जीव

See also: जैव

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit जीव (jīva). Doublet of जीउ (jīu) and जी (jī).

Pronunciation

• (Delhi Hindi) IPA^(key): /d͡ʒiːʋ/

Noun

जीव • (jīv) m

1. life

   Synonym: जीवन (jīvan)

2. the soul; lifeforce

   Synonyms: प्राण (prāṇ), जान (jān)

3. living creature

Declension

Declension of जीव (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	जीव jīv	जीव jīv
oblique	जीव jīv	जीवों jīvõ
vocative	जीव jīv	जीवो jīvo

Derived terms

• जीव-रसायन (jīv-rasāyan)
• जीव-विज्ञान (jīv-vigyān, “biology”)
• जीव-वैज्ञानिक (jīv-vaigyānik, “biologist”)
• जीवकोष (jīvkoṣ)
• जीवसाधन (jīvsādhan)
• जीवहत्या (jīvhatyā)
• जीवहिंसा (jīvhinsā)
• जीवाणु (jīvāṇu, “microbe”)

 

Related terms

• सजीव (sajīv)

Konkani

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit जीव (jīva). Doublet of जीवु (jīvu).

Noun

जीव • (jīv) (Latin script ziv, Kannada script ಜೀವ)

1. life

Marathi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit जीव (jīva).

Noun

जीव • (jīv) m

1. life

Pali

Alternative forms

Alternative forms

• jīva (Latin script)
• 𑀚𑀻𑀯 (Brahmi script)
• জীৰ (Bengali script)
• ජීව (Sinhalese script)
• ဇီဝ or ဇဳဝ or ၹီဝ (Burmese script)
• ชีว or ชีวะ (Thai script)
• ᨩᩦᩅ (Tai Tham script)
• ຊີວ or ຊີວະ (Lao script)
• ជីវ (Khmer script)
• 𑄎𑄩𑅇 (Chakma script)

Adjective

जीव

1. Devanagari script form of jīva (“living”)

Declension

Declension table of "जीव" (masculine)

Case \ Number	Singular	Plural
Nominative (first)	जीवो (jīvo)	जीवा (jīvā)
Accusative (second)	जीवं (jīvaṃ)	जीवे (jīve)
Instrumental (third)	जीवेन (jīvena)	जीवेहि (jīvehi) or जीवेभि (jīvebhi)
Dative (fourth)	जीवस्स (jīvassa) or जीवाय (jīvāya) or जीवत्थं (jīvatthaṃ)	जीवानं (jīvānaṃ)
Ablative (fifth)	जीवस्मा (jīvasmā) or जीवम्हा (jīvamhā) or जीवा (jīvā)	जीवेहि (jīvehi) or जीवेभि (jīvebhi)
Genitive (sixth)	जीवस्स (jīvassa)	जीवानं (jīvānaṃ)
Locative (seventh)	जीवस्मिं (jīvasmiṃ) or जीवम्हि (jīvamhi) or जीवे (jīve)	जीवेसु (jīvesu)
Vocative (calling)	जीव (jīva)	जीवा (jīvā)

Declension table of "जीवा" (feminine)

Case \ Number	Singular	Plural
Nominative (first)	जीवा (jīvā)	जीवायो (jīvāyo) or जीवा (jīvā)
Accusative (second)	जीवं (jīvaṃ)	जीवायो (jīvāyo) or जीवा (jīvā)
Instrumental (third)	जीवाय (jīvāya)	जीवाहि (jīvāhi) or जीवाभि (jīvābhi)
Dative (fourth)	जीवाय (jīvāya)	जीवानं (jīvānaṃ)
Ablative (fifth)	जीवाय (jīvāya)	जीवाहि (jīvāhi) or जीवाभि (jīvābhi)
Genitive (sixth)	जीवाय (jīvāya)	जीवानं (jīvānaṃ)
Locative (seventh)	जीवाय (jīvāya) or जीवायं (jīvāyaṃ)	जीवासु (jīvāsu)
Vocative (calling)	जीवे (jīve)	जीवायो (jīvāyo) or जीवा (jīvā)

Declension table of "जीव" (neuter)

Case \ Number	Singular	Plural
Nominative (first)	जीवं (jīvaṃ)	जीवानि (jīvāni)
Accusative (second)	जीवं (jīvaṃ)	जीवानि (jīvāni)
Instrumental (third)	जीवेन (jīvena)	जीवेहि (jīvehi) or जीवेभि (jīvebhi)
Dative (fourth)	जीवस्स (jīvassa) or जीवाय (jīvāya) or जीवत्थं (jīvatthaṃ)	जीवानं (jīvānaṃ)
Ablative (fifth)	जीवस्मा (jīvasmā) or जीवम्हा (jīvamhā) or जीवा (jīvā)	जीवेहि (jīvehi) or जीवेभि (jīvebhi)
Genitive (sixth)	जीवस्स (jīvassa)	जीवानं (jīvānaṃ)
Locative (seventh)	जीवस्मिं (jīvasmiṃ) or जीवम्हि (jīvamhi) or जीवे (jīve)	जीवेसु (jīvesu)
Vocative (calling)	जीव (jīva)	जीवानि (jīvāni)

Noun

जीव m or n

1. Devanagari script form of jīva (“life”)

Declension

Declension table of "जीव" (neuter)

Case \ Number	Singular	Plural
Nominative (first)	जीवं (jīvaṃ)	जीवानि (jīvāni)
Accusative (second)	जीवं (jīvaṃ)	जीवानि (jīvāni)
Instrumental (third)	जीवेन (jīvena)	जीवेहि (jīvehi) or जीवेभि (jīvebhi)
Dative (fourth)	जीवस्स (jīvassa) or जीवाय (jīvāya) or जीवत्थं (jīvatthaṃ)	जीवानं (jīvānaṃ)
Ablative (fifth)	जीवस्मा (jīvasmā) or जीवम्हा (jīvamhā) or जीवा (jīvā)	जीवेहि (jīvehi) or जीवेभि (jīvebhi)
Genitive (sixth)	जीवस्स (jīvassa)	जीवानं (jīvānaṃ)
Locative (seventh)	जीवस्मिं (jīvasmiṃ) or जीवम्हि (jīvamhi) or जीवे (jīve)	जीवेसु (jīvesu)
Vocative (calling)	जीव (jīva)	जीवानि (jīvāni)

When masculine, the nominative, vocative and accusative are instead:

Declension table of "जीव" (masculine)

Case \ Number	Singular	Plural
Nominative (first)	जीवो (jīvo)	जीवा (jīvā)
Accusative (second)	जीवं (jīvaṃ)	जीवे (jīve)
Vocative (calling)	जीव (jīva)	जीवा (jīvā)

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• ᬚᬷᬯ (Balinese script)
• জীৱ (Assamese script)
• জীব (Bengali script)
• 𑰕𑰱𑰪 (Bhaiksuki script)
• 𑀚𑀻𑀯 (Brahmi script)
• 𑌜𑍀𑌵 (Grantha script)
• જીવ (Gujarati script)
• ਜੀਵ (Gurmukhi script)
• ꦗꦷꦮ (Javanese script)
• ជីវ (Khmer script)
• ಜೀವ (Kannada script)
• ຊີວ (Lao script)
• ജീവ (Malayalam script)
• 𑘕𑘲𑘪 (Modi script)
• ᠽᢈᢈᠸᠠ᠋ (Mongolian script)
• ᡯᡳᡳᠸᠠ (Manchu script)
• ဇီဝ (Burmese script)
• 𑦵𑧓𑧊 (Nandinagari script)
• 𑐖𑐷𑐰 (Newa script)
• ଜୀଵ (Oriya script)
• ꢙꢷꢮ (Saurashtra script)
• 𑆘𑆵𑆮 (Sharada script)
• 𑖕𑖱𑖪 (Siddham script)
• ජීව (Sinhalese script)
• జీవ (Telugu script)
• ชีว (Thai script)
• ཛཱི་ཝ (Tibetan script)
• 𑒖𑒲𑒫 (Tirhuta script)

Etymology

From Proto-Indo-Iranian *ǰiHwás (“alive”), from Proto-Indo-European *gʷih₃wós (“alive”), from *gʷeih₃w- (“to live”).

Cognate with Avestan 𐬘𐬬𐬀‎ (jva), Old Persian 𐎪𐎡𐎺 (ji-i-v /jīva/), Ancient Greek βίος (bíos), Latin vīvus, Old Church Slavonic живъ (živŭ), Bulgarian жив (živ), Russian жив (živ), Old English cwic (whence English quick).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /d͡ʑiː.ʋɐ́/
• (Classical) IPA^(key): /ˈd͡ʑiː.ʋɐ/

Adjective

जीव • (jīvá)

1. alive, living
   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 5.78.9:

     दश मासाञ्छशयानः कुमारो अधि मातरि ।
     निरैतु जीवो अक्षतो जीवो जीवन्त्या अधि ॥

     daśa māsāñchaśayānaḥ kumāro adhi mātari .
     niraitu jīvo akṣato jīvo jīvantyā adhi .

     The child who hath for ten months' time been lying in his mother's womb,
     May he come forth alive, unharmed, yea, living from the living dame.

Declension

Masculine a-stem declension of जीव (jīvá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	जीवः jīváḥ	जीवौ jīvaú	जीवाः / जीवासः¹ jīvā́ḥ / jīvā́saḥ¹
Vocative	जीव jī́va	जीवौ jī́vau	जीवाः / जीवासः¹ jī́vāḥ / jī́vāsaḥ¹
Accusative	जीवम् jīvám	जीवौ jīvaú	जीवान् jīvā́n
Instrumental	जीवेन jīvéna	जीवाभ्याम् jīvā́bhyām	जीवैः / जीवेभिः¹ jīvaíḥ / jīvébhiḥ¹
Dative	जीवाय jīvā́ya	जीवाभ्याम् jīvā́bhyām	जीवेभ्यः jīvébhyaḥ
Ablative	जीवात् jīvā́t	जीवाभ्याम् jīvā́bhyām	जीवेभ्यः jīvébhyaḥ
Genitive	जीवस्य jīvásya	जीवयोः jīváyoḥ	जीवानाम् jīvā́nām
Locative	जीवे jīvé	जीवयोः jīváyoḥ	जीवेषु jīvéṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of जीवा (jīvā́)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	जीवा jīvā́	जीवे jīvé	जीवाः jīvā́ḥ
Vocative	जीवे jī́ve	जीवे jī́ve	जीवाः jī́vāḥ
Accusative	जीवाम् jīvā́m	जीवे jīvé	जीवाः jīvā́ḥ
Instrumental	जीवया / जीवा¹ jīváyā / jīvā́¹	जीवाभ्याम् jīvā́bhyām	जीवाभिः jīvā́bhiḥ
Dative	जीवायै jīvā́yai	जीवाभ्याम् jīvā́bhyām	जीवाभ्यः jīvā́bhyaḥ
Ablative	जीवायाः jīvā́yāḥ	जीवाभ्याम् jīvā́bhyām	जीवाभ्यः jīvā́bhyaḥ
Genitive	जीवायाः jīvā́yāḥ	जीवयोः jīváyoḥ	जीवानाम् jīvā́nām
Locative	जीवायाम् jīvā́yām	जीवयोः jīváyoḥ	जीवासु jīvā́su
Notes	¹Vedic

Neuter a-stem declension of जीव (jīvá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	जीवम् jīvám	जीवे jīvé	जीवानि / जीवा¹ jīvā́ni / jīvā́¹
Vocative	जीव jī́va	जीवे jī́ve	जीवानि / जीवा¹ jī́vāni / jī́vā¹
Accusative	जीवम् jīvám	जीवे jīvé	जीवानि / जीवा¹ jīvā́ni / jīvā́¹
Instrumental	जीवेन jīvéna	जीवाभ्याम् jīvā́bhyām	जीवैः / जीवेभिः¹ jīvaíḥ / jīvébhiḥ¹
Dative	जीवाय jīvā́ya	जीवाभ्याम् jīvā́bhyām	जीवेभ्यः jīvébhyaḥ
Ablative	जीवात् jīvā́t	जीवाभ्याम् jīvā́bhyām	जीवेभ्यः jīvébhyaḥ
Genitive	जीवस्य jīvásya	जीवयोः jīváyoḥ	जीवानाम् jīvā́nām
Locative	जीवे jīvé	जीवयोः jīváyoḥ	जीवेषु jīvéṣu
Notes	¹Vedic

Derived terms

• जीवात्मन् (jīvātman)

Noun

जीव • (jīvá) m or n

1. life, existence
2. any living being, anything living
3. the principle of life, the vital breath
4. m (a name of) बृहस्पति

Declension

Masculine a-stem declension of जीव (jīvá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	जीवः jīváḥ	जीवौ jīvaú	जीवाः / जीवासः¹ jīvā́ḥ / jīvā́saḥ¹
Vocative	जीव jī́va	जीवौ jī́vau	जीवाः / जीवासः¹ jī́vāḥ / jī́vāsaḥ¹
Accusative	जीवम् jīvám	जीवौ jīvaú	जीवान् jīvā́n
Instrumental	जीवेन jīvéna	जीवाभ्याम् jīvā́bhyām	जीवैः / जीवेभिः¹ jīvaíḥ / jīvébhiḥ¹
Dative	जीवाय jīvā́ya	जीवाभ्याम् jīvā́bhyām	जीवेभ्यः jīvébhyaḥ
Ablative	जीवात् jīvā́t	जीवाभ्याम् jīvā́bhyām	जीवेभ्यः jīvébhyaḥ
Genitive	जीवस्य jīvásya	जीवयोः jīváyoḥ	जीवानाम् jīvā́nām
Locative	जीवे jīvé	जीवयोः jīváyoḥ	जीवेषु jīvéṣu
Notes	¹Vedic

Neuter a-stem declension of जीव (jīvá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	जीवम् jīvám	जीवे jīvé	जीवानि / जीवा¹ jīvā́ni / jīvā́¹
Vocative	जीव jī́va	जीवे jī́ve	जीवानि / जीवा¹ jī́vāni / jī́vā¹
Accusative	जीवम् jīvám	जीवे jīvé	जीवानि / जीवा¹ jīvā́ni / jīvā́¹
Instrumental	जीवेन jīvéna	जीवाभ्याम् jīvā́bhyām	जीवैः / जीवेभिः¹ jīvaíḥ / jīvébhiḥ¹
Dative	जीवाय jīvā́ya	जीवाभ्याम् jīvā́bhyām	जीवेभ्यः jīvébhyaḥ
Ablative	जीवात् jīvā́t	जीवाभ्याम् jīvā́bhyām	जीवेभ्यः jīvébhyaḥ
Genitive	जीवस्य jīvásya	जीवयोः jīváyoḥ	जीवानाम् jīvā́nām
Locative	जीवे jīvé	जीवयोः jīváyoḥ	जीवेषु jīvéṣu
Notes	¹Vedic

Related terms

• जीवित (jīvitá)
• जीवति (jī́vati)
• जीवन (jī́vana)

Descendants

• Ardhamagadhi Prakrit: 𑀚𑀻𑀯 (jīva)
  • Awadhi: जिउ (jiu)
• Dardic:
  • Kashmiri: زُو‎ (zuv)
• Khasa Prakrit:
  • Nepali: जीउ (jīu)
• Magadhi Prakrit: 𑀚𑀻𑀯 (jīva)
  • Assamese: জীউ (ziu)
  • Bengali: জি (ji)
  • Bihari:
    • Bhojpuri: जीउ (jīu), जिव (jiv)
    • Magahi: 𑂔𑂲𑂫 (jīu)
    • Maithili: जिउ (jiu), जिआ (jiā)
  • Oriya: ଜୀଉ (jiu, “spirit”), ଜୀ (ji)
• Maharastri Prakrit: 𑀚𑀻𑀯 (jīva)
  • Konkani: जीवु (jīvu)
• Paisaci Prakrit:
  • Punjabi: ਜੀਓ (jīo), ਜੀ (jī)
  • Sindhi: जीउ (jīu)
• Pali: jīva
• Sauraseni Prakrit: 𑀚𑀻𑀯 (jīva)
  • Garhwali: ज्यु (jyu)
  • Hindustani:

    Hindi: जीउ (jīu) जी (jī), जिया (jiyā)

    Urdu: جی‎ (jī)

  • Kumaoni: ज्यू (jyū), ज्यो (jyo)
  • Romani: dži (“heart, soul”)

Borrowed terms

• Assamese: জীৱ (ziw)
• Bengali: জীব (jib)
• Burmese: ဇီဝ (jiwa.)
• Gujarati: જીવ (jīv)
• Hindi: जीव (jīv)
• Kannada: ಜೀವ (jīva)
• Konkani: जीव (jīv)
• Malay: jiwa
• Marathi: जीव (jīv)
• Punjabi: ਜੀਵ (jīv)
• Telugu: జీవము (jīvamu)
• Thai: ชีว- (chiiu-), ชีว (chiiu)
• Tagalog: diwa

References

• Turner, Ralph Lilley (1969–1985), “jīvá”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press