rodzaj

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *roďajь. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /rɔd͡zaːj/
• IPA^(key): (15^th CE) /rɔd͡zɒj/

Noun

rodzaj m animacy unattested

1. (attested in Masovia, Greater Poland) family, gens, tribe, nation (people from a common ancestor)
   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 11:

     Slachathnosczi doswyathczycz chczącz, szescz swyatkow podobnich powyescz yma: dwv s swego rodzayv (de sua genealogia)

     [Ślachatności doświadczyć chcąc sześć świadkow podobnych powieść ima: dwu z swego rodzaju (de sua genealogia)]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 57r:

     Genus […] a generando dicitur eyn geschlecht rodzay

     [Genus […] a generando dicitur eyn geschlecht rodzaj]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 107v:

     Progenies eyn geschlecht a progigno […] rodzay

     [Progenies eyn geschlecht a progigno […] rodzaj]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 108r:

     Propago est linea origo extensio vel flagellum vitis extensum sub terra oder eyn geschlechte rodzay vel postacz

     [Propago est linea origo extensio vel flagellum vitis extensum sub terra oder eyn geschlechte rodzaj vel postać]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 130v:

     Stirps id est radix truncus vel progenies prosapies vel origo alicuius parentele pro radice pyen rodzay

     [Stirps id est radix truncus vel progenies prosapies vel origo alicuius parentele pro radice pień rodzaj]

2. (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca) offspring
   • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎^[1], Krakow, Brodnia, page 93a:

     Kthora (sc. Anna) od wyekow w boszthwye przeyrzana, yz rodzayem swem nyebo napelnycz myala

     [Ktora (sc. Anna) od wiekow w bostwie przejrzana, iż rodzajem swem niebo napełnić miała]

3. (attested in Masovia) generation (people living in the same era)
   • 1928 [End of the fifteenth century], Jan Janów, editor, Zespół ewangelijny Biblioteki Ordynacji Zamoyskich nr 1116, Warsaw, page 286:

     A thako vszystky rodzagye (generationes) od Abrama asz do Dauida rodzayow (generationes) szthernaszczye, ... a od przescza babylonskyego asz do Cristvsa rodzayow szthernaszczye (generationes quattuordecim Mat 1, 17)

     [A tako wszystki rodzaje (generationes) od Abrama aż do Dawida rodzajow (generationes) szternaście, ... a od prześcia babilońskiego aż do Krystusa rodzajow szternaście (generationes quattuordecim Mat 1, 17)]

4. species, variety, genus, type
   • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej‎^[2], Modlitewnik Nawojki, page 87:

     Chwalczye pana boga... rodzayv wschelyky zyemsky y morsky y wschystko stworzenye

     [Chwalcie Pana Boga... rodzaju, wszeliki ziemski i morski, i wszystko stworzenie]

5. (attested in Greater Poland) origin, pedigree, genealogy
   • 1888 [1394], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎^[3], Greater Poland, page 70:

     Ysze Micolay yest bliszszi k dzedzine swim *roczayem nisz Jakub

     [Iże Mikołaj jest bliższy k dziedzinie swym rodzajem niż Jakub]

6. (attested in Masovia) sex, gender (set of characteristics of a male or female person or animal)
   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 110:

     Wschelyky zyemyanin... zoną... zakonną bi myal, s ktoreyze bi dzyatky oboyga rodzaya (sexus utriusque) porodzyl

     [Wszeliki ziemianin... żonę... zakonną by miał, z ktorejże by dziatki obojga rodzaja (sexus utriusque) porodził]

7. (attested in Masovia) birth
   • 1928 [End of the fifteenth century], Jan Janów, editor, Zespół ewangelijny Biblioteki Ordynacji Zamoyskich nr 1116, Warsaw, page 291:

     Cristvsev rodzay (generatio Mat 1, 18) thako byl

     [Krystusew rodzaj (generatio Mat 1, 18) tako był]

8. fertility
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[4], page 46:

     To vyem, myly gospodnye, yze vzdrovycz nyedostatky przyrodzenyv rodzayą..., to yest tvey moczy boskey podobno vczynycz

     [To wiem, miły Gospodnie, iże uzdrowić niedostatki przyrodzeniu rodzaja..., to jest twej mocy boskiej podobno uczynić]

9. (attested in Lesser Poland) intent to reproduce
   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[5], Krakow, page gl. 44a:

     Ubi peccatum est, ibi paruulos non transmittit propagacio, rodzay, sed libido

     [Ubi peccatum est, ibi paruulos non transmittit propagacio, rodzaj, sed libido]

10. nature (that which is innate)
    • 1444, rękopiśmienne ekscerpty - glosy z rozariusza z rękopisu znajdującego się w zbiorach Biblioteki Klasztornej oo. Paulinów na Jasnej Górze pod sygn. II 25 z r. 1444, page 133v:

      Dobrego rodzayv bone indolis

      [Dobrego rodzaju bone indolis]

11. The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
    1. existence
       • 1874-1891 [Middle of the fifteenth century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[6], [7], [8]}, volume XXV, page 159:

         Inicium essendi rodzaya

         [Inicium essendi rodzaja]

Derived terms

adjective

• rodzajny

 

nouns

• Księgi rodzaju
• rodzaj człowieczy

 

Related terms

verbs

• rodzić impf

 

Descendants

• Polish: rodzaj
• Silesian: rodzaj

References

• Boryś, Wiesław (2005) “rodzaj”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “rodzaj”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Mańczak, Witold (2017) “rodzaj”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “rodzaj”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “rodzaj”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “rodzaj”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Old Slovak

Etymology

Borrowed from Middle Polish rodzaj.

Noun

rodzaj m inan

1. kind, type

Noun

rodzaj f

1. harvest, yield (amount of gained food)
2. harvest, yield (food itself harvested)

Further reading

• Majtán, Milan et al., editors (1991–2008), “rodzaj”, in Historický slovník slovenského jazyka [Historical Dictionary of the Slovak Language] (in Slovak), volumes 1–7 (A – Ž), Bratislava: VEDA, →OCLC

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish rodzaj.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈrɔ.d͡zaj/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈrɔ.d͡zɒj/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔd͡zaj
• Syllabification: ro‧dzaj

Noun

rodzaj m inan (related adjective rodzajowy, abbreviation r. or rodz.)

1. kind, type

   Synonyms: (archaic) autorament, gatunek, maść, pokrój, sort, typ

2. (literature) genre (one of three types of literature, lyric, epic or drama)
3. (grammar) gender (system of noun concordance)
4. (colloquial) sex, gender (category, either male or female, into which sexually-reproducing organisms are divided on the basis of their reproductive roles in their species)

   Synonym: płeć

5. (biology, taxonomy) genus (category in the classification of organisms)
6. (obsolete) generation (single step or stage in the succession of natural descent)

   Synonyms: generacja, pokolenie

7. (obsolete) tribe; nation; people group
8. (Middle Polish) fertility

   Synonym: płodność

9. (Middle Polish) birth

   Synonyms: poród, rodzenie

10. (Middle Polish) family, house, bloodline
11. (Middle Polish) successor, offspring

    Synonyms: potomek, potomstwo

12. (Middle Polish) ancestor, predecessor

    Synonyms: poprzednik, przodek

13. (Middle Polish) social status

    Synonym: stan społeczny

14. (Middle Polish) pedigree, line of kinship
15. (Middle Polish) kinship, affinity
16. (Middle Polish) origin

    Synonym: pochodzenie

17. (Middle Polish) nature (that which is innate)

    Synonym: natura

18. (Middle Polish) beginning

    Synonym: początek

19. (Middle Polish) etymology (origin of a word)

    Synonyms: etymologia, pochodzenie

20. (Middle Polish) harvest, yield (amount of gained food)

    Synonym: urodzaj

21. (Middle Polish) harvest, yield (food itself harvested)

    Synonym: plon

22. (Middle Polish) generation; birth; Further details are uncertain.
    • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎^[9], page 143c:

      Generatio, Ród/ Rodzenie/ rodzay.

      [Generatio, Ród/ Rodzenie/ rodzaj.]

    • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎^[10], page 417a:

      Stirps cum de arboribus dicitur, […] . Rodzay/ korzeń/ pień ſzczep drzewá którego.

      [Stirps cum de arboribus dicitur, […] . Rodzaj/ korzeń/ pień szczep drzewa którego.]

    • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum‎^[11], page 452b:

      Germen, Dicitur quod ex arborum oculis nascitur: surculus [...] – Rodząy wipuſzczanie.

      [Germen, Dicitur quod ex arborum oculis nascitur: surculus [...] – Rodząj wypuszczanie.]

Declension

Declension of rodzaj

	singular	plural
nominative	rodzaj	rodzaje
genitive	rodzaju	rodzajów/rodzai
dative	rodzajowi	rodzajom
accusative	rodzaj	rodzaje
instrumental	rodzajem	rodzajami
locative	rodzaju	rodzajach
vocative	rodzaju	rodzaje

Derived terms

adjectives

• jedyny w swoim rodzaju
• swego rodzaju

 

nouns

• rodzaj gramatyczny
• rodzaj ludzki
• rodzaj męski
• rodzaj nijaki
• rodzaj żeński

 

prepositions

• w rodzaju
• z rodzaju

 

Related terms

adjectives

• bezrodzajowy

 

verbs

• rodzić impf

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), rodzaj is one of the most used words in Polish, appearing 86 times in scientific texts, 26 times in news, 54 times in essays, 18 times in fiction, and 11 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 195 times, making it the 284th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• rodzaj in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• rodzaj in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “rodzaj”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “RODZAJ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 08.09.2008
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “rodzaj”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “rodzaj”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “rodzaj”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 547

Silesian

Etymology

Inherited from Old Polish rodzaj.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈrɔ.d͡zaj/
• Rhymes: -ɔd͡zaj
• Syllabification: ro‧dzaj

Noun

rodzaj m inan

1. kind, type

Related terms

verbs

• rodzić impf

 

Further reading

• rodzaj in silling.org