przypowiedzieć

Old Polish

Etymology

From przy- +‎ powiedzieć. First attested in 1427.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /pr̝ipɔvjɛd͡ʑɛt͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /pr̝ipɔvjɛd͡ʑɛt͡ɕ/

Verb

przypowiedzieć pf (imperfective przypowiadać)

1. (reflexive with się, law) to make a legal claim
   • 1858 [c. 1408], “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, page 119:

     A czwarthy (sc. człowiek) przyszedl przed gayny sząd y przypowyedzyal szye tesz k temu gymyenyu (locutus est eciam super debita viri pro debito suo)

     [A czwarty (sc. człowiek) przyszedł przed gajny sąd i przypowiedział sie też k temu jimieniu (locutus est eciam super debita viri pro debito suo)]

   • 1934 [1460], Leon Białkowski, editor, Lubelska księga podkomorska piętnastego wieku. Liber succamerarii terrae Lublinensis saeculi XV‎^[1], page 93:

     Quomodo veniens dominus Sbigneus incepit loqui al. przypowyedzal sye: Domine succamerarie, sentenciate mihi penam

     [Quomodo veniens dominus Sbigneus incepit loqui al. przypowiedział sie: Domine succamerarie, sentenciate mihi penam]

2. to judge, to decide, to adjudge
   • 1868 [1499], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎^[2], volume XV, page 375:

     Terminum habuit kmetho nobilis Leszyeczky, qui fuit captus equam myszathą apud Iwaszko de suburbio castrensi et asseruit..., quod fuisset ei subtracta equa et dictus Iwaszko asseruit, quod emit in foro... Hic kmetho nobilis Leszyeczky non stetit... Cui prefato Iwasko ius mandavit al. przypovyedzyal equam

     [Terminum habuit kmetho nobilis Lesiecki, qui fuit captus equam myszatą apud Iwaszko de suburbio castrensi et asseruit..., quod fuisset ei subtracta equa et dictus Iwaszko asseruit, quod emit in foro... Hic kmetho nobilis Lesiecki non stetit... Cui prefato Iwaszko ius mandavit al. przypowiedział equam]

Derived terms

noun

• przypowiedzienie

 

Related terms

adverb

• przypowiestnie

 

nouns

• przypowiedanie
• przypowiestny
• przypowieść

 

verbs

• powiedzieć pf, powiadać impf

 

Descendants

• Polish: przypowiedzieć

References

• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “przypowiedzieć, przypowiedzieć się”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish przypowiedzieć. By surface analysis, przy- +‎ powiedzieć.

Pronunciation

• IPA^(key): /pʂɨ.pɔˈvjɛ.d͡ʑɛt͡ɕ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /pʂɨ.pɔˈvjɛ.d͡ʑɛt͡ɕ/, /pr̝ɨ.pɔˈvjɛ.d͡ʑɛt͡ɕ/
• Rhymes: -ɛd͡ʑɛt͡ɕ
• Syllabification: przy‧po‧wie‧dzieć

Verb

przypowiedzieć pf (imperfective przypowiadać)

1. (transitive, obsolete) to speak, to tell; to narrate
2. (transitive, obsolete) to announce, to inform; to commission
3. (transitive, Middle Polish) to declare (to assert or announce formally, officially, explicitly, or emphatically)

   Synonym: wypowiedzieć

4. (transitive, Middle Polish) to assign (to designate or set apart something for some purpose)

   Synonyms: przydzielić, wyznaczyć

5. (transitive, Middle Polish) to allow

   Synonym: zezwolić

6. (transitive, Middle Polish) to chime in (to add to what someone is saying)
7. (transitive, Middle Polish) to promise, to pledge

   Synonym: przyrzec

8. (transitive, Middle Polish) to announce what will happen next
9. (reflexive with się, obsolete, law) to make a legal claim
10. (reflexive with się, Middle Polish, law) to join a dispute in a trial
11. (reflexive with się, Middle Polish) to claim, to admit

Conjugation

Conjugation of przypowiedzieć pf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		przypowiedzieć
future tense	1st	przypowiem			przypowiemy
	2nd	przypowiesz			przypowiecie
	3rd	przypowie			przypowiedzą
	impersonal	przypowie się
past tense	1st	przypowiedziałem, -(e)m przypowiedział	przypowiedziałam, -(e)m przypowiedziała	przypowiedziałom, -(e)m przypowiedziało	przypowiedzieliśmy, -(e)śmy przypowiedzieli	przypowiedziałyśmy, -(e)śmy przypowiedziały
	2nd	przypowiedziałeś, -(e)ś przypowiedział	przypowiedziałaś, -(e)ś przypowiedziała	przypowiedziałoś, -(e)ś przypowiedziało	przypowiedzieliście, -(e)ście przypowiedzieli	przypowiedziałyście, -(e)ście przypowiedziały
	3rd	przypowiedział	przypowiedziała	przypowiedziało	przypowiedzieli	przypowiedziały
	impersonal	przypowiedziano
conditional	1st	przypowiedziałbym, bym przypowiedział	przypowiedziałabym, bym przypowiedziała	przypowiedziałobym, bym przypowiedziało	przypowiedzielibyśmy, byśmy przypowiedzieli	przypowiedziałybyśmy, byśmy przypowiedziały
	2nd	przypowiedziałbyś, byś przypowiedział	przypowiedziałabyś, byś przypowiedziała	przypowiedziałobyś, byś przypowiedziało	przypowiedzielibyście, byście przypowiedzieli	przypowiedziałybyście, byście przypowiedziały
	3rd	przypowiedziałby, by przypowiedział	przypowiedziałaby, by przypowiedziała	przypowiedziałoby, by przypowiedziało	przypowiedzieliby, by przypowiedzieli	przypowiedziałyby, by przypowiedziały
	impersonal	przypowiedziano by
imperative	1st	niech przypowiem			przypowiedzmy
	2nd	przypowiedz			przypowiedzcie
	3rd	niech przypowie			niech przypowiedzą
passive adjectival participle		przypowiedziany	przypowiedziana	przypowiedziane	przypowiedziani	przypowiedziane
anterior adverbial participle		przypowiedziawszy
verbal noun		przypowiedzenie

Derived terms

adjectives

• przypowiedni
• przypowiedny

 

noun

• przypowiednia

 

Related terms

adverb

• przypowiednie

 

nouns

• przypowiadka
• przypowiastka
• przypowieść

 

verbs

• powiedzieć pf, powiadać impf

 

Further reading

• przypowiedzieć in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “przypowiedzieć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “przypowiedzieć się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Paweł Kupiszewski (21.01.2021) “PRZYPOWIEDZIEĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Paweł Kupiszewski (21.01.2021) “PRZYPOWIEDZIEĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “przypowiedzieć”, in Słownik języka polskiego‎^[3]
• Aleksander Zdanowicz (1861) “przypowiedzieć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎^[4]
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “przypowiedzieć”, in Słownik języka polskiego‎^[5] (in Polish), volume 5, Warsaw, page 349