Jump to content

członek

From Wiktionary, the free dictionary
See also: człōnek

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *čelnъkъ, from *čelnъ. First attested in the 14th century.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /t͡ʃʲɫɔnɛk/
  • IPA(key): (15th CE) /t͡ʃʲɫɔnɛk/

Noun

[edit]

członek m inan

  1. (attested in Masovia, Sieradz-Łęczyca, Lesser Poland, anatomy) body part
    • 1874-1891 [1444], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[1], [2], [3], volume XXIII, page 304:
      *Sklanczienie czlonky, stawy pieluchami sukiennimi... obvianszala membra pannis involuta virgo alligat
      [Sklęczene członki, stawy pieluchami sukiennymi... obwiązała membra pannis involuta virgo alligat]
    • 1874-1891 [1444], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[4], [5], [6], volume XXIII, page 304:
      Rospiata rospusczy czlonky tensa laxa viscera
      [Rospiata rozpuści członki tensa laxa viscera]
    • 1874-1891 [1444], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[7], [8], [9], volume XXIII, page 308:
      Yego swiantim czlonkom artubus sacris
      [Jego świętym członkom artubus sacris]
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 41:
      Gdi slachczicz rownego sobye slachczicza zabige, abi za glową szesczdzesząth, za vczącze ktoregole szstaw alybo czlonky trzidzesczi... grziwyen zaplaczicz powynyen byl
      [Gdy szlachcic rownego sobie szlachcica zabije, aby za głowę sześćdziesiąt, za ucięcie ktorekole stawu alibo członki trzydzieści... grzywien zapłacić powinien był]
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 67:
      Za kasde yrazenye przerzeczonych czlonkow vyną... ma bycz zaplaczona
      [Za każde przerzeczonych członkow wina... ma być zapłacona]
    • 1874-1891 [XV p. pr.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[10], [11], [12], volume XVI, page 335:
      Rosdrzvczanymy czlonky disiectis artubus
      [Rozdrzucanymi członki]
    • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[13], [14], [15], volume XXII, Łęczyca, page 40:
      Czlonky
      [Członki]
    • 1880-1894 [XV med.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎[16], volume V, page 274:
      Aby yego czlonkow roskoschnych a mlodych ne ipsius membra delicata et tenera lederet
      [Aby jego członkow rozkoszonych a młodych ne ipsius membra delicata et tenera lederet]
    • 1451-1455, Legenda o świętym Aleksym‎[17], line 80:
      Kaszdi czlonek w mym ziwocze chczą chowacz w kaszny y w cznocze
      [Każdy członek w mym żywocie chcę chować w kaźni i w cnocie]
    • 1875 [c. 1455-1460], Zygmunt Celichowski, editor, Słowniczek łacińsko- polski wyrazów prawa magdeburskiego z wieku XV. Przedruk homograficzny z kodeksu kórnickiego‎[18], page 8:
      Czlonek membrum, id est articulus
      [Członek membrum, id est articulus]
    • 1950 [1469], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 2980, Warsaw:
      Jakom ya na drodze... kmecza Mikolaya gwalthem nye szbil anym mv zadal cztirech ran crwawich, anym go we czlonky szkaszyl
      [Jakom ja na drodze... kmiecia Mikołaja gwałtem nie zbił anim mu zadał cztyrech ran krwawych, anim go we członki skaził]
    • 1950 [1471], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 3025, Warsaw:
      Jakom ya wszathwschi na vosz Mykolayow... ny vderzilem go kygem anym go vschkodzil we czlonczech... jego
      [Jakom ja wsiadwszy na woz Mikołajow... ni uderzyłem go kijem anim go uszkodził we członcech... jego]
    • 1950 [1472], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 3060, Warsaw:
      Jakom ya sszamoczwartha... nye *szbilem go gwalthem anym mv zadala sszyedmy rąn..., anym *vnego vschkodzila we czlonczech jego
      [Jakom ja samoczwarta... nie zbiłem go gwałtem anim mu zadała siedmi ran..., anim onego uszkodziła we członczech jego]
    • 1885-2024 [XV p. post.], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎[19], volume VIII, Chęciny, page 19:
      Maczey Zakrzewsky nye zachowal w domu swogym... zlodzeyow, lotrow y zboydz... any... wyprawyl na skazanye, zbycze, oczyancze, ranyenye Stanislaowich czlonkow, glowy, palczow i ranky
      [Maciej Zakrzewski nie zachował w domu swojim... zlodziejow, łotrow i zbojc... ani... wyprawił na skazanie, zbicie, ocięcie, ranienie *Stanislaowych członkow, głowy, palcow i ręki]
    • 1885-2024 [c. 1500], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎[20], volume IV, page 748:
      [Czł]onkow zdrowosczy membrorum sanitatem
      [Członkow zdrowości membrorum sanitatem]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[21], page 153:
      Palcze myal... dlugye..., czlonky od zadne krosty nye byly dolkovaty
      [Palce miał... długie..., członki od żadne krosty nie były dołkowaty]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[22], page 396:
      Themv szye nye trzeba dzyvovacz, yze [przykładnie] mynya, yszby dvsza myala czlonky bo y bostwo thymze obyczayem przez czlonky yest znamyonano
      [Temu sie nie trzeba dziwować, iże [przykładnie] minią, iżby dusza miała członki bo i bostwo tymże obyczajem przez członki jest znamionano]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[23], page 501:
      Kazdy czlovyek ma w sobye szyedmdzyeszyat cztyrzystha y dva czlonky
      [Każdy człowiek ma w sobie siedmdziesiąt cztyrzysta i dwa członki]
    1. (attested in Greater Poland) part of one's finger
      • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 57:
        Vthnaly mu *kabalyecz palcza, czo nye gyesth czaly czlonek..., tho nye gyesth ochromyenye..., ale gdyby komu vczyatho czaly czlonek sz palcza..., tho zowyemy chromothą
        [Utnąli mu kawalec palca, co nie jest cały członek..., to nie jest ochromienie... Ale gdyby komu ucięto cały członek z palca..., to zowiemy chromotą]
      • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 72:
        Proszthe rany, kthore szą na gyeden pasznogyecz w glabyą, a gyeden czlonek wszdlusza, ... szą zamyąszkane
        [Proste rany, ktore są na jeden paznogieć w głębią a jeden członek wzdłużą, ... są zamięszkane]
  2. (attested in Lesser Poland) component or element of one's psyche
    • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎[24], Krakow, page 174a:
      Xpc na chczal gest byl cloueka stvorzycz s pouetrza tegodla, abycz on ne bil pyszny, tescy go on na chczal sz ogna stvorzicz, abicz on ne bil gneflyvy, any s vod[z]y, isbicz on ne bil necisthy, allecz gest gy on szeme byl stworzil pres to, isbicz on byl skromny... A ticz fszythky clonky mal gest byl f szobe sfwøthy Bartlomeg dzerszøcz naukø sfvøthe ew[angeli]e
      [Kryst nie chciał jest był człowieka stworzyć z powietrza tegodla, abyć on nie był pyszny, teżci go on nie chciał z ognia stworzyć, abyć on nie był gniewliwy, ani z wody, iżbyć on nie był nieczysty. Aleć jest ji on z ziemie był stworzył przezto, iżbyć on był skromny... A tyć wszytki członki miał jest był w sobie święty Bartłomiej, dzierżąc naukę święte ew[anjeli]je]
    • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎[25], Krakow, page gl. 169a:
      F svem stadle mala gest trogaky clonek: mødro[ść] quod... virgo tria habuit in statu suo: videlicet prudenciam, fortitudinem et mundiciam
      [W swem stadle miała jest trojaki członek: mądrość quod... virgo tria habuit in statu suo: videlicet prudenciam, fortitudinem et mundiciam]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[26], page 189:
      Trzy czlonky baczmy ve krzczonym Iesucristvszye: mocz, szyla a svyatloscz, dwye vzdzyerzal, a yedną dal svym zvolyenykom, to yest mocz
      [Trzy członki baczmy we krzczonym Jesukrystusie: moc, siłę a światłość; dwie wzdzierżał, a jednę dał swym zwolenikom, to jest moc]
  3. (attested in Masovia, Greater Poland) point; paragraph; article
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 3:
      Nyekthore wyąnthpyenye o dzeszanczynach i o gynsych czlonkoch nyszey popyszanych (super decimis et aliis articulis inferius contentis) bilo szą... porvszylo
      [Niektore wątpienie o dziesięcinach i o jinszych członkoch niżej popisanych (super decimis et aliis articulis inferius contentis) było się... poruszyło]
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 19:
      Any dzeczi lyaath nye mayąncze odpowyedzeecz mayą, gedno we czlonkoch nyzey popyssanych
      [Ani dzieci lat nie mające odpowiedzieć mają, jedno we członkoch niżej popisanych]
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 42:
      O prawye, w ktorem ktho powyedzecz yma sprawnye, poklada thesz dwa czlonky polskyego prawa
      [O prawie, w ktorem kto powiedzieć ima sprawnie, pokłada też dwa członki polskiego prawa]
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 42:
      O pozeszczach pyrwy czlonek polsky
      [O pożeżcach pirwy członek polski]
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 79:
      Vstawyamy, aby starosthy zem naszich ginszich rzeczy mymo czlonky niszey popyszane nykake sądzycz nye myely: gwalth albo fatanye dzewycz..., nagabanye gwalthowne czyego przebythkv
      [Ustawiamy, aby starosty ziem naszych jinszych rzeczy mimo członki niżej popisane nikakie sędzić nie mieli: gwałt albo fatanie dziewic..., nagabanie gwałtowne czyjego przebytku]
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 102:
      Tho ma bicz rozumyano w oboyem czlonku
      [To ma być rozumiano w obojem członku]
    • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 105:
      A przydzely ktho a lyczy szye temu vmarlemu przyrodzony, thedy ma wymyenycz czlowyek blyszkosczy
      [A przydzieli kto a liczy sie temu umarłemu przyrodzony, tedy ma wymienić członek bliskości]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[27], page 792:
      Rzekli: Tegośmy naleźli od­ wracając lud nasz, zapowiedając dań cesarzowi dawać... Ale rwy członek nic nie dbał, bo ji wiedział, iże nie był przewrotnik luda
      [Rzekli: Tegośmy naleźli od­ wracając lud nasz, zapowiedając dań cesarzowi dawać... Ale rwy członek nic nie dbał, bo ji wiedział, iże nie był przewrotnik luda]
    • End of the 14th century, Spowiedź powszechna - Confessio generalis, number 1:
      Szpowadami szø..., yszeszmi szgrzeszili we dwnaczcze czloncow chrzeszczianszkey wary
      [Spowiadamy się..., iżesmy zgrzeszyli we dwunaćcie członkow chrześcijańskiej wiary]
    • 15th century, Spowiedź powszechna - Confessio generalis, number 3:
      Szpowadami szø..., yszeszmi szgrzeszili we dwnaczcze czloncow chrzeszczianszkey wary
      [Spowiadamy się..., iżesmy zgrzeszyli we dwunaćcie członkow chrześcijańskiej wiary]

Derived terms

[edit]
nouns

Descendants

[edit]
  • Polish: członek
  • Silesian: człōnek

References

[edit]

Polish

[edit]
Polish Wikipedia has an article on:
Wikipedia pl

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish członek.

Pronunciation

[edit]
 
  • Audio:(file)
  • Rhymes: -ɔnɛk
  • Syllabification: czło‧nek

Noun

[edit]

członek m pers (female equivalent członkini, neuter equivalent człończe, diminutive członeczek, related adjective członkowski)

  1. member (one who belongs to a group)
    Synonym: stowarzyszony

Declension

[edit]
Declension of członek
singular plural
nominative członek członkowie
genitive członka członków
dative członkowi członkom
accusative członka członków
instrumental członkiem członkami
locative członku członkach
vocative członku członkowie

Derived terms

[edit]
nouns

Trivia

[edit]

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), członek is one of the most used words in Polish, appearing 10 times in scientific texts, 144 times in news, 55 times in essays, 7 times in fiction, and 2 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 218 times, making it the 254th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

Noun

[edit]

członek m inan

  1. (chiefly in the plural, literary, anatomy) member; limb (arm or leg of a person or animal)
  2. (euphemistic) member (male sex organ)
    Synonyms: see Thesaurus:prącie
  3. (Middle Polish) body part
  4. (Middle Polish, in the plural) body (collection of parts constituting an organism)
    Synonym: ciało
  5. (Middle Polish, anatomy) joint (part of a digit)
    Synonym: staw
  6. (Middle Polish, anatomy) organ
    Synonym: narząd
  7. (Middle Polish) member (part of a whole)
    Synonyms: część, kawałek
    1. (Middle Polish, Christianity) article of faith
    2. (Middle Polish, law) article, point (part of a law or legal act)
  8. (Middle Polish, botany) elbow (annular thickening on reed or stalk, ; where branches or shoots fork; sections, parts of the plant contained between these forks or elbows)
    (Middle Polish) member; Further details are uncertain.
    • 1528, J. Murmelius, Dictionarius‎[28], page 48:
      Membrum. Cżłonek.
      [Membrum. Członek.]
    • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎[29], page 215a:
      Membro, Stáwiam weſpołek członki.
      [Membro, Stáwiam weſpołek członki.]
    • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum‎[30], page 100a:
      Artus ‒ Tzłonki.
      [Artus ‒ Członki.]
    • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum‎[31], page 100a:
      Articularis ‒ członkom przinalezacy.
      [Articularis ‒ członkom przynależący.]

Declension

[edit]
Declension of członek
singular plural
nominative członek członki
genitive członka członków
dative członkowi członkom
accusative członek członki
instrumental członkiem członkami
locative członku członkach
vocative członku członki

References

[edit]
  1. ^ Ida Kurcz (1990) “członek”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 62

Further reading

[edit]
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=członek&oldid=84526065"