wydawać
Jump to navigation
Jump to search
Old Polish
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Proto-Slavic *vydavati. By surface analysis, wy- + dawać. First attested in 1415.
Pronunciation
[edit]Verb
[edit]wydawać impf (perfective wydać)
- (attested in Greater Poland) to give (to transfer one's possession or holding of (something) to (someone))
- Synonym: dawać
- 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski[1], Greater Poland, pages 67, 32:
- Tobie będø wydawacz krolyowye dary (tibi offerent reges munera)
- [Tobie będą wydawać krolowie dary (tibi offerent reges munera)]
- (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca) to give out (to give on a special occasion)
- 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski[2], Krakow, Brodnia, page 39a:
- [U]czinilem sød y sprawiedliwoscz, nye widaway mie potwarzaianczim mnie (non tradas me calumniantibus me Psal 118, 121)
- [Uczyniłem sąd i sprawiedliwość, nie wydawaj mie potwarzającym mnie (non tradas me calumniantibus me Psal 118, 121)]
- (law, attested in Greater Poland) to bring someone to a different court
- 1967 [1415], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 553, Kościan:
- Jako Andrzich po vyednanu ne widawal pana Dobrogosta w duchowne prawo sz yego zoną
- [Jako Andrzych po ujednaniu nie wydawał pana Dobrogosta w duchowne prawo s jego żoną]
- (intransitive, of reflexive with się, attested in Lesser Poland) to engage in something, to give oneself to [with na (+ accusative) ‘to what’]
- 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I[3], Lesser Poland, page 39:
- [P]rzygadza syą, ysze porodzony s plemyenya slacheczskyego, cząstokrocz swey czczy nye szanvyącz wydawayą syą na lotrowstwo (furta seu latrocinia committentes)
- [Przygadza się, iże porodzoni z plemienia ślachecskiego częstokroć swej czci nie szanując, wydawają się na łotrowstwo (furta seu latrocinia committentes)]
- (attested in Silesia) to spend (to give money or material goods on)
- 1956 [Middle of the 15th century], Jerzy Woronczak, editor, Teksty polskie w rękopisie nr 43 Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu z połowy XV wieku[4], Silesia, page 64r:
- Wlt namque deus ab homine, ut de bonis sibi collatis racio assignetur, ... an prudenter dispensabat widawal
- [Wlt namque deus ab homine, ut de bonis sibi collatis racio assignetur, ... an prudenter dispensabat wydawał]
- to give away, to betray someone
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[5], page 310:
- Bądzczye mądrzy yako wązovye..., alye boyczye szye od lyvdzy, bocz vasz bądą vydavacz w ych radach (tradent enim vos in conciliis Mat 10, 17) y badą byczovacz [w] ych synagogach
- [Bądźcie mądrzy jako wężowie... Ale bojcie sie od ludzi, boć was będą wydawać w ich radach (tradent enim vos in conciliis Mat 10, 17) i będą biczować w ich synagogach]
- (attested in Greater Poland) to birth, to give birth
- 1977-1980 [c. 1470], urowska-Górowska Wanda, Kyas Vladimir, editors, Mamotrekty staropolskie[6], [7], [8], Lubin, page 129:
- Plod wydawąyącz germinans (in stillicidiis eius, sc. dei, laetabitur germinans, sc. terra Psal 64, 11)
- [Płod wydawając germinans (in stillicidiis eius, sc. dei, laetabitur germinans, sc. terra Psal 64, 11)]
- to think up, to come up with
- 1874-1891 [c. 1500], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[9], [10], [11], volume XLVII, page 368:
- Item eo modo excogitant et exquirunt (sc. parentes) habitus vidavayv vel vymyslayv kroge
- [Item eo modo excogitant et exquirunt (sc. parentes) habitus wydawają vel wymyślają kroje]
- to protrude, to exsert, to stick out
- End of the 15th century, Józefa Reczka, Elżbieta Belcarzowa, editors, Glosy z rękopisu, number nr 414/11, Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Lwowie, obecnie we Wrocławiu, page 180:
- Serpens omnia membra sua exponit, vydawa, pro capite
- [Serpens omnia membra sua exponit, wydawa, pro capite]
- to cause, to make happen
- 1856-1870 [1447], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki[12], volume IX, number 418:
- Ego procurator domini abbatis et tocius conuentus do vlg. wydawam iudicium sev sentenciam
- [Ego procurator domini abbatis et tocius conuentus do vlg. wydawam iudicium sev sentenciam]
- 1874-1891 [1453], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[13], [14], [15], volume XXV, page 208:
- W pyathek... vyedzon (sc. Chrystus) przeth Pylatha, tamo nąn vydavano szvyadeczstwo nyesbadne
- [W piątek... wiedzion (sc. Chrystus) przed Piłata, tamo nań wydawano świadecstwo niezbędne]
- to present orally or in text
- 1977-1980 [1471], Wanda Żurowska-Górecka, Vladimír Kyas, editors, Mamotrekty staropolskie [Old Polish-Latin Dictionaries and wordlists], page 238:
- Vydavamy prosternimus (prosternimus preces ante faciem tuam Dan 9, 18)
- [Wydawamy prosternimus (prosternimus preces ante faciem tuam Dan 9, 18)]
- (attested in Silesia) to confirm; to testify
- 1981-2001 [1435], Elżbieta Belcarzowa, editor, Glosy polskie w łacińskich kazaniach średniowiecznych, volume II, Legnica, page 53:
- Ipse enim spiritus reddit, vydawa, testimonium spiritui nostro (ipse enim spiritus testimonium reddit spiritui nostro, quod sumus filii dei Rom 8, 16)
- [Ipse enim spiritus reddit, wydawa, testimonium spiritui nostro (ipse enim spiritus testimonium reddit spiritui nostro, quod sumus filii dei Rom 8, 16)]
- (reflexive with się, attested in Masovia) to announce one's readiness for something
- 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 34.:
- Ian vstawycznye myenyl, eszbi szą Pyotr szam vrenil a tho wydawal szą vrządnye doswyathczicz (quod offerebat se legitime probaturum)
- [Jan ustawicznie mienił, eżby się Piotr sam urenił, a to wydawał się urzędnie doświadczyć (quod offerebat se legitime probaturum)]
- (attested in Silesia) to issue, to turn out to be; to become
- 1981-2001 [1435], Elżbieta Belcarzowa, editor, Glosy polskie w łacińskich kazaniach średniowiecznych, volume II, Legnica, page 51:
- In omnibus exhibeamus, vid[y]awaymy, nosmetipsos sicut dei ministros in multa paciencia (II Cor 6, 4)
- [In omnibus exhibeamus, wyd[y]awajmy, nosmetipsos sicut dei ministros in multa paciencia (II Cor 6, 4)]
- 1977 [End of the 15th century], “Vergili Georgicorum schedae Gnesnenses”, in Bogdanus Bolz, Wanda Żurowska-Górecka, editors, Symbolae Philologorum Posnaniensium, volume 3, page 82:
- [Quae] (sc. humus) grau[is est ipso], tacitam se pondere prodit, vydawa *szyv, [q]ueque levis
- [[Quae] (sc. humus) grau[is est ipso], tacitam se pondere prodit, wydawa się, [q]ueque levis]
- (of hits) to hit from all sides by waving a weapon
- 1466, Elżbieta Belcarzowa, editor, Glosy z rkpsu Biblioteki Jagiellońskiej nr 2195 oraz z rękopisu, numbers 1490/11, 1945/1, Biblioteka Kapitulna w Pradze, page 17:
- Ictos ipse, gl. miles, suos steriles effudit, gl. exponit vydava, in vsus
- [Ictos ipse, gl. miles, suos steriles effudit, gl. exponit wydawa, in vsus]
Derived terms
[edit]nouns
verbs
- wydawać za mąż impf
Related terms
[edit]nouns
Descendants
[edit]References
[edit]- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “wydawać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Old Polish wydawać. By surface analysis, wy- + dawać.
Pronunciation
[edit]- IPA(key): /vɘˈda.vat͡ɕ/
- (Middle Polish) IPA(key): /vɨˈdɒ.vat͡ɕ/
Audio: (file) - Rhymes: -avat͡ɕ
- Syllabification: wy‧da‧wać
Verb
[edit]wydawać impf (perfective wydać)
- (transitive) to spend (to pay out money) [with na (+ accusative) ‘on what’]
- (transitive) to give change (to refund a customer money overpaid during a transaction) [with instrumental ‘with what’; or with z (+ genitive) ‘from what’]
- (transitive) to issue (to give someone something that they should receive in a given situation related to a certain type of behavior or action, e.g. a passport) [with dative ‘to whom’]
- (transitive) to give away (to give information on punishable actions someone has done to people who can punish said actions)
- (transitive, of trees, plants, etc.) to bear, to produce (to create fruit or something similar)
- (transitive) to make (to create a sound)
- (transitive) to give off (to create a particular smell)
- Synonym: wydzielać
- (transitive, publishing) to publish (to issue (something, such as printed work) for distribution and/or sale)
- Synonyms: drukować, ogłaszać, publikować
- (transitive) to issue, to hand out (to decide on something due to rank or function, which then becomes officially binding or valid, e.g. an order)
- (transitive) to throw, to hold (to organize or ensure the happening of a particular event)
- (transitive) to give away (to formally hand over a bride to the bridegroom) [with za (+ accusative) ‘to whom’]
- (transitive, literary) to distinguish oneself (to be distinguished by the origin or initial action of some later known person or group of persons)
- (transitive) to hand out (to pass and announce something)
- (transitive, obsolete) to give of oneself
- Synonym: dawać z siebie
- (transitive, obsolete) to utter
- Synonym: wypowiadać
- (transitive, obsolete) to emphasize (to bring special attention to)
- (intransitive, obsolete) to stand out, to stick out
- (transitive, obsolete) to hand, to pass
- Synonym: podawać
- (transitive, obsolete, fishing) to cast (to throw a net into water)
- (transitive, Middle Polish) to betray
- (reflexive with się) to seem, to appear (to create some impression) [with dative ‘to what/whom’, along with instrumental ‘as what/whom’ or infinitive ‘to do what’]
- Synonym: zdawać się
- Wydaje mi się, że... ― It seems to me that...
- (reflexive with się) to appear; to be revealed
- Synonym: ujawniać się
- (reflexive with się) to give oneself away (to unintentionally reveal a secret, divulge undisclosed information, or expose oneself)
- Synonym: ujawniać się
- (reflexive with się) to give oneself away (to give information about oneself on punishable actions one has done to people who can punish said actions)
- (reflexive with się) to put oneself at risk [with na (+ accusative) ‘at what risk’]
- Synonym: narażać się
- (reflexive with się, colloquial, chiefly of women) to marry, to wed [with za (+ accusative) ‘whom’]
- (reflexive with się, authorship) to self-publish
- (reflexive with się, obsolete) to be published
- (reflexive with się, obsolete) to be issueed
- (reflexive with się, obsolete) to happen, to occur
- Synonyms: następować, zdarzać się
- (reflexive with się, obsolete) to leave
- Synonyms: see Thesaurus:uciekać
Conjugation
[edit]Derived terms
[edit]verbs
- wydać bitwę pf, wydawać bitwę impf
- wydać na łup pf, wydawać na łup impf
- wydać na śmierć pf, wydawać na śmierć impf
- wydać na świat pf, wydawać na świat impf
- wydać ostatnie tchnienie pf, wydawać ostatnie tchnienie impf
- wydać owoce pf, wydawać owoce impf
- wydać w ręce pf, wydawać w ręce impf
- wydać za mąż pf, wydawać za mąż impf
Trivia
[edit]According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), wydawać się is one of the most used words in Polish, appearing 25 times in scientific texts, 4 times in news, 67 times in essays, 42 times in fiction, and 24 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 162 times, making it the 358th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
References
[edit]- ^ Ida Kurcz (1990) “wydawać się”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 2, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 693
Further reading
[edit]- wydawać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- wydawać in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “wydawać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “wydawać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “WYDAWAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 07.03.2017
- “WYDAWAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 30.06.2009
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “wydawać”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “wydawać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “wydawać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 7, Warsaw, page 839
- wydawać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
Categories:
- Old Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Old Polish terms derived from Proto-Slavic
- Old Polish terms prefixed with wy-
- Old Polish terms with IPA pronunciation
- Old Polish lemmas
- Old Polish verbs
- Old Polish imperfective verbs
- Greater Poland Old Polish
- Old Polish terms with quotations
- Lesser Poland Old Polish
- Sieradz-Łęczyca Old Polish
- zlw-opl:Law
- Old Polish intransitive verbs
- Old Polish reflexive verbs
- Silesia Old Polish
- Masovia Old Polish
- Polish terms derived from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Old Polish
- Polish terms derived from Old Polish
- Polish terms prefixed with wy-
- Polish 3-syllable words
- Polish terms with IPA pronunciation
- Polish terms with audio links
- Rhymes:Polish/avat͡ɕ
- Rhymes:Polish/avat͡ɕ/3 syllables
- Polish lemmas
- Polish verbs
- Polish imperfective verbs
- Polish transitive verbs
- pl:Publishing
- Polish literary terms
- Polish terms with obsolete senses
- Polish intransitive verbs
- pl:Fishing
- Middle Polish
- Polish reflexive verbs
- Polish terms with collocations
- Polish colloquialisms
- pl:Books