չափ
Jump to navigation
Jump to search
Armenian[edit]
Etymology[edit]
Inherited from Old Armenian չափ (čʻapʻ).
Pronunciation[edit]
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): /t͡ʃʰapʰ/ [t͡ʃʰɑpʰ] invalid IPA characters (//[])
- (Western Armenian, standard) IPA(key): /t͡ʃap/ [t͡ʃʰɑpʰ] invalid IPA characters (//[])
Audio (Eastern Armenian) (file)
Noun[edit]
չափ • (čʻapʻ)
Usage notes[edit]
The form չափս (čʻapʻs) is somewhat colloquial and is usually used for clothing size.
Declension[edit]
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | չափ (čʻapʻ) | չափեր (čʻapʻer) | ||
| dative | չափի (čʻapʻi) | չափերի (čʻapʻeri) | ||
| ablative | չափից (čʻapʻicʻ) | չափերից (čʻapʻericʻ) | ||
| instrumental | չափով (čʻapʻov) | չափերով (čʻapʻerov) | ||
| locative | չափում (čʻapʻum) | չափերում (čʻapʻerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | չափը/չափն (čʻapʻə/čʻapʻn) | չափերը/չափերն (čʻapʻerə/čʻapʻern) | ||
| dative | չափին (čʻapʻin) | չափերին (čʻapʻerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | չափս (čʻapʻs) | չափերս (čʻapʻers) | ||
| dative | չափիս (čʻapʻis) | չափերիս (čʻapʻeris) | ||
| ablative | չափիցս (čʻapʻicʻs) | չափերիցս (čʻapʻericʻs) | ||
| instrumental | չափովս (čʻapʻovs) | չափերովս (čʻapʻerovs) | ||
| locative | չափումս (čʻapʻums) | չափերումս (čʻapʻerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | չափդ (čʻapʻd) | չափերդ (čʻapʻerd) | ||
| dative | չափիդ (čʻapʻid) | չափերիդ (čʻapʻerid) | ||
| ablative | չափիցդ (čʻapʻicʻd) | չափերիցդ (čʻapʻericʻd) | ||
| instrumental | չափովդ (čʻapʻovd) | չափերովդ (čʻapʻerovd) | ||
| locative | չափումդ (čʻapʻumd) | չափերումդ (čʻapʻerumd) | ||
Alternative forms[edit]
- չափս (čʻapʻs) — colloquial
Derived terms[edit]
Postposition[edit]
չափ • (čʻapʻ)
- equal to
- փղի չափ մեծ ― pʻġi čʻapʻ mec ― as big as an elephant
Descendants[edit]
Old Armenian[edit]
Etymology[edit]
The origin is uncertain.
Noun[edit]
չափ • (čʻapʻ)
- measure; that by which any thing is measured; extent, dimension, measurement; quantity, dose; measure, bounds, compass; mediocrity; moderation; rule, proportion, measure; reach, value, capacity; boundary, limits, end
- ըստ չափու ― əst čʻapʻu ― in proportion
- զչափ առնուլ ― zčʻapʻ aṙnul ― to measure, to prove, to weigh; to try, to feel
- առնուլ զչափ հանդերձի ― aṙnul zčʻapʻ handerji ― to take the measure for a coat
- չափով ― čʻapʻov ― with measure or moderation, moderately
- միտք նորա չափով ― mitkʻ nora čʻapʻov ― person of shallow intellect or weak mind
- ի չափու ունել ― i čʻapʻu unel ― to confine within due limits, to limit, to keep within bounds, to restrain, to repress
- ի չափու ունել զանձն, գիտել զչափ անձին ― i čʻapʻu unel zanjn, gitel zčʻapʻ anjin ― to conduct oneself with moderation, to restrain, to regulate oneself, to be master of oneself
- զամենայն ինչ առնել չափով եւ կշռով ― zamenayn inčʻ aṙnel čʻapʻov ew kšṙov ― to do all by weight and measure
- անդր քան զչափ անցուցանել, անցանել ըստ չափ ― andr kʻan zčʻapʻ ancʻucʻanel, ancʻanel əst čʻapʻ ― to go rather too far, beyond bounds, to outstrip, to carry to excess
- չափ դնել, չափ եւ սահման դնել ― čʻapʻ dnel, čʻapʻ ew sahman dnel ― to place limits to, to moderate, to restrain
- կալ ի չափու ― kal i čʻapʻu ― to restrain oneself; to keep one's temper
- չկալ ի չափու ― čʻkal i čʻapʻu ― to make a bad use of, to misuse
- ծախս առնել ըստ չափու եկամտիցն ― caxs aṙnel əst čʻapʻu ekamticʻn ― to spend in proportion to one's income
- ճանաչել զչափ անձին ― čanačʻel zčʻapʻ anjin ― to know one's ability
- զառն չափ ոչ գիտել ― zaṙn čʻapʻ očʻ gitel ― to know not a man: not to know mankind, to be ignorant of human nature
- ունի սա չափ ժամանակի առաւել քան զինն հարիւր ամաց ― uni sa čʻapʻ žamanaki aṙawel kʻan zinn hariwr amacʻ ― it has lasted for more then nine hundred years
- ունի չափ ժամանակի հարիւր ամաց ― uni čʻapʻ žamanaki hariwr amacʻ ― it is a period of a hundred years, it is a century
- առաւել քան զչափն ― aṙawel kʻan zčʻapʻn ― very much, immeasurably, exceedingly, extremely, excessively
- գալով չափ բանին քոյոյ ― galov čʻapʻ banin kʻoyoy ― when your word shall be proved true
- լրացեալ է չափն ― lracʻeal ē čʻapʻn ― the measure is heaped up; the cup is full
- (music, poetry) measure, time; cadence, metre, foot, measure, rhythm
- չափով բան, բանք չափաւ ― čʻapʻov ban, bankʻ čʻapʻaw ― verse, poetry
- չափով ― čʻapʻov ― in verse
- age of discretion, manhood
- ի չափ հասեալ ― i čʻapʻ haseal ― of age, grown up, formed
- ի չափ հասանել ― i čʻapʻ hasanel ― to arrive at or to be in the flower of manhood; to become of age, to be grown up, adult, marriageable
- ի չափ աւուրց հասանել ― i čʻapʻ awurcʻ hasanel ― to be getting old
Declension[edit]
o-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | չափ (čʻapʻ) | չափք (čʻapʻkʻ) | |
| genitive | չափոյ (čʻapʻoy) | չափոց (čʻapʻocʻ) | |
| dative | չափոյ (čʻapʻoy) | չափոց (čʻapʻocʻ) | |
| accusative | չափ (čʻapʻ) | չափս (čʻapʻs) | |
| ablative | չափոյ (čʻapʻoy) | չափոց (čʻapʻocʻ) | |
| instrumental | չափով (čʻapʻov) | չափովք (čʻapʻovkʻ) | |
| locative | չափ (čʻapʻ) | չափս (čʻapʻs) | |
| the singular instrumental can be i-a type չափաւ (čʻapʻaw) | |||
u-type
Adjective[edit]
չափ • (čʻapʻ)
- measured, regular, moderate; middle, moderate
- չափ հասակաւ ― čʻapʻ hasakaw ― middle-sized
- չափ ինչ ― čʻapʻ inčʻ ― some, a little
Preposition[edit]
չափ • (čʻapʻ)
- even, to, about, as, by, with
- ձեօք չափ ― jeōkʻ čʻapʻ ― as much as you
- արեամբ չափ ― areamb čʻapʻ ― to bloodshed
- ուխտել երդմամբ չափ ― uxtel erdmamb čʻapʻ ― to confirm on oath
- բրել զտեղին իբրեւ առն չափ ― brel ztełin ibrew aṙn čʻapʻ ― to dig a hole to a man's depth, to excavate the earth to the depth of a man's height
- հինգ հարիւրով չափ ― hing hariwrov čʻapʻ ― about five hundred
- միջովք չափ եւ բարձիւք չափ ― miǰovkʻ čʻapʻ ew barjiwkʻ čʻapʻ ― from the loins to the thighs
- զհասարակ չափ գիշերաւ ― zhasarak čʻapʻ gišeraw ― about midnight
Derived terms[edit]
- այդչափ (aydčʻapʻ)
- այլաչափ (aylačʻapʻ)
- այնչափ (aynčʻapʻ)
- այնչափիք (aynčʻapʻikʻ)
- այսչափ (aysčʻapʻ)
- այսչափիք (aysčʻapʻikʻ)
- աներկրաչափ (anerkračʻapʻ)
- աներկրաչափական (anerkračʻapʻakan)
- անձնաչափ (anjnačʻapʻ)
- անչափ (ančʻapʻ)
- անչափաբար (ančʻapʻabar)
- անչափագիր (ančʻapʻagir)
- անչափագիւտ (ančʻapʻagiwt)
- անչափագոյն (ančʻapʻagoyn)
- անչափակալ (ančʻapʻakal)
- անչափական (ančʻapʻakan)
- անչափակցութիւն (ančʻapʻakcʻutʻiwn)
- անչափանամ (ančʻapʻanam)
- անչափապէս (ančʻapʻapēs)
- անչափացուցանեմ (ančʻapʻacʻucʻanem)
- անչափաւորութիւն (ančʻapʻaworutʻiwn)
- անչափելի (ančʻapʻeli)
- անչափութիւն (ančʻapʻutʻiwn)
- աշխարհաչափութիւն (ašxarhačʻapʻutʻiwn)
- առաքելաչափ (aṙakʻelačʻapʻ)
- առնաչափ (aṙnačʻapʻ)
- ասղնաչափ (asłnačʻapʻ)
- արմնկաչափ (armnkačʻapʻ)
- ափչաք (apʻčʻakʻ)
- բազմաչափ (bazmačʻapʻ)
- բարեհասակաչափ (barehasakačʻapʻ)
- բարեչափութիւն (barečʻapʻutʻiwn)
- գետնաչափութիւն (getnačʻapʻutʻiwn)
- գերաչափ (geračʻapʻ)
- գրկաչափ (grkačʻapʻ)
- դիւրաչափ (diwračʻapʻ)
- դոյնչափ (doynčʻapʻ)
- եռաչափ (eṙačʻapʻ)
- երկայնաչափ (erkaynačʻapʻ)
- երկայնաչափութիւն (erkaynačʻapʻutʻiwn)
- երկնաչափ (erknačʻapʻ)
- երկրաչափ (erkračʻapʻ)
- երկրաչափական (erkračʻapʻakan)
- երկրաչափեմ (erkračʻapʻem)
- երկրաչափութիւն (erkračʻapʻutʻiwn)
- զուգաչափեմ (zugačʻapʻem)
- զուգաչափութիւն (zugačʻapʻutʻiwn)
- թզաչափ (tʻzačʻapʻ)
- թզաչափաբար (tʻzačʻapʻabar)
- ժամանակաչափ (žamanakačʻapʻ)
- ինքնաչափ (inkʻnačʻapʻ)
- լարաչափ (laračʻapʻ)
- լարաչափեմ (laračʻapʻem)
- կանգնաչափ (kangnačʻapʻ)
- կանգնաչափութիւն (kangnačʻapʻutʻiwn)
- կիսաչափ (kisačʻapʻ)
- համաչափ (hamačʻapʻ)
- համաչափութիւն (hamačʻapʻutʻiwn)
- հայկաչափ (haykačʻapʻ)
- հանչաք (hančʻakʻ)
- հասակաչափ (hasakačʻapʻ)
- հասարակաչափ (hasarakačʻapʻ)
- հասարակաչափութիւն (hasarakačʻapʻutʻiwn)
- հաստաչափ (hastačʻapʻ)
- հաստատաչափ (hastatačʻapʻ)
- հաստատաչափութիւն (hastatačʻapʻutʻiwn)
- հաւասարաչափ (hawasaračʻapʻ)
- հրասախաչափ (hrasaxačʻapʻ)
- ձողաչափեմ (jołačʻapʻem)
- մահուչափ (mahučʻapʻ)
- մատնաչափ (matnačʻapʻ)
- մարդաչափ (mardačʻapʻ)
- միաչափ (miačʻapʻ)
- մոխրաչափ (moxračʻapʻ)
- յառաջաչափ (yaṙaǰačʻapʻ)
- յարաչափեմ (yaračʻapʻem)
- յորդաչափութիւն (yordačʻapʻutʻiwn)
- ներչափական (nerčʻapʻakan)
- նոյնչափ (noynčʻapʻ)
- նոյնչափական (noynčʻapʻakan)
- շրջաչափութիւն (šrǰačʻapʻutʻiwn)
- շրջաչափումն (šrǰačʻapʻumn)
- ոսպնաչափ (ospnačʻapʻ)
- ոտնաչափ (otnačʻapʻ)
- որչակ (orčʻak)
- որչան (orčʻan)
- որչափ (orčʻapʻ)
- որչափիք (orčʻapʻikʻ)
- որչափոյք (orčʻapʻoykʻ)
- որչափութիւն (orčʻapʻutʻiwn)
- չափաբանութիւն (čʻapʻabanutʻiwn)
- չափաբար (čʻapʻabar)
- չափաբեր (čʻapʻaber)
- չափաբերական (čʻapʻaberakan)
- չափաբերապէս (čʻapʻaberapēs)
- չափաբերեմ (čʻapʻaberem)
- չափաբերութիւն (čʻapʻaberutʻiwn)
- չափաբերումն (čʻapʻaberumn)
- չափախօս (čʻapʻaxōs)
- չափածոյ (čʻapʻacoy)
- չափական (čʻapʻakan)
- չափակիր (čʻapʻakir)
- չափակցութիւն (čʻapʻakcʻutʻiwn)
- չափահասակ (čʻapʻahasak)
- չափան (čʻapʻan)
- չափարան (čʻapʻaran)
- չափաւոր (čʻapʻawor)
- չափաւորագոյն (čʻapʻaworagoyn)
- չափաւորական (čʻapʻaworakan)
- չափաւորակից (čʻapʻaworakicʻ)
- չափաւորապէս (čʻapʻaworapēs)
- չափաւորեմ (čʻapʻaworem)
- չափաւորիմ (čʻapʻaworim)
- չափաւորութիւն (čʻapʻaworutʻiwn)
- չափեմ (čʻapʻem)
- չափհասակ (čʻapʻhasak)
- չափհասական (čʻapʻhasakan)
- չափողութիւն (čʻapʻołutʻiwn)
- չափոյք (čʻapʻoykʻ)
- չափոցեմ (čʻapʻocʻem)
- չափումն (čʻapʻumn)
- չափչգիտութիւն (čʻapʻčʻgitutʻiwn)
- ջրաչափ (ǰračʻapʻ)
- սահմանաչափութիւն (sahmanačʻapʻutʻiwn)
- սկայաչափ (skayačʻapʻ)
- ստեղնաչափութիւն (stełnačʻapʻutʻiwn)
- ստորաչափեմ (storačʻapʻem)
- վանգաչափութիւն (vangačʻapʻutʻiwn)
- վերաչափութիւն (veračʻapʻutʻiwn)
- վեցաչափք (vecʻačʻapʻkʻ)
- տաղաչափական (tałačʻapʻakan)
- տաղաչափեմ (tałačʻapʻem)
- տաղաչափութիւն (tałačʻapʻutʻiwn)
- տրամաչափ (tramačʻapʻ)
- տրամաչափական (tramačʻapʻakan)
- տրամաչափող (tramačʻapʻoł)
- ցամաքաչափութիւն (cʻamakʻačʻapʻutʻiwn)
- ցորչափ (cʻorčʻapʻ)
- օդաչափութիւն (ōdačʻapʻutʻiwn)
Descendants[edit]
- Middle Armenian: չաք (čʻakʻ), չաքս (čʻakʻs), չաքք (čʻakʻkʻ)
- Armenian: չափ (čʻapʻ), չափս (čʻapʻs)
- → Old Georgian: ჩაფი (čapi)
References[edit]
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “չափ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “չափ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “չափ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
Categories:
- Armenian terms inherited from Old Armenian
- Armenian terms derived from Old Armenian
- Armenian terms with IPA pronunciation
- Armenian terms with audio links
- Armenian lemmas
- Armenian nouns
- hy:Music
- Armenian postpositions
- Armenian terms with usage examples
- Old Armenian terms with unknown etymologies
- Old Armenian lemmas
- Old Armenian nouns
- Old Armenian terms with usage examples
- xcl:Music
- xcl:Poetry
- Old Armenian adjectives
- Old Armenian prepositions