आयु

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit आयु (ā́yu).

Pronunciation

• (Delhi Hindi) IPA^(key): /ɑː.juː/, [äː.juː]

Noun

आयु • (āyu) f (Urdu spelling آیو‎)

1. age
2. lifetime
3. duration or period of life

   वह आयु में बूढ़ा नहीं है।

   vah āyu mẽ būṛhā nahī̃ hai.

   He is not old in age.

Declension

Declension of आयु (fem u-stem)

	singular	plural
direct	आयु āyu	आयुएँ āyuẽ
oblique	आयु āyu	आयुओं āyuõ
vocative	आयु āyu	आयुओ āyuo

Synonyms

• उम्र (umra)

References

• Bahri, Hardev (1989), “आयु”, in Siksarthi Hindi-Angrejhi Sabdakosa [Learners' Hindi-English Dictionary], Delhi: Rajpal & Sons.
• Platts, John T. (1884), “आयु”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co.

Sanskrit

Etymology

From Proto-Indo-Aryan *Hā́yu, from Proto-Indo-Iranian *Hā́yu, from Proto-Indo-European *h₂óyu (“long time, lifetime”). Cognate with Latin aevum (whence English age), Ancient Greek αἰών (aiṓn) (whence English eon), Avestan 𐬁𐬌𐬌𐬏‎ (āiiū, “lifetime, life”), Old English ā. The Sanskrit root is इ (i), whence also आयुस् (ā́yus).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɑ́ː.ju/
• (Classical) IPA^(key): /ˈɑː.ju/

• (Vedic) IPA^(key): /ɑː.jú/
• (Classical) IPA^(key): /ˈɑː.ju/

Noun

आयु • (ā́yu) root form, m

1. man, a living being
2. mankind, human race
3. son, descendant, offspring
4. family, lineage
5. a divine personification presiding over life

Declension

Masculine u-stem declension of आयु (ā́yu)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	आयुः ā́yuḥ	आयू ā́yū	आयवः ā́yavaḥ
Vocative	आयो ā́yo	आयू ā́yū	आयवः ā́yavaḥ
Accusative	आयुम् ā́yum	आयू ā́yū	आयून् ā́yūn
Instrumental	आयुना / आय्वा¹ ā́yunā / ā́yvā¹	आयुभ्याम् ā́yubhyām	आयुभिः ā́yubhiḥ
Dative	आयवे / आय्वे² ā́yave / ā́yve²	आयुभ्याम् ā́yubhyām	आयुभ्यः ā́yubhyaḥ
Ablative	आयोः / आय्वः² ā́yoḥ / ā́yvaḥ²	आयुभ्याम् ā́yubhyām	आयुभ्यः ā́yubhyaḥ
Genitive	आयोः / आय्वः² ā́yoḥ / ā́yvaḥ²	आय्वोः ā́yvoḥ	आयूनाम् ā́yūnām
Locative	आयौ ā́yau	आय्वोः ā́yvoḥ	आयुषु ā́yuṣu
Notes	¹Vedic ²Less common

Noun

आयु • (ā́yu) root form, n

1. duration of life, lifetime, long life
   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 3.3.7:

     अग्ने जरस्व स्वपत्य आयुन्यूर्जा पिन्वस्व समिषो दिदीहि नः।
     वयांसि जिन्व बृहतश्च जागृव उशिग्देवानामसि सुक्रतुर्विपाम्॥

     agne jarasva svapatya āyunyūrjā pinvasva samiṣo didīhi naḥ.
     vayāṃsi jinva bṛhataśca jāgṛva uśigdevānāmasi sukraturvipām.

     Sing, Agni, for long life to us and noble sons: teem thou with plenty, shine upon us store of food.
     Increase the great man's strength, thou ever-vigilant: thou, longing for the Gods, knowest their hymns full well.

Declension

Neuter u-stem declension of आयु (ā́yu)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	आयु ā́yu	आयुनी ā́yunī	आयू / आयु / आयूनि¹ ā́yū / ā́yu / ā́yūni¹
Vocative	आयु / आयो ā́yu / ā́yo	आयुनी ā́yunī	आयू / आयु / आयूनि¹ ā́yū / ā́yu / ā́yūni¹
Accusative	आयु ā́yu	आयुनी ā́yunī	आयू / आयु / आयूनि¹ ā́yū / ā́yu / ā́yūni¹
Instrumental	आयुना / आय्वा² ā́yunā / ā́yvā²	आयुभ्याम् ā́yubhyām	आयुभिः ā́yubhiḥ
Dative	आयवे / आय्वे³ ā́yave / ā́yve³	आयुभ्याम् ā́yubhyām	आयुभ्यः ā́yubhyaḥ
Ablative	आयोः / आयुनः¹ / आय्वः³ ā́yoḥ / ā́yunaḥ¹ / ā́yvaḥ³	आयुभ्याम् ā́yubhyām	आयुभ्यः ā́yubhyaḥ
Genitive	आयोः / आयुनः¹ / आय्वः³ ā́yoḥ / ā́yunaḥ¹ / ā́yvaḥ³	आयुनोः ā́yunoḥ	आयूनाम् ā́yūnām
Locative	आयुनि ā́yuni	आयुनोः ā́yunoḥ	आयुषु ā́yuṣu
Notes	¹Later Sanskrit ²Vedic ³Less common

Descendants

• Assamese: আয়ু (ayu)
• Bengali: আয়ু (aẏu)
• Maithili: आयु (āyʉ)
• Marathi: आयु (āyu)
• Pali: āyu
  • → Khmer: អាយុ (ʼaayuʼ)
  • → Lao: ອາຍຸ (ʼā nyu)
  • → Thai: อายุ (aa-yú)
• → Telugu: ఆయువు (āyuvu)
• Sauraseni Prakrit: 𑀆𑀉 (āu)
  • Old Hindi: आउ (āu)
• → Tamil: ஆயுள் (āyuḷ)
• Nepali: आयु (āyu)

Adjective

आयु • (āyú)

1. living, alive
2. going, moveable

Declension

Masculine u-stem declension of आयु (āyú)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	आयुः āyúḥ	आयू āyū́	आयवः āyávaḥ
Vocative	आयो ā́yo	आयू ā́yū	आयवः ā́yavaḥ
Accusative	आयुम् āyúm	आयू āyū́	आयून् āyū́n
Instrumental	आयुना / आय्वा¹ āyúnā / āyvā̀¹	आयुभ्याम् āyúbhyām	आयुभिः āyúbhiḥ
Dative	आयवे / आय्वे² āyáve / āyvè²	आयुभ्याम् āyúbhyām	आयुभ्यः āyúbhyaḥ
Ablative	आयोः / आय्वः² āyóḥ / āyvàḥ²	आयुभ्याम् āyúbhyām	आयुभ्यः āyúbhyaḥ
Genitive	आयोः / आय्वः² āyóḥ / āyvàḥ²	आय्वोः āyvóḥ	आयूनाम् āyūnā́m
Locative	आयौ āyaú	आय्वोः āyvóḥ	आयुषु āyúṣu
Notes	¹Vedic ²Less common

Feminine u-stem declension of आयु (āyú)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	आयुः āyúḥ	आयू āyū́	आयवः āyávaḥ
Vocative	आयो ā́yo	आयू ā́yū	आयवः ā́yavaḥ
Accusative	आयुम् āyúm	आयू āyū́	आयूः āyū́ḥ
Instrumental	आय्वा āyvā̀	आयुभ्याम् āyúbhyām	आयुभिः āyúbhiḥ
Dative	आयवे / आय्वे¹ / आय्वै² āyáve / āyvè¹ / āyvaì²	आयुभ्याम् āyúbhyām	आयुभ्यः āyúbhyaḥ
Ablative	आयोः / आय्वाः² āyóḥ / āyvā̀ḥ²	आयुभ्याम् āyúbhyām	आयुभ्यः āyúbhyaḥ
Genitive	आयोः / आय्वाः² āyóḥ / āyvā̀ḥ²	आय्वोः āyvóḥ	आयूनाम् āyūnā́m
Locative	आयौ / आय्वाम्² āyaú / āyvā̀m²	आय्वोः āyvóḥ	आयुषु āyúṣu
Notes	¹Less common ²Later Sanskrit

Neuter u-stem declension of आयु (āyú)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	आयु āyú	आयुनी āyúnī	आयू / आयु / आयूनि¹ āyū́ / āyú / āyū́ni¹
Vocative	आयु / आयो āyú / ā́yo	आयुनी ā́yunī	आयू / आयु / आयूनि¹ ā́yū / āyú / ā́yūni¹
Accusative	आयु āyú	आयुनी āyúnī	आयू / आयु / आयूनि¹ āyū́ / āyú / āyū́ni¹
Instrumental	आयुना / आय्वा² āyúnā / āyvā̀²	आयुभ्याम् āyúbhyām	आयुभिः āyúbhiḥ
Dative	आयवे / आय्वे³ āyáve / āyvè³	आयुभ्याम् āyúbhyām	आयुभ्यः āyúbhyaḥ
Ablative	आयोः / आयुनः¹ / आय्वः³ āyóḥ / āyúnaḥ¹ / āyvàḥ³	आयुभ्याम् āyúbhyām	आयुभ्यः āyúbhyaḥ
Genitive	आयोः / आयुनः¹ / आय्वः³ āyóḥ / āyúnaḥ¹ / āyvàḥ³	आयुनोः āyúnoḥ	आयूनाम् āyūnā́m
Locative	आयुनि āyúni	आयुनोः āyúnoḥ	आयुषु āyúṣu
Notes	¹Later Sanskrit ²Vedic ³Less common

References

• Apte, Vaman Shivram (1890), “आयु”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan