zë
See also: Appendix:Variations of "ze"
Albanian
[edit]Alternative forms
[edit]Pronunciation
[edit]Etymology 1
[edit]From Proto-Albanian *j́u̯anʉh, from Proto-Indo-European *ǵʰwonos. Compare Messapic den (“voice”) Serbo-Croatian zvono (“bell”), Armenian ձայն (jayn, “voice”).[1]
Noun
[edit]zë m (plural zëra, definite zëri, definite plural zërat)
- voice
- characteristic sound of something
- (figurative) reputation
- (old) vote
- item (of goods, on a list), entry (in a ledger or dictionary)
Declension
[edit]| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| indefinite | definite | indefinite | definite | |
| nominative | zë | zëri | zëra | zërat |
| accusative | zërin | |||
| dative | zëri | zërit | zërave | zërave |
| ablative | zërash | |||
Etymology 2
[edit]From Old Albanian zan, from Proto-Albanian *džeina, from Proto-Indo-European *gʰendʰ- (compare English begin, Ancient Greek χανδάνω (khandánō, “to hold, contain”), Sanskrit ज्या (jyā́, “force, power”), जयति (jáyati, “to win, conquer”)).[2]
Verb
[edit]zë (aorist zura, participle zënë)
Conjugation
[edit]Standard Albanian conjugation of zë (active voice)
Show compound tenses:
| participle | zënë | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| gerund | duke zënë | ||||||
| infinitive | për të zënë | ||||||
| singular | plural | ||||||
| 1st pers. | 2nd pers. | 3rd pers. | 1st pers. | 2nd pers. | 3rd pers. | ||
| indicative | present | zë | zë | zë | zëmë | zini | zënë |
| imperfect | zija | zije | zinte | zinim | zinit | zinin | |
| aorist | zura | zure | zuri | zumë | zutë | zunë | |
| perfect | kam zënë | ke zënë | ka zënë | kemi zënë | keni zënë | kanë zënë | |
| past perfect | kisha zënë | kishe zënë | kishte zënë | kishim zënë | kishit zënë | kishin zënë | |
| aorist II | pata zënë | pate zënë | pati zënë | patëm zënë | patët zënë | patën zënë | |
| future1 | do të zë | do të zësh | do të zërë | do të zëmë | do të zini | do të zënë | |
| future perfect2 | do të kem zënë | do të kesh zënë | do të ketë zënë | do të kemi zënë | do të keni zënë | do të kenë zënë | |
| subjunctive | present | të zë | të zësh | të zërë | të zëmë | të zini | të zënë |
| imperfect | të zija | të zije | të zinte | të zinim | të zinit | të zinin | |
| perfect | të kem zënë | të kesh zënë | të ketë zënë | të kemi zënë | të keni zënë | të kenë zënë | |
| past perfect | të kisha zënë | të kishe zënë | të kishte zënë | të kishim zënë | të kishit zënë | të kishin zënë | |
| conditional1, 2 | imperfect | do të zija | do të zije | do të zinte | do të zinim | do të zinit | do të zinin |
| past perfect | do të kisha zënë | do të kishe zënë | do të kishte zënë | do të kishim zënë | do të kishit zënë | do të kishin zënë | |
| optative | present | zënça | zënç | zëntë | zënçim | zënçi | zënçin |
| perfect | paça zënë | paç zënë | pastë zënë | paçim zënë | paçit zënë | paçin zënë | |
| admirative | present | zënkam | zënke | zënka | zënkemi | zënkeni | zënkan |
| imperfect | zënkësha | zënkëshe | zënkësh | zënkëshim | zënkëshit | zënkëshin | |
| perfect | paskam zënë | paske zënë | paska zënë | paskemi zënë | paskeni zënë | paskan zënë | |
| past perfect | paskësha zënë | paskëshe zënë | paskësh zënë | paskëshim zënë | paskëshit zënë | paskëshin zënë | |
| imperative | present | — | zër | — | — | zini | — |
| 1) indicative future identical with conditional present 2) indicative future perfect identical with conditional perfect | |||||||
Derived terms
[edit]Related terms
[edit]Etymology 3
[edit]From Proto-Indo-European *gʷʰe or *ǵʰu̯e.[3] Possibly related to zemër (“heart”), with zemër being analyzed as zem-ërë, meaning "the beating one".[4] The term is exclusively found in Arbëresh and is used in the forms zëe and zëje.
Noun
[edit]zë
References
[edit]- ^ Schumacher, Stefan, Matzinger, Joachim (2013) Die Verben des Altalbanischen: Belegwörterbuch, Vorgeschichte und Etymologie (Albanische Forschungen; 33) (in German), Wiesbaden: Otto Harrassowitz, →ISBN, page 212
- ^ Orel, Vladimir E. (1998) “zë ~ zâ”, in Albanian Etymological Dictionary, Leiden, Boston, Köln: Brill, →ISBN, page 74
- ^ Demiraj, Bardhyl et al. (2021) “zë”, in DPEWA. Digitales Philologisch-Etymologisches Wörterbuch des Altalbanischen [DPEWA. Digital Philological-Etymological Dictionary of Old Albanian]
- ^ Giordano, Emanuele.(2000).Fjalor i arbëreshëve të Italisë. Dizionario degli albanesi d'Italia