przechodzić

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Old Polish[edit]

Etymology[edit]

From prze- +‎ chodzić. First attested in the 14th century.

Pronunciation[edit]

  • IPA(key): (10th–15th CE) /pr̝ɛxɔd͡ʑit͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /pr̝ɛxɔd͡ʑit͡ɕ/

Verb[edit]

przechodzić impf (perfective przejć)

  1. (sometimes reflexive with się) to go; to move
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎[2], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 103, 21:
      Poloszyl yes tczmy y vczynyla sø nocz, w nyey przechodzycz bødø (pertransibunt) wszelka zwyerzøta lesnaa
      [Położył jeś ćmy i uczyniła się noc, w niej przechodzić będą (pertransibunt) wszelka źwierzęta leśna]
    • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎[3], page 78:
      Przechodzycz szyą spaciari
      [Przechodzić się spaciari]
    • c. 1500, Wokabularz lubiński, inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 128r:
      Spaciari id est spacium ire deambulare huc et illuc przechodzycz szyą
      [Spaciari id est spacium ire deambulare huc et illuc przechodzić się]
  2. to penetrate; to get through
    • 1880 [Middle of the 15th century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności, volume V, page 259:
      Sicut radius solis vitrum penetrat, promyen sloneczny sklo przechodzy, sine vitri fraccione, sic Xpc dominus ex virgine natus est sine ipsius vteri corrupcione
      [Sicut radius solis vitrum penetrat, promień słoneczny śkło przechodzi, sine vitri fraccione, sic Xpc dominus ex virgine natus est sine ipsius vteri corrupcione]
    • 1965 [1456], Henryk Kowalewicz, editor, Średniowieczne zabytki języka polskiego w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. Polskie glosy i zapiski z rękopisów 1728, 1732, 1752, Zeszyty Naukowe UAM, page 96:
      Sed profundum penetrat abyssum przechodzy przessdennoscz
      [Sed profundum penetrat abyssum przechodzi przezdenność]
  3. to precede (to walk in front of)
    • 1930 [Fifteenth century], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[4], 14, 19:
      Wznyosl sze anyol boszy, gensze przechodzyl (qui praecedebat) stani izrahelskye
      [Wzniosł sie anjoł boży, jenże przechodził (qui praecedebat) stany izrahelskie]
    • 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 61:
      Vstawyamy, ysz... kmyecz nocznego czasv sbyegem gdi othydze, thedy rzeczy, ktorekole w domv ostawy wczyekayącz, pan wszy sobye myey mocz odzirzecz... a tho gdy vczekl nyyeną wyną panyską przechodzączą (et hoc ubi nulla culpa domini praecedente)
      [Ustawiamy, iż... kmieć nocnego czasu zbiegiem gdy otydzie, tedy rzeczy, ktorekole w domu ostawi uciekając, pan wsi sobie miej moc odzirżeć... a to gdy uciekł nijeną winą pańską przechodzącą (et hoc ubi nulla culpa domini praecedente)]
  4. to surpass; to pass
    • 1880 [End of the 15th century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności, volume I, page 58:
      Honore invicem preuenientes wprzedzayącz yeden drugego czczą przechodzęczy (Rom 12, 10)
      [Honore invicem preuenientes uprzedzając jeden drugiego czczą przechodzęcy (Rom 12, 10)]
  5. to preside (to be a superior)
    • 1874-1891 [c. 1420], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXIV, page 85:
      Sed qui maior est in vobis, fiat sicut minor et qui precessor est przechodzøczi yest, sicut ministrator (Luc 22, 26)
      [Sed qui maior est in vobis, fiat sicut minor et qui precessor est przechodzący jest, sicut ministrator (Luc 22, 26)]
  6. to go through, to pass through; to cross
    • 1965 [1456], Henryk Kowalewicz, editor, Średniowieczne zabytki języka polskiego w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. Polskie glosy i zapiski z rękopisów 1728, 1732, 1752, Zeszyty Naukowe UAM, page 102:
      Homo..., qui transcendit, przechodzy, nubes
      [Homo..., qui transcendit, przechodzi, nubes]
  7. to pass, to elapse
    • 1956 [Middle of the 15th century], Jerzy Woronczak, editor, Teksty polskie w rękopisie nr 43 Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu z połowy XV wieku‎[5], page 78v:
      Multi pro transitorio, gl. transitoria newstafne vel *przechodzocze, regno exponunt corpus et animam pro regno eterno nolunt
      [Multi pro transitorio, gl. transitoria nieustawne vel przechodzące, regno exponunt corpus et animam pro regno eterno nolunt]
  8. to proceed (to move forward)
    • 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 18:
      Gdi ktho o zlodzeystwo... do roka przes sząszada theyze wszi... nye bandze oskarzzon, dawnoscz rocznaa przeczyw powodowy przechodzy (procedit)
      [Gdy kto o złodziejstwo... do roka przez sąsiada tejże wsi... nie będzie oskarżon, dawność roczna przeciw powodowi przechodzi (procedit)]
  9. The meaning of this term is uncertain.
    • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXII, page 17:
      Przechodzy rok w ocrądze pochodzącze byegy agit celeres annus in orbe rotas
      [Przechodzi rok w okrędze pochodzące biegi agit celeres annus in orbe rotas]

Derived terms[edit]

adjectives
nouns

Descendants[edit]

  • Masurian: prżechodżicz
  • Polish: przechodzić
  • Silesian: przechodzić

References[edit]

Polish[edit]

Etymology[edit]

Inherited from Old Polish przechodzić. By surface analysis, prze- +‎ chodzić. Compare Kashubian przechòdzëc.

Pronunciation[edit]

  • IPA(key): /pʂɛˈxɔ.d͡ʑit͡ɕ/
  • (Middle Polish) IPA(key): /pʂɛˈxɔ.d͡ʑit͡ɕ/, /pr̝ɛˈxɔ.d͡ʑit͡ɕ/
  • Audio 1(file)
  • Audio 2(file)
  • Rhymes: -ɔd͡ʑit͡ɕ
  • Syllabification: prze‧cho‧dzić

Verb[edit]

przechodzić impf (perfective przejść)

  1. (intransitive) to go across, to cross (to go from one side on the surface of something to the other by foot) [+accusative = what]
  2. (intransitive) to go through, to cross (to go through the middle of something from one side to the other by foot) [+accusative = what]
  3. (intransitive) to cross, to pass by (to walk by something not paying attention to it) [+accusative = what]
  4. (intransitive) to go by (to pass someone on foot)
  5. (intransitive) to move on (to begin to be in a higher position or rank) [+accusative = what] [+ do (genitive)] or [+ na (accusative) = on to what]
  6. (intransitive) to cross (moving, to cover some distance)
  7. (intransitive) to cross, to get across (to pass some barrier) [+ przez (accusative) = what barrier]
  8. (intransitive) to cross (to be felt across one's body) [+dative = who (used in possessive constructions)], [+accusative = whom]
  9. (intransitive) to get to (to begin to focus on someone or something) [+ do (genitive) = to whom/what]
  10. (intransitive) to switch (to change the place, manner, or conditions of performing an action) [+ z (genitive) = from what], [+ do (genitive)] or [+ na (accusative) = on to what]
  11. (intransitive) to pass (to be accepted)
  12. (intransitive) to pass (to end) [+dative = for whom]
  13. (intransitive) to pass (to become considered as or to become an element of) [+ do (genitive) = (in)to what]
  14. (intransitive) to pass, to go through (to experience, to undergo) [+accusative] or [+ przez (accusative) = (through) what]
    Synonym: przeżywać
  15. (intransitive) to switch, to cross (to change into) [+ z (genitive) = from what], [+ w (accusative) = into what]
  16. (intransitive) to switch, to cross (to become a different person, i.e. a teacher) [+ z (genitive) = from whom], [+ w (accusative) = (in)to whom]
  17. (intransitive) to cross; to span (i.e. of a path, to cover some amount of space)
  18. (intransitive) to be filled with some scent [+instrumental = with what scent]
  19. (intransitive, literary) to surpass, to exceed, to pass (to be better than someone in some field) [+accusative = whom]
  20. (intransitive, of atmospheric phenomena or celestial bodies) to cross (to move across the sky)
  21. (intransitive) to pass (to be passed along or sent)
  22. (intransitive, vehicles) to go through
    Synonym: przejeżdżać
  23. (intransitive, archaic) to go over, to refresh (to remind oneself of previously learned knowledge) [+accusative = what]
  24. (reflexive with się) to walk around, to mosey
    Synonym: spacerować się

Conjugation[edit]

Conjugation of przechodzić impf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive przechodzić
present tense 1st przechodzę przechodzimy
2nd przechodzisz przechodzicie
3rd przechodzi przechodzą
impersonal przechodzi się
past tense 1st przechodziłem,
-(e)m przechodził 		przechodziłam,
-(e)m przechodziła 		przechodziłom,
-(e)m przechodziło 		przechodziliśmy,
-(e)śmy przechodzili 		przechodziłyśmy,
-(e)śmy przechodziły
2nd przechodziłeś,
-(e)ś przechodził 		przechodziłaś,
-(e)ś przechodziła 		przechodziłoś,
-(e)ś przechodziło 		przechodziliście,
-(e)ście przechodzili 		przechodziłyście,
-(e)ście przechodziły
3rd przechodził przechodziła przechodziło przechodzili przechodziły
impersonal przechodzono
future tense 1st będę przechodził,
będę przechodzić 		będę przechodziła,
będę przechodzić 		będę przechodziło,
będę przechodzić 		będziemy przechodzili,
będziemy przechodzić 		będziemy przechodziły,
będziemy przechodzić
2nd będziesz przechodził,
będziesz przechodzić 		będziesz przechodziła,
będziesz przechodzić 		będziesz przechodziło,
będziesz przechodzić 		będziecie przechodzili,
będziecie przechodzić 		będziecie przechodziły,
będziecie przechodzić
3rd będzie przechodził,
będzie przechodzić 		będzie przechodziła,
będzie przechodzić 		będzie przechodziło,
będzie przechodzić 		będą przechodzili,
będą przechodzić 		będą przechodziły,
będą przechodzić
impersonal będzie przechodzić się
conditional 1st przechodziłbym,
bym przechodził 		przechodziłabym,
bym przechodziła 		przechodziłobym,
bym przechodziło 		przechodzilibyśmy,
byśmy przechodzili 		przechodziłybyśmy,
byśmy przechodziły
2nd przechodziłbyś,
byś przechodził 		przechodziłabyś,
byś przechodziła 		przechodziłobyś,
byś przechodziło 		przechodzilibyście,
byście przechodzili 		przechodziłybyście,
byście przechodziły
3rd przechodziłby,
by przechodził 		przechodziłaby,
by przechodziła 		przechodziłoby,
by przechodziło 		przechodziliby,
by przechodzili 		przechodziłyby,
by przechodziły
impersonal przechodzono by
imperative 1st niech przechodzę przechodźmy
2nd przechodź przechodźcie
3rd niech przechodzi niech przechodzą
active adjectival participle przechodzący przechodząca przechodzące przechodzący przechodzące
contemporary adverbial participle przechodząc
verbal noun przechodzenie

Derived terms[edit]

adjectives
verbs

Trivia[edit]

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), przechodzić is one of the most used words in Polish, appearing 28 times in scientific texts, 4 times in news, 12 times in essays, 14 times in fiction, and 6 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 64 times, making it the 1027th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References[edit]

  1. ^ Ida Kurcz (1990) “przechodzić”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language]‎[1] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 443

Further reading[edit]

  • przechodzić in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • przechodzić się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • przechodzić in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “przechodzić”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “przechodzić się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • “PRZECHODZIĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 16.06.2016
  • “PRZECHODZIĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 17.02.2009
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “przechodzić”, in Słownik języka polskiego‎[6]
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “przechodzić”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎[7]
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “przechodzić”, in Słownik języka polskiego‎[8] (in Polish), volume 5, Warsaw, page 31
  • przechodzić in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=przechodzić&oldid=78257674"