Jump to content

przeciwko

From Wiktionary, the free dictionary

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Univerbation of przeciw +‎ ku, under influence of -ko. First attested in the beginning of the 15th century.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /pr̝ɛt͡ɕifkɔ/
  • IPA(key): (15th CE) /pr̝ɛt͡ɕifkɔ/

Preposition

[edit]

przeciwko [with dative]

  1. against (in opposition to)
  2. towards, to meet with
    • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[2], 25, 18:
      Wspominayø, czso tobye gest vczinil Amalech na drodze potkaw czø, gdizesz viszedl z Egipta: kako gest sedl przecziwko tobye (quomodo occurrerit tibi)
      [Wspominaję, cso tobie jest uczynił Amalech na drodze potkaw cię, gdyżeś wyszedł z Ejipta, kako jest szedł przeciwko tobie (quomodo occurrerit tibi)]
    • 1930 [c. 1455], “Jos”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[3], 3, 17:
      Lvd sedl przecziwko Iordanovi (contra Iericho)
      [Lud szedł przeciwko Jordanowi (contra Iericho)]
  3. opposite; on the other side of; straight of, in front of
    • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[4], 19, 32:
      Przecziwko szadim glowam (coram cano capite) powstany a poczczi twarz starego
      [Przeciwko szadym głowam (coram cano capite) powstani a poćci twarz starego]
  4. (attested in Greater Poland) The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
    1. in exchange for
      • 1960 [1403], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 219, Pyzdry:
        Iacosm ya s Boguslavem zamenil przecziwco karczme y sadovi nivø w Døbrowe
        [Jakośm ja s Bogusławem zamienił przeciwko karczmie i sadowi niwę w Dąbrowie]
  5. in relation to, with regard to
    • 1873, Zygmunt Gloger, editor, Ułamek starożytnego kazania o małżeństwie[5]:
      Kto czistotø mylvie, ten sie trzyma kv wszelkeey nyeczistoczee iako owcza przeczywko wilkowi
      [Kto czystotę miłuje, ten sie trzyma ku wszelkiej nieczystocie jako owca przeciwko wilkowi]
  6. (attested in Greater Poland) for, on behalf of, in favor of
    • 1960 [1411], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 323, Pyzdry:
      Nicolaus... gest odbil røcoym tich..., czsosz bili nan zalowali przeciwko Niczwoytowi de Wyasdu
      [Nicolaus... jest odbił rękojm tych..., csoż byli nań żałowali przeciwko Niczwojtowi de Ujazdu]
  7. (attested in Masovia) in comparison to

Descendants

[edit]
  • Polish: przeciwko
  • Silesian: przeciwko

References

[edit]
  • Boryś, Wiesław (2005) “przeciw”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • Mańczak, Witold (2017) “przeciw”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
  • Bańkowski, Andrzej (2000) “przeciwko”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “przeciwko”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish przeciwko. By surface analysis, univerbation of przeciw +‎ ku.

Pronunciation

[edit]
 
  • IPA(key): /pʂɛˈt͡ɕif.kɔ/
  • (Middle Polish) IPA(key): (16th c.) /pr̝ɛˈt͡ɕif.kɔ/, (17th–18th c.) /pʂɛˈt͡ɕif.kɔ/
  • Audio 1:(file)
  • Audio 2:(file)
  • Rhymes: -ifkɔ
  • Syllabification: prze‧ciw‧ko

Preposition

[edit]

przeciwko [with dative]

  1. against (in opposition to)
    Synonym: przeciw
  2. against (in conflict with)
    Synonym: przeciw
  3. against ((located) opposite to)
    Synonym: przeciw
  4. (Middle Polish) towards, to meet with
  5. (Middle Polish) with relation to
    Synonym: wobec
  6. (Middle Polish) denotes recipient of an oral message; to
    Synonym: do
  7. (Middle Polish) in the way of
    Synonym: na przeszkodzie
  8. (Middle Polish) against (in comparison to)
    Synonym: w porównaniu z
  9. (Middle Polish) proportionally to
  10. (Middle Polish) in contrast to
    Synonym: w przeciwieństwie do
  11. (Middle Polish) for (to the benefit of)
    Synonym: dla
  12. (Middle Polish) in exchange for
    Synonym: w zamian
  13. (Middle Polish) against; Further details are uncertain.
    • 1564, J. Mączyński, Lexicon[6], page 3c:
      Adversus et adversum praepositio. Przećiwko.
      [Adversus et adversum praepositio. Przeciwko.]
    • 1564, J. Mączyński, Lexicon[7], page 64a:
      Contra, Praepositio accusativo casui serviens, Przećywko/ Náprzećyw.
      [Contra, Praepositio accusativo casui serviens, Przeciwko/ Naprzeciw.]
    • 1579, A. Calagius, Synonyma Latina[8], page 222a:
      Gegen vber. Przećiwko. Contra. E regione. Per adversum. Fronte sub adversa.
      [Gegen vber. Przeciwko. Contra. E regione. Per adversum. Fronte sub adversa.]

Trivia

[edit]

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), przeciwko (preposition) is one of the most used words in Polish, appearing 10 times in scientific texts, 71 times in news, 21 times in essays, 8 times in fiction, and 7 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 117 times, making it the 520th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

Adverb

[edit]

przeciwko (not comparable)

  1. (Middle Polish) on the other side
    Synonym: naprzeciwko
  2. (Middle Polish) to the other side
  3. (Middle Polish) The meaning of this term is uncertain.
    • 1564, J. Mączyński, Lexicon[9], page 349d:
      E regione tanquam adverbium ponitur in oratione, Ná przećiwko/ Przećiwko.
      [E regione tanquam adverbium ponitur in oratione, Na przeciwko/ Przeciwko.]
    • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum[10], page 380b:
      Exadversum, Ex opposito, eregione. – Przecziwko.
      [Exadversum, Ex opposito, eregione. – Przeciwko.]
  4. (Middle Polish) The meaning of this term is uncertain.
    • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum[11], page 253b:
      Contra – Przecziwko, na przecziw.
      [Contra – Przeciwko, na przeciw.]
    • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum[12], page 371a:
      Erga – Przecziwko.
      [Erga – Przeciwko.]
    • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum[13], page 1115a:
      Versus – Przecziwko.
      [Versus – Przeciwko.]

References

[edit]
  1. ^ Ida Kurcz (1990) “przeciwko (preposition)”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 444

Further reading

[edit]

Silesian

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish przeciwko. By surface analysis, univerbation of przeciw +‎ ku.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): /pʂɛˈt͡ɕif.kɔ/
  • Rhymes: -ifkɔ
  • Syllabification: prze‧ciw‧ko

Preposition

[edit]

przeciwko [with dative]

  1. against (in opposition to)
    Synonym: prociw