अपर
Definition from Wiktionary, the free dictionary
Contents
Sanskrit[edit]
Etymology 1[edit]
Adjective[edit]
अपर • (a-para)
Declension[edit]
| Masculine a-stem declension of अपर | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | अपरः (aparaḥ) | ||
| Gen. sg. | अपरस्य (aparasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | अपरः (aparaḥ) | अपरौ (aparau) | अपराः (aparāḥ) |
| Vocative | अपर (apara) | अपरौ (aparau) | अपराः (aparāḥ) |
| Accusative | अपरम् (aparam) | अपरौ (aparau) | अपरान् (aparān) |
| Instrumental | अपरेण (apareṇa) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरैः (aparaiḥ) |
| Dative | अपराय (aparāya) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरेभ्यः (aparebhyaḥ) |
| Ablative | अपरात् (aparāt) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरेभ्यः (aparebhyaḥ) |
| Genitive | अपरस्य (aparasya) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपराणाम् (aparāṇām) |
| Locative | अपरे (apare) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपरेषु (apareṣu) |
| Feminine ā-stem declension of अपर | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | अपरा (aparā) | ||
| Gen. sg. | अपरायाः (aparāyāḥ) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | अपरा (aparā) | अपरे (apare) | अपराः (aparāḥ) |
| Vocative | अपरे (apare) | अपरे (apare) | अपराः (aparāḥ) |
| Accusative | अपराम् (aparām) | अपरे (apare) | अपराः (aparāḥ) |
| Instrumental | अपरया (aparayā) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपराभिः (aparābhiḥ) |
| Dative | अपरायै (aparāyai) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपराभ्यः (aparābhyaḥ) |
| Ablative | अपरायाः (aparāyāḥ) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपराभ्यः (aparābhyaḥ) |
| Genitive | अपरायाः (aparāyāḥ) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपराणाम् (aparāṇām) |
| Locative | अपरायाम् (aparāyām) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपरासु (aparāsu) |
| Neuter a-stem declension of अपर | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | अपरम् (aparam) | ||
| Gen. sg. | अपरस्य (aparasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | अपरम् (aparam) | अपरे (apare) | अपराणि (aparāṇi) |
| Vocative | अपर (apara) | अपरे (apare) | अपराणि (aparāṇi) |
| Accusative | अपरम् (aparam) | अपरे (apare) | अपराणि (aparāṇi) |
| Instrumental | अपरेण (apareṇa) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरैः (aparaiḥ) |
| Dative | अपरा (aparā) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरेभ्यः (aparebhyaḥ) |
| Ablative | अपरात् (aparāt) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरेभ्यः (aparebhyaḥ) |
| Genitive | अपरस्य (aparasya) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपराणाम् (aparāṇām) |
| Locative | अपरे (apare) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपरेषु (apareṣu) |
Etymology 2[edit]
From Proto-Indo-European *h₂epero-, itself a comparative of *h₂epo that gave Sanskrit अप (ápa). Cognates include Gothic 𐌰𐍆𐌰𐍂 (afar, “after”), Old Persian 𐎠𐎱𐎼 (apara, “later, after”) and Avestan 𐬀𐬞𐬀𐬭𐬀 (apara, “more behind, later”).
Adjective[edit]
अपर • (ápara)
- posterior, later, latter (as opposed to पूर्व (pū́rva); often in compounds)
- RV 1.145.2
- तमित पर्छन्ति न सिमो वि पर्छति सवेनेव धीरो मनसा यदग्रभीत |
- न मर्ष्यते परथमं नापरं वचो.अस्य करत्वसचते अप्रद्र्पितः ||
- tamit pṛchanti na simo vi pṛchati sveneva dhīro manasā yadaghrabhīt |
- na mṛṣyate prathamaṃ nāparaṃ vaco.asya kratvasacate apradṛpitaḥ ||
- They ask of him: not all learn by their questioning what he, the Sage, hath grasped, as ’twere, with his own mind.
- Forgetting not the former nor the later word, he goeth on, not careless, in his mental power.
- RV 1.145.2
- following
- western
- RV 1.31.4
- तवमग्ने मनवे दयामवाशयः पुरूरवसे सुक्र्ते सुक्र्त्तरः |
- शवात्रेण यत पित्रोर्मुच्यसे पर्या तवा पूर्वमनयन्नापरं पुनः ||
- tvamaghne manave dyāmavāśayaḥ purūravase sukṛte sukṛttaraḥ |
- śvātreṇa yat pitrormucyase paryā tvā pūrvamanayannāparaṃ punaḥ ||
- Agni thou madest heaven to thunder for mankind; thou, yet more pious, for pious Purūravas.
- When thou art rapidly freed from thy parents, first eastward they bear thee round, and, after, to the west.
- RV 1.31.4
- inferior, lower (as opposed to पर (pára))
- other, another (as opposed to स्व (svá))
- different (with ablative)
- being in the west of
- distant, opposite
Declension[edit]
| Masculine a-stem declension of अपर | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | अपरः (aparaḥ) | ||
| Gen. sg. | अपरस्य (aparasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | अपरः (aparaḥ) | अपरौ (aparau) | अपराः (aparāḥ) |
| Vocative | अपर (apara) | अपरौ (aparau) | अपराः (aparāḥ) |
| Accusative | अपरम् (aparam) | अपरौ (aparau) | अपरान् (aparān) |
| Instrumental | अपरेण (apareṇa) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरैः (aparaiḥ) |
| Dative | अपराय (aparāya) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरेभ्यः (aparebhyaḥ) |
| Ablative | अपरात् (aparāt) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरेभ्यः (aparebhyaḥ) |
| Genitive | अपरस्य (aparasya) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपराणाम् (aparāṇām) |
| Locative | अपरे (apare) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपरेषु (apareṣu) |
| Feminine ā-stem declension of अपर | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | अपरा (aparā) | ||
| Gen. sg. | अपरायाः (aparāyāḥ) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | अपरा (aparā) | अपरे (apare) | अपराः (aparāḥ) |
| Vocative | अपरे (apare) | अपरे (apare) | अपराः (aparāḥ) |
| Accusative | अपराम् (aparām) | अपरे (apare) | अपराः (aparāḥ) |
| Instrumental | अपरया (aparayā) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपराभिः (aparābhiḥ) |
| Dative | अपरायै (aparāyai) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपराभ्यः (aparābhyaḥ) |
| Ablative | अपरायाः (aparāyāḥ) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपराभ्यः (aparābhyaḥ) |
| Genitive | अपरायाः (aparāyāḥ) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपराणाम् (aparāṇām) |
| Locative | अपरायाम् (aparāyām) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपरासु (aparāsu) |
| Neuter a-stem declension of अपर | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | अपरम् (aparam) | ||
| Gen. sg. | अपरस्य (aparasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | अपरम् (aparam) | अपरे (apare) | अपराणि (aparāṇi) |
| Vocative | अपर (apara) | अपरे (apare) | अपराणि (aparāṇi) |
| Accusative | अपरम् (aparam) | अपरे (apare) | अपराणि (aparāṇi) |
| Instrumental | अपरेण (apareṇa) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरैः (aparaiḥ) |
| Dative | अपरा (aparā) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरेभ्यः (aparebhyaḥ) |
| Ablative | अपरात् (aparāt) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरेभ्यः (aparebhyaḥ) |
| Genitive | अपरस्य (aparasya) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपराणाम् (aparāṇām) |
| Locative | अपरे (apare) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपरेषु (apareṣu) |
Usage notes[edit]
Sometimes अपर (apara) is used as a conjunction to connect words or sentences e.g. अपरंच (aparaṃ-ca, “moreover”).
Noun[edit]
अपर • (ápara) m
Declension[edit]
| Masculine a-stem declension of अपर | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | अपरः (aparaḥ) | ||
| Gen. sg. | अपरस्य (aparasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | अपरः (aparaḥ) | अपरौ (aparau) | अपराः (aparāḥ) |
| Vocative | अपर (apara) | अपरौ (aparau) | अपराः (aparāḥ) |
| Accusative | अपरम् (aparam) | अपरौ (aparau) | अपरान् (aparān) |
| Instrumental | अपरेण (apareṇa) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरैः (aparaiḥ) |
| Dative | अपराय (aparāya) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरेभ्यः (aparebhyaḥ) |
| Ablative | अपरात् (aparāt) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरेभ्यः (aparebhyaḥ) |
| Genitive | अपरस्य (aparasya) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपराणाम् (aparāṇām) |
| Locative | अपरे (apare) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपरेषु (apareṣu) |
Noun[edit]
अपर • (ápará) n
- the future
- इत्था गर्णन्तो महिनस्य शर्मन दिवि षयाम पार्ये गोषतमाः ||
- nūnaṃ na indrāparāya ca syā bhavā mṛḷīka uta no abhiṣṭau |
- itthā ghṛṇanto mahinasya śarman divi ṣyāma pārye ghoṣatamāḥ ||
- Be ours, O Indra, now and for the future, be graciously inclined and near to help us.
- Thus may we, singing, sheltered by the Mighty, win many cattle on the day of trial.
- इत्था गर्णन्तो महिनस्य शर्मन दिवि षयाम पार्ये गोषतमाः ||
Declension[edit]
| Neuter a-stem declension of अपर | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | अपरम् (aparam) | ||
| Gen. sg. | अपरस्य (aparasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | अपरम् (aparam) | अपरे (apare) | अपराणि (aparāṇi) |
| Vocative | अपर (apara) | अपरे (apare) | अपराणि (aparāṇi) |
| Accusative | अपरम् (aparam) | अपरे (apare) | अपराणि (aparāṇi) |
| Instrumental | अपरेण (apareṇa) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरैः (aparaiḥ) |
| Dative | अपरा (aparā) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरेभ्यः (aparebhyaḥ) |
| Ablative | अपरात् (aparāt) | अपराभ्याम् (aparābhyām) | अपरेभ्यः (aparebhyaḥ) |
| Genitive | अपरस्य (aparasya) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपराणाम् (aparāṇām) |
| Locative | अपरे (apare) | अपरयोः (aparayoḥ) | अपरेषु (apareṣu) |
