Appendix:Khoisan word lists

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

The following Khoisan word lists are from Starostin (2013). The proto-languages are Starostin's own reconstructions.

Pronouns and numerals[edit]

family language I thou we what who not one two
Kxʼa p-N Khoisan *m(i) ₁ *a ₁ E:*e₁; I:*m₂ *ha; *m *ha; *m *ǀoa ₁ *ǀ̃eʔe ₁ *сa ~ *cã
Kxʼa ǂHoan ma ₁ u n-!a ɕini ǀʰõʔõ ₁ ʘ̃ũ ₁ ʘoa
Tuu p-!Kwi *ŋ ₁ *a ₁ E:*si₃; I:*i₁ *TI ₁; *ǀV ₂ *TI *ǁV- ₂ *ǂ₁ˀu- ₂ *!(u)ʔu
Tuu p-Taa *ŋ ₁ *a ₁ E:*si₃; I:*i₁ *ǀV ₂ *ǀV *ǁqʰV- ₂ *ǂ₁ˀu- ₂ *ǂ̃um
Khoe-Kwadi p-Khoikhoi *ta ~ *de ₂ *=c / *=s ₁ *=e ₁; *=m₂ *ta- ₁ *ta- ₁ *tama ₃ *ǀui ₃ *ǀam ₁
Khoe-Kwadi p-Kalahari Khoi *ta ~ *de ₂ *c=a / *s=a ₁ *=e ₁; *=m ₂ *ndu *ma *tama ₃; *be *ǀúí ₃ *ǀám̀ ₁
Khoe-Kwadi Kwadi ta ₂ s=a ₁ (h)ina₄; =mu₂ ǀui ₃ ǀa ~ ǀã ₁
Sandawe Sandawe ɕi ₂ ha=pu s̚uŋ ₄ ho-ɕo ho -cˀe cˀexe ki(-)so
Hadza Hadza o=no te u- ʔakwaʒa ta- ₁; ʔaku ʔakw- ʔičáme piye

Animals and plants[edit]

family language bird dog louse tree leaf meat egg horn tail
Kxʼa p-N Khoisan *cˀa(-)ma ₁ *ǂ̰ʰoe ₁ *cˀ(i)ŋ ₁ *!̰hȁŋi *!̰oa *‼ʰa *!̃u *!ʰu ₁ *‼xōē
Kxʼa ǂHoan ǂi; [cʰa̰ːma] ₁ ɕeama cˀi ₁ ǀˀõ ʓo̰ba ǁa̰e [kʰõʔẽ] !ʰo ₁ ʘxui
Tuu p-!Kwi *ǀqʰu- ₂ *ǂUiŋ ₁ *ʘ̃ṵ- ₂ *ʘ̃ɔ- ₁ *ʘa- ₁ *ǂ(a)u- ₁ *ǁ(q)ʰõ- ₂ *!ʰ(a)i
Tuu p-Taa *ǀ(ʰ)u- ₂ *ǂqʰa- ₁ *ʘ̃ṵ- ₂ *ʔʘnɔ- ₁ *ǀ̰ana ₁ *ʘa- ₁ *ǂu- ₁ *ǁã- ₂ *ǀã-
Khoe-Kwadi p-Khoikhoi *kxani *aɾi ₂ *kxuɾi ₃ *hai ₂ *ǂae *kxo ₂ *!ˀubu *ǁ̃ã ₃ *sao ₁
Khoe-Kwadi p-Kalahari Khoi *ʒaɾa *aɾi- ₂; *aba *kxuni ₃ *yi ₂ *ǀ̰àná ₁ *kxo ₂ *ǂˀúbí *ǁ̃â ₃ *cáó ₁
Khoe-Kwadi Kwadi ʔau- čʰí- kxóle ₂ ʔi- θo- ₁
Sandawe Sandawe tʰui ₃ kákà mãǀˀã tʰé ǀá ₁ ǀ̃ĩ dḭʔa ƛáná ₃ cˀoa ₁
Hadza Hadza tʰítʰí ₃ ǁáʔano ǀˀámácˀì cˀiti hacˀape mana uɬe loʔo cˀahó ₁

Body parts (upper)[edit]

family language head hair eye ear nose tooth tongue mouth
Kxʼa p-N Khoisan *ʔǀ̃ē ₁ *!kxúí *ǀ̰aʔa ₁ *ǀˀʰúí ₁ *ckx(u)ŋ *cˀau ₁ *(n)dʰari *cˀí ₁
Kxʼa ǂHoan ʔʘnũ ₁ ǂ̃u ʘoa ₁ ǀqʰoe ₁ !qˀõ ciu ₁ cela šĩ ₁
Tuu p-!Kwi *ǀ̃a- ₁ *ǀ̰ʰu- ₁ *cˀax(a)u ₂ *ǂ̃u- ₂ *ǀ̃u- ₁ *ǁʰãĩ ₂ *ǀˀan(i) ₁ *tu
Tuu p-Taa *ǀ̃a- ₁ *ǀ̰qʰu- ₁ *!ˀũ- *ǂ̃u- ₂ *ǀ̃u- ₁ *ǁ(q)ʰan ₂ *ʔǀna̰n(i) ₁ *ǂue
Khoe-Kwadi p-Khoikhoi *dana *ǀˀũ ₂ *mũ *ǂae ₃ *ǂui ₂ *ǁũ ₃ *lam ₂ *kxam ₂
Khoe-Kwadi p-Kalahari Khoi *ǂú; *mâ *ǀˀũ̂ ₂ *ǂxéí *ǂé ₃ *ǂúì ₂ *ǁṹ ₃ *dàḿ ₂ *kxáḿ ₂
Khoe-Kwadi Kwadi cʰẽ ₂ ǀoʔm ₂ ši- ₂ go̰- čwi- ɬo- tamen- ₂ kxami- ₂
Sandawe Sandawe ɕé ₂ cˀê ǀóé ₁ kéké ǀ̃atʰi !ˀakʰa(ŋ) !ʰe(ŋ) !̃ũ
Hadza Hadza ƛˀóma haƛˀe ʔakʰwa hačˀapičˀi ʔintʰawe ʔáhà ǀ̃átʰâ ₁ ʔawanika

Body parts (other)[edit]

family language hand claw (nail) foot heart blood bone
Kxʼa p-N Khoisan *‼̰au *‼uʔuru ₁ *ǀkxáí *!kxa ₁ *ǀˀ(a)ŋ ₁ *!ˀú ₁
Kxʼa ǂHoan šiu ₂ !o̰ʔo ₁ !̰aʔu !qˀõ ₁ ǀqˀi ₁ ɕa̰ː
Tuu p-!Kwi *ǀkxa ₃ *ǁqUro ₂ *ǂ̃₁oa ₁ *ǀ(q)ˀa-i ₂ *ǁxau *ǂ₁a ₂
Tuu p-Taa *ǀkxa ₃ *ǁ̰aʔm *ǂ̃u ₁ *ǀqˀa- ~ *ǀqˀi- ₂ *!̃a̰ *ǂa ₂
Khoe-Kwadi p-Khoikhoi *!ˀom *ǁoɾo ₂ *ǂˀai *ǂao ₃ *ǀˀao ₂ *ǂxo
Khoe-Kwadi p-Kalahari Khoi *cʰàú ₂ *ǁoɾo ₂ *!̃ʰaɾe *ǂáó ₃ *ǀˀáò ₂ *ǀˀṍã́
Khoe-Kwadi Kwadi ze- cˀo- ǀˀo- ₂ ǂˀã- ₂
Sandawe Sandawe ƛˀũ cˀwáʔá ǁʰàtá ʒigida ǁˀekˀa !ì ₁
Hadza Hadza ʔukʰwa baɬu ʔapukwa ʔasači átʰaʔmá miƛˀa

Verbs[edit]

family language drink eat hear die kill
Kxʼa p-N Khoisan *čʰiN ₁ *ʔḿ ₁ *saʔa ₁ *‼é *!ʰũ ₁
Kxʼa ǂHoan ču ₁ ʔam ₁ caː ₁ šĩ !ʰõ ₁
Tuu p-!Kwi *kxa ₂ *ʔã ₁ *tu ₂ *ǀˀa ₁ *ǀʰa- ₂
Tuu p-Taa *kxa ₂ *ʔã ₁ *ta̰ ₂ *ǀˀa ₁ *qa-
Khoe-Kwadi p-Khoikhoi *kxa ₂ *ǂˀũ ₂ *ǁ̃ãũ ₃ *ǁˀo ₂ *!am
Khoe-Kwadi p-Kalahari Khoi *kxâ ₂ *ǂˀũ ₂ *kúḿ ₄ *ǁˀó ₂ *ǀkxũ ₂
Khoe-Kwadi Kwadi kxa ₂ ʔɲũ- kum ₄ kade-ʔo
Sandawe Sandawe cˀé manɕʰa kʰéʔé ƛá- kˀoe
Hadza Hadza séme ǁ̃aʔe ₃ misi; taǁˀi ǁó

Nature[edit]

family language sun moon star water rain stone smoke fire ashes
Kxʼa p-N Khoisan *ǀáḿ, *gao *‼̃úí *ǂũ̏ ₁ *‼̰u *‼̰à *!̃ùm̀ *šorV *daʔa *to̰ ₁; *ǁoa
Kxʼa ǂHoan čʰaː ǂ̰ibi ǂõ ₁ žo ₁ čõʔãː ǁʰo̰a ʓṵe ʘ̰oa ǂ̃ʰoe
Tuu p-!Kwi *ǁ(qˀ)uni ₁ *ǂoro; *!oi *ǁ(kx)o̰- ₂ *!qʰa ₂ *ǂq(ʰ)au *!ao *ǁo̰- *ǀˀi ₁ *!qui ₂
Tuu p-Taa *ǁˀan ₁ *!qʰan *ǁo(-)na ₂ *!qʰa ₂ *!kxoe *ǀ̃u(-le) *ckxa- ₁; *ǁ̃alu *ǀˀã ₁ *!qui ₂; [*ǂoa]
Khoe-Kwadi p-Khoikhoi *soɾe *ǁxã *ǀami-ɾo *ǁam *tu ₁ *ǀˀui *ǀkxan-i ₁ *ǀˀae ₁ *tʰao ₁
Khoe-Kwadi p-Kalahari Khoi *ǀáḿ *ǁ̃óé *ǀxánì *cʰǎ ₁ *tú ₁ *ǁ̃óá *cˀan-i ₁ *ǀˀe ₁ *ǂ̰óà
Khoe-Kwadi Kwadi ʔui- kʰã- ǀxo- kxoʔ- fete ʒo- ǂẽ
Sandawe Sandawe ǁˀakasu ₁ !a-biso ǀ̃owã cˀa ₁ ƛˀoa di(ŋ) cˀukˀa ₂ ǁˀĩ !ˀúpʰá
Hadza Hadza ʔišo sétʰa ncʰa ʔatʰi ʔatʰi ha(n)!ˀa cˀikˀo ₂ cˀokˀo hocˀo

Adjectives and others[edit]

family language black night new dry name
Kxʼa p-N Khoisan *žō ₁ *ǀú *ze ₁ *‼kxau *!ú ₁
Kxʼa ǂHoan ǂkxau cʰao zaː ₁ ǀqˀau !o ₁
Tuu p-!Kwi *!ʰoe *ǁ̰a- *ǁue ₂ *ǁo- ₁ *ǀẽ- ₂
Tuu p-Taa *ǂa- *ǀ̃ṵ- *ǁqṵe ₂ *ǁṵ- ₁ *ǀã- ₂
Khoe-Kwadi p-Khoikhoi *ǂ̃u ₂ *tʰu ₁ *ǀˀa-sa *ǀˀo ₂ *ǀkxon ₃
Khoe-Kwadi p-Kalahari Khoi *ǂ̃ú ₂ *tʰǔ ₁ *kxóà *ǀˀo ₂ *ǀkxóǹ ₃
Khoe-Kwadi Kwadi ʒu ₁ tʰwiː ₁
Sandawe Sandawe kˀaŋkˀara tue ₁ ǁae ₁ ǀ̃iŋ- ǁoa
Hadza Hadza tičˀi cˀifi ʒana ǁˀape ʔakana

Notes[edit]

Names of each language or proto-language in Russian and English:

Russian name English name
Сев.-кой. *N Khoisan
ǂХоан ǂHoan
!Кви !Kwi
Таа Taa
Кхойкхой *Khoikhoi
Калахари-кхой *Kalahari Khoi
Квади Kwadi
Сандаве Sandawe
Хадза Hadza

References[edit]

Vocabulary lists of African languages
Nilo-Saharan

Nilo-Saharan • p-Nilo-Saharan • p-Nilotic (p-E. Nilotic • p-S. Nilotic) • p-Surmic • NE Sudanic • p-Nubian • Nara • p-Daju • p-Jebel • Temein • Central Sudanic (p-Central Sudanic • p-Sara-Bongo-Bagirmi • Sinyar • Birri • p-Mangbetu) • p-Kuliak (Ik) • Kadu • Berta • Kunama • Gumuz • p-Koman • Gule • Amdang • Mimi-D • p-Maban • Mimi-N • Kanuri • p-Songhay • Tadaksahak

Niger-Congo

p-Niger-Congo • p-Atlantic-Congo • p-Benue-Congo • p-Grassfields • p-Ring • Momo • Tivoid • Ekoid • Beboid • Bendi • p-Bantu (Swadesh list) • p-Kongo • p-Jukunoid • p-Plateau (p-Tarokoid) • p-N. Jos • p-Fali • p-Yoruboid • Olukumi • p-Edoid • p-Akokoid • p-Igboid • Akpes • Ayere-Ahan • p-Upper Cross River • p-Lower Cross River • Anaang • p-Ogoni • p-Ukaan • p-Nupoid • Oko • p-Idomoid • p-Ijaw • Defaka • p-Gbe (Fongbe) • p-Potou-Akanic • p-Mumuye • p-Jen • Yendang • Tula-Waja • p-Lakka • p-Bua • Kim • p-Central Togo • p-Guang • p-Gurunsi • p-Oti-Volta (p-E. Oti-Volta • p-C. Oti-Volta) •  Tiefo • Natioro • Bariba • p-Gbaya • Dogon • p-Mande (p-W. Mande • p-Mandekan • p-Niger-Volta • p-S. Mande) • Atlantic (Guinea) • p-Fula-Sereer • p-Cangin • p-Manjaku • Bijogo • p-Talodi • p-Heiban • p-Katloid • Rashad • Lafofa

Afroasiatic

p-Afroasiatic • p-Chadic • p-Ron • p-North Bauchi • p-South Bauchi • South Bauchi • p-Central Chadic • p-Masa • Kujarge • p-Cushitic • p-Agaw • p-Omotic • p-Aroid • p-Maji • Mao • p-Semitic

Khoisan

Khoisan • p-Khoe • p-Central Khoisan • p-Tuu • !Kung

Language isolates

Bangime • Jalaa • Laal • Ongota • Shabo • Sandawe • Hadza

Others

p-Niger-Saharan