չափ

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Armenian

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Armenian չափ (čʻapʻ).

Pronunciation

[edit]

Noun

[edit]

չափ (čʻapʻ)

  1. limit, degree
  2. size
  3. measure
  4. (music) measure

Usage notes

[edit]

The form չափս (čʻapʻs) is somewhat colloquial and is usually used for clothing size.

Declension

[edit]
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
singular plural
nominative չափ (čʻapʻ) չափեր (čʻapʻer)
dative չափի (čʻapʻi) չափերի (čʻapʻeri)
ablative չափից (čʻapʻicʻ) չափերից (čʻapʻericʻ)
instrumental չափով (čʻapʻov) չափերով (čʻapʻerov)
locative չափում (čʻapʻum) չափերում (čʻapʻerum)
definite forms
nominative չափը/չափն (čʻapʻə/čʻapʻn) չափերը/չափերն (čʻapʻerə/čʻapʻern)
dative չափին (čʻapʻin) չափերին (čʻapʻerin)
1st person possessive forms (my)
nominative չափս (čʻapʻs) չափերս (čʻapʻers)
dative չափիս (čʻapʻis) չափերիս (čʻapʻeris)
ablative չափիցս (čʻapʻicʻs) չափերիցս (čʻapʻericʻs)
instrumental չափովս (čʻapʻovs) չափերովս (čʻapʻerovs)
locative չափումս (čʻapʻums) չափերումս (čʻapʻerums)
2nd person possessive forms (your)
nominative չափդ (čʻapʻd) չափերդ (čʻapʻerd)
dative չափիդ (čʻapʻid) չափերիդ (čʻapʻerid)
ablative չափիցդ (čʻapʻicʻd) չափերիցդ (čʻapʻericʻd)
instrumental չափովդ (čʻapʻovd) չափերովդ (čʻapʻerovd)
locative չափումդ (čʻapʻumd) չափերումդ (čʻapʻerumd)

Alternative forms

[edit]

Derived terms

[edit]

Postposition

[edit]

չափ (čʻapʻ)

  1. equal to
    փղի չափ մեծpʻġi čʻapʻ mecas big as an elephant

Descendants

[edit]
  • Northern Kurdish: çap
  • Ottoman Turkish: چاپ (çap)
  • Udi: чап (čap)

Old Armenian

[edit]

Etymology

[edit]

The origin is uncertain.

Noun

[edit]

չափ (čʻapʻ)

  1. measure; that by which any thing is measured; extent, dimension, measurement; quantity, dose; measure, bounds, compass; mediocrity; moderation; rule, proportion, measure; reach, value, capacity; boundary, limits, end
    ըստ չափուəst čʻapʻuin proportion
    զչափ առնուլzčʻapʻ aṙnulto measure, to prove, to weigh; to try, to feel
    առնուլ զչափ հանդերձիaṙnul zčʻapʻ handerjito take the measure for a coat
    չափովčʻapʻovwith measure or moderation, moderately
    միտք նորա չափովmitkʻ nora čʻapʻovperson of shallow intellect or weak mind
    ի չափու ունելi čʻapʻu unelto confine within due limits, to limit, to keep within bounds, to restrain, to repress
    ի չափու ունել զանձն, գիտել զչափ անձինi čʻapʻu unel zanjn, gitel zčʻapʻ anjinto conduct oneself with moderation, to restrain, to regulate oneself, to be master of oneself
    զամենայն ինչ առնել չափով եւ կշռովzamenayn inčʻ aṙnel čʻapʻov ew kšṙovto do all by weight and measure
    անդր քան զչափ անցուցանել, անցանել ըստ չափandr kʻan zčʻapʻ ancʻucʻanel, ancʻanel əst čʻapʻto go rather too far, beyond bounds, to outstrip, to carry to excess
    չափ դնել, չափ եւ սահման դնելčʻapʻ dnel, čʻapʻ ew sahman dnelto place limits to, to moderate, to restrain
    կալ ի չափուkal i čʻapʻuto restrain oneself; to keep one's temper
    չկալ ի չափուčʻkal i čʻapʻuto make a bad use of, to misuse
    ծախս առնել ըստ չափու եկամտիցնcaxs aṙnel əst čʻapʻu ekamticʻnto spend in proportion to one's income
    ճանաչել զչափ անձինčanačʻel zčʻapʻ anjinto know one's ability
    զառն չափ ոչ գիտելzaṙn čʻapʻ očʻ gitelto know not a man: not to know mankind, to be ignorant of human nature
    ունի սա չափ ժամանակի առաւել քան զինն հարիւր ամացuni sa čʻapʻ žamanaki aṙawel kʻan zinn hariwr amacʻit has lasted for more then nine hundred years
    ունի չափ ժամանակի հարիւր ամացuni čʻapʻ žamanaki hariwr amacʻit is a period of a hundred years, it is a century
    առաւել քան զչափնaṙawel kʻan zčʻapʻnvery much, immeasurably, exceedingly, extremely, excessively
    գալով չափ բանին քոյոյgalov čʻapʻ banin kʻoyoywhen your word shall be proved true
    լրացեալ է չափնlracʻeal ē čʻapʻnthe measure is heaped up; the cup is full
  2. (music, poetry) measure, time; cadence, metre, foot, measure, rhythm
    չափով բան, բանք չափաւčʻapʻov ban, bankʻ čʻapʻawverse, poetry
    չափովčʻapʻovin verse
  3. age of discretion, manhood
    ի չափ հասեալi čʻapʻ hasealof age, grown up, formed
    ի չափ հասանելi čʻapʻ hasanelto arrive at or to be in the flower of manhood; to become of age, to be grown up, adult, marriageable
    ի չափ աւուրց հասանելi čʻapʻ awurcʻ hasanelto be getting old

Declension

[edit]

Adjective

[edit]

չափ (čʻapʻ)

  1. measured, regular, moderate; middle, moderate
    չափ հասակաւčʻapʻ hasakawmiddle-sized
    չափ ինչčʻapʻ inčʻsome, a little

Preposition

[edit]

չափ (čʻapʻ)

  1. even, to, about, as, by, with
    ձեօք չափjeōkʻ čʻapʻas much as you
    արեամբ չափareamb čʻapʻto bloodshed
    ուխտել երդմամբ չափuxtel erdmamb čʻapʻto confirm on oath
    բրել զտեղին իբրեւ առն չափbrel ztełin ibrew aṙn čʻapʻto dig a hole to a man's depth, to excavate the earth to the depth of a man's height
    հինգ հարիւրով չափhing hariwrov čʻapʻabout five hundred
    միջովք չափ եւ բարձիւք չափmiǰovkʻ čʻapʻ ew barjiwkʻ čʻapʻfrom the loins to the thighs
    զհասարակ չափ գիշերաւzhasarak čʻapʻ gišerawabout midnight

Derived terms

[edit]

Descendants

[edit]

References

[edit]
  • Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “չափ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
  • Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “չափ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Petrosean, Matatʻeay (1879) “չափ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy