nowy

English

Adjective

nowy (not comparable)

1. (heraldry) Nowed (knotted).

Anagrams

• Yown

Lower Sorbian

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *nòvъ.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈnowɨ/

Adjective

nowy (comparative nowšy, superlative nejnowšy, adverb nowo)

1. new

Declension

Declension of nowy

	singular					dual			plural
	masculine		neuter	feminine		virile	nonvirile		virile	nonvirile
	animate	inanimate
nominative vocative	nowy		nowe	nowa		nowej			nowe
genitive	nowego noweg¹			noweje nowej¹		noweju			nowych
dative	nowemu nowem¹			nowej		nowyma			nowym
accusative	nowego noweg¹	nowy	nowe	nowu		noweju	nowej		nowe, nowych	nowe
instrumental	nowym			noweju nowej¹		nowyma			nowymi
locative	nowem nowym²			nowej		nowyma			nowych

¹ poetic, colloquial
² obsolete, dialectal

Antonyms

• stary (“old”)

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *nòvъ. First attested in the end of the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /nɔviː/
• IPA^(key): (15^th CE) /nɔvi/

Adjective

nowy

1. (attested in Lesser Poland) new (current or later, as opposed to former)
   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[1], Krakow, page 1b:

     Stare latho schodzy a noue przichodzy

     [Stare lato schodzi a nowe przychodzi]

   • 1451-1455, Legenda o świętym Aleksym‎^[2], line 143:

     A gdy tho oczecz wszliszal tha szlowa, thedy gyego szaloscz byla nowa

     [A gdy to ociec usłyszał ta słowa, tedy jego żałość była nowa]

2. new (reformed)
   • 1424, Kanon mszy św., Canon missae., volume III, page 58:

     To gest zayste kelich krwe moyey nowego y wecznego zakona (novi et aeterni testamenti)

     [To jest zaiste kielich krwie mojej nowego i wiecznego zakona (novi et aeterni testamenti)]

3. (astronomy, of the moon) new (in the dark phase)
   • 1885-2024 [Fifteenth century], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[3], volume V, page 7:

     Nowy *czanycz novilunium

     [Nowy księ[ż]yc novilunium]

4. (of the Jewish calendar, of months) new (next; about to begin or recently begun)
   • 1930 [c. 1455], “Judith”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^{transliteration, transcription}, section 8,6:

     Poscyla syø po wsze dny ziwota swego kromye dnyow... novego myesyøcza (praeter... neomenias)

     [Pościła się po wsze dni żywota swego kromie dniow... nowego miesiąca (praeter... neomenias)]

5. (of years, attested in Greater Poland) new (at the beginning of January; next; about to begin or recently begun)
   • 1888 [1410], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎^[4], Greater Poland, page 51:

     Micolay dal Pelgrzimowi rok na iutrza *Noweho Lata na saplatø penandzi

     [Mikołaj dał Pielgrzymowi rok na jutrza Nowego Lata na zapłatę pieniędzy]

6. (attested in Lesser Poland) new (recently made, or created; in original condition; pristine; not previously worn or used)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[5], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 39, 4:

     Wpuscil w usta moia pene nowe (canticum novum), pastnkø bogu naszemu

     [Wpuścił w usta moja pienie nowe (canticum novum), piastnkę Bogu naszemu]

   • 1895 [1468], Archiwum Komisji Prawniczej. Collectanea ex Archivo Collegii Iuridici‎^[6], volume VIIIa, page 55:

     Iakom ya nye ranczil wiprawi po Malgorzecze... trzech poduschk, dwye parczyenich a jena postawczowa..., a tho wszythko nowe a dobre

     [Jakom ja nie ręczył wyprawy po Małgorzecie... trzech poduszk, dwie parcienych a jena postawcowa..., a to wszytko nowe a dobre]

   • 1961, Jerzy Wolny, editor, Łaciński zbiór kazań Peregryna z Opola i ich związek z tzw. "Kazaniami gnieźnieńskimi", page 163v:

     Huius sacerdotis dignitas... *dostogemstwo caplana nouego

     [Huius sacerdotis dignitas... dostojeństwo kapłana nowego]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 102:

     Novich riczerzow tirones (tulit magister militiae... scribam principem militum, qui probabat tyrones Jer 52, 25)

     [Nowych rycerzow tirones (tulit magister militiae... scribam principem militum, qui probabat tyrones Jer 52, 25)]

7. (of plants, offspring, etc.) new (newborn; freshly grown, recently arrived)
   • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^{transliteration, transcription}, section 22,25:

     Asz syø y narodzi novego (donec nova nascantur), bødzecze gescz wyotche

     [Aż się i narodzi nowego (donec nova nascantur), będziecie jeść wiotche]

   • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^{transliteration, transcription}, section 4,13:

     Dzysz wiydzeczye, myeszøcza nowich uszitkow (mense novarum frugum)

     [Dziś wyjdziecie miesiąca nowych użytkow (mense novarum frugum)]

   • 1895 [1494], “Opyś podiłśkych zamki 1494 r. [Description of the Podilśky Castles in 1494]”, in Mychajło Hruszewśkyj, editor, Zapysky Naukowoho Towarystwa im. Szewczenkat [Zapysky Scientific Society named after Shevchenko]‎^[7], volume 7, numbers 1-18, page 9:

     In nowo opido al. na nowym rynku

     [In nowo opido al. na nowym rynku]

Related terms

adjective

• nowogródkowy
• nowomiescki

adverb

• nowo

nouns

• nowa barwa
• nowak
• nowawiarek
• nowina
• nowinka
• nowogródki
• nowotny
• nowowierzący
• nowość
• nowożenia
• nów
• obnowienie
• odnawianie
• odnowienie
• ponowienie
• wznowienie

verbs

• obnowić pf, obnawiać impf
• odnowić pf, odnawiać impf
• podnowić pf
• ponowić pf, ponawiać impf
• wznowić pf, wznawiać impf

Descendants

• Polish: nowy
• Silesian: nowy

References

• Boryś, Wiesław (2005), “nowy”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000), “nowy”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “nowy”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Alternative forms

• nów (Middle Polish)

Etymology

Inherited from Old Polish nowy. Doublet of neon.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈnɔ.vɘ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈnɔ.vɨ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔvɘ
• Syllabification: no‧wy

Adjective

nowy (comparative nowszy, superlative najnowszy, derived adverb nowo)

1. new (recently made, or created; in original condition; pristine; not previously worn or used)

   Antonyms: stary, wiekowy

2. new (current or later, as opposed to former)

   Antonyms: dawny, poprzedni, stary

3. new (recently arrived or appeared)

   Synonym: nowoczesny

   Antonym: stary

4. (of a time period) new (next; about to begin or recently begun)

   Synonyms: kolejny, następny

5. (colloquial, of plants) new (having grown in the current season)

   Synonyms: młody, tegoroczny

   Antonym: zeszłoroczny

6. new (strange, unfamiliar or not previously known; inexperienced or unaccustomed at some task)

Declension

Declension of nowy (hard)

singular					plural
	masculine animate	masculine inanimate	feminine	neuter	virile (= masculine personal)	non-virile
nominative/vocative	nowy		nowa	nowe	nowi	nowe
genitive	nowego		nowej	nowego	nowych
dative	nowemu		nowej	nowemu	nowym
accusative	nowego	nowy	nową	nowe	nowych	nowe
instrumental	nowym		nową	nowym	nowymi
locative	nowym		nowej	nowym	nowych

Derived terms

adjectives

• nowinkarski
• nowiuchny
• nowiusieńki
• nowiuśki
• nowiuteńki
• nowiutki
• nowobogacki
• nowoczesny
• nowogrecki
• nowołaciński
• nowomiejski
• nowomodny
• Nowonarodzony
• noworoczny
• nowotestamentowy
• nowozaciężny
• nowożytny
• odnawialny
• odnowczy
• odnowicielski
• ponowny

adverbs

• na nowo
• od nowa
• po nowemu
• znowu
• znów

nouns

• gwiazda nowa
• nowa era
• Nowa Fala
• nowa miotła
• nowa świecka tradycja
• Nowak
• nowalia
• nowalijka
• nowe latko
• nowe srebro
• nowe stworzenie
• nowina
• nowinka
• nowinkarstwo
• nowinkarz
• nowoczesność
• nowomowa
• noworodek
• nowostka
• nowość
• nowotwór
• nowożeniec
• Nowy Rok
• nowy styl
• Nowy Świat
• Nowy Testament
• nów
• nówka
• obnowiciel
• obnowicielka
• odnowa
• odnowiciel
• odnowicielka
• ponowa
• ponowiciel
• ponowicielka

phrases

• Na Nowy Rok przybywa dnia na barani skok
• nic nowego pod słońcem

verbs

• obnowić pf, obnawiać impf
• odnowić pf, odnawiać impf
• ponowić pf, ponawiać impf
• wznowić pf, wznawiać impf
• znowić pf, znawiać impf

Related terms

adjective

• niniejszy

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), nowy is one of the most used words in Polish, appearing 133 times in scientific texts, 215 times in news, 195 times in essays, 90 times in fiction, and 51 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 684 times, making it the 66th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• nowy in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• nowy in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa; Stanisław Rospond; Witold Taszycki; Stefan Hrabec; Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023), “nowy, now”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “NOWY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 16 November 2017
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814), “nowy”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861), “nowy”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1904), “nowy”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 3, Warsaw, page 420
• nowy in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish nowy.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈnɔ.vɪ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔvɪ
• Syllabification: no‧wy

Adjective

nowy

1. new (not old)

   Antonym: stary

Declension

Declension of nowy

		singular					plural
		masculine		neuter	feminine		virile	nonvirile
		animate	inanimate
nominative		nowy		nowe	nowŏ		nowi	nowe
genitive		nowego			nowyj		nowych
dative		nowymu			nowyj		nowym
accusative		nowego	nowy	nowe	nowõ		nowych	nowe
instrumental		nowym			nowōm		nowymi
locative		nowym			nowyj		nowych
vocative		nowy		nowe	nowŏ		nowi	nowe

Further reading

• nowy in dykcjonorz.eu
• nowy in silling.org

Upper Sorbian

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *nòvъ.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈnɔwɨ/
• Rhymes: -ɔwɨ
• Syllabification: no‧wy

Adjective

nowy (comparative nowiši or nowši, superlative najnowiši or najnowši, absolute superlative nanajnowiši or nanajnowši, excessive přenowy, adverb nowje)

1. new

Declension

Declension of nowy

	singular				dual		plural
	masculine		neuter	feminine	virile	nonvirile	virile	nonvirile
	personal/animal	inanimate
nominative, vocative	nowy		nowe	nowa	nowaj	nowej	nowi	nowe
genitive	noweho nowoh¹			noweje	noweju		nowych
dative	nowemu nowom¹			nowej	nowymaj		nowym
accusative	noweho nowoh¹	nowy	nowe	nowu	noweju	nowej	nowych	nowe
instrumental	nowym			nowej	nowymaj		nowymi
locative							nowych

¹ Poetic or colloquial.

References

• “nowy” in Soblex