հոգի

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Armenian

[edit]

Etymology

[edit]

From Old Armenian հոգի (hogi).

Pronunciation

[edit]

Noun

[edit]

հոգի (hogi)

  1. soul
  2. ghost
  3. person (in counting people)
    տասը հոգիtasə hogiten persons, ten people
    քանի՞ հոգիkʻani? hogihow many people?

Declension

[edit]
u-type, inanimate (Eastern Armenian)
singular plural
nominative հոգի (hogi) հոգիներ (hoginer)
dative հոգու (hogu) հոգիների (hogineri)
ablative հոգուց (hogucʻ) հոգիներից (hoginericʻ)
instrumental հոգով, հոգիով (hogov, hogiov) հոգիներով (hoginerov)
locative հոգում, հոգիում (hogum, hogium) հոգիներում (hoginerum)
definite forms
nominative հոգին (hogin) հոգիները/հոգիներն (hoginerə/hoginern)
dative հոգուն (hogun) հոգիներին (hoginerin)
1st person possessive forms (my)
nominative հոգիս (hogis) հոգիներս (hoginers)
dative հոգուս (hogus) հոգիներիս (hogineris)
ablative հոգուցս (hogucʻs) հոգիներիցս (hoginericʻs)
instrumental հոգովս, հոգիովս (hogovs, hogiovs) հոգիներովս (hoginerovs)
locative հոգումս, հոգիումս (hogums, hogiums) հոգիներումս (hoginerums)
2nd person possessive forms (your)
nominative հոգիդ (hogid) հոգիներդ (hoginerd)
dative հոգուդ (hogud) հոգիներիդ (hoginerid)
ablative հոգուցդ (hogucʻd) հոգիներիցդ (hoginericʻd)
instrumental հոգովդ, հոգիովդ (hogovd, hogiovd) հոգիներովդ (hoginerovd)
locative հոգումդ, հոգիումդ (hogumd, hogiumd) հոգիներումդ (hoginerumd)

Derived terms

[edit]

Old Armenian

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

From Proto-Indo-European *powyo-, grown from *pew- (to blow, to breathe). Cognate with հեւալ (hewal), հոգ (hog), հով (hov), Lithuanian pū̃sti (to blow), Proto-Germanic *feukaną (to whisk; blow).

Noun

[edit]

հոգի (hogi)

  1. spirit, soul, ghost
    երկնային հոգիerknayin hogicelestial or blessed soul
    աստուածային հոգիastuacayin hogidivine soul
    վեհ հոգիveh hogisublime soul
    անմահ հոգիanmah hogiimmortal soul
    դիւցազնական հոգիdiwcʻaznakan hogiheroic spirit
    առաքինի հոգիaṙakʻini hogivirtuous soul
    գեղեցիկ հոգիgełecʻik hogihigh or elevated soul
    ազնուական հոգիaznuakan hoginoble or great soul
    դիւրազգած հոգիdiwrazgac hogitender or sensible mind
    նուաստ հոգիnuast hogimean or grovelling spirit
    անարգ հոգիanarg hogilow spirit
    յուզեալ հոգիyuzeal hogitroubled spirit
    մոլորեալ հոգիmoloreal hogierring mind
    հոգի իմաստութեանhogi imastutʻeanintellect, spirit of knowledge
    հոգի բանաստեղծականhogi banastełcakanpoetic fire, genius or enthusiasm
    ոգի բանականogi banakanintelligence, reason
    ոգի կենդանութեանogi kendanutʻeanspirit of life
    կենդանական ոգիքkendanakan ogikʻanimal spirits
    ոգի նախանձուogi naxanjuthe spirit of jealousy
    յոգիս ապաստան լինելyogis apastan linelto be extremely downcast, depressed, prostrated, to be tormented
    յոգիս ապաստան առնելyogis apastan aṙnelto reduce to the last extremity; to exhaust, to harass, to vex
    յոգւոցն պարզել ապաստան լինելyogwocʻn parzel apastan linelto be at the last extremity, near the last breath, to be dying
    թափել զոգի ուրուքtʻapʻel zogi urukʻto keep in suspense
    հարկանել զոք յոգիharkanel zokʻ yogito sting, to gall to the quick
    ոգւով չափ սիրելogwov čʻapʻ sirelto love to distraction
    ոգւով չափogwov čʻapʻwith all one's soul, heartily, willingly
    խռովիլ յոգի իւրxṙovil yogi iwrto be disconcerted, perturbed or disturbed
    գիտել յոգի իւրgitel yogi iwrto know within oneself
    ոգւով երգելogwov ergelto sing with great expression
    քաղէին ոգիք նորաkʻałēin ogikʻ norahe fainted or swooned
    ոգին էր դաւոյնogin ēr dawoynhe was the soul of the conspiracy
    խաղաղութիւն հոգւոյxałałutʻiwn hogwoytranquillity or peace of mind, hearts ease
    վեհանձնութիւն հոգւոյvehanjnutʻiwn hogwoymagnanimity, generosity
    կարողութիւնք հոգւոյkarołutʻiwnkʻ hogwoythe faculties of the soul
    հոգւովhogwovin spirit; spiritually; feelingly, warmly
    մարմին ջանայ հակառակ հոգւոյ եւ հոգի հակառակ մարմնոյmarmin ǰanay hakaṙak hogwoy ew hogi hakaṙak marmnoythe flesh is at war with the spirit, and the spirit with the flesh
    հոգւոյ տունhogwoy tunguest's house
  2. (Christianity) the Holy Ghost, Paraclete
    խաղաց հոգի Տեառն ի վերայ նորաxałacʻ hogi Teaṙn i veray norathe spirit of God fell upon him
  3. spirit, genius; manes, shades, ghost, hobgoblin
    ոգիք խաւարիogikʻ xawarithe spirits of darkness, devils
    հոգիք հրեղինացhogikʻ hrełinacʻheavenly spirits, spirits of light
    հրաժարեալ հոգիքhražareal hogikʻthe dead, the defunct, the deceased
    դատապարտեալ հոգիքdataparteal hogikʻthe damned
    աղօթել վասն հոգւոցն ննջեցելոցałōtʻel vasn hogwocʻn nnǰecʻelocʻto pray for departed souls
    հանգուսցէ Տէր զհոգի նորաhanguscʻē Tēr zhogi noraGod rest his/her soul
  4. soul, person, individual
    հոգիք իբր հարիւր հազար են ի քաղաքին Կարնոյhogikʻ ibr hariwr hazar en i kʻałakʻin Karnoythere are a hundred thousand souls or inhabitants in the city of Erzerum
  5. spirit, meaning, sense, essence, motive
    ճշմարտութիւն է պատմութեան հոգիčšmartutʻiwn ē patmutʻean hogitruth is the soul or life of history
  6. life; heart
    հոգի բանական, զգայական եւ տնկականhogi banakan, zgayakan ew tnkakanrational, animal and vegetable life or existence
    հարկանել զոք յոգիharkanel zokʻ yogito deprive of life, to kill
    դնել զոգի ի ձեռն/ի բռին, զոգի ի բռին ունելdnel zogi i jeṙn/i bṙin, zogi i bṙin unelto endanger oneself, to risk, brave or face death, to risk, expose or hazard one's life, to lavish or to be prodigal of life
    արձակել, հանել, փչել զոգիarjakel, hanel, pʻčʻel zogito yield or give up the ghost, to breathe one's last, to expire
    յոգւոցն ցամաքելyogwocʻn cʻamakʻelto die
    տալ ոգի կամ շունչ ի վէմս կճեայսtal ogi kam šunčʻ i vēms kčeaysto give spirit or life to marble
    սիրել ամենայն հոգւովsirel amenayn hogwovto love with all one's heart or soul
    աւանդել զհոգինawandel zhoginto render or give up the ghost, soul or spirit
    փչել, հանել զհոգինpʻčʻel, hanel zhoginto expire, to die
  7. soul, energy, courage
    ոգի առնուլ, կլանելogi aṙnul, klanelto rest, to take repose, to revive, to acquire new strength or vigor
    եւ դարձաւ ոգի իւր առ ինքնew darjaw ogi iwr aṙ inkʻnhis spirits returned, his strength revived
    հաստատեցաւ ոգի նորաhastatecʻaw ogi norahe regained strength or vigor
    գուն գործեալ ոգւովք չափgun gorceal ogwovkʻ čʻapʻrisking his life
  8. breath, respiration; puff, air, wind
    ոգի առնուլ, կլանելogi aṙnul, klanelto breathe, to take breath, to breathe freely, to respire
    յոգւոց հանել, ելանելyogwocʻ hanel, elanelto sigh, to heave sighs; to groan

Usage notes

[edit]
  • In Old Armenian the words հոգի (hogi) and ոգի (ogi) were merely alternative spellings of each other. In modern Armenian they have different shades: the first corresponds to English soul and Russian душа (duša), the second to English spirit and Russian дух (dux).
  • The word has the following combining forms: հոգի- (hogi-) (stressed), հոգե- (hoge-) (unstressed); post-classically also հոգ- (hog-) (near a vowel), հոգի- (hogi-) and հոգիա- (hogia-) (unstressed), հոգէ- (hogē-) (misspelling of the second combining form).

Declension

[edit]

Derived terms

[edit]

Descendants

[edit]
  • Armenian: ոգի (ogi), հոգի (hogi), հոգոց (hogocʻ), հոգվոց (hogvocʻ)

References

[edit]
  • Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “հոգի”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
  • Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “հոգի”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Petrosean, Matatʻeay (1879) “հոգի”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy