अपर
Hindi
[edit]Etymology
[edit]Borrowed from Sanskrit अपर (apara).
Pronunciation
[edit]Noun
[edit]अपर • (apar) (indeclinable)
Sanskrit
[edit]Etymology 1
[edit]Pronunciation
[edit]Adjective
[edit]अपर • (a-para)
Declension
[edit]| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | अपरः (aparaḥ) | अपरौ (aparau) अपरा¹ (aparā¹) |
अपराः (aparāḥ) अपरासः¹ (aparāsaḥ¹) |
| accusative | अपरम् (aparam) | अपरौ (aparau) अपरा¹ (aparā¹) |
अपरान् (aparān) |
| instrumental | अपरेण (apareṇa) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरैः (aparaiḥ) अपरेभिः¹ (aparebhiḥ¹) |
| dative | अपराय (aparāya) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरेभ्यः (aparebhyaḥ) |
| ablative | अपरात् (aparāt) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरेभ्यः (aparebhyaḥ) |
| genitive | अपरस्य (aparasya) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपराणाम् (aparāṇām) |
| locative | अपरे (apare) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपरेषु (apareṣu) |
| vocative | अपर (apara) | अपरौ (aparau) अपरा¹ (aparā¹) |
अपराः (aparāḥ) अपरासः¹ (aparāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | अपरा (aparā) | अपरे (apare) | अपराः (aparāḥ) |
| accusative | अपराम् (aparām) | अपरे (apare) | अपराः (aparāḥ) |
| instrumental | अपरया (aparayā) अपरा¹ (aparā¹) |
अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपराभिः (aparābhiḥ) |
| dative | अपरायै (aparāyai) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपराभ्यः (aparābhyaḥ) |
| ablative | अपरायाः (aparāyāḥ) अपरायै² (aparāyai²) |
अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपराभ्यः (aparābhyaḥ) |
| genitive | अपरायाः (aparāyāḥ) अपरायै² (aparāyai²) |
अपरयोः (aparayoḥ) | अपराणाम् (aparāṇām) |
| locative | अपरायाम् (aparāyām) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपरासु (aparāsu) |
| vocative | अपरे (apare) | अपरे (apare) | अपराः (aparāḥ) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | अपरम् (aparam) | अपरे (apare) | अपराणि (aparāṇi) अपरा¹ (aparā¹) |
| accusative | अपरम् (aparam) | अपरे (apare) | अपराणि (aparāṇi) अपरा¹ (aparā¹) |
| instrumental | अपरेण (apareṇa) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरैः (aparaiḥ) अपरेभिः¹ (aparebhiḥ¹) |
| dative | अपराय (aparāya) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरेभ्यः (aparebhyaḥ) |
| ablative | अपरात् (aparāt) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरेभ्यः (aparebhyaḥ) |
| genitive | अपरस्य (aparasya) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपराणाम् (aparāṇām) |
| locative | अपरे (apare) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपरेषु (apareṣu) |
| vocative | अपर (apara) | अपरे (apare) | अपराणि (aparāṇi) अपरा¹ (aparā¹) |
- ¹Vedic
Etymology 2
[edit]From Proto-Indo-European *h₂epero-, itself a comparative of *h₂epo that gave Sanskrit अप (ápa). Cognate with Albanian afër (“close, nearby”), Gothic 𐌰𐍆𐌰𐍂 (afar, “after”), Old Persian 𐎠𐎱𐎼 (apara, “later, after”), Avestan 𐬀𐬞𐬀𐬭𐬀 (apara, “more behind, later”).
Adjective
[edit]अपर • (ápara)
- posterior, later, latter (as opposed to पूर्व (pū́rva); often in compounds)
- RV 1.145.2
- तमित्पृच्छन्ति न सिमो वि पृच्छति स्वेनेव धीरो मनसा यदग्रभीत्।
- न मृष्यते प्रथमं नापरं वचोऽस्य क्रत्वा सचते अप्रदृपितः॥
- tamitpṛcchanti na simo vi pṛcchati sveneva dhīro manasā yadaghrabhīt |
- na mṛṣyate prathamaṃ nāparaṃ vaco'sya kratvā sacate apradṛpitaḥ ||
- They ask of him (Agni): not all learn by their questioning what he, the Sage, hath grasped, as ’twere, with his own mind.
- Forgetting not the former nor the later word, he goeth on, not careless, in his mental power.
- RV 1.145.2
- following
- western
- RV 1.31.4
- त्वमग्ने मनवे द्यामवाशयः पुरूरवसे सुकृते सुकृत्तरः।
- श्वात्रेण यत्पित्रोर्मुच्यसे पर्या त्वा पूर्वमनयन्नापरं पुनः॥
- tvamagne manave dyāmavāśayaḥ purūravase sukṛte sukṛttaraḥ |
- śvātreṇa yatpitrormucyase paryā tvā pūrvamanayannāparaṃ punaḥ ||
- Agni thou madest heaven to thunder for mankind; thou, yet more pious, for pious Purūravas.
- When thou art rapidly freed from thy parents, first eastward they bear thee round, and, after, to the west.
- RV 1.31.4
- inferior, lower (as opposed to पर (pára))
- other, another (as opposed to स्व (svá))
- different (with ablative)
- being in the west of
- distant, opposite
Usage notes
[edit]Sometimes अपर (apara) is used as a conjunction to connect words or sentences e.g. अपरञ्च (aparañca, “moreover”).
Declension
[edit]| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | अपरः (aparaḥ) | अपरौ (aparau) अपरा¹ (aparā¹) |
अपराः (aparāḥ) अपरासः¹ (aparāsaḥ¹) |
| accusative | अपरम् (aparam) | अपरौ (aparau) अपरा¹ (aparā¹) |
अपरान् (aparān) |
| instrumental | अपरेण (apareṇa) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरैः (aparaiḥ) अपरेभिः¹ (aparebhiḥ¹) |
| dative | अपराय (aparāya) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरेभ्यः (aparebhyaḥ) |
| ablative | अपरात् (aparāt) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरेभ्यः (aparebhyaḥ) |
| genitive | अपरस्य (aparasya) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपराणाम् (aparāṇām) |
| locative | अपरे (apare) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपरेषु (apareṣu) |
| vocative | अपर (apara) | अपरौ (aparau) अपरा¹ (aparā¹) |
अपराः (aparāḥ) अपरासः¹ (aparāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | अपरा (aparā) | अपरे (apare) | अपराः (aparāḥ) |
| accusative | अपराम् (aparām) | अपरे (apare) | अपराः (aparāḥ) |
| instrumental | अपरया (aparayā) अपरा¹ (aparā¹) |
अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपराभिः (aparābhiḥ) |
| dative | अपरायै (aparāyai) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपराभ्यः (aparābhyaḥ) |
| ablative | अपरायाः (aparāyāḥ) अपरायै² (aparāyai²) |
अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपराभ्यः (aparābhyaḥ) |
| genitive | अपरायाः (aparāyāḥ) अपरायै² (aparāyai²) |
अपरयोः (aparayoḥ) | अपराणाम् (aparāṇām) |
| locative | अपरायाम् (aparāyām) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपरासु (aparāsu) |
| vocative | अपरे (apare) | अपरे (apare) | अपराः (aparāḥ) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | अपरम् (aparam) | अपरे (apare) | अपराणि (aparāṇi) अपरा¹ (aparā¹) |
| accusative | अपरम् (aparam) | अपरे (apare) | अपराणि (aparāṇi) अपरा¹ (aparā¹) |
| instrumental | अपरेण (apareṇa) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरैः (aparaiḥ) अपरेभिः¹ (aparebhiḥ¹) |
| dative | अपराय (aparāya) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरेभ्यः (aparebhyaḥ) |
| ablative | अपरात् (aparāt) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरेभ्यः (aparebhyaḥ) |
| genitive | अपरस्य (aparasya) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपराणाम् (aparāṇām) |
| locative | अपरे (apare) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपरेषु (apareṣu) |
| vocative | अपर (apara) | अपरे (apare) | अपराणि (aparāṇi) अपरा¹ (aparā¹) |
- ¹Vedic
Descendants
[edit]- Nepali: अरू (arū)
- Punjabi: ਹੋਰ (hor)
- → Marathi: अपर (apar)
- → Assamese: অপৰ (opor)
- → Kannada: ಅಪರ (apara)
- → Tamil: அபரம் (aparam)
- → Telugu: అపరము (aparamu)
Noun
[edit]अपर • (ápara) stem, m
Declension
[edit]| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | अपरः (áparaḥ) | अपरौ (áparau) अपरा¹ (áparā¹) |
अपराः (áparāḥ) अपरासः¹ (áparāsaḥ¹) |
| accusative | अपरम् (áparam) | अपरौ (áparau) अपरा¹ (áparā¹) |
अपरान् (áparān) |
| instrumental | अपरेण (ápareṇa) | अपराभ्याम् (áparābhyām) | अपरैः (áparaiḥ) अपरेभिः¹ (áparebhiḥ¹) |
| dative | अपराय (áparāya) | अपराभ्याम् (áparābhyām) | अपरेभ्यः (áparebhyaḥ) |
| ablative | अपरात् (áparāt) | अपराभ्याम् (áparābhyām) | अपरेभ्यः (áparebhyaḥ) |
| genitive | अपरस्य (áparasya) | अपरयोः (áparayoḥ) | अपराणाम् (áparāṇām) |
| locative | अपरे (ápare) | अपरयोः (áparayoḥ) | अपरेषु (ápareṣu) |
| vocative | अपर (ápara) | अपरौ (áparau) अपरा¹ (áparā¹) |
अपराः (áparāḥ) अपरासः¹ (áparāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
Noun
[edit]अपर • (ápara) stem, n
- the future
- इत्था गर्णन्तो महिनस्य शर्मन दिवि षयाम पार्ये गोषतमाः ||
- nūnaṃ na indrāparāya ca syā bhavā mṛḷīka uta no abhiṣṭau |
- itthā ghṛṇanto mahinasya śarman divi ṣyāma pārye ghoṣatamāḥ ||
- Be ours, O Indra, now and for the future, be graciously inclined and near to help us.
- Thus may we, singing, sheltered by the Mighty, win many cattle on the day of trial.
- इत्था गर्णन्तो महिनस्य शर्मन दिवि षयाम पार्ये गोषतमाः ||
Declension
[edit]| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | अपरम् (áparam) | अपरे (ápare) | अपराणि (áparāṇi) अपरा¹ (áparā¹) |
| accusative | अपरम् (áparam) | अपरे (ápare) | अपराणि (áparāṇi) अपरा¹ (áparā¹) |
| instrumental | अपरेण (ápareṇa) | अपराभ्याम् (áparābhyām) | अपरैः (áparaiḥ) अपरेभिः¹ (áparebhiḥ¹) |
| dative | अपराय (áparāya) | अपराभ्याम् (áparābhyām) | अपरेभ्यः (áparebhyaḥ) |
| ablative | अपरात् (áparāt) | अपराभ्याम् (áparābhyām) | अपरेभ्यः (áparebhyaḥ) |
| genitive | अपरस्य (áparasya) | अपरयोः (áparayoḥ) | अपराणाम् (áparāṇām) |
| locative | अपरे (ápare) | अपरयोः (áparayoḥ) | अपरेषु (ápareṣu) |
| vocative | अपर (ápara) | अपरे (ápare) | अपराणि (áparāṇi) अपरा¹ (áparā¹) |
- ¹Vedic
References
[edit]- Monier Williams (1899) “अपर”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, pages 50/2-3.
- Mayrhofer, Manfred (1992) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan][1] (in German), volume 1, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 83-84
- Orel, Vladimir E. (1998) “अपर”, in Albanian Etymological Dictionary, Leiden, Boston, Köln: Brill, →ISBN, page 1
Categories:
- Hindi terms borrowed from Sanskrit
- Hindi terms derived from Sanskrit
- Hindi terms with IPA pronunciation
- Hindi lemmas
- Hindi adjectives
- Hindi indeclinable adjectives
- Sanskrit terms prefixed with अ-
- Sanskrit terms with IPA pronunciation
- Sanskrit lemmas
- Sanskrit adjectives
- Sanskrit a-stem adjectives
- Sanskrit a-stem nouns
- Sanskrit terms inherited from Proto-Indo-European
- Sanskrit terms derived from Proto-Indo-European
- Sanskrit nouns
- Sanskrit nouns in Devanagari script
- Sanskrit masculine nouns
- Sanskrit neuter nouns