yarmak
Turkish
Etymology
From Ottoman Turkish یارمق (yarmak, “to split, rend”), from Proto-Turkic *jār- (“to split”).[1] Akin to Proto-Mongolic *jara- (“to split open, open wide”) (Mongolian ярах (jarax, “to cleave, thrust, draw open”)).
cognates
Cognate with Old Uyghur [script needed] (yar-, “to split, divide”), Karakhanid [script needed] (yarmāk, “to split, cleave, divide”), Azerbaijani yarmaq (“to cut through”), Bashkir ярыу (yarıw, “to split”), Chagatai [script needed] (yarmaq, “to split”), Chuvash ҫурма (śurma, “to cut, split”), Kazakh жару (jaru, “to split”), Khakas чарарға (çararğa, “to split, divide”), Kyrgyz жаруу (jaruu, “to split”), Southern Altai јарар (ǰarar, “to cut, hack, split”), Tatar яру (yaru, “to split”), Turkmen ýārmak (“to cut up”), Tuvan чарар (çarar, “to split”), Uyghur يارماق (yarmaq, “to split”), Uzbek yormoq (“to split”), Yakut саркаах (sarkaaq, “split (adj.)”).
Pronunciation
Verb
yarmak (third-person singular simple present yarar)
- (transitive) to split, cleave, rend; slit
- (transitive) to hack, chop
- (transitive) to breach, tear
Conjugation
Conjugation of yarmak (aorist in -V²r)
Note: Actual conjugations can be more complex than tables below. Compound forms with the auxiliary olmak not shown. See also Appendix:Turkish suffixes#Verbs.
| Positive declarative | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| infinitive | yarmak | |||||||
| impersonal participle | imperfective | yaran | ||||||
| perfective | yarmış | |||||||
| prospective | yaracak | |||||||
| personal participle | non-prospective | yardığım | yardığın | yardığı | yardığımız | yardığınız | yardıkları | |
| prospective | yaracağım | yaracağın | yaracağı | yaracağımız | yaracağınız | yaracakları | ||
| verbal noun | yarma | |||||||
| way of doing | yarış | |||||||
| singular | plural | |||||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
| ben | sen | o | biz | siz | onlar | |||
| indicative | present | aorist | yararım | yararsın | yarar | yararız | yararsınız | yararlar |
| imperfective | yarıyorum | yarıyorsun | yarıyor | yarıyoruz | yarıyorsunuz | yarıyorlar | ||
| past | perfective | yardım | yardın | yardı | yardık | yardınız | yardılar | |
| imperfective | yarıyordum | yarıyordun | yarıyordu | yarıyorduk | yarıyordunuz | yarıyorlardı (or yarıyordular) | ||
| future | yaracağım | yaracaksın | yaracak | yaracağız | yaracaksınız | yaracaklar | ||
| inferential | perfective | yarmışım | yarmışsın | yarmış | yarmışız | yarmışsınız | yarmışlar | |
| aorist | yararmışım | yararmışsın | yararmış | yararmışız | yararmışsınız | yararlarmış (or yararmışlar) | ||
| imperfective | yarıyormuşum | yarıyormuşsun | yarıyormuş | yarıyormuşuz | yarıyormuşsunuz | yarıyorlarmış | ||
| conditional | simple | yarsam | yarsan | yarsa | yarsak | yarsanız | yarsalar | |
| perfective | yarsaydım | yarsaydın | yarsaydı | yarsaydık | yarsaydınız | yarsaydılar | ||
| optative | yarayım | yarasın | yara | yaralım | yarasınız | yaralar | ||
| progressive | yarmaktayım | yarmaktasın | yarmakta | yarmaktayız | yarmaktasınız | yarmaktalar | ||
| necessitative | yarmalıyım | yarmalısın | yarmalı | yarmalıyız | yarmalısınız | yarmalılar | ||
| imperative | yar | yarsın | yarın | yarsınlar | ||||
| Positive interrogative | ||||||||
| singular | plural | |||||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
| ben | sen | o | biz | siz | onlar | |||
| indicative | present | aorist | yarar mıyım? | yarar mısın? | yarar mı? | yarar mıyız? | yarar mısınız? | yararlar mı? |
| imperfective | yarıyor muyum? | yarıyor musun? | yarıyor mu? | yarıyor muyuz? | yarıyor musunuz? | yarıyorlar mı? | ||
| past | perfective | yardım mı? | yardın mı? | yardı mı? | yardık mı? | yardınız mı? | yardılar mı? | |
| imperfective | yarıyor muydum? | yarıyor muydun? | yarıyor muydu? | yarıyor muyduk? | yarıyor muydunuz? | yarıyorlar mıydı? | ||
| future | yaracak mıyım? | yaracak mısın? | yaracak mı? | yaracak mıyız? | yaracak mısınız? | yaracaklar mı? | ||
| inferential | perfective | yarmış mıyım? | yarmış mısın? | yarmış mı? | yarmış mıyız? | yarmış mısınız? | yarmışlar mı? | |
| aorist | yarar mıymışım? | yarar mıymışsın? | yarar mıymış? | yarar mıymışız? | yarar mıymışsınız? | yararlar mıymış? | ||
| imperfective | yarıyor muymuşum? | yarıyor muymuşsun? | yarıyor muymuş? | yarıyor muymuşuz? | yarıyor muymuşsunuz? | yarıyorlar mıymış? | ||
| conditional | simple | yarsam mı? | yarsan mı? | yarsa mı? | yarsak mı? | yarsanız mı? | yarsalar mı? | |
| perfective | yarsa mıydım? | yarsa mıydın? | yarsa mıydı? | yarsa mıydık? | yarsa mıydınız? | yarsalar mıydı? | ||
| progressive | yarmakta mıyım? | yarmakta mısın? | yarmakta mı? | yarmakta mıyız? | yarmakta mısınız? | yarmaktalar mı? | ||
| necessitative | yarmalı mıyım? | yarmalı mısın? | yarmalı mı? | yarmalı mıyız? | yarmalı mısınız? | yarmalılar mı? | ||
| Negative declarative | ||||||||
| infinitive | yarmamak | |||||||
| impersonal participle | imperfective | yarmayan | ||||||
| perfective | yarmamış | |||||||
| prospective | yarmayacak | |||||||
| personal participle | non-prospective | yarmadığım | yarmadığın | yarmadığı | yarmadığımız | yarmadığınız | yarmadıkları | |
| prospective | yarmayacağım | yarmayacağın | yarmayacağı | yarmayacağımız | yarmayacağınız | yarmayacakları | ||
| verbal noun | yarmama | |||||||
| way of doing | yarmayış | |||||||
| singular | plural | |||||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
| ben | sen | o | biz | siz | onlar | |||
| indicative | present | aorist | yarmam | yarmazsın | yarmaz | yarmayız | yarmazsınız | yarmazlar |
| imperfective | yarmıyorum | yarmıyorsun | yarmıyor | yarmıyoruz | yarmıyorsunuz | yarmıyorlar | ||
| past | perfective | yarmadım | yarmadın | yarmadı | yarmadık | yarmadınız | yarmadılar | |
| imperfective | yarmıyordum | yarmıyordun | yarmıyordu | yarmıyorduk | yarmıyordunuz | yarmıyorlardı | ||
| future | yarmayacağım | yarmayacaksın | yarmayacak | yarmayacağız | yarmayacaksınız | yarmayacaklar | ||
| inferential | perfective | yarmamışım | yarmamışsın | yarmamış | yarmamışız | yarmamışsınız | yarmamışlar | |
| aorist | yarmazmışım | yarmazmışsın | yarmazmış | yarmazmışız | yarmazmışsınız | yarmazlarmış | ||
| imperfective | yarmıyormuşum | yarmıyormuşsun | yarmıyormuş | yarmıyormuşuz | yarmıyormuşsunuz | yarmıyorlarmış | ||
| conditional | simple | yarmasam | yarmasan | yarmasa | yarmasak | yarmasanız | yarmasalar | |
| perfective | yarmasaydım | yarmasaydın | yarmasaydı | yarmasaydık | yarmasaydınız | yarmasaydılar | ||
| optative | yarmayayım | yarmayasın | yarmaya | yarmayalım | yarmayasınız | yarmayalar | ||
| progressive | yarmamaktayım | yarmamaktasın | yarmamakta | yarmamaktayız | yarmamaktasınız | yarmamaktalar | ||
| necessitative | yarmamalıyım | yarmamalısın | yarmamalı | yarmamalıyız | yarmamalısınız | yarmamalılar | ||
| imperative | yarma | yarmasın | yarmayın | yarmasınlar | ||||
| Negative interrogative | ||||||||
| singular | plural | |||||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
| ben | sen | o | biz | siz | onlar | |||
| indicative | present | aorist | yarmaz mıyım? | yarmaz mısın? | yarmaz mı? | yarmaz mıyız? | yarmaz mısınız? | yarmazlar mı? |
| imperfective | yarmıyor muyum? | yarmıyor musun? | yarmıyor mu? | yarmıyor muyuz? | yarmıyor musunuz? | yarmıyorlar mı? | ||
| past | perfective | yarmadım mı? | yarmadın mı? | yarmadı mı? | yarmadık mı? | yarmadınız mı? | yarmadılar mı? | |
| imperfective | yarmıyor muydum? | yarmıyor muydun? | yarmıyor muydu? | yarmıyor muyduk? | yarmıyor muydunuz? | yarmıyorlar mıydı? | ||
| future | yarmayacak mıyım? | yarmayacak mısın? | yarmayacak mı? | yarmayacak mıyız? | yarmayacak mısınız? | yarmayacaklar mı? | ||
| inferential | perfective | yarmamış mıyım? | yarmamış mısın? | yarmamış mı? | yarmamış mıyız? | yarmamış mısınız? | yarmamışlar mı? | |
| aorist | yarmaz mıymışım? | yarmaz mıymışsın? | yarmaz mıymış? | yarmaz mıymışız? | yarmaz mıymışsınız? | yarmazlar mıymış? | ||
| imperfective | yarmıyor muymuşum? | yarmıyor muymuşsun? | yarmıyor muymuş? | yarmıyor muymuşuz? | yarmıyor muymuşsunuz? | yarmıyorlar mıymış? | ||
| conditional | simple | yarmasam mı? | yarmasan mı? | yarmasa mı? | yarmasak mı? | yarmasanız mı? | yarmasalar mı? | |
| perfective | yarmasa mıydım? | yarmasa mıydın? | yarmasa mıydı? | yarmasa mıydık? | yarmasa mıydınız? | yarmasalar mıydı? | ||
| progressive | yarmamakta mıyım? | yarmamakta mısın? | yarmamakta mı? | yarmamakta mıyız? | yarmamakta mısınız? | yarmamaktalar mı? | ||
| necessitative | yarmamalı mıyım? | yarmamalı mısın? | yarmamalı mı? | yarmamalı mıyız? | yarmamalı mısınız? | yarmamalılar mı? | ||
Synonyms
Related terms
References
- ^ Starostin, Sergei, Dybo, Anna, Mudrak, Oleg (2003) “*jār-”, in Etymological dictionary of the Altaic languages (Handbuch der Orientalistik; VIII.8), Leiden, New York, Köln: E.J. Brill