
   • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎^[9], page 349d:

     E regione tanquam adverbium ponitur in oratione, Ná przećiwko/ Przećiwko.

     [E regione tanquam adverbium ponitur in oratione, Na przeciwko/ Przeciwko.]

   • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum‎^[10], page 380b:

     Exadversum, Ex opposito, eregione. – Przecziwko.

     [Exadversum, Ex opposito, eregione. – Przeciwko.]

4. (Middle Polish) The meaning of this term is uncertain.
   • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum‎^[11], page 253b:

     Contra – Przecziwko, na przecziw.

     [Contra – Przeciwko, na przeciw.]

   • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum‎^[12], page 371a:

     Erga – Przecziwko.

     [Erga – Przeciwko.]

   • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum‎^[13], page 1115a:

     Versus – Przecziwko.

     [Versus – Przeciwko.]

Further reading

• przeciwko in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• przeciwko in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “przeciwko”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Wiesław Morawski (01.09.2023) “PRZECIWKO”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “przeciwko”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “przeciwko”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “przeciwko”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 40

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish przeciwko. By surface analysis, univerbation of przeciw +‎ ku.

Pronunciation

• IPA^(key): /pʂɛˈt͡ɕif.kɔ/
• Rhymes: -ifkɔ
• Syllabification: prze‧ciw‧ko

Preposition

przeciwko [with dative]

1. against (in opposition to)

   Synonym: prociw

   • 2016, Waldemar Szymczyk, editor, Bydzie lepij‎^[14], →ISBN, archived from the original on 12 November 2022, page 70:

     On niy jest przeciwko Niymcom, yno niy jest przeciw Korfantymu.

     (please add an English translation of this quotation)