ज्यायस्

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• জ্যায়স্ (Assamese script)
• ᬚ᭄ᬬᬵᬬᬲ᭄ (Balinese script)
• জ্যায়স্ (Bengali script)
• 𑰕𑰿𑰧𑰯𑰧𑰭𑰿 (Bhaiksuki script)
• 𑀚𑁆𑀬𑀸𑀬𑀲𑁆 (Brahmi script)
• ဇျာယသ် (Burmese script)
• જ્યાયસ્ (Gujarati script)
• ਜ੍ਯਾਯਸ੍ (Gurmukhi script)
• 𑌜𑍍𑌯𑌾𑌯𑌸𑍍 (Grantha script)
• ꦗꦾꦴꦪꦱ꧀ (Javanese script)
• 𑂔𑂹𑂨𑂰𑂨𑂮𑂹 (Kaithi script)
• ಜ್ಯಾಯಸ್ (Kannada script)
• ជ្យាយស៑ (Khmer script)
• ຊ຺ຍາຍສ຺ (Lao script)
• ജ്യായസ് (Malayalam script)
• ᡯᠶᠠ᠎᠊ᠠᠶᠠᠰ᠌ (Manchu script)
• 𑘕𑘿𑘧𑘰𑘧𑘭𑘿 (Modi script)
• ᠽᠶ᠋ᠠᢗᠶ᠋ᠠᠰ (Mongolian script)
• 𑦵𑧠𑧇𑧑𑧇𑧍𑧠 (Nandinagari script)
• 𑐖𑑂𑐫𑐵𑐫𑐳𑑂 (Newa script)
• ଜ୍ଯାଯସ୍ (Odia script)
• ꢙ꣄ꢫꢵꢫꢱ꣄ (Saurashtra script)
• 𑆘𑇀𑆪𑆳𑆪𑆱𑇀 (Sharada script)
• 𑖕𑖿𑖧𑖯𑖧𑖭𑖿 (Siddham script)
• ජ්‍යායස් (Sinhalese script)
• 𑩣 𑪙𑩻𑩛𑩻𑪁 𑪙 (Soyombo script)
• 𑚑𑚶𑚣𑚭𑚣𑚨𑚶 (Takri script)
• ஜ்யாயஸ் (Tamil script)
• జ్యాయస్ (Telugu script)
• ชฺยายสฺ (Thai script)
• ཛྱཱ་ཡ་ས྄ (Tibetan script)
• 𑒖𑓂𑒨𑒰𑒨𑒮𑓂 (Tirhuta script)
• 𑨥𑩇𑨪𑨊𑨪𑨰𑨴 (Zanabazar Square script)

Etymology

From the root ज्या (jyā, “to overpower, defeat, oppress”), itself from the root जि (ji, “to conquer”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /d͡ʑjɑ́ː.jɐs/
• (Classical) IPA^(key): /ˈd͡ʑjɑː.jɐs̪/

Adjective

ज्यायस् • (jyā́yas) stem

1. superior, better, more excellent
   • c. 400 BCE, Bhagavad Gītā 3.1:

     अर्जुन उवाच
     ज्यायसी चेत्कर्मणस्ते मता बुद्धिर्जनार्दन। तत्किं कर्मणि घोरे मां नियोजयसि केशव॥

     arjuna uvāca
     jyāyasī cetkarmaṇaste matā buddhirjanārdana. tatkiṃ karmaṇi ghore māṃ niyojayasi keśava.

     Arjuna said: O Janārdana, O Keśava, why do you want to engage me in this ghastly warfare, if you think that intelligence is better than fruitive work?

   • c. 400 BCE, Bhagavad Gītā 3.8:

     नियतं कुरु कर्म त्वं कर्म ज्यायो ह्यकर्मणः। शरीरयात्रापि च ते न प्रसिद्धयेदकर्मणः॥

     niyataṃ kuru karma tvaṃ karma jyāyo hyakarmaṇaḥ. śarīrayātrāpi ca te na prasiddhayedakarmaṇaḥ.

     Do your duties with discipline, for doing something is better than being without work. One's body cannot even be maintained without doing work.

2. greater, larger, stronger
3. (law) having come of age; answerable for one's conduct as an adult; no longer a minor
4. elder, senior
5. (by extension) aged, old
6. (by further extension) decayed, worn out

Declension

Masculine as-stem declension of ज्यायस् (jyā́yas)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	ज्यायान् jyā́yān	ज्यायांसौ / ज्यायांसा¹ jyā́yāṃsau / jyā́yāṃsā¹	ज्यायांसः jyā́yāṃsaḥ
Vocative	ज्यायन् / ज्यायः² jyā́yan / jyā́yaḥ²	ज्यायांसौ / ज्यायांसा¹ jyā́yāṃsau / jyā́yāṃsā¹	ज्यायांसः jyā́yāṃsaḥ
Accusative	ज्यायांसम् jyā́yāṃsam	ज्यायांसौ / ज्यायांसा¹ jyā́yāṃsau / jyā́yāṃsā¹	ज्यायसः jyā́yasaḥ
Instrumental	ज्यायसा jyā́yasā	ज्यायोभ्याम् jyā́yobhyām	ज्यायोभिः jyā́yobhiḥ
Dative	ज्यायसे jyā́yase	ज्यायोभ्याम् jyā́yobhyām	ज्यायोभ्यः jyā́yobhyaḥ
Ablative	ज्यायसः jyā́yasaḥ	ज्यायोभ्याम् jyā́yobhyām	ज्यायोभ्यः jyā́yobhyaḥ
Genitive	ज्यायसः jyā́yasaḥ	ज्यायसोः jyā́yasoḥ	ज्यायसाम् jyā́yasām
Locative	ज्यायसि jyā́yasi	ज्यायसोः jyā́yasoḥ	ज्यायःसु jyā́yaḥsu
Notes	¹Vedic ²Rigvedic

Feminine ī-stem declension of ज्यायसी (jyā́yasī)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	ज्यायसी jyā́yasī	ज्यायस्यौ / ज्यायसी¹ jyā́yasyau / jyā́yasī¹	ज्यायस्यः / ज्यायसीः¹ jyā́yasyaḥ / jyā́yasīḥ¹
Vocative	ज्यायसि jyā́yasi	ज्यायस्यौ / ज्यायसी¹ jyā́yasyau / jyā́yasī¹	ज्यायस्यः / ज्यायसीः¹ jyā́yasyaḥ / jyā́yasīḥ¹
Accusative	ज्यायसीम् jyā́yasīm	ज्यायस्यौ / ज्यायसी¹ jyā́yasyau / jyā́yasī¹	ज्यायसीः jyā́yasīḥ
Instrumental	ज्यायस्या jyā́yasyā	ज्यायसीभ्याम् jyā́yasībhyām	ज्यायसीभिः jyā́yasībhiḥ
Dative	ज्यायस्यै jyā́yasyai	ज्यायसीभ्याम् jyā́yasībhyām	ज्यायसीभ्यः jyā́yasībhyaḥ
Ablative	ज्यायस्याः / ज्यायस्यै² jyā́yasyāḥ / jyā́yasyai²	ज्यायसीभ्याम् jyā́yasībhyām	ज्यायसीभ्यः jyā́yasībhyaḥ
Genitive	ज्यायस्याः / ज्यायस्यै² jyā́yasyāḥ / jyā́yasyai²	ज्यायस्योः jyā́yasyoḥ	ज्यायसीनाम् jyā́yasīnām
Locative	ज्यायस्याम् jyā́yasyām	ज्यायस्योः jyā́yasyoḥ	ज्यायसीषु jyā́yasīṣu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter as-stem declension of ज्यायस् (jyā́yas)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	ज्यायः jyā́yaḥ	ज्यायसी jyā́yasī	ज्यायांसि jyā́yāṃsi
Vocative	ज्यायः jyā́yaḥ	ज्यायसी jyā́yasī	ज्यायांसि jyā́yāṃsi
Accusative	ज्यायः jyā́yaḥ	ज्यायसी jyā́yasī	ज्यायांसि jyā́yāṃsi
Instrumental	ज्यायसा jyā́yasā	ज्यायोभ्याम् jyā́yobhyām	ज्यायोभिः jyā́yobhiḥ
Dative	ज्यायसे jyā́yase	ज्यायोभ्याम् jyā́yobhyām	ज्यायोभ्यः jyā́yobhyaḥ
Ablative	ज्यायसः jyā́yasaḥ	ज्यायोभ्याम् jyā́yobhyām	ज्यायोभ्यः jyā́yobhyaḥ
Genitive	ज्यायसः jyā́yasaḥ	ज्यायसोः jyā́yasoḥ	ज्यायसाम् jyā́yasām
Locative	ज्यायसि jyā́yasi	ज्यायसोः jyā́yasoḥ	ज्यायःसु jyā́yaḥsu

Further reading

• Monier Williams (1899) “ज्यायस्”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 426, column 3.
• Hellwig, Oliver (2010-2024) “jyāyas”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.
• Apte, Vaman Shivram (1890) “ज्यायस्”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
• Arthur Anthony Macdonell (1893) “ज्यायस्”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press