pamiętać

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *pamętati. By surface analysis, pamięć +‎ -ać. First attested in the first half of the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /pamjæ̃tat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /pamjæ̃tat͡ɕ/

Verb

pamiętać impf

1. (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca) to remember (to not forget; to keep in mind; to bear in mind; to take care of) [with ku (+ dative); or with na (+ accusative); or with accusative; or with infinitive]
   • 1922 [End of the 15th century], Jan Łoś, editor, Początki piśmiennictwa polskiego. (Przegląd zabytków językowych)‎^[1], page 231:

     Tego... slutowana i milosze[rdzia]... wszdy miloscziwe pamøtaghøc

     [Tego... slutowania i miłosie[rdzia]... wżdy miłościwie pamiętając]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[2], page 166:

     Nye pamyetasch (non recordaris), matko myla, slow Symeonovych?

     [Nie pamiętasz (non recordaris), matko miła, słow Symeonowych?]

   • 1874-1891 [End of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[3], [4], [5]}, volume XXV, page 181:

     Iste parwlus (sc. Christus)... Iesus, obrazony, non meminit, nye pamyątha, ad vindictam kv pomscze

     [Iste parwlus (sc. Christus)... Iesus, obrażony, non meminit, nie pamięta, ad vindictam ku pomście]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[6], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 136, 9:

     *Pomøtay (memor esto)... syny Edom w dzen Yeruzalem

     [Pamiętaj (memor esto)... syny Edom w dzień Jeruzalem]

   • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎^[7], Krakow, Brodnia, page 25b:

     Pamiatay na slowo twoie (memor esto verbi tui Psal 118, 49) sludze twemu

     [Pamiętaj na słowo twoje (memor esto verbi tui Psal 118, 49) słudze twemu]

   • End of the 15th century, Dekalog - Dziesięcioro przykazań bożych - Decem praecepta Dei, volume I, number 7:

     Pamyathay swyeczycz dny swyathe

     [Pamiętaj święcić dni święte]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[8], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page Is 5:

     Pamøtaycze (mementote Is 12, 5), ysze wysoke ymø gego

     [Pamiętajcie (mementote Is 12, 5), iże wysokie imię jego]

   • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie‎^[9], Miechów, page br 17:

     Chego gim doych, ne pamøtaiø

     [Czego jim dojć, nie pamiętają]

   • 1885-2024 [End of the fifteenth century], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[10], volume V, page 24:

     Pamyątacz recolere

     [Pamiętać recolere]

2. to consider
   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[11], 19, 17:

     Wiwyodl ge i postawyl ge przed myastem y mowyl gym: Pamyøtayczye, abiszczye [się] nye oglyødali

     [Wywiodł je i postawił je przed miastem i mowił jim: Pamiętajcie, abyście [się] nie oglądali]

3. to mention
   • 1426, Kanon mszy św., Canon missae., volume IV, page 315:

     Tym czsoschsmy pamyøtaly, wschithkym... myesczcze ochlodzenya... aby dal, proszymy

     [Tym csożsmy pamiętali, wszytkim... mieścce ochłodzenia... aby dał, prosimy]

   • 1874-1891 [1444], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[12], [13], [14]}, volume XXIII, page 304:

     Ma pamiatacz meditabitur (Christum tamen sub ipso meditabimur sopore)

     [Ma pamiętać meditabitur (Christum tamen sub ipso meditabimur sopore)]

Derived terms

adjectives

• pamiętliwy

 

nouns

• pamiątka
• pamiętanie
• pamiętnik

 

verbs

• przepamiętać pf
• rozpamiętać pf, rozpamiętawać impf
• upamiętać pf
• wspamiętać pf
• zapamiętać pf

 

Related terms

adjectives

• pamiętny

 

adverbs

• pamiętliwie

 

nouns

• pamiętne
• pamięć

 

Descendants

• Polish: pamiętać
• Silesian: pamiyntać

References

• Boryś, Wiesław (2005) “pamiętać”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “pamiętać”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “pamiętać”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “pamiętać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish pamiętać. By surface analysis, pamięć +‎ -ać.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /paˈmjɛn.tat͡ɕ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /paˈmjɛ̃.tat͡ɕ/

• Audio 1:

  (file)

• Audio 2:

  (file)

• Rhymes: -ɛntat͡ɕ
• Syllabification: pa‧mię‧tać

Verb

pamiętać impf

2. (transitive) to remember (to recall from one's memory; to have an image in one's memory) [with o (+ locative) ‘about whom/what’]

   Synonym: pomnieć

3. (intransitive) to remember (to keep in mind; to be mindful of) [with o (+ locative) ‘about whom/what’]

   Hypernym: troszczyć się

4. (intransitive) to remember (to not forget (to do something required)) [with infinitive ‘to do what’]

   Synonym: pomnieć

   Near-synonym: nie omieszkać

5. (transitive) to remember; to not forget (to not forgive; to keep in mind someone's wrongdoing even if it happened some time ago) [with dative ‘whom’]

   Hypernym: obrażać się

6. (transitive, of objects) to be from a particular time [with accusative ‘what time’]

   Near-synonym: pochodzić

   Ten budynek pamięta XVIII wiek. ― This building has been around since the 18th century. (literally, “This building remembers the 18th century.”)

7. (intransitive, obsolete) to mind, to heed (to pay attention to) [with na (+ accusative) ‘what/whom’]

   Synonyms: baczyć, uważać, zważać

8. (transitive, Middle Polish) to remember (to celebrate; to honor)

   Synonyms: czcić, świętować

9. (transitive, Middle Polish) to remember; to ponder

   Synonyms: rozpamiętywać, rozmyślać, wspominać

10. (transitive, Middle Polish) to calm (to make peaceful)

    Synonym: opamiętywać

11. (reflexive with się) to remember each other, to remember one another (to keep each other in mind and not forget each other)
13. (reflexive with się, Middle Polish) to remember (to recall from one's memory)
14. (reflexive with się, Middle Polish) to remember something about oneself
15. (reflexive with się, Middle Polish) to be of sound mind

Usage notes

In Middle Polish, sense 1 and sense 11 were synonymous.

Conjugation

Conjugation of pamiętać impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		pamiętać
present tense	1st	pamiętam			pamiętamy
	2nd	pamiętasz			pamiętacie
	3rd	pamięta			pamiętają
	impersonal	pamięta się
past tense	1st	pamiętałem, -(e)m pamiętał	pamiętałam, -(e)m pamiętała	pamiętałom, -(e)m pamiętało	pamiętaliśmy, -(e)śmy pamiętali	pamiętałyśmy, -(e)śmy pamiętały
	2nd	pamiętałeś, -(e)ś pamiętał	pamiętałaś, -(e)ś pamiętała	pamiętałoś, -(e)ś pamiętało	pamiętaliście, -(e)ście pamiętali	pamiętałyście, -(e)ście pamiętały
	3rd	pamiętał	pamiętała	pamiętało	pamiętali	pamiętały
	impersonal	pamiętano
future tense	1st	będę pamiętał, będę pamiętać	będę pamiętała, będę pamiętać	będę pamiętało, będę pamiętać	będziemy pamiętali, będziemy pamiętać	będziemy pamiętały, będziemy pamiętać
	2nd	będziesz pamiętał, będziesz pamiętać	będziesz pamiętała, będziesz pamiętać	będziesz pamiętało, będziesz pamiętać	będziecie pamiętali, będziecie pamiętać	będziecie pamiętały, będziecie pamiętać
	3rd	będzie pamiętał, będzie pamiętać	będzie pamiętała, będzie pamiętać	będzie pamiętało, będzie pamiętać	będą pamiętali, będą pamiętać	będą pamiętały, będą pamiętać
	impersonal	będzie pamiętać się
conditional	1st	pamiętałbym, bym pamiętał	pamiętałabym, bym pamiętała	pamiętałobym, bym pamiętało	pamiętalibyśmy, byśmy pamiętali	pamiętałybyśmy, byśmy pamiętały
	2nd	pamiętałbyś, byś pamiętał	pamiętałabyś, byś pamiętała	pamiętałobyś, byś pamiętało	pamiętalibyście, byście pamiętali	pamiętałybyście, byście pamiętały
	3rd	pamiętałby, by pamiętał	pamiętałaby, by pamiętała	pamiętałoby, by pamiętało	pamiętaliby, by pamiętali	pamiętałyby, by pamiętały
	impersonal	pamiętano by
imperative	1st	niech pamiętam			pamiętajmy
	2nd	pamiętaj			pamiętajcie
	3rd	niech pamięta			niech pamiętają
active adjectival participle		pamiętający	pamiętająca	pamiętające	pamiętający	pamiętające
passive adjectival participle		pamiętany	pamiętana	pamiętane	pamiętani	pamiętane
contemporary adverbial participle		pamiętając
verbal noun		pamiętanie

Derived terms

nouns

• pamiątka
• pamięciówka
• pamięć
• pamiętniczek
• pamiętnik

 

phrases

• najstarsi górale nie pamiętają

 

verbs

• opamiętać pf, opamiętywać impf
• popamiętać pf
• rozpamiętać pf, rozpamiętywać impf
• zapamiętać pf, zapamiętywać impf

 

Related terms

adjectives

• pamięciowy
• pamiętliwy
• pamiętny

 

See also

• zapominać

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), pamiętać is one of the most used words in Polish, appearing 19 times in scientific texts, 3 times in news, 15 times in essays, 40 times in fiction, and 98 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 175 times, making it the 329th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• pamiętać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• pamiętać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “pamiętać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “pamiętać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Paweł Kupiszewski (12.05.2016) “PAMIĘTAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “pamiętać”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “pamiętać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1908), “pamiętać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 4, Warsaw, page 28
• pamiętać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego