Jump to content

pisać

From Wiktionary, the free dictionary
See also: pisac and pisač

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]

    Inherited from Proto-Slavic *pisati. First attested in the 14th century.

    Pronunciation

    [edit]
    • IPA(key): (10th–15th CE) /pʲisat͡ɕ/
    • IPA(key): (15th CE) /pʲisat͡ɕ/

    Verb

    [edit]

    pisać impf

    1. (attested in Lesser Poland, Greater Poland) to write [with ku (+ dative) or do (+ genitive) ‘to whom’; in addition, with o (+ accusative) or po (+ accusative) ‘about/for what’; or with o (+ locative) ‘about what’]
      • 1895 [1433–1438], Archiwum Komisji Prawniczej. Collectanea ex Archivo Collegii Iuridici[1], volume II, page XXXII:
        Pyssali szedzøcz o dzczbane pywa, grzanky gedzøcz
        [Pisali siedząc o dzbanie piwa, grzanki jedząc]
      • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[2], Krakow, page 181b:
        Isci szø o nem tako pysze, yszecz on nemoczne ludze gest bil vsdraual
        [Iżci się o niem tako pisze, iżeć on niemocne ludzie jest był uzdrawiał]
      • 1885-2024 [c. 1428], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne[3], volume I, page 484:
        Pysszano datum
        [Pisano datum]
      • 1960 [1416], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 458, Pyzdry:
        Jaco Wiszotha caszal listh pysacz panu Paskowi, czo ten list mowy
        [Jako Wysota (a. Wyszota) kazał list pisać panu Paszkowi, co ten list mowi]
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[4], page 228:
        O thym, yzesz mi pysal (quod tu scripsisti), abych k tobye przyschedl
        [O tym, iżeś mi pisał (quod tu scripsisti), abych k tobie przyszedł]
      • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 76:
        Pythalysczye nasz y pyszalyszmy wam, ysz czlowek moze dacz szwe gymyenye..., gdzye albo *kvmu chcze
        [Pytaliście nas i pisalismy wam, iż człowiek może dać swe jimienie..., gdzie albo komu chce]
      • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[5], Krakow, page 3a:
        Isci szø nam o them tako pisze
        [Iżci się nam o tem tako pisze]
      • 1930 [c. 1455], “Judith”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[6], 4, 5:
        A takesz Elyachym... pysal (scripsit) ku wszem..., abi osyedly gori
        [A takież Elijachym... pisał (scripsit) ku wszem..., aby osiedli gory]
      • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 49, 2:
        Daley pytalyszcze nasz a pyszalyscze geden ortel do nasz
        [Dalej pytaliście nas a pisaliście jeden ortel do nas]
      • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 142:
        Przy mye tesz krothoszynszczy panowye pyszaly po prawo do Lwowa thymy szlowy
        [Przy mie też krotoszyńszczy panowie pisali po prawo do Lwowa tymi słowy]
      • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie[7], Miechów, page br 20:
        O gemze pise suøti Lucas
        [O jemże pisze święty Łukasz]
    2. (attested in Masovia) to register
      • 1950 [1436], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 474, Warsaw:
        Jaco mnye Paszek trzi kopi za ramkogemstwo Chrczonowo zaplacil a gine dlugi nan pisane na swe potrzebi bral
        [Jako mnie Paszek trzy kopy za rękojemstwo Chrczonowo zapłacił a jine długi nań pisane na swe potrzeby brał]
    3. (attested in Silesia) to draw; to paint; to decorate
    4. to confirm; to recognize
      • End of the 15th century, Kanon mszy św., Canon missae., volume VII, page 55:
        Yez [obyatowane] thy, boze, ve wszyczkyem, [proszymy], przyezegnane, pyssane, *wuczwyerdzone, przygemne [y tesz vczinicz] raczylby (quam oblationem tu deus in omnibus, quaesumus, benedictam, adscriptam, ratam, rationabilem acceptabilemque facere digneris)
        [Jeż [obiatowanie] ty, Boże, we wszyćkiem, [prosimy], przeżegnane, [przy]pisane, [w]ućwierdzone, przyjemne i też uczynić raczyłby (quam oblationem tu Deus in omnibus, quaesumus, benedictam, adscriptam, ratam, rationabilem acceptabilemque facere digneris)]
    5. corruption of pismo
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[9], page 429:
        Kv ktoremze szye stalo slovo boze, a pyssano nye moze bycz poruszono (non potest solvi Scriptura Jo 10, 35)
        [Ku ktoremże sie stało słowo boże, a pis[a]mo nie może być poruszono (non potest solvi Scriptura Jo 10, 35)]

    Derived terms

    [edit]
    [edit]
    adverbs

    Descendants

    [edit]
    • Polish: pisać
    • Silesian: pisać

    References

    [edit]
    • Boryś, Wiesław (2005) “pisać”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
    • Mańczak, Witold (2017) “pisać”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
    • Bańkowski, Andrzej (2000) “pisać”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
    • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “pisać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

    Polish

    [edit]

    Etymology

    [edit]

      Inherited from Old Polish pisać. Cognate with English paint and picture.

      Pronunciation

      [edit]
       
      • Audio 1; pisać:(file)
      • Audio 2; pisać się:(file)
      • Rhymes: -isat͡ɕ
      • Syllabification: pi‧sać

      Verb

      [edit]

      pisać impf (perfective napisać, indeterminate pisywać)

      1. (ambitransitive) to write (to form letters, words or symbols on a surface in order to communicate) [with instrumental ‘with what’ and na (+ locative) ‘on what’]
      2. (transitive) to write (to be the author of)
      3. (transitive) to write (to show (information, etc) in written form) [with o (+ locative) ‘about what’]
      4. (ditransitive) to write (to convey a fact to someone via writing) [with dative or do (+ genitive) ‘to whom’, along with o (+ locative) ‘about whom/what’]
      5. (intransitive, colloquial, of the press) to write (to inform about in a written publication) [with o (+ locative) ‘about what’]
        Gazety piszą zgoła co innego.The newspapers say something entirely different.
      6. (ambitransitive) to write, to take (to fill in a written exam)
      7. (intransitive, impersonal, colloquial, proscribed) to say, to state, to read (to indicate in a written form)
        Na ich stronie internetowej pisze, że urządzenie jest wykonane z komponentów najwyższej jakości.Their website says that the device is built of top-tier quality components.
        Na etykiecie wyraźnie pisze, do czego służy urządzenie.The label clearly states what the device is designed for.

      Verb

      [edit]

      pisać impf

      1. (intransitive, of objects) to write (to be used in writing; to be able to be used for writing)
      2. (transitive, archaic or dialectal, Far Masovian) to decorate with drawings and patterns
      3. (transitive, obsolete) to pin as, to consider; to call
        Synonyms: nazywać, uważać
      4. (transitive, obsolete) to write down; to describe
      5. (Middle Polish) to write; Further details are uncertain.
        • 1564, J. Mączyński, Lexicon[10], page 174b:
          ipse scribit, On ſam piſze.
          [ipse scribit, On sam pisze.]
        • 1564, J. Mączyński, Lexicon[11], page 374a:
          Scribo, Piſzę.
          [Scribo, Piszę.]
        • 1579, A. Calagius, Synonyma Latina[12], page 426a:
          Schreiben. Piſáć. Scribere.
          [Schreiben. Pisać. Scribere.]
        • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum[13], page 957a:
          Scriptito – Vſtawnię piſzę
          [Scriptito – Vſtawnię piszę]
        • 1594, J. Januszowski, S. Orzechowskiego, Nowy karakter, page F3v:
          gdzieby ſie poloſchyc mialo po s. z. lepiey poloſchic c. h. aby bylo waſcha/ proſchę/ pyſchę/ etć.
          [gdzieby się położyć miało po s. z. lepiej położyć c. h. aby było wasza/ proszę/ piszę/ etc.]
      6. (reflexive with się) to write out one's own name and surname
      7. (reflexive with się) to be written
      8. (reflexive with się) to sign up for, to be up for, to be down to, to be ready [with na (+ accusative) ‘something’]
      9. (reflexive with się, obsolete) to pin oneself as, to consider oneself; to call oneself
        Synonyms: nazywać się, uważać
      10. (reflexive with się, obsolete) to ensure by writing

      Usage notes

      [edit]

      Unlike in other Slavic languages (Slovene pisati, Serbo-Croatian pisati, Macedonian пишува (pišuva), Bulgarian пиша (piša)), the impersonal sense is generally not considered to be standard in Polish, and it is stigmatized as "incorrect" by Polish prescriptive authorities. The sanctioned way of expressing the "to indicate in a written form" meaning is jest napisane (passive voice of napisać) or napisano (impersonal past).

      Conjugation

      [edit]
      Conjugation of pisać impf
      person singular plural
      masculine feminine neuter virile nonvirile
      infinitive pisać
      present tense 1st piszę piszemy
      2nd piszesz piszecie
      3rd pisze piszą
      impersonal pisze się
      past tense 1st pisałem,
      -(e)m pisał
      pisałam,
      -(e)m pisała
      pisałom,
      -(e)m pisało
      pisaliśmy,
      -(e)śmy pisali
      pisałyśmy,
      -(e)śmy pisały
      2nd pisałeś,
      -(e)ś pisał
      pisałaś,
      -(e)ś pisała
      pisałoś,
      -(e)ś pisało
      pisaliście,
      -(e)ście pisali
      pisałyście,
      -(e)ście pisały
      3rd pisał pisała pisało pisali pisały
      impersonal pisano
      future tense 1st będę pisał,
      będę pisać
      będę pisała,
      będę pisać
      będę pisało,
      będę pisać
      będziemy pisali,
      będziemy pisać
      będziemy pisały,
      będziemy pisać
      2nd będziesz pisał,
      będziesz pisać
      będziesz pisała,
      będziesz pisać
      będziesz pisało,
      będziesz pisać
      będziecie pisali,
      będziecie pisać
      będziecie pisały,
      będziecie pisać
      3rd będzie pisał,
      będzie pisać
      będzie pisała,
      będzie pisać
      będzie pisało,
      będzie pisać
      będą pisali,
      będą pisać
      będą pisały,
      będą pisać
      impersonal będzie pisać się
      conditional 1st pisałbym,
      bym pisał
      pisałabym,
      bym pisała
      pisałobym,
      bym pisało
      pisalibyśmy,
      byśmy pisali
      pisałybyśmy,
      byśmy pisały
      2nd pisałbyś,
      byś pisał
      pisałabyś,
      byś pisała
      pisałobyś,
      byś pisało
      pisalibyście,
      byście pisali
      pisałybyście,
      byście pisały
      3rd pisałby,
      by pisał
      pisałaby,
      by pisała
      pisałoby,
      by pisało
      pisaliby,
      by pisali
      pisałyby,
      by pisały
      impersonal pisano by
      imperative 1st niech piszę piszmy
      2nd pisz piszcie
      3rd niech pisze niech piszą
      active adjectival participle piszący pisząca piszące piszący piszące
      passive adjectival participle pisany pisana pisane pisani pisane
      contemporary adverbial participle pisząc
      verbal noun pisanie

      Derived terms

      [edit]
      adjectives
      verbs
      [edit]
      adverbs

      Trivia

      [edit]

      According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), pisać is one of the most used words in Polish, appearing 15 times in scientific texts, 29 times in news, 27 times in essays, 28 times in fiction, and 43 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 142 times, making it the 417th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

      References

      [edit]
      1. ^ Ida Kurcz (1990) “pisać”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 370

      Further reading

      [edit]
      • pisać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
      • pisać in Polish dictionaries at PWN
      • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “pisać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
      • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “pisać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
      • PISAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 2014 February 20
      • PISAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 13.11.2008
      • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “pisać”, in Słownik języka polskiego
      • Aleksander Zdanowicz (1861) “pisać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
      • A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1908), “pisać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 4, Warsaw, page 204
      • pisać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
      • pisać się in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
      • Wojciech Grzegorzewicz (1894) “pisać”, in “O języku ludowym w powiecie przasnyskim”, in Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności (in Polish), volume 5, Krakow: Akademia Umiejętności, page 118

      Silesian

      [edit]

      Etymology

      [edit]

      Inherited from Old Polish pisać.

      Pronunciation

      [edit]

      Verb

      [edit]

      pisać impf (perfective napisać, frequentative pisować)

      1. (ambitransitive) to write

      Conjugation

      [edit]
      Conjugation of pisać impf
      person singular plural
      masculine feminine neuter virile nonvirile
      infinitive pisać
      present tense 1st piszã piszymy
      2nd piszesz piszecie
      3rd pisze piszōm
      past tense 1st pisołch,
      pisołech,
      pisoł żech
      pisałach
      pisała żech
      pisałoch1)
      pisało żech
      1)
      pisalimy,
      pisalichmy
      pisałymy,
      pisałychmy
      2nd pisołś,
      pisołeś,
      pisoł żeś
      pisałaś
      pisała żeś
      pisałoś1)
      pisało żeś
      1)
      pisaliście,
      pisali żeście
      pisałyście,
      pisały żeście
      3rd pisoł pisała pisało pisali pisały
      future tense 1st bydã pisoł,
      bydã pisać
      bydã pisała,
      bydã pisać
      bydã pisało,1)
      bydã pisać
      bydymy pisali,
      bydymy pisać
      bydymy pisały,
      bydymy pisać
      2nd bydziesz pisoł,
      bydziesz pisać
      bydziesz pisała,
      bydziesz pisać
      bydziesz pisało,1)
      bydziesz pisać
      bydziecie pisali,
      bydziecie pisać
      bydziecie pisały,
      bydziecie pisać
      3rd bydzie pisoł,
      bydzie pisać
      bydzie pisała,
      bydzie pisać
      bydzie pisało,
      bydzie pisać
      bydōm pisali,
      bydōm pisać
      bydōm pisały,
      bydōm pisać
      pluperfect tense2)
      1st bōłch pisoł,
      bōłech pisoł,
      bōł żech pisoł
      byłach pisała
      była żech pisała
      byłoch pisało1)
      było żech pisało
      1)
      byli my pisali,
      bylichmy pisali
      były my pisały,
      byłychmy pisały
      2nd bōłś pisoł,
      bōłeś pisoł,
      bōł żeś pisoł
      byłaś pisała
      była żeś pisała
      byłoś pisało1)
      było żeś pisało
      1)
      byliście pisali,
      byli żeście pisali
      byłyście pisały,
      były żeście pisały
      3rd bōł pisoł była pisała było pisało1)
      były my pisali,
      byłychmy pisali
      były pisały
      conditional 1st bych pisoł bych pisała byście pisali by my pisały,
      bychmy pisały
      2nd byś pisoł byś pisała byście pisali byście pisały
      3rd by pisoł by pisała by pisało by pisali by pisały
      imperative 1st niych piszã piszmy
      2nd pisz piszcie
      3rd niych pisze niych piszōm

      active adjectival participle piszōncy piszōncŏ piszōnce piszōncy piszōnce
      passive adjectival participle pisany pisanŏ pisane pisani pisane
      verbal noun pisanie
      1) Personal neuter forms might be considered nonstandard, protological, or nonce, appearing mostly in literature to refer to grammatically neuter nouns, however might also be used for people who prefer neuter forms.
      2) The pluperfect is either archaic or obsolete and now used for conditional in the past.

      Derived terms

      [edit]
      nouns
      verbs
      [edit]

      Further reading

      [edit]

      Upper Sorbian

      [edit]

      Etymology

      [edit]

      Inherited from Proto-Slavic *pьsati.

      Pronunciation

      [edit]
      • IPA(key): /ˈpisat͡ʃ/
      • Rhymes: -isat͡ʃ
      • Hyphenation: pi‧sać
      • Syllabification: pi‧sać

      Verb

      [edit]

      pisać impf (perfective napisać)

      1. (transitive) to write (represent through graphic characters)
      2. (reflexive with sej) to correspond (exchange correspondence or letters)

      Conjugation

      [edit]

      References

      [edit]