тур

See also: Appendix:Variations of "tur"

Aghul

Noun

тур (tur)

1. name

Budukh

Etymology

Akin to Lezgi тӏвар (ṭvar).

Noun

тур • (tur)

1. name

Inflection

Absolutive sg.	тур (tur)
Ergative sg.	турунур (turunur)
Absolutive pl.	—
	Singular	Plural
Absolutive	тур (tur)	—
Ergative	турунур (turunur)	—
Genitive I	туруна (turuna)	—
Genitive II	туруну (turunu)	—
Dative	туруныз (turunız)	—
Instrumental	турунызын (turunızın)	—
Locative I	туруна (turuna)	—
Ablative I	турунар (turunar)	—
Locative II	турунух (turunux)	—
Ablative II	турунухун (turunuxun)	—
Locative III	туруник (turunik)	—
Ablative III	туруникир (turunikir)	—
Ablative IV	турунувор (turunuvor)	—

Bulgarian

Изображение-възстановка на тур (животно)

Etymology 1

Inherited from Old Church Slavonic тоуръ (turŭ), from Proto-Slavic *turъ.

Pronunciation

• IPA^(key): [tur]

• Audio (Standard Bulgarian):

  (file)

• Rhymes: -ur

Noun

тур • (tur) m

1. (historical) auroch, wild bovine (nowadays extinct)

Declension

Declension of тур

	singular	plural
indefinite	тур tur	ту́рове túrove
definite (subject form)	ту́рът túrǎt	ту́ровете túrovete
definite (object form)	ту́ра túra
count form	—	ту́ра túra
vocative form	ту́ре túre	ту́рове túrove

See also

• бик m (bik, “bull”), крава f (krava, “cow”) (domesticated bovines)

References

• “тур¹”, in Речник на българския език [Dictionary of the Bulgarian Language] (in Bulgarian), Sofia: Bulgarian Academy of Sciences, 2014
• “тур¹”, in Речник на българския език [Dictionary of the Bulgarian Language] (in Bulgarian), Chitanka, 2010

Etymology 2

Borrowed from French tour.

Noun

тур • (tur) m

1. (chess) rook

   Synonym: топ (top)

Declension

Declension of тур

	singular	plural
indefinite	тур tur	ту́рове túrove
definite (subject form)	ту́рът túrǎt	ту́ровете túrovete
definite (object form)	ту́ра túra
count form	—	ту́ра túra

References

• “тур²”, in Речник на българския език [Dictionary of the Bulgarian Language] (in Bulgarian), Sofia: Bulgarian Academy of Sciences, 2014
• “тур²”, in Речник на българския език [Dictionary of the Bulgarian Language] (in Bulgarian), Chitanka, 2010

Etymology 3

Borrowed from French tour.

Noun

тур • (tur) m

1. turn, round (in competitions, elections, series)
2. (rarely) tour

   Synonyms: (standard) турне́ (turné), обико́лка (obikólka)

Declension

Declension of тур

	singular	plural
indefinite	тур tur	ту́рове túrove
definite (subject form)	ту́рът túrǎt	ту́ровете túrovete
definite (object form)	ту́ра túra
count form	—	ту́ра túra

Derived terms

• турне́ (turné, “tour”)

References

• “тур³”, in Речник на българския език [Dictionary of the Bulgarian Language] (in Bulgarian), Sofia: Bulgarian Academy of Sciences, 2014
• “тур³”, in Речник на българския език [Dictionary of the Bulgarian Language] (in Bulgarian), Chitanka, 2010

Chechen

Etymology

Possibly from Old Armenian թուր (tʻur).

Noun

тур • (tur)

1. sword, sabre, shashka

Dolgan

Etymology

From Proto-Turkic *tur-, compare Turkish durmak, Kyrgyz туруу (turuu).

Verb

тур • (tur)

1. to stand
2. to get up

Eastern Khanty

Etymology

From Proto-Ugric *turɜ. Cognates include Northern Khanty тўр (tŭr), Northern Mansi тур (tur) and Hungarian torok.

Pronunciation

• IPA^(key): [tuːr]

Noun

тур (tur) (Surgut, Vasyugan)

1. (anatomy) throat, neck

References

• Volkova, A. N.; Solovar, V. N. (2016), “тур”, in Краткий русско-хантыйский словарь (сургутский диалект) [Short Russian-Khanty Dictionary (Surgut dialect)]‎^[2] (in Russian), Khanty-Mansiysk: Югорский формат, →ISBN, page 32
• Volkova, A. N.; Solovar, V. N. (2018), “тур”, in Хантыйско-русский тематический словарь (сургутский диалект) [Khanty-Russian Thematic Dictionary (Surgut dialect)]‎^[3] (in Russian), Saint Petersburg: РГПУ имени А.И. Герцена, →ISBN, page 15,37
• Mogutajev, M. K. (1996), “тур”, in Хантыйско-русский словарь (васюганский диалект) [Khanty-Russian Dictionary (Vasyugan dialect)], Tomsk: ТГПУ, page 288

Northern Khanty

Etymology

Derived from Proto-Ugric *turɜ (“throat, neck”).

Noun

тур (tur)

1. obsolete spelling of тўр (tŭr)

References

• Kašlatova, N. A. (2010), “тур”, in Русско-хантыйский словарь с картинками (среднеобский диалект) [Russian-Khanty Picture Dictionary (Middle Ob dialect)]‎^[4], Khanty-Mansiysk: ИИЦ ЮГУ, →ISBN, page 15
• Skamejko, R. R. (1992), “тур”, in Словарь хайнтыйско-русский и русско-хантыйский (шурышкарский диалект) [Khanty-Russian and Russian-Khanty Dictionary (Shuryshkar dialect)], 2 edition, Saint-Petersburg: Просвещение, →ISBN, page 87

Northern Mansi

Etymology

Derived from Proto-Ugric *turɜ (“throat, neck”).

Pronunciation

• IPA^(key): [tur]

Noun

тур (tur) (Sosva, Upper Lozva, Sygva, Ob)

1. throat, pipe

Declension

Sosva:

Inflection of тур (tur)

	singular	dual	plural
nominative	тур (tur)	турыг (turyg)	турыт (turyt)
locative	турт (turt)	турыгт (turygt)	турытт (turytt)
lative	турн (turn)	турыгн (turygn)	турытн (turytn)
ablative	турныл (turnyl)	турыгныл (turygnyl)	турытныл (turytnyl)
instrumental	турыл (turyl)	турыгныл (turygnyl)	турытыл (turytyl)
translative	турыг (turyg)	――	――

Possessive forms of тур (tur)

possessor	single possession	double possession	multiple possession
1st person sing.	турум (turum)	турагум (turagum)	туранум (turanum)
2rd person sing.	турын (turyn)	турагын (turagyn)	туран (turan)
3rd person sing.	туре (ture)	тураге (turage)	туранэ (turanè)
1st person dual	турме̄н (turmēn)	турагаме̄н (turagamēn)	туранаме̄н (turanamēn)
2rd person dual	туры̄н (turȳn)	турагы̄н (turagȳn)	тураны̄н (turanȳn)
3rd person dual	туре̄ (turē)	тураге̄н (turagēn)	туранэ̄н (turanè̄n)
1st person plural	турув (turuv)	турагув (turaguv)	туранув (turanuv)
2rd person plural	туры̄н (turȳn)	турагы̄н (turagȳn)	тураны̄н (turanȳn)
3rd person plural	тураныл (turanyl)	турага̄ныл (turagānyl)	тура̄ныл (turānyl)

Upper Lozva:

Inflection of тур (tur)

	singular	dual	plural
nominative	тур (tur)	турый (turyj)	турыт (turyt)
locative	турт (turt)	турыййт (turyjjt)	турытт (turytt)
lative	турн (turn)	турыййн (turyjjn)	турытн (turytn)
ablative	турныл (turnyl)	турыййныл (turyjjnyl)	турытныл (turytnyl)
instrumental	турыл (turyl)	турыййныл (turyjjnyl)	турытыл (turytyl)
translative	турый (turyj)	――	――

Possessive forms of тур (tur)

possessor	single possession	double possession	multiple possession
1st person sing.	турум (turum)	турайум (turajum)	туранум (turanum)
2rd person sing.	турын (turyn)	турайын (turajyn)	туран (turan)
3rd person sing.	туре (ture)	турайе (turaje)	туранэ (turanè)
1st person dual	турме̄н (turmēn)	турайаме̄н (turajamēn)	туранаме̄н (turanamēn)
2rd person dual	туры̄н (turȳn)	турагы̄н (turagȳn)	тураны̄н (turanȳn)
3rd person dual	туре̄ (turē)	турайе̄н (turajēn)	туранэ̄н (turanè̄n)
1st person plural	турув (turuv)	турайув (turajuv)	туранув (turanuv)
2rd person plural	туры̄н (turȳn)	турайы̄н (turajȳn)	тураны̄н (turanȳn)
3rd person plural	тураныл (turanyl)	турайа̄ныл (turajānyl)	тура̄ныл (turānyl)

References

• Afanasʹjeva, K. V.; Sobjanina, S. A. (2012), “тур”, in Školʹnyj mansijsko-russkij slovarʹ [Mansi-Russian school dictionary], Khanty-Mansiysk: RIO IRO
• “тур”, in Northern Mansi-Hungarian dictionary, Tromsø: University of Tromsø, 2023

Russian

Alternative forms

• туръ (tur) — pre-1918 spelling

Pronunciation

• IPA^(key): [tur]

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ur

Etymology 1

Borrowed from French tour.

Noun

тур • (tur) m inan (genitive ту́ра, nominative plural ту́ры, genitive plural ту́ров)

1. round
2. tour
3. turn (dance)
4. cairn

Declension

Declension of тур (inan masc-form hard-stem accent-a) 

	singular	plural
nominative	ту́р túr	ту́ры túry
genitive	ту́ра túra	ту́ров túrov
dative	ту́ру túru	ту́рам túram
accusative	ту́р túr	ту́ры túry
instrumental	ту́ром túrom	ту́рами túrami
prepositional	ту́ре túre	ту́рах túrax

Descendants

• → Armenian: տուր (tur)
• → Georgian: ტური (ṭuri)

Etymology 2

Inherited from Proto-Slavic *tȗrъ, from Proto-Indo-European *táwros.

Noun

тур • (tur) m anim (genitive ту́ра, nominative plural ту́ры, genitive plural ту́ров)

1. aurochs
2. tur (a couple of species: West Caucasian goat (Capra caucasica) and East Caucasian goat (Capra cylindricornis))

Declension

Declension of тур (anim masc-form hard-stem accent-a) 

	singular	plural
nominative	ту́р túr	ту́ры túry
genitive	ту́ра túra	ту́ров túrov
dative	ту́ру túru	ту́рам túram
accusative	ту́ра túra	ту́ров túrov
instrumental	ту́ром túrom	ту́рами túrami
prepositional	ту́ре túre	ту́рах túrax

Derived terms

• буй-тур m anim (buj-tur)

Related terms

Borrowed

• двута́вр m (dvutávr)
• кента́вр m anim (kentávr), цента́вр m anim (centávr)
• Минота́вр m anim (Minotávr)

Etymology 3

Noun

тур • (tur)

1. genitive plural of тур (tur)

Etymology 4

Noun

тур • (tur) f inan pl

1. genitive plural of тура́ (turá)

Further reading

• Kuznetsov, Sergey Alexandrovich (1998), “тур”, in Большой толковый словарь русского языка [Great Explanatory Dictionary of the Russian language] (in Russian), Saint Petersburg: Norint, →ISBN

Serbo-Croatian

Etymology 1

Inherited from Proto-Slavic *tȗrъ, from Proto-Balto-Slavic *taurás, from Proto-Indo-European *táwros.

Pronunciation

• IPA^(key): /tûːr/

Noun

ту̑р m anim (Latin spelling tȗr)

1. aurochs, urus

Declension

Declension of тур

	singular	plural
nominative	ту̑р	ту́рови
genitive	тура	турова
dative	туру	туровима
accusative	тура	турове
vocative	туре	турови
locative	туру	туровима
instrumental	туром	туровима

Further reading

• “тур”, in Hrvatski jezični portal [Croatian language portal] (in Serbo-Croatian), 2006–2025

Etymology 2

Borrowed from Ottoman Turkish اوتورمق (oturmak, “to sit”).

Pronunciation

• IPA^(key): /tûːr/

Noun

ту̑р m inan (Latin spelling tȗr)

1. buttocks

Declension

Declension of тур

	singular	plural
nominative	ту̑р	ту̏рови
genitive	тура	турова
dative	туру	туровима
accusative	тур	турове
vocative	туру	турови
locative	туру	туровима
instrumental	туром	туровима

Further reading

• “тур”, in Hrvatski jezični portal [Croatian language portal] (in Serbo-Croatian), 2006–2025

Tuvan

Etymology 1

Inherited from Proto-Turkic *tur.

Pronunciation

• IPA^(key): /tʊr/, [tʰu̞r]
• Hyphenation: тур

Verb

тур • (tur)

1. second-person singular imperative of турар (turar, “to stand”)

Etymology 2

Haplology of Proto-Turkic *turur, aorist of *tur- (“to stand”). Cognate with Old Uyghur 𐾀𐽳𐽾𐽳𐽾 (twrwr /⁠turur⁠/), Old Turkic 𐱃𐰆𐰺𐰆𐰺 (t¹ur¹ur¹ /⁠turur⁠/), etc. Doublet of турар (turar, “to stand”, aorist form).

Pronunciation

• IPA^(key): /tʊr/, [tʰu̞r]
• Hyphenation: тур

Verb

тур • (tur)

1. (when hyphenated) One of the variants of the harmonic copula.
   • 2010, «Тыва улустуң бурун-чугаалары, тоолчургу, төөгү чугаалары», Novosibirsk: Nauka, →ISBN:

     Ынчан хаан: «Мээң уруум бодунуң төлүн көрбейн турда, черле хоржок-тур» – деп боданып келген.

     Inçan xaan: «Meeñ uruum bodunuñ tölün körbeyn turda, çerle xorjok-tur» – dep bodanıp kelgen.

     (please add an English translation of this quotation)

2. (auxiliary, after -п) Forms the continuous aspect.

See also

• (copula): түр (tür), тыр (tır), тир (tir), дур (dur), дыр (dır), дүр (dür), дир (dir)
• (auxiliary verb): чыдыр (çıdır), олур (olur), чор (çor)

Etymology 3

Borrowed from Russian тур (tur, “tour”), from French tour.

Pronunciation

• IPA^(key): /tʊˑr/, [tʰu̞ˑr]
• Hyphenation: тур

Noun

тур • (tur) (definite accusative турну, plural турлар)

1. (sports) tour

Declension

Declension of тур
Nominative	тур tur
Accusative	турну turnu
	Singular	Plural
Nominative	тур tur	турлар turlar
Genitive	турнуң turnuñ	турларның turlarnıñ
Accusative	турну turnu	турларны turlarnı
Dative	турга turga	турларга turlarga
Locative	турда turda	турларда turlarda
Ablative	турдан turdan	турлардан turlardan
Prolative I	турже turje	турларже turlarje
Prolative II	турдува turduva	турлардува turlarduva

First person singular possessive forms of тур
Nominative	турум turum
Accusative	турумну turumnu
	Singular	Plural
Nominative	турум turum	турларым turlarım
Genitive	турумнуң turumnuñ	турларымның turlarımnıñ
Accusative	турумну turumnu	турларымны turlarımnı
Dative	турумга turumga	турларымга turlarımga
Locative	турумда turumda	турларымда turlarımda
Ablative	турумдан turumdan	турларымдан turlarımdan
Prolative I	турумже turumje	турларымже turlarımje
Prolative II	турумдува turumduva	турларымдува turlarımduva

Udi

Noun

тур • (tur)

1. foot, leg

Udmurt

Тур.

Etymology

From Proto-Permic *tår. Possibly related to Finnish teeri and Veps tedr.

Permic cognates include Komi-Zyrian тар (tar) and Komi-Yazva тар (tar).

Pronunciation

• IPA^(key): [ˈtur]
• Rhymes: -ur
• Hyphenation: тур

Noun

тур • (tur)

1. black grouse (Lyrurus)

Declension

Declension of тур (soft declension)

	singular	plural
nominative	тур tur	туръёс turjos
accusative	турез turez	туръёсыз turjosyz
genitive	турлэн turlen	туръёслэн turjoslen
dative	турлы turly	туръёслы turjosly
ablative	турлэсь turleś	туръёслэсь turjosleś
instrumental	турен turen	туръёсын turjosyn
abessive	туртэк turtek	туръёстэк turjostek
adverbial	туръя turja	туръёсъя turjosja
inessive	турын turyn	туръёсын turjosyn
illative	туре ture	туръёсы turjosy
elative	турысь turyś	туръёсысь turjosyś
egressive	турысьен turyśjen	туръёсысьен turjosyśjen
terminative	турозь turoź	туръёсозь turjosoź
prolative	туретӥ tureti	туръёсытӥ turjosyti
allative	турлань turlań	туръёслань turjoslań

Possessive forms of тур

1st person singular possessive forms singular plural nominative туре ture туръёсы turjosy accusative турме turme туръёсме turjosme genitive турелэн turelen туръёсылэн turjosylen dative турелы turely туръёсылы turjosyly ablative турелэсь tureleś туръёсылэсь turjosyleś instrumental туреным turenym туръёсыным turjosynym 2nd person singular possessive forms singular plural nominative туред tured туръёсыд turjosyd accusative турдэ turde туръёстэ turjoste genitive туредлэн turedlen туръёсыдлэн turjosydlen dative туредлы turedly туръёсыдлы turjosydly ablative туредлэсь turedleś туръёсыдлэсь turjosydleś instrumental туреныд turenyd туръёсыныд turjosynyd 3rd person singular possessive forms singular plural nominative турез turez туръёсыз turjosyz accusative турзэ turze туръёссэ turjosse genitive турезлэн turezlen туръёсызлэн turjosyzlen dative турезлы turezly туръёсызлы turjosyzly ablative турезлэсь turezleś туръёсызлэсь turjosyzleś instrumental туреныз turenyz туръёсыныз turjosynyz 1st person plural possessive forms singular plural nominative турмы turmy туръёсмы turjosmy accusative турмэс turmes туръёсмес turjosmes genitive турмылэн turmylen туръёсмылэн turjosmylen dative турмылы turmyly туръёсмылы turjosmyly ablative турмылэсь turmyleś туръёсмылэсь turjosmyleś instrumental туренымы turenymy туръёсынымы turjosynymy 2nd person plural possessive forms singular plural nominative турды turdy туръёсты turjosty accusative турдэс turdes туръёстэс turjostes genitive турдылэн turdylen туръёстылэн turjostylen dative турдылы turdyly туръёстылы turjostyly ablative турдылэсь turdyleś туръёстылэсь turjostyleś instrumental туреныды turenydy туръёсыныды turjosynydy 3rd person plural possessive forms singular plural nominative турзы turzy туръёссы turjossy accusative турзэс turzes туръёссэс turjosses genitive турзылэн turzylen туръёссылэн turjossylen dative турзылы turzyly туръёссылы turjossyly ablative турзылэсь turzyleś туръёссылэсь turjossyleś instrumental туренызы turenyzy туръёсынызы turjosynyzy

References

• L. E. Kirillova, L. L. Karpova, editors (2008), “тур”, in Удмурт-ӟуч кыллюкам [Udmurt-Russian dictionary], Izhevsk: Удмуртский институт истории, языка и литературы УрО РАН, →ISBN, page 663
• Yrjö Wichmann; Toivo Emil Uotila (1987), Mikko Korhonen, editor, Wotjakischer Wortschatz [Votyak Vocabulary] (Lexica Societatis Fenno-Ugricae; Volume 21) (overall work in German), Helsinki: Suomalais-ugrilainen Seura, →ISBN, →ISSN, page 268

Yakut

Etymology

From Proto-Turkic *tur-, compare Turkish durmak, Kyrgyz туруу (turuu).

Verb

тур • (tur)

1. (intransitive) to stand

Antonyms

• олор (olor, “to sit”)
• сыт (sït, “to lie down”)

Derived terms

• туруор (turuor, “to set, to put”, causative)
• туһаҕа тур (tuhağa tur, “to be useful”)