dawać

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search
See also: dawac

Old Polish[edit]

Etymology[edit]

Inherited from Proto-Slavic *davati (stem *daj-). First attested in the 14th century.

Pronunciation[edit]

  • IPA(key): (10th–15th CE) /daːvat͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /dɒvat͡ɕ/

Verb[edit]

dawać impf (perfective dać)

  1. (ditransitive) to give (to transfer one's possession or holding of (something) to (someone)) [+accusative] or [+genitive = what], [+dative = to whom]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎[2], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 135, 26:
      Chwalcze pana..., gen dawa karmø wszemv czalv (qui dat escam omni carni)
      [Chwalcie Pana..., jen daw karmią wszemu ciału (qui dat escam omni carni)]
    • 1885 [End of the 15th century], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎[3], volume V, page 372:
      Mam ya *manża puchnacza: ya mu davam grochu, a on chcze kolacza
      [Mam ja męża puchnacza: ja mu dawam grochu, a on chce kołacza]
    • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXII, page 241:
      Cząstokrocz, gen nye ma scruschenya do spowyedzi..., dawa mu scruschenye mili pan bog
      [Częstokroć, jen nie ma skruszenia do spowiedzi..., dawa mu skruszenie miły Pan Bog]
  2. to give (to loan or give permanently or temporarily, either out of obligation or as repayment)
    • 1858 [c. 1408], “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, page 115:
      Yako u nasz nye yesth thako obyczay, aby wyano przed prawem dawano
      [Tako: u nas nie jest tako obyczaj, aby wiano przed prawem dawano]
    • 1902 [1407], “Wybór zapisek sądowych grodzkich i ziemskich wielkopolskich z XV wieku”, in Franciszek Piekosiński, editor, Studia, rozprawy i materiały z dziedziny historii polskiej i prawa polskiego‎[4], volume 6, page 330:
      Iaco to swatczø, iaco Stanislaw mal smowø s Micolayem dawacz trzeczinø w Przetoczne s Przetoczna
      [Jako to świadczą, jako Stanisław miał smowę s Mikołajem dawać trzecinę [w Przetocznie] z Przetoczna]
    • 1856-1870 [1441], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki, volume II, number 2957:
      Jze sem wczasch dawal ocup: dwu wolu podluk semskego ocladu, a Micolay Suchorabsky ne chczal gego wsącz
      [Iże sem w czas dawał okup: dwu wołu podług ziemskiego układu, a Mikołaj Suchorabski nie chciał jego wziąć]
    • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 79:
      Nye daway na lichwą noli fenerari (noli foenerari homini fortiori te, quod si foeneraveris, quasi perditum habe Ecclus 8, 15)
      [Nie dawaj na lichwę noli fenerari (noli foenerari homini fortiori te, quod si foeneraveris, quasi perditum habe Ecclus 8, 15)]
    • 1887, 1889 [1389], Józef Lekszycki, editor, Die ältesten großpolnischen Grodbücher, volume I, number 538:
      Jaco Jan daual Grziwcze ysczinø wtenczas, kedi lichwa otpusczona
      [Jako Jan dawał Grzywce iścinę w ten czas, kiedy lichwa otpuszczona]
    • 1922 [1435], Jan Łoś, editor, Początki piśmiennictwa polskiego. (Przegląd zabytków językowych)‎[5], page 283:
      Jacosz pan starosta zalowal oth krolya, yszebych ya wnosl pyenyądze falschowne w gego myasto Poznan..., kthoresz pyenyądze są gemu *wraczony, a on gynne dobre pyenyądze za nye dawal
      [Jakoż pan starosta żałował ot krola, iże bych ja wniosł pieniądze fałszowne w jego miasto Poznań..., ktoreż pieniądze są jemu wrocony, a on jinne dobre pieniądze za nie dawał]
  3. to give with a particular purpose or in a certain capacity; to designate
    • 1930 [Fifteenth century], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[6], 9, 2–3:
      Straszliwy bødzczye nade wszym stworzenym na zemy..., y wszitky ribi morskye dawam tobye w mocz, y nade wszø twarzø na zemy. Czso zywo gest, tocz dawam na pokarm, y zele zelone, wszitkocz dawam (omnes pisces maris manui vestrae traditi sunt, et omne, quod movetur et vivit, erit vobis in cibum, quasi olera virentia tradidi vobis omnia)
      [Straszliwi bądźcie nade wszym stworzenim na ziemi..., i wszytki ryby morskie dawam tobie w moc, i nade wszą twarzą na ziemi. Cso żywo jest, toć dawam na pokarm, i ziele zielone, wszytkoć dawam (omnes pisces maris manui vestrae traditi sunt, et omne, quod movetur et vivit, erit vobis in cibum, quasi olera virentia tradidi vobis omnia)]
  4. to deliver for use
    • 1856-1870 [1441], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki, volume II, number 2973:
      Jzesmy vkazaly konye *podwodowye, podwodniky takye, iakyesmy *myelye y dawaly, ale gich ne yczal (pro chczal) wsącz
      [Iżesmy ukazali konie podwodowe, podwodniki takie, jakiesmy mieli i dawali, ale jich nie chciał wziąć]
  5. to put under someone's power, to put into someone's hands
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎[7], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 26, 18:
      Ne daway me w dusze zamøczaiøcze me (ne tradideris me in animas tribulantium me), bo wstali sø przeciwo mne swatcowe krzywi
      [Nie dawaj mie w dusze zamącające mie (ne tradideris me in animas tribulantium me), bo wstali są przeciwo mnie świadkowie krzywi]
  6. to give away as a husband
    • 1930 [Fifteenth century], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[8], 34, 9:
      Sgednaymi spolu swadzbø a dawayczye nam wasze dzewky, a nasze sobye poymuyczye (iungamus vicissim connubia: filias vestras tradite nobis et filias nostras accipite)
      [Sjednajmy społu swadźbę a dawajcie nam wasze dziewki, a nasze sobie pojmujcie (iungamus vicissim connubia: filias vestras tradite nobis et filias nostras accipite)]
  7. (reflexive with się) to submit, to give in
  8. to give, to hand, to pass to, to put into someone's hands
    • 1928 [End of the fifteenth century], Jan Janów, editor, Zespół ewangelijny Biblioteki Ordynacji Zamoyskich nr 1116, page 303:
      Vzovye oblvbenycza szyrzecz y rzekl mv: Vszelkny czlovyek napyrvey dobre vino dava (omnis homo primum bonum vinum ponit Jo 2, 10), a gdy szyą spygya, thedy tho, czo podlyeysze yest
      [Wzowie oblubieńca żyrzec i rzekł mu: Wszelkny człowiek napirwej dobre wino dawa (omnis homo primum bonum vinum ponit Jo 2, 10), a gdy się spiją, tedy to, co podlejsze jest]
  9. to submit to someone's power
    • 1853 [End of the 15th century], Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, volume 4, page 138:
      Slusznye, Chryste, na nąsz szą gnyewasz, w gnyewye thwogyem nasz grzesnych ludzy nye sznąsz, w poganszką nasz rąka dawasch
      [Słusznie, Chryste, na nas się gniewasz, w gniewie twojem nas grzesznych ludzi, nie znasz, w pogańską nas rękę dawasz]
  10. to secrete, to give off from oneself
    • 1880 [Middle of the 15th century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności, volume V, page 269:
      Dobrą wonyą dawa bene redolet
      [Dobrą wonią dawa bene redolet]
  11. to make, to cause [+infinitive = what]
    • De nativitate Domini - Pieśń o narodzeniu Pańskim, line 28:
      Gdy dzyeczyąthko gest plakalo..., thedy mathka pokląknąla, dzyeczyąthku modlą davala
      [Gdy dzieciątko jest płakało..., tedy matka poklęknęła, dzieciątku modłę dawała]
    • 1885 [1444], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎[10], volume V, page 37:
      Gyma moye thim darem thobye dawam wedzecz
      [Imię moje tym darem tobie dawam wiedzieć]
  12. to designate, to mark
    • 1920 [1413], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume I, number 1978:
      Yacom ya ne dawal roku do sich Swantek Yalbrzicowi cztirzem copam penødzi
      [Jakom ja nie dawał roku do sich Świątek Jałbrzykowi cztyrzem kopam pieniędzy]
  13. to let, to allow
    • 1856-1870 [1444], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki, volume II, number 3195:
      Quia sciunt et testantur, iako prawe pany w czasch zaswala, dawnosczy ne davagiancz vinidz
      [Quia sciunt et testantur, jako prawie pani w czas zazwała, dawności nie dawając wynić]

Derived terms[edit]

nouns
verbs
verbs

Descendants[edit]

  • Masurian: dawacz
  • Polish: dawać
  • Silesian: dŏwać

References[edit]

Polish[edit]

Etymology[edit]

Inherited from Old Polish dawać.

Pronunciation[edit]

  • IPA(key): /ˈda.vat͡ɕ/
  • (Middle Polish) IPA(key): /ˈdɒ.vat͡ɕ/
  • Audio 1, dawać(file)
  • Audio 2, dawać się(file)
  • Rhymes: -avat͡ɕ
  • Syllabification: da‧wać

Verb[edit]

dawać impf (perfective dać)

  1. (ditransitive) to give (to transfer one's possession or holding of (something) to (someone)) [+dative = to whom]
    Nie dawaj mu zapałek, bo zrobi sobie krzywdę. ― Don't give him matches, or he'll hurt himself.
    Krowy dają mleko. ― Cows give milk.
  2. (ditransitive) to give, to hand, to pass (to place in someone's hand) [+dative = to whom]
    Synonym: podawać
  3. (ditransitive) to give (to allow someone to have access to, i.e. information) [+dative = to whom]
    Synonym: podawać
  4. (transitive) to give, to put on (to be the performer of)
  5. (transitive) to give (to cause to exist, particularly something beneficial) [+dative = to whom]
  6. (transitive) to put (to place in a particular location)
    Synonym: podziewać
  7. (transitive, colloquial) to pay (to cover a given cost) [+ za (accusative) = (paying) for what] [+ na (accusative) = for/toward what]
  8. (transitive) to give, to send, to put (to cause a given thing to go to a certain place to have something done to it)
  9. (transitive) to send (to decide that a person will go to a particular location and perform the typical activity at said location)
  10. (ditransitive, colloquial) to sell (to put into the ownership of someone else for a cost) [+dative = to whom]
    Synonym: sprzedawać
  11. (ditransitive) to give (having the proper authority, to cause a state to affect someone) [+dative = to whom]
  12. (intransitive, colloquial) to hit (to use physical force against) [+dative = whom], [+instrumental = with what], [+ po (locative)] or [+ w (accusative) = where]
    Synonym: uderzać
  13. (ditransitive) to give (to apply some substance on someone that will affect them) [+dative = to whom]
  14. (intransitive) to let, to allow [+dative = whom], [+infinitive = to do what]
    Synonym: pozwalać
    Dlaczego nie dajesz mi pojeździć na swoim motorze? ― Why won't you let me ride your motorbike for a while?
  15. (intransitive, colloquial) to turn (to cause something to change directions; to change directions)
  16. (intransitive, colloquial, of a woman) to put out; to consent to sex [+dative = for whom]
    Chodzi cały czas wkurwiony, bo żona już mu nie daje. ― He's angry all the time because his wife won't put out anymore.
  17. (intransitive, colloquial, of rain, snow, frost, etc.) to fall with intensity
  18. (reflexive with się, colloquial, chiefly in the negative) to let, to allow oneself (to permit a particular thing to happen to a person) [+dative = to whom/what]
  19. (reflexive with się) to be possible (to be able to be done) [+infinitive = to do what]
    Synonym: można
    Antonym: nie sposób

Conjugation[edit]

Conjugation of dawać impf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive dawać
present tense 1st daję dajemy
2nd dajesz dajecie
3rd daje dają
impersonal daje się
past tense 1st dawałem,
-(e)m dawał 		dawałam,
-(e)m dawała 		dawałom,
-(e)m dawało 		dawaliśmy,
-(e)śmy dawali 		dawałyśmy,
-(e)śmy dawały
2nd dawałeś,
-(e)ś dawał 		dawałaś,
-(e)ś dawała 		dawałoś,
-(e)ś dawało 		dawaliście,
-(e)ście dawali 		dawałyście,
-(e)ście dawały
3rd dawał dawała dawało dawali dawały
impersonal dawano
future tense 1st będę dawał,
będę dawać 		będę dawała,
będę dawać 		będę dawało,
będę dawać 		będziemy dawali,
będziemy dawać 		będziemy dawały,
będziemy dawać
2nd będziesz dawał,
będziesz dawać 		będziesz dawała,
będziesz dawać 		będziesz dawało,
będziesz dawać 		będziecie dawali,
będziecie dawać 		będziecie dawały,
będziecie dawać
3rd będzie dawał,
będzie dawać 		będzie dawała,
będzie dawać 		będzie dawało,
będzie dawać 		będą dawali,
będą dawać 		będą dawały,
będą dawać
impersonal będzie dawać się
conditional 1st dawałbym,
bym dawał 		dawałabym,
bym dawała 		dawałobym,
bym dawało 		dawalibyśmy,
byśmy dawali 		dawałybyśmy,
byśmy dawały
2nd dawałbyś,
byś dawał 		dawałabyś,
byś dawała 		dawałobyś,
byś dawało 		dawalibyście,
byście dawali 		dawałybyście,
byście dawały
3rd dawałby,
by dawał 		dawałaby,
by dawała 		dawałoby,
by dawało 		dawaliby,
by dawali 		dawałyby,
by dawały
impersonal dawano by
imperative 1st niech daję dawajmy
2nd dawaj dawajcie
3rd niech daje niech dają
active adjectival participle dający dająca dające dający dające
passive adjectival participle dawany dawana dawane dawani dawane
contemporary adverbial participle dając
verbal noun dawanie

An alternative form of imperative 2nd person plural dawajcie is the archaic/rural form dawajta, apparently a remnant of the archaic redundant dual form.

Derived terms[edit]

verbs
verbs

Related terms[edit]

nouns
verbs

Trivia[edit]

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), dawać is one of the most used words in Polish, appearing 58 times in scientific texts, 4 times in news, 39 times in essays, 30 times in fiction, and 47 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 178 times, making it the 325th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References[edit]

  1. ^ Ida Kurcz (1990) “dawać”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language]‎[1] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 70

Further reading[edit]

  • dawać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • dawać in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “dawać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “dawać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Wiesław Morawski (01.03.2019) “DAWAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
  • “DAWAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 19.07.2008
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “dawać”, in Słownik języka polskiego‎[11]
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “dawać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎[12]
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “dawać”, in Słownik języka polskiego‎[13] (in Polish), volume 1, Warsaw, page 429
  • dawać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=dawać&oldid=78767878"