Appendix:Kadu word lists

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

The following comparative word list of Kadu languages are from Schadeberg (1994) and Stevenson & Blench (n.d.).

Schadeberg (1994)[edit]

Kadu word lists by Schadeberg (1994):[1]

Metadata[edit]

The data was collected by Thilo C. Schadeberg from October 1974 to January 1975.

abbreviation MU YE KU MI TL TO SA KR TS
language name Mudo Yegang Kufo Miri Talla Tolibi Sangali Krongo Talasa
people ka-muɗo ka-yɛgaŋ kud̪u maa-guufɔ kad̪u maa-miri, kad̪u maa-faɗɔ kaa-d̪alla ku-d̪uunu ka-saŋaali kad̪u mɔ-ɗi kaa-d̪alasa
locality ɗi ma-yɛgaŋ; k-ɛɛgaŋ kuufɔ ɲɲa maa-miri t̪alla ku-d̪uunu ka-saŋaali
language t̪u-muɗo sani ma-yɛgaŋ; d̪-ayga t̪iŋ-guufɔ ti-miri, t̪umma maa-miri t̪in-d̪alla t̪ʊn-d̪uunu, t̪umma maa-d̪uunu; t̪olibi (language as a whole, rather than a single dialect) t̪umma ka-saŋaali niinʊ mɔ-ɗi t̪alasa
informant name Muhammed Ibrahim Doka Tayyib Abd el-Baagi Jakeliin Faddala Mahmuud Kabbaashi Abdalla Ibrahiim Abdalla (Kumoodo) Abas Kuku Akwa Adariis Tiiya Tuttu Anjaali Ajri Beshiir Aynaak (Kuuku Kafi)
informant birth date 1950 1947 1958 ca. 1937 1945 ca. 1947 1936 1935 1942
informant birth place J. Kamdang Timero Kassala Miri Juwa Kadugli Tunu Krongo Abdalla Torooji Seraf
informant notes Kufo is her first language which she learned from her grandmother; she has lived at Kufo since 1972. the same as Abdalîa 1969 in thé bibliography a recent seulement at thé southern end of the Eliri mountain range
Stevenson Tulishi Keiga Kanga Miri Kadugli Katcha Tumnia Krongo Tumtum
dialect (Stevenson) Kamdang Keiga Tummero (Timero) Kufa Miri Juwa Tuna Krongo Abdulla Torogi Talassa

Lexicon[edit]

gloss Mudo Yegang Kufo Miri Talla Tolibi Sangali Krongo Talasa cf. notes
all ɲɛ́mak ɓil ɓáʔyá ɲáʔɗɛ̂k ɗɔ́k ɲɛ́ɗɗɛ́ agúlli tʊ́llɪ ɗúllɛ
animal ɔ́ɔ́ma marı́ı́ɗa / ɛɛma marı́ı́ɗa ama mariid̪u ɛɛma ma-gúrɔ́ / nı́ı́mɔ ma-gúrɔ́;t̪ʊʊɗá ma-gúrɔ́ / ʊʊɗá ma-gúrɔ́ nı́ı́malme / aamalme nı́ı́mɔ́ marı́ı́dɔ / ɛɛma marı́ı́dɔ nd̪uuɗa mad̪aar / uuɗa mad̪aar ɲááma / ɛɛma thing, blood, meat YE: COLL; MI: gúrɔ́ outside; TS: thing
arm nı́ı́sʊ / kisı́nɛ nissʊ / nisinɛ́ niisʊ́ / iʃı́nɛ niisʊ / iisinɛ́ niisɔ / kaɗɗɔ́ niisɔ / iisı́nɛ́ niisʊ / ı́ı́sʊnʊ niisʊ / nı́sinɛ niisʊ / nisı́nɛ * = hand; MU, YE, MI, SA, TS: *
ashes (t̪uhúɗá) / huɗá fuɗʊ́ʔ fuɗo gumaabassá fúɗɔ fuɗɔ fúɗɔ́ fúɗɔ́ ndɔɔlɔ ndɔɔlɔ earth, rain, sky KU: white earth
back ɗɔ́rrɛ / ke- ɗɔ́(ɔ́)lárɛ / kʊ- ɗugaarɛ / náɗúgáárɛ ɗúwääre ɗɔgɛɛrɛ / nááɗɔ́gɛɛrɛ dɔ́ɔ́rɔ́ɔ́rı́ / ni- dɔ́ɔ́rɛ́ / ni-
bad tááɗɔrɛ t̪ajɔ́ tá(l)áɗiilá it̪t̪aara ɔɔɖarɔkkɔ́ ɔɔrɔ́ɔ́bɔ aŋɔrɔ́ɔ́ɓɔ́ MIː good MU: not good; TL: AIA; KR: b or ɓ?
bark n. inner: t̪ifɛk / ffɛkouter: t̪iŋgɔ́la / kɔ́la (ı́nd̪i-fɛ́k) / ffɛ́k tufu / ɒ́-, nɛ́ɛ́túfu ndufuk / tufuk (t̪indafuk) / tafuk inner: (ńɖafu) / ʈáfuouter: mud̪úgáálá maafá andúfu / túfu t̪ɛɛfı́ t̪ufɛ́ / nı́d̪ı́ı́fɛ KU: PL, COLL
belly áádi / niŋg- aadı́ / nigidı́ aad̪ı́ / nı́ŋı́d̪ı́ aad̪i / naad̪ı́ aad̪i / nı́ŋg- ɛɛdi / naŋgɛɛdi aadi / náŋgádi aad̪i / nigád̪i aad̪i / naŋád̪i
big m-, n-ı́kki / kaɗurú ablúŋɔ́ (m-)aaɓukkɛ́ / gʊ́ʊ́gʊ́̈ʔŋɛ aɖabbʊ ɑɑdabbʊ (má-)áʈáɓɓu / k-, n-ánɖaɓɓu mááɓukwá íiji / ŋgíifi (m-)ı́ı́gi / kı́ı́fi many
bird midi-kóói / ali- d̪- / aawı́k nd̪- / ɔɔi ńd̪- / ɔ́yi nd̪ɛi / ai ńd̪ɥii / ʔwii and̪- / ɔ́yı́ small: nd̪ʊgááı́ / wááíbig: kɔlɔ / núgɔlɔ nd̪ʊɣááı́ / ʊwááı́ MU: d or d̪?
bite v. agı́d̪ɛna ŋiɗʊd̪u afákká! agiɗɔ́ agı́ɗɔ́ɔ́nɔ kı́ɗɔ́ɔ́nɔ agaɗɔ́(ɔ́nɔ) ɔccidi ʊmáŋ
black áɗɗuk áɗuk gun-ɗúɗɗú / gaa- aɗuɗúk aɗuɗɗúk uɗɗuɗú áámáála alúúɲá aɲʊ́ʊ́lá
blood (t̪iŋ-) / aríída arid̪ʊ r̀ɗʊ ariid̪u ariid̪ʊ (ǹd̪ɛ́ꜝríídó) / áꜝríídó ariid̪ʊ ʌ́ríd̪ɔ ard̪a
blow (with mouth) húlɛ́k! fɪllɪ́! fullɛ! ufúllɛ́k fúllɛ́! fúlɔɔji! (p)fúlʷaagɛ́!
blunt t̪aa-ʊ́ʊ́rı́ t̪úlúnd̪ulu t̪álá manukúrí iimuldumuldu eeɖiliʈilí ásánjúguri n-aaɛ́ eat, dead MU: not sharp; TL: AIA
bone gúba t̪úŋʊ́ɓa kuɓa t̪uŋuɓa t̪iŋguba kʊɓa t̪ʊ́gʊ́ɓííní kúɓʊ́ʊ́ní kʊ́ɓʊ́ʊ́ní MU: u, uu
bones gubúúni kooɓá kuɓɔɔni kuɓʊʊní kuba kʊɓooní kúɓííní nugúɓʊ́ʊ́ní nʊ́gʊ́ɓʊ́ʊ́ní MU: ʊ, ʊʊ?
branch nɛɛsɔ mı́nd̪eaadı́ / kisı́nɛ mı́nd̪eaadı́, kisı́nɛ maagadı́ ɓəlánɔsɔ́ / anɔ́sɔ́ (t̪áŋáꜝɗı́) nɛɛsɔ maa-fá ńzı́gáʈɛ / agaʈɛ (maafá), sɛgɛʈɛ́ nɪaasʊ máfa sı́lı́mı́ / ni- tree, ear, wing; TOː wing
breast t̪unu / anu t̪ʊ- / nʊgʊ nd̪ʊ- / nʊgʊ t̪ʊ- / a-nʊgʊ t̪u- / u-nugu t̪ɔ- / a-nogo t̪ɔ́- / á-nɔ́gu t̪ʊnugu / anɔgu t̪- / ɑnɔgʊ * = heart; MI, TL, TO, SA, KR, TS: *; TS: (ɑ ~ ɔ)
breathe ɛ́ɛ́laɲa ála aɲʊ́ áálaɲa ɛ́ɛ́lɛ́nd̪iɲa ɪ́ɪ́la t̪iɲá ɪ́ɪ́lá t̪iɲá aɗɔ wind YE: breathe wind; TS: above
brother irı́yɛ / n- arı́yɛ́ / nigɛrı́yɛ́ ar(r)é / nigiré rɪ́ / nigirɪ́ ɔrɛ́ / nugɔrɛ́ ɓáláádı́im- / kʌlʌ́ʌ́nı́kim- ɓálánı́ı́ma / kaláánı́gı́ma * = sister; TL: ɪ or ɛ?; YE, TS: *; KR: +POSS, *
burn ga-hı́nnɛ t̪afı́nɛ yi-fánɛ afánnɛ afáána kifı́nnɛ kafɛánna maad̪a maɗʊrɛ
child t̪amad̪ɪ, ɓiláád̪a, / kaland̪ɪ ɓəlá / kaɲɲá ɓəleelá / álleela bittá / allaala ɓiibálá / lɛ́ɛ́lá ɓálɛ́aat̪ / kalɛ́ ɓı́ld̪a / kɪlyá MU: boy, girl, PL; YE: boy
claw mu-sɔlɔ́ŋgɔ́ maadikɔ́ɔ́i / ki- m. t̪ʊŋ-sʊáálá d̪aawı́k / gʊ-(sʊaa ~ sʷaa ~ sɔɔ) mu-sɔŋgɔ́rɔ́ / ku- mu-súlaaga / ku- mu-sɔ́láágá mund̪ʷı́i / ku- / ʊ́ʊ́nı́ mɔ́gɔlɔ másálɔ́ɔgá kánd̪ʊgááı́ nail, bird; KRː leg MI, TL: nail
clean ɔɓɓɛ́ agʷɔ́llá aguulı́ insı́lı́ ɔɔdı́ aɗɪ́ɪ́lá MU: red; TS: good
clothing t̪- / anɗi t̪áŋ́nɗi / ánɗi t̪and̪i / ǹd̪i t̪- / and̪i t̪andi / annɗi t̪- / ɛ́nɗi nd- / ándi n-d̪ʊ / a-d̪ʊʊ-nɛ́, náá-d̪ʊ TL: AIA
cloud ǹd̪ulûk / t̪ulûk t̪iifúɗɔ́ t̪adı́ı́gɔ́ t̪imbagarak t̪ú- / luugu kwáálá t̪i- / magaara ndiigʊ KU: rain; MI: COLL; TS: smoke
cold elı́mɛ t̪iɲjul leʔmɛ́ (e, i?) a'jjálɔ ı́ı́jɑllɔ ééjálɔ allɪmmá álı́mmi ŋádɛ́ɛ́ɽi KU: e or i?
come aai!, ageɗɛ!; ɔ́ɔ́nɛ ɗɛ́ya(ŋ)!; ɗɛɛ, ɗɛya áyú!;yiɗɛ aayʊk!; aaɗʊk aɗɔk; aayuk aayu!; ɔɗɔ ɗı́ı́ya!; aɗɛ ɗiiyaǃ; aɗiiya ɗı́á!; áɗia MU: ageɗɛǃ PL; TL: AIA
cook ellaŋ-gure! aʃaŋ-guri! aaɗik(a)-ɛ́ɛ́ma eenaana oonɛ́ɛ́ma ɔʃɔ́ɔ́ ɲáama aɗɔ́ɔ́rɛ! eat, food, thing TL: AIA
count ı́ı́nɛ́ɛ́nɛ! inɔ́ɔ́nı́! innɛɛnɛ(k)! innoono innɛɛnɛ́! ɪ́ɪ́nɔ́ɔ́nı́! ı́ı́náánɛ́! TL: AIA
cut ɛt̪t̪ɛ! átɛ́k! aatɛ́k! aadek rumɔna! cı́ɗɔɔnɔ! at̪t̪ɛ! TL: AIA
dance ı́sı́lı́ d̪ááɲa!; tááɲa n. abəlá aasilı́! siili asiilı́! aɓála! aɓála! MU: n.; YE, KR: play
day ̀(24 hours) huŋgú fuŋu ooró / nug(un)- ayyá ɪɪyá MU, MI: PL; KR, TS: SG=PL, sun
day(light) ʊʊrʊ́ / nʊ́rʊ́rʊ ʊrʊ́ albʊ́ʊ́rni(?) t̪a-(g)úúru uuru ʊʊTʊ́ ʊrʊ́ʊ́ni KU: ?, TL: AIA
die at̪t̪ái ayi yaai ayi at̪t̪áyʔ ayyi aaya aayá aaɛ́ dead
dig igiɗáána! aɗı́! iiɗʊ́! igiɗo ı́ı́ɗɔ́! iccı́ɗɔ́ɔnɔ! ı́ɗı́áána TL: AIA
dirty ajı́lʊ jı́lɔ́ t̪á(l)áɗiilá aaɲɔɔrɔ tʊ́tti; ɔlʊ́ʊ́nı́ aŋɔrɔ́ɔ́ɓɔ́ MI, TS: bad
dog eera / it̪t̪ı́ı́ni eera / art̪ɪ́ɪ́nɪ́ ɪɪra / t̪iini ɪɪrá / at̪iini (t)ɪɪrá / it̪t̪iini t̪eerá / (ɪt̪)t̪ɪɪnɪ́ éérá / ácɪɪnɪ ndanɪ́ɪ́rá / nijı́ꜝt̪ɪ́ɪ́ni ɛɛrá / nigı́t̪ı́ı́ni SA: c ~ t
drink, imp. owɛ́ wɛ́ owɛ ááwɛ awwɛ ɔɔɛ awa ʊʊwɪ ʊʊwɛ
dry ɔ́rɔ́mɛ armɛ́ romɛ m-, g-ur(u)mɛ (tone?) arumɛ árúmɛ arúmmá árʊ́mɪ (n-)árʊ́mɛ̂ MI: tone?
dust ǹduɣúruk andúk nd̪úŋúru u-ndúnguru / nú- ǹd̪úŋgúru ndiigʊ t̪úŋgu TL: M, KR: smoke
ear neesɔ nɔɔsɔ ~ nɔssɔ nɛɛsɔ́ nɛɛsɔ naasɔ nɛɛsɔ naasɔ nɛaasʊ nɛɛsɔ
ears kisínɛ anɔ́ɔ́sɔ́ íʃinɛ isinɛ́ isinɛ́ iisɛ́nɛ́ easana nísinɛ nɛ́sínɛ
earth kuráʔ ɓattúl ɓɔɔɲɔ́ buttúlúk ɓúttúlu ɓuʈúnɖúlú ɓʊttúlú naɓú; fúɗɔ́ fuɗʷá ashes KU: soil
eat, imp. urí kurɪ́ ʊʊri ágúrri oori aguri agúrí ágʊ́rɪ aguri
egg ǹjúlɛ t̪ʊ- t̪in- t̪unzʊlɛ t̪inzule t̪un- anzɔ́lɔ́ t̪u- t̪u-
eggs súlɛ súlɛ sulɛ sʊlɛ sule sulɛ sɔ́lɔ́ súli súlɛ́
empty ɪɪlɔhɔ́lɔ́ armɛ́ iffɔlɔ musʊ́rʊ aamusuru ɔɔɗɔ́ŋgɔ́ɲɔ ʌd̪ɔfɔ́ɔ́l YE: dry; TL: M
eye áyye ayyɛ ɛɛ ɔɔyɛ ayyɛ ɔɔe aaya ɓalí-m-ɔyʊ ayyɛ
eyes ɲéne nigɛ́ɛ́nɛ́ iyyɛ iiyɛ iyyɛ iyye iiyɛ (kalí-m-)iiyʊ kilyá-m-íyyɛ MU: e ~ ɪ
fall iirɛ́ɛ́nɛ ɗúŋgɛ́(-mi) ad̪íŋɛ̂ aɗíŋŋɔ ɛɗíŋgɔ aɗíŋgɔ aɗíŋga has fallen
far ɔ́ɓɓá illur m-, k-agóɓɓa kuɓɓa aguɓɓa ı́ı́rʊ ı́ı́rʊ TL: AIA
fat (t̪ı́n-) / ɔɔɓá (t̪ánáɓa)aɓá ɔɔɓa ɔɔɓa (nd̪ı́n-) / ɔɔba (ńd̪ɔ́n-) / ɔɔɓa ʊʊɓa aaɓá ɔɔɓá *= oil; YE, MI, SA, KR, TS: *
father ábba / kɔ́ / ééma fa(ŋ) / nugúfaa appá; imá iimá / nig- pópá / kobópá ɪ́ɪ́ma; m̀pá ɪ́ɪ́ma; ʊmpá MU: my, your, his father; YE: +POSS; KR, TS: my father
fear árəɓá ariɓá iriɓá ɛriɓá árı́ɓá áráɓá is afraid
feather tı́-mándala / mandala t̪úŋʊ́lɔ / kʊlɔ́ t̪i-md̪ala / m̀d̪ala t̪á-liifʊ / ká- t̪-aalimbɔ / (k)- ǹd-alɔnd̪ɔ / (k)- ca- / mad̪ala t̪i- / mad̪alla t̪i- / náɓá
few g-ı́t̪t̪i asɔ́gɔ́ ga-ditɛ́ʔlá tittik g-ı́ʈı́lli ka-(ti)tı́ɲá ŋg-áttɛ́llɪ k-it̪t̪yɔ́; k-it̪ɔ́llı́ small
fight v. arɛ́ɛ́nɛ akárə́ɓɔkǃ ááɗı́gɔǃ ɗigo ɛ́ɛ́magɔrɔɓɔ ʌ́ryʌ́ʌ́nı́ǃ arɛ́ɛ́nɛ́ǃ TL: AIA
finger t̪amad̪i maa nı́ı́sʊ / kaland̪i misı́nɛ ɓəláá-nı́ı́sʊ́ / kaɲá-nísínɛ́, kaɲa-níísʊ lɛɛnı́ı́sʊ́ / ligisinɛ́ ɓilı́nı́ı́sɔ / allegaɗɗɔ́ ɓánnı́ı́sɔ́ / ligiisı́nɛ́ nd̪iniisʊ / kalɛ́mma nisı́nɛ ɓı́ld̪a má nd̪iniisʊ / kilyá maa nisı́nɛ child, hand
fire (ǹdilı́ssi) / issı́ (t̪ən-) / assi iʃʃı́ issi ı́ssi issi / nissi, nigissı́ aʃʃı́ issi issi
fish mind- / k-iláwa t̪an- / aara md̪igilɛ́ɛ́gɔ́ / kilɛ́ɛ́gɔ́ m̀d̪igilɔ́ɔ́gɔ / kilɔ́ɔ́gɔ md̪igilɔ́ɔ́gɔ / kilɔ́ɔ́gɔ miid̪igilɔ́ɔ́gɔ́ / kilɔ́ɔ́gɔ́ mijigɔlɔ́ɔ́gɔ́ / kɔlɔ́ɔ́gɔ́ mad̪ı́ı́lɔɔgʊ / kı́lɔɔgʊ mid̪igɔlɔ́ɔ́ga / kalɔ́ɔ́ga
flow ı́ı́sɔ ı́ssʊ́ ı́ı́sʊ̂ ı́ı́sɔ́ úufu ʊ́ʊ́fʊ
flower ńd̪úlı́ / t̪úlı́ t̪ʊ́- / dʊlɪ(ŋ) nd̪ulik / t̪ulik un- / d̪uli ǹd̪uli / t̪úli t̪ʊ́lɪ t̪ʊ́lɪ TL: M; KR, TS: COLL
fly v. ámbɛ lɛflɛ yi-fı́ı́rı́ afı́ı́rı̂ afı́ı́ri ə́ŋgala afı́ı́rı́ ı́ı́fi afɪ́
fog ǹdakkat̪ı́yok t̪úŋɔŋɔ́k t̪uruuruk d̪aadı́ı́gɔ / nad̪áádı́ı́gɔ t̪uruuru; t̪aaʈı́ı́gó ndiigʊ gʊr(ʷ)aana TL: M
food kúrı́ kúrı́, ama-gúrı́ kuri aama kúri kʊ́ri (ɲaama) kuri eat, thing TL: AIA
foot awa / kunɛ́ ʊ́nnɛ́ / nʊ(ŋ)ʊnɛ́ awwa / ʊʊnɛ aimáwwa / nı́ꜝŋáı́múúnɛ́ awwa gayı́ / oonɛ ganı́ꜝŋgáyı́ awwa / ɔɔna awwʌ́ʌ́ditti awwa / ʊʊnɛ TL, TOː neck *= leg; MU, YE, MI, SA, TS: *
full ɪɪd̪ɪɪnɛ́ adiŋinɛ́ ziliŋɛ ád̪iginɛ aɓɓeyɔ́k ád̪ı́gı́nɛ́ ajɛgana ad̪iginı́ ad̪iginɛ́
gazelle t̪eááɓo / áɓo kɛlɛ / nigɛ́lɛ t̪i-girɪɪzi / a- t̪ilimɛ / n(i)d̪ı́lı́mɛ kúꜝsáálá / núgúꜝsáálá t̪ɔɔfɔ́ / nigɔ́d̪ɔ́ɔ́fɔ́ t̪ɔɔfɔ́ / nɪgɪdɔ́ɔ́fɔ́ MI: z ~ s
give ináá; ı́ɲáǃ náá náá-ɲaǃ aná; náá-nı́ǃ amána amáná; ná-ŋaʔáǃ aná; náá-niǃ aɗáŋ; ɗáŋa-nı́ ná; náǃ Mu: give meǃ; Ku: give usǃ; MI: give himǃ; TO: he gives, give meǃ; SA: give himǃ; KR: give himǃ
go yɔgɔ́ǃ sáŋaǃ attɔ ɲúŋŋɔ́ǃ ŋ́gʷáǃ TS: walk
good ɔ́d̪ɔrɛ / k- ı́yyɔ́(ŋ) (gu-m-)állú / g- aɗɪɪlá aɗiilá áɗiilá a'jjálá aɗɪ́ɪ́lá (n-)aɗɪ́ɪ́lá
grass (t̪ı́n-) / aayá (t̪əŋ-sak) / ssak dryː (nd̪al-) / aayɔ; greenː ı́nzı́ / nɛɛsı́ neesi (ńd̪ɔn-) / ɔɔyɔ tiisı́; tú tiisı́; tú TL: AIA
green agɪ́r(r)ı́ rikkı́rı́ ageerı́ agiiri agɪ́ɪ́rı́; agirkı́rı́ ajɪ́ɪ́rı́ agɪ́ɪ́rı́ TL: AIA
guts t̪ɪ́ŋ-(g)ássi / kássi t̪aŋ- / assissi t̪iŋ-(g)issi / kissi ammáád̪i nı́ı́mɔ́ꜝmɛ́ɛ́dı́ / ɛɛmɛ́ɛ́dı́ kʌ́dissi mid̪áá-ɗı́si / ká- TLː belly; TOː thing, belly YE: ss ~ s ~ z
hair (t̪ı́nau / aláu), au (t̪i-) / ɲiɓá (nd̪ul-) / uu (nd̪alawu) / áwu (ńd̪ı́n-) / au (ǹdan-) / awó (and̪an-) / a(w)u (nd̪in-) / ááú (nd̪ɪn-) / áwwá MU: COLL
hand nı́ı́sʊ / kisı́nɛ nissʊ / nisinɛ́ niisʊ / iisinɛ ai-maa-nı́ı́sɔ / niŋai-maa-gaɗɗó niisɔ-gayı́ / iisinɛ-gayı́ niisʊ / ı́ı́sʊnʊ niisʊ / nı́sinɛ; kɔɗɔ́llɔ / kalɛ́mma-nı́sinɛ niisʊ / nisı́nɛ TOː neck *= arm; MU, YE, MI, SA, KR, TS: *; TL: neck of arm; SA: s ~ z
head aad̪ú / niŋ(g)áád̪u amɗú / n- ŋud̪u / nu- ʌʌdu / nʌ́ʌ́du ëëd̪u / nı́ŋg- ood̪u / núŋꜝgóód̪ú aŋgád̪ú / náŋgad̪u ʌ́ʌ́d̪u / nig- aŋɑ́d̪u / n- MU: d̪ ~ ð
hear uhuɲáǃ finʊ́ǃ fuɲɔ́ǃ fʊʊɲɔ́ǃ ufúúɲɔǃ ɔfɔɔɲɔ́ǃ afı́yɛǃ ufuɲɔ́ǃ iifiɲáǃ
heart tuŋgurú / núúru ɓəla-d̪únúgu / kaɲa-munúgú t̪o- / nugu t̪ʊ-nʊgʊ / a- t̪u-nugu / u- t̪ɔ-nogo / a- t̪ɔ́-nɔ́gu / a- t̪ʊ-nugu / a-nɔgu t̪ʊ- / a-nɔgʊ *= breast; KU: o ~ ʊ; MI, TL, TO, SA, KR, TS: *; TS: a ~ ɔ
heavy ı́ı́ꜝdı́ndi am̀nɔ́gɔ ándi indi ı́ntı́ ı́ı́ndindi at̪t̪áɓɛ́
hit ɓʷáánaǃ bâǃ ɓɔ́ɔ́nɔǃ ubbaana ɓɔ́ɔ́nɔ́ǃ ɓı́ı́nuǃ páaǹǃ rɔ́ɔ́naǃ
hoe v. ı́nd̪áánɛǃ lɛɛlɛ́ǃ abbáánaǃ ı́ı́ɗɔ́ǃ aláaliǃ asɛ́ǃ TO: dig
hole ayye / ɲéne ayyeɛ / nigɛ́ɛ́nɛ́ ɔɔyɛ / gı́jɛ́ɛ́nɛ ɛɛyɛ / nɛ́ɛ́yɛ, gijɛɛnɛ ɔɔe / kijɛɛnɛ́ ɔyyɔ / nɪ̈gʊ́ʊ́ni ayyɛ / nigı́nnɛ eye; TL: M
horn t̪il-ı́ı́do / k- nd̪i-gı́d̪ɔ / kı́ı́d̪ɔ́ nd̪il- / iiɗʊ́ nd̪il- / iid̪ʊ́ t̪in- / ı́ı́d̪ɔ t̪in- / ı́ı́d̪ɔ́ t̪in- / ı́ı́d̪ʊ́ t̪in- / ı́id̪ʊ t̪in- / ı́ı́da
house ɗi / néé- ɗi ɗı́ ɗi ɗi ɗi TL: AIA
hunt asaasaǃ (sáŋá) gɔlɔǃ agɔɔlɔ́ǃ ɒɒd̪ɒrɔǃ aɗaasaǃ (ŋgwá) d̪aasaǃ YE, TS: go
husband miid̪ɛ- dajɔ́- ɲurı́ ɲɔɔrı́ / ki- ɲorı́ / nɔgɔ- ɲaarı́ ɲʊrı́ man + POSS
kill t̪áánaǃ ɛɛd̪áánáǃ ɛɛd̪áánaǃ aad̪áánaǃ iid̪áánáǃ (ɛ)aad̪áánaǃ ɪɪd̪ááǹǃ ɪɪɗáánaǃ
knee mı́ / nɛ́ɛ́- mmı́ / na-mı́ m̀mi / nʊ́ŋgi kuugi / nu-gúúgi nigɔɔgi kúúgɛ́ / nu-gúúgɛ́ mmı́ / náá-mı́ mı́ / nɔ́ɔ́- mmı́ / náá-ꜝmı́ TL: SG=PL
knife l-áágɔk / n- kulɓa fok t̪ʊn-kʊlʊbaŋ / nɪ- nd̪aalafala TL: AIA; KR: R
know assu mútu(ŋ) yʊssu asú ússuʔ ussu assʊ́ ɔ́ɔ́nı́ ɔ́ɔ́nɛ
lake t̪ɔ / náá-d̪ɔ fə́lák / nʊ- lad̪á (maa ɓiid̪i) t̪afo t̪umbɔlɔ́ɔ́lɔ / náád̪úmbɔlɔ́ɔ́lɔ káɓʊ́gá / nı́gaɓʊga t̪ɔ́ / náá-ꜝd̪ɔ́ MU: pool; TL: AIA
laugh eed̪ı́ı́d̪iǃ ad̪ı́tɔ́ǃ agijɛɛnɛ́ǃ ı́kkı́jɛɛnɛ́ǃ ikkijɛɛnɛ́ǃ ɔjɔ́ɔ́nı́ǃ iijáánɛ́ǃ
leaf nd̪ááru / t̪ááru t̪u- / súlʊ ndáárú / (t̪igi-)táárú t̪ul- / lusúk naasɔ / isinɛ́ ǹɖáárú (maafá) / ʈáárú ndáárú / táárú ndáaru / taaru ndandɛ́ maafa / nı́rándɛ TL: ear; TS: wing of tree
left (side) kɔ́ɔ́lɛ nisʊ gúl(l)ɛ́ niisʊ maa gɔ́ɔ́lɛ́ niiso maa gulle niisɔ má-gúle niisʊ má-guuli niisʊ máá-gúúli hand TL: AIA
leg awa / kunɛ́ ʊ́nnɛ́ / nʊ(g)ʊnɛ́ owwa / ŋʊnɛ awwa / ʊ́ʊ́nɛ awwa / uunɛ awwa / oonɛ aawa / ɔɔna awwa / ʊ́ʊ́ni awwa / ʊʊnɛ foot
lie (down) úhúŋguǃ yɔ́kǃ; fúŋʊ úfúŋŋɔ́ǃ; ı́yyúǃ ɔɔyʊ́kǃ ayyuk iyyúǃ; ɔfúŋŋɔ ayyúǃ ɔ́yɔǃ; ɔ́fuŋo yyʊ́ǃ
light (not heavy) ɛ́ɛ́ꜝlááfalak fəlɛ́fə́lɛk ı́ı́fálfalɛk iibalapalak ééɓálápʰala ɪ́ɪ́faffi ɪ́ɪ́fáfɛ TL: AIA
live (somewhere) ánd̪aanɛ t̪ifɛ́ agúrı́ at̪t̪áppı́ri äfigiɗi áfı́ ádá MU: sit; MI: eat; TO: alive
live (be alive) ánd̪aanɛ t̪ı́ı́nʊ́ afı́gı́ɗı́ at̪t̪áfigiɗi, äfigiɗı́ ɔ́d̪inɔ ád̪ı́ná MU: sit
liver lɛ́ɛ́ɲi / ki- ɲı́ / na- t̪iɲɛɲi / nááɲɛ́ɲi kik / nɛ́ɛ́gı̂k (t̪i-) / niŋgı́ t̪ú- / nɔŋɛ́ (ta-)nı́ɲɛ́ / naga- ti-ɲı́ / nɔ́ɔ́- t̪iɲı́ / nı́-d̪ı́ɲi
long (n-)asálla / k-, n-asagák asəgálá iʃı́gaʔla / g-ı́ʃı́kka átɔ́ŋgɔrɔ, aadɔ́ŋgɔ́rɔ asagaalá mɔ́ɔ́-, ɔ́ɔ́-tɔŋgɔrɔ / kɔ-tɔ́ŋgɔrɔ aadúŋgɔ́rɔ asʊráájı́ (n-)asurɛ́ɛ́gɛ́ / kúsúrɛ, ŋussúrɛ́
louse t̪iŋ- / k-iɗı́ŋı́di t̪ı́ŋı́ndı́ɗi / kɪd̪ɪɗı́ t̪igid̪ı́gı́d̪i / kid̪ı́gı́d̪i t̪i-gidı́kı́dik / a- kiɗı́kiɗik t̪iŋgid̪ı́ŋŋɛ́ / kı́d̪ı́ŋŋɛ́ ciŋgidı́ɲı́ / kidı́ɲı́ KR: Ar.; TL: SG=PL; TS: Ar.;
man m-ɪɪd̪ɛ / kʸ d̪aajɔ́ / jɔ́gɔ́ mid̪ɛ / nigı́d̪ɛ mid̪ɛ / nigı́d̪ɛ miid̪ɛ / nigı́ı́d̪ɛ miid̪ɛ / nɛgı́ı́d̪ɛ mɪɪd̪a / nɪgɪ́ɪ́d̪a kááú / kad̪ú taa- / ɗɛ́ɛ́gɔ KR: person / people
many g-ı́kki ad̪iŋinɛ́ g-at̪t̪u kaffây pı́ı́yɔ̂k g-ááɖabbo k-aaɓuk(k)wá ŋgı́iji ~ njı́iji k-ı́ı́gi big
meat (t̪-) / k-úɗa (t̪-) / ooɗá (nd̪-) / uuɗá ʊʊɗá (t̪-) / ʊʊɗá (t̪-) / ʊʊɗá́ t̪ɔɔda / ɔda ʊ́ʊ́ɗa ʊ́ʊ́ɗa
moon, month t̪árɛ / kɛd̪aráánɛ t̪ɛrɛ́ / kɛrɛ́ɛ́nɛ́ t̪árɛ́ t̪ɛrɛ́ / kɛd̪ɛrɛɛnɛ t̪ärɛ́ t̪ɛrɛ́ / nagad̪ɛ́rɛ, nagad̪ɛrɛɛnɛ́ t̪ará t̪ári / naad̪ári t̪arɛ / nid̪árɛ
mother ééya / nóóha / nı́ı́ma ndee- / nigı́nde- áyya; niimɔ́ niimɔ́ / nigiimɔ́ niimɔ́ / niginiimɔ́ nı́ı́mʊ nı́ı́má MU: my / your / his mother; YE: +POSS
mountain, hill ɲa / náá- mea / kayanɪ́ ɲa / nááɲá ɲɲa / nááɲâ ɲɲa / nááɲâ aɲa / nááɲá mɛ / náámɛ́ ɗɪááma / naa-; ɓ- / ɔrɔɔrɔ miɲa / nid̪ı́miɲa, nı́gı́kiɲa TL: village
mouth nı́ı́nɔ / niináádi niinʊ / namnáád̪ı́ niinɔ / nitti niinɔ / niginı́ı́nɔ niinɔ / niginı́ı́nɔ niinɔ / náá-, nɛ́ɛ́-nı́ı́nɔ niinʊ / naginı́ı́nʊ niinɔ / munɔ́ɔ́d̪i niina / nim̀naad̪i
nail m-isilɔ́ŋgɔ / k- t̪ʊŋ-sʷáálá / kaɲá gʊ- (sʷaa ~ sɔɔ) mu-ʃɔŋgɔ́rɔ́ / ku- mu-sɔŋgɔ́rɔ́ / ku- mu-súlaaga / ku- mu-sɔ́láágá / ku- ma-ʃɔ́ŋgɔrɔ / ka- mudúú-yúúyu / ku-; mɔjɔ́ɔ́-ɗɔ́llɔ / kɔ- ma-sálɔ́ɔgá / ka-, nı́-má- claw; YEː child; KRː hand
name ɛrɛ / nɛ́ŋgɛ́rɛ ɛrɛ / kɛrɛ́ɛ́nɛ́ ɛɛrɛ / nigirɛɛmɛ ɛɛrɛ / nigirɛɛnɛ ɛɛrɛ / nigirɛɛnɛ ɛɛrɛ / nɪgɛrɛɛnɛ́ (ɛ)áárá / nɛgɛ́ráána yaari / nigı́ɲaari ɛɛrɛ
narrow abɪrɪ́ɪk at̪uɗı́ı́gı́ titɛ́ʔlá e'jjı́rı́ aɓɪrɪ́ɪ́jɪ́ it̪t̪ɔ́llı́ TSː small MI: small
near ɛ́t̪t̪ɛ́ agart̪ɛ máá-gát̪t̪ɛ kat̪t̪e agaʈʈɛ áfii-gat̪t̪ɪ áfɛ́ɛ́-gat̪t̪ɛ TL: AIA
neck aı́ / niŋgái tiŋir / kidiŋir ii / nı́ŋgı́ı́ ayi / náŋgáyı́ tiŋgiri / nı́ı́ŋgı́ri äyi / nä(ŋ)gäyı́ áyyı́ / náŋgáꜝyyı́ ááı́ / nigái (ı́)yyɛ́ / nááyɛ́
new ɛ́ɛ́si / k- mat̪t̪ı́k ɓattı́ni (?) ɔ́ɔ́diji aadı́gı́ KU, MI, TL, TO: Ar.
night (n-)ɔɔsɔ́k t̪áɗúmɓɔ albɔ́ɔ́sı́ni t̪a-ɔ́ɔ́sɔk aasɔ ɔɔsɔ / nug- waaʃı́nni ɔɔsɛ́ki; ɔɔsɔ́-jɪɪji ɔɔsʊ́nni
nose ɔ́ŋgɔ́rɔk / n- ɓ- / arwɔk mɔɔrɔ / níŋgɔrɔ úmb- / nugúŋg-ɔrɔk ámb- / nigáŋg-árɔk ḿbarɔ / nʊgʊ́mbárɔ ɓ- / nag-ɔŋgɔ́rɔ amʊ́ʊ́ni / nɪgámʊʊni a-mʊ́ʊ́nɛ / nɛgá- sg. nostril; YE: *; MI: *
old (not new) magʊha mára maa-ɓilli allí allí MI: Ar.; TL: AIA
old (not young) ɓ-ʊ́kke / k- ɓɔkkɛ́ / ku-; d̪-adfí / k- taru / n-ándáru, kad- kudunduru aaɖaarɔ t̪i-jíífí / kíífí t̪i-gɛ́ɛ́fí / kɛɛfí YE: woman: ɓɔkkɛ́ / ku-; man: d̪-adfí / k-; TL: PL, AIA
person / people kɔ́yɔ́ / kád̪ʊ kɔ̌ / kád̪úgú m̀d̪i / kud̪u ká / kadu ámiɗi / kád̪u ɛmiɗi / kadu ámúɗi / kád̪ú kááú / kád̪ú kɔ́ / kád̪ú
play v. ɪsánnaǃ; sánna abəlá yi-ɓala ka-ɓala aɓala aɓalaǃ aɓálaǃ; balá aɓálaǃ * = dance; MU: n.; YE: *; TL: M; KR: n. *; TS: *
pull sínaʔǃ; ɛ́ɛ́sikǃ asíkǃ aazíkǃ íssinɔ issinɔ́ǃ ɔ́ɔʃɪǃ ʌ́ʌ́ziǃ
push (w)uráánaǃ kúr(r)ɔ́ǃ kurɔ́ɔ́nɔǃ ugúrɔɔnɔ kúrɔ́ɔ́nɔǃ kúrɔɔnɔǃ kʊ́rʷɒɒnɒǃ
rain mmɪ́ ammɪ́ t̪iifúɗɔ́ t̪ífúdɔ t̪ambaɗɔ t̪ímɓiɗɔ ca(ŋ)fɔɗɔ nni nni cloud, sky
red ɔɓɓɛ́ abbɛ́ (m-)oɓɓé / g- abbɪ óóde oʈʈɔ́yɔ́ ʌtɔ́yɔ́ ʌ́yɔɔni asííri
right (side) t̪aad̪ana niisʊ gúrí niisʊ maa gúrí niiso maa duwaana niisɔ maa gúrí niisʊ má gʊrɪ niisʊ máá gúri hand, eat TL: AIA
river kəríʔ / niriŋgə́ríʔ kirí / nigírí kiri / nɛ́ɛ́gíri kiri; ri / náárí ɔt̪t̪ɔ / nɔɔd̪ɔ rɪ́ / náá- rí / náá-ꜝrí TL: kiri AIA; ri / náárí M
road hiiní / kihííni fíní / ni- fiini / ná-fííni fiini / náá- fííní / nɛ́ɛ́- fííní / naga-; ɗaa-fííní / na-ɗáá-fiini fúúni / naa- pfúúni / nu-fúúni
root ɓár(r)ɛ / ɛ́r(r)ɛ t̪ʊgumɓɛ́rɛ́ / ɛ́ɛ́rɛ́ ɓarrɛ́ / árrɛ́ ɓárrɛ / áárɛ́ ɓɛ́ɛ́rɛ / ɛ́ɛ́rɛ ɓ- / ɛrɛ́ɛ́rɛ ɓə-ráára / a- ɓ- / árri ɓárrɛ / ni- TL: vein, vagina
rope ǹd̪- / óórik t̪- / áárík árruk / naarúk ruk; ru / nááru rrú / náárú rʊ́ / náá-rʊ nd̪- / ɔɔrɛ MI: ruk AIA; ru / nááru M
rotten aaɗááɗí; ɔ́ɲɔ́rɔk, aɲɔrɔk aɲɔrɔk aáɲɔ́rɔk ɔ́ssɔ́li (á)káɽu MU: aaɗááɗí (fruit, meat), ɔ́ɲɔ́rɔk (wood)
rough ɪ́ɪ́rɔŋgɔrɔk sʊ́ʊ́ásʊʊa íígúŋɔ; íígásʊŋʊsɔ ɔ́kkɔyɔkɔyɔ ɪ́ɪ́gʊŋgʊ akkuɲá
round aɗugúllú ɗuguulu ɗuguulú aɗuguulú ɔɗugulú aɗɗúá jááná aɗugú gwáána
rub ooyɔ́ǃ t̪ʊd̪ɔ́d̪ɔ́ǃ aʃʃɔɔnʊ́gʊ́d̪ɛ́ǃ; sígíd̪ɛǃ uyyu ɓɑnɑɑnɔ́gɔ́ǃ issʊ árɔ́ʔi
salt t̪ɪ́ŋɪ́ɗa kaɗál t̪iŋadala t̪aŋaɗala t̪ɛ́ŋéd̪ala t̪imalá t̪imɛlá TL: AIA
sand (ǹd̪ɔmúk) / t̪ɔmúk sɛsɛk nd̪omogú nd̪amagú nd̪aamoogʊ́ nd̪amogú nd̪ámɔgú t̪isiŋááɲí t̪isiŋɛ́ɛ́ŋɛ́
say íkkiǃ kiǃ akkiǃ ákki ikkiǃ ɪ́ccɪǃ akinɪɪnɪǃ
scratch muróónoǃ gwaaraǃ; kɔrkɔ́d̪ɔ́ǃ aagúrtɛk; azúgúrɛǃ aagɔrdɛk agɔraanaǃ; agɔ́rdɛǃ aguraanaǃ agurá
see id̪ínaǃ; kand̪áú iid̪ʊ ~ ind̪ʊǃ; t̪iinʊ ɗiyeɓuǃ ɗííyɛǃ; aji ijɔ́ɔ́gɔ iirɔ́ɔ́nɔ́ǃ máláǃ ássalaǃ siɲjáǃ MU: kand̪áú 1PL
seed t̪i- / malóa t̪u-múlóá / mulóá t̪i- / mɔɔla / állɪɪla maa nááfá t̪índ̪ayɔk / t̪ayɔk ńd̪ɔɔyɔ / t̪ɔɔyɔ ca- / mʊgɔla t̪i- / mɔ́gɔ́lɔ t̪in-, t̪a-d̪in-iigí / íígi YE: o ~ ʊ; MI: children of trees
sew eɗɔɔlaanaǃ ɗʊ́laǃ arɗáánaǃ ɛ́rɗaana ís(s)ɔɔgɔǃ uufɔɔgɔǃ aɗalaanaǃ TL: M
sharp ʊ́ʊ́rí arɓígí manukúrí anakuri anúkúri ánákúri nanákúri eat TL: AIA
short ad̪d̪id̪íri at̪id̪írí adʊŋɔ́ aduŋo ɔɔʈugu-ʈugu ad̪id̪íírí (n-)ad̪iɗíírí / ŋ-it̪t̪íɗí
sing uwɛʔǃ awɪ́ǃ uuweǃ uuwed̪ɔ́ɔ́su uwɔd̪ɔ́ɔ́suǃ uuwíǃ úúwɛ́ǃ
sister íɲɛ / n- aríyɛ́ / nigɛríyɛ́ (*) ɲɛ́ / nigi- (ɲ)ɲɛ́ / nigi-ɲɛ́ iɲɛ́ / nig- ɓáláádíim- / kʌlʌ́ʌ́níkim- ɓáláánííma / kaláánígíma (*) * = brother; KR: + POSS, *; TS: *
sit ɓɪ́gɪ́ɓuǃ; ánd̪aanɛ mɔ́kǃ; mɔg-mɪ́ mmíǃ; yimmí mmíkǃ; mik ammik ammíǃ; ammi ammíǃ; ammi ɔ́miǃ; ánná...kúɓú ámîǃ; ami; ɛ́ɗáánɛ
skin (nd-) / á-ídɛ dʊʊɔ / adʊ́ʊ́ɔ́ní (t̪imi-duŋa) / m̀tʊŋa (nd̪i-) / a-giid̪ɛ t̪ɔ / ád̪ɔɔne ɔt̪t̪ɔ́ / ɔd̪ɛɛnɛ́ t̪ɔ́ɔ́nɔ / ɔd̪ɔ́ɔ́nɔ t̪ʊ / ʊd̪ʊʊní t̪ʊ / náá-d̪ʊ
sky (nd̪ullúk) / t̪ullúk ɗɔmsal ɗɔɔmɛ ɗɔ d̪ífúɗɔ; t̪ífúɗɔ t̪ambaɗɔ t̪ímɓiɗɔ ɗáámásálá másála MI ashes, rain TL, TO: rain; TS: above (ɗɔ́ɔ́-)
sleep ááríd̪ɛ arkid̪ɛ yaard̪ɛ ííríd̪ɛ íriid̪ɛ íírígíd̪ɛ́ áárígíd̪a ɪ́rɪjí ɪɪrigíd̪ɛ he is asleep
small m-, n-ít̪t̪i / k-, n-íd̪íd̪i asɔ́gɔ́ (ʃi)ʃiʔɲá / gííɗáɗɗa titɛ́ʔlá aadíttik (m-)iʈílli / k-iʈííɖi mi-t(t)it(t)íɲá / ki- atálli / ŋgííyɛlli (m-)ɛttyɔ́; ma-ɗisɛ́ɛ́llɛ / kí-ɗísɛ few
smell v. úɗɗu ánɗu úɗɗu úɗɗú úɗɗu ɒ́ɒ́ɗu
smoke n. (ńd̪iyɔk) / t̪iyɔk tííkʊ́ tiigɔ (n-) / tiigu(k) ndiigʊ ńʈiigo (ándiigɔ) / tiigɔ ndiigʊ ndiigʊ KR: dust; TS: cloud
smooth ɪ́ɪ́ssassɛrɛk kilikílík kugulí ɔ́ɔ́gɔ́lɔɓa-kɔlɔɓa ɪɪrijiriji ʊ́ʊ́ɲʊ́gʊ́lí
snake ɲi / náá-, nɛ́ɛ́-, ɲɛ́ɛ́- mamáálák / ni- nni / náá-ni ni / nɛ́ɛ́- ínní / nóóní nni / nɔ́oni nni / náá-ni TL: M
speak ɔlɔnɔǃ íɓá (sani)ǃ gi-d̪ímáága ɛɛmaǃ aama ɛɛma ɛáámá ɛ́ɛ́ma; ájááma ad̪ɛ́ɛ́maǃ TL: AIA
spear kánda / ɔ́lɔ́ɔ́nɛ; ɓɔ́ɔ́la / kɪ- báálá / nu- kanɖá / maganɖá gándá / nágándá kanʈʰá / maganʈʰá t̪iŋ-gándá / ni- kándá / nigándá MU: (d ~ ɖ); bɔ́ɔ́la / kɪ- (shaft); TL: M
spit ɓáánaǃ ɓɔɔk fɔ́kǃ pt̪ûǃ agij-ɑ́ɑ́lɑɑga uppu-báálaaga-jɔ́ ɓíŋalɛkǃ; alaga bɛ́ɛ́naǃ TL: throw saliva; KR: alaga (saliva)
split tímání guɓoǃ afɛ́rɛ́d̪ɔ́ǃ ɗusúnɔǃ apparana-kubo ɔɗusúnááná kuɓu súnú kúɓúǃ araɓááni kaɓʊ́ǃ; sʊ́ŋááꜝní-gáɓú TL: AIA, atte (chop)
squeeze t̪ərîkǃ at̪irɛ́d̪ɔǃ aad̪íríkǃ ad̪íríǃ ayaanaǃ; umunɔɔnɔ gwaana ɛɛnaǃ
stab hɔ́naǃ tɔ́(g)ɔ́d̪ɔǃ; fʊ́ǃ fʊ́ʊ́nɔǃ ɓoono fɔ́ɔ́nɔǃ ɔ́ɔduǃ (p)fáŋiǃ YE: fʊ́ǃ (shoot); TL: ɓoono (shoot), AIA
stand abɛ́ abíyɛ́ yiɗigiɗɔ ɗiŋɛ́ afííɗɔ ɛɛɗiŋɛ́; at̪t̪i-fikíɖɔ adíɲɛ́; fyáágɔɗɔǃ ɔ́ɓú; fíǃ áɓʊ́ŋɛ́ɛ
star t̪í- / míd̪ik t̪əmádíŋik / adiŋík t̪i- / mid̪iŋɛ t̪i- / mid̪igik t̪im- / mad̪agɛk t̪i- / mid̪igí ca- / mad̪ígí t̪i- / mɛd̪ijí t̪i- / mid̪igi
stick ɓ-ala / ke- arík / n- arík / nɛ́ɛ́gə́rík tok; tɔ / nɔ́ɔ́- kʊ́ʊ́fí / nʊgʊ́ʊ́fí kʊʊfɪ / náágʊʊfɪ kʊʊfi / nʊ́gʊ́ʊ́fi TL: tok AIA; tɔ / nɔ́ɔ́- M
stone m-úsei / k- mi-síník / gu- miʃi / níígíʃi misik / nɛ́ɛ́gísik misik / náá- misi / nɛ́ɛ́gisi miʃi / kiʃi, náágísi n-isi / k-; m-isi mi-zigi / ka- KR: m-isi (R)
straight wɪ́rrɪ́k kúkúrik aadɔ́ŋgɔ́rɔ ɔʈʈɔʈɔ́ ɔrtɔŋ gwáán t̪ɔŋ-gɔ́ɔ́ná MI: long
suck oɓóǃ ɓoáǃ aɓɓúǃ ʊ́ɓɓʊǃ oɓɓíǃ aɓúǃ ɔɔnɛ́ǃ
sun t̪énéa ayá nd̪alaaya nd̪alaya nd̪inaaya ǹd̪anaaya and̪anáyá ayyá ɪɪyá * = day
swell (swollen) úŋgu awɔ́ní(ŋ) afúúrú ufúúrú úwú awu awu
tail ndɛɗík / t̪ɛɗík íídík / nig- tú / nɒ́ɒ́- iid̪í / niŋgid̪i iid̪i / níŋg- t̪iid̪í / nɪgí- tú / náá- ííd̪í / nijíꜝt̪ʊ́ʊ́ni iid̪í / nigit̪ááni
take kúdɪkǃ mʊ́ǃ; ɪyáǃ lláǃ; nnaǃ amáána amáána, ɗógáǃ aláǃ; ɗágwáǃ ɪlláǃ; ɗúgwaǃ lááǃ; ɗáǃ t. from me; t. by yourself
thick ʊ́ʊ́ɗʊnɗʊ aguɗɛ́rɛ́ asissík adittik; ɛssissi áʈáɓɓu aɓɔrɔ́ŋɔ́; ɔ́ttɯdɯ n-attíɽá TL: AIA, M; TO: big
thin ʊsissík ʊ́rrɪ́ titɛ́ʔlá orri ééɗáɗɗá ʊ́ʊ́rʊ́ʊ́rí n-ʊ́rʊ́ʊ́rí MI: small; TL: AIA
thing ɔ́ɔ́ma / ɛɛma núm(m)á / ama níímɔ / ɛɛma níímɔ / aama níímɔ́ / ɛɛma ɲááma / ? ɲááma / ɛɛma animal MU, YE: ?
tie imeɗáánaǃ mʊ́ɗɛǃ fuɗáánaǃ miɗaana miɗáánaǃ máɗaanaǃ máɗɛ́-kabʊ́ TL: AIA
tongue ëëdɔ / niŋgɔ́ɔ́dɔ t̪aŋʊɗɔ / anɗɔ́ɔ́nɛ́ ŋɔɗɔ / ní- (ŋ)ŋáɗɔ / nagáŋgáɗɔ áŋgáɗuk / ni- ŋ́gɔɗɔ / nugúŋgɔ́ɗɔ a-ŋgɔ́ɗɔ / nɔ-, (n)agʊ- cɔɔɗɔ / níjɔɔɗɔ t̪ɔŋɔɗɔ́ / nid̪ɔ́ŋɔɗɔ́
tooth t̪íŋíni t̪ɪŋɪnɪ nd̪iŋiní t̪í- t̪- t̪íŋ-gini cíɲ(g)ini t̪ɪn-jɪnɪ t̪i-giní
teeth ííni kɪɪnɪ ŋiini ŋíni iŋŋini ii- ágini ɪ- níd̪í-
tree nde-aadí t̪aŋaɗí ffa ffa ffa affá fa ffa ffa
trees k- kaaɗí fáád̪ánɛ nááfa nááfa nnááfa afáád̪ana náfat̪ani nááfa
turn, imp. húꜝɗáǃ afad̪ákǃ aafálɛ́ ɛɛlɛ aafɛ́llɛ́ǃ áffáǃ asála karrɛ́ǃ
vomit, imp. ɔ́hɔǃ; ho afááníǃ ɔɔfɔ́ǃ ɔɔfɔ ~ ɛ̈ɛ̈fɔ ɔɔfɔ́ǃ ɔ́ɔ́fɔǃ; ndɔ́ɔ́fɔ ɔ́ɔ́fɔǃ MU, KR: n.
walk úŋgaanɛ wáánɪ yú-wáánɛ wáánɛǃ úúweene ʊ́ŋgɛ́ɛ́nɛ aguŋgwáná t̪-aŋgwaani ŋgʷá! KR: R, TS: go
warm elálá ŋúɗáni aguɗáána ííyuyyuk aguɗáána álaala ŋ-áláála
wash, imp. ewáánaǃ awáánɪ́ǃ agut̪unɛ́ǃ, iyɔ́ɔ́nɔ awaana ɔgáánáǃ awwáan(a)ǃ ʊ́wáánaǃ MI: hands, clothes; TL: AIA
water ɓííd̪í ɓiid̪i ɓeeʃi ɓiid̪i ɓiid̪i ɓiid̪i ɓííjí ɓiid̪i ɓiigi SA: j ~ d̪
wet ɪ́ɪ́la ifík máá ɓiid̪i aaɓiid̪i aɓiid̪i ɪ́ɪ́fɪ (n-)ɪ́ɪ́fɪ́ *= of water; MI, TL, TO: *; TL: AIA
what? mina məná m̀na -mna minna minna mɔ́na náán(á) minna
when? ááda ád̪a áád̪a kijeed̪a áád̪a áád̪a áád̪a TL: AIA
where? kaagá gidíyɛ́ kɪ́á kiya kíga kádííyá TL: AIA
white ahííru abrá aaɓassá aabassa aabassa ááɓássa ááɓássa afíírʊ́ afíírá
who? bid̪á ndá m̀d̪á m̀d̪á; md̪aaní m̀d̪a mad̪a mad̪a ǹdá nd̪á
wide aduháála afláŋá aɖabbʊ áʈáɓɓu afaláŋŋá íígi MI, TO, TS: big
wife néá nimɪ́yá / aya yuugi / iyɛ yɔɔgi / nií- akká / iiya nímɛ́ / kád̪ú ɲga niyɛ yaagɪɪ / ɪɪya *= woman + POSS; MU, YE, TO, KR: * ; MI, TS: PL *
wind t̪iɲá aɲʊ́ t̪iɲa t̪íɲa ɲa t̪íɲa t̪iɲá t̪iɲá TL: AIA
wing mɪ́-sawa / kɪ- nd̪ugurt̪ɔ́k / kurt̪ɔ́k nzɛgɛdɛ / agadɛ nzagadek / agadek ǹsɛgaʈɛ / agaʈɛ ~ ɛgɛʈɛ ndandi / tandi tandɛ / nírândɛ
wipe imbíǃ ad̪iyʊǃ ayugúǃ; agíyɔ́ɔ́nɔ ígíyɔ́ɔ́nɔ ɛgiyɔ́ɔ́nɔ́ǃ sɔ́ɔnɔǃ agiyánaǃ
woman n- / éá nimɪ́yá / aya liɲá / iyya lɪɲá / iya kká / iiya akká / iiya lɛ́mɛ / ííya kááú maa nímmɛ́ / kád̪ú ŋgaa niiyɛ nímíɲa / ɪɪya
woods t̪íllɛ / adilɛ́ɛ́nɛ ndílɛ́-ŋáád̪í t̪íílɛ́ d̪ííle / náá- ʈʰíílɛ / ná- tíili ndíílɛɛɓʊ́ YE tree TL: d̪ ~ d, M; KR (R: ʈ)
work, imp. ɪd̪aa gɔ́ɲáǃ ad̪oáǃ agɔ́ləjʊǃ aaliŋo ɛɛlíŋgɔ́ǃ ɔd̪ɔ́ɔ́-mɔd̪ɔ ad̪á-mádɔǃ MU: do work; TL: AIA
worm t̪ɪŋ(g)- / aɗinɔ t̪aŋ- / aɗinɔ t̪áá-díínʊ / á- a-ɗiinɔ / d̪aa- nd̪- / áɗiinɔ c- / aɗɪaanʊ mɪdááɗɪɪnɔ / adɪ́ɪ́nɔ́ TL: M
wrong t̪aa-d̪ígí aɗwállá kaa-mɔ́ɔ́rɛk t̪ááláɗiila ɔɔrɔ́ɔ́bɔ aŋɔrɔ́ɔ́ɓɔ MU: not right; TO: not good; KR, TS: bad
year t̪isÉ yÉgÉ / ki- uurnu; arúúnE / nag- arúúnú / nag- fáli / naa- fálE / ni- MI: Ar.; TL: AIA, M
one kɔ́ttɔk tʊʊl ŋɔ́ttɔ́ ŋɔttɔk ŋ́ŋattɔk úŋ!gɔ́ʈʈɔ́ ŋgɛttɔ́ ɪ́ŋwa íŋínɔ́ɔ́nɔ
two kaará áríya (nd̪)ɛ́ɛ́rá ɛ́ɛ́ra ɛ́ɛ́ra ɛ́ɛ́ra ɛ́ɛ́rɛ́ yáárɪ́a, ɲáári ɛ́ɛ́rya
three t̪ɔ́ɔ́na ɗɔ́ɔ́ná eɛɗɔ́ɔ́na aad̪oona (aia) eeɖɔ́ɔ́na ɛaaɗɔ́ɔ́ná yɔ́ɔ́ɗɔɔnɔ ɔ́ɔ́ɗɔɔna TL: AIA
four kíísu gíssʊ iigíísʊ iigiiso (aia) éégíísɔ iigíísʊ yɪ́ɪ́jiisʊ ɛ́ɛ́gissa TL: AIA
five t̪úmmu dúmmʊ́ iid̪úmmu uud̪ummu eed̪úmmú iid̪úmmú arɔ́ɔ́diniisʊ niisʊ KRː hand TL: AIA; TS: hand
six rɔ́ssa dúmáɲíŋgʊ ad̪ʊmɗɪɔ́ɔ́na and̪anaanago eed̪úmmú (ɔɔ)funú-ŋgɔ́ʈʈɔ́ attɪkɪ́dɪ́ ɲʊ́ŋgwa niisʊ (yáŋ)íŋínɔ́ɔ́nɔ TL: AIA
seven kɔ́rdáta ɗɔrká iigíísʊ adʊkkʌʌd̪ʊ attimisso eed̪úmmu (ɔ́ɔ́)fun(uk)ɛ́ɛ́ra attɪkɪ́dɪ́ ɲáár niisʊ yáŋ(g)ɛ́ɛ́rya TL: AIA
eight áttá abbʷá agís-gíísʊ t̪iŋt̪ist̪a eed̪úmmú attɪkɪ́dɪ́ ɲɔ́ɔ́ɗɔɔn niisʊ yåŋ(g)ɔ́ɗɔ́ɔ́na TL: AIA
nine kɔ́rdɔ́ɓá t̪aɲuŋgwɛ́ t̪ʊm̀gíísʊ uud̪umu t̪ist̪a eed̪úmmú ɔ́ɔ́-fúnígíísɔ attɪkídí ɲííjiis niisʊ yáŋɛ́ɛ́gissa; nisínɛ kɛ́ɛ́gissa TL: AIA
ten t̪ɔ́ɓɓá amɗɛ́ɛ́gá ɛɛláána iilaana eed̪úmmú aníísínɛ́ arwɒɒdɪnísínɛ arɔɔdi niisʊ; (ya)anísínɛ TL: AIA
twenty t̪ɛaaɗí ad̪aŋaaɗí aagad̪úluguulú akku maa miɗi arwɒ́ɒ́dinísínɛ (cíí)jáágʊ́ʊ́nɪ nisínɛ ŋattɛɛryʊ; nisínɛ́ ŋgɛ́ɛ́rꜝyá TL: AIA; TO: Ar.
hundred t̪eaaɗi t̪ed̪úmmu nigukku maamɗi giid̪ummu (kad̪u) njɔ́jiisʊ YE, MI, TO, TS: Ar.; TL: AIA
1SG aʔa áʔa aʔa áʔa aʔa aʔa áʔa aʔa aʔa
2SG oʔo ʊ́ʔʊ ɔʔɔ ɔ́ʔɔ oʔo ɔʔo ɔ́ʔɔ ʊʔʊ ʊʔʊ
3SG.M iʔi íʔi iʔi iʔi íʔi ɪʔɪ
3SG.F agu aagu ɔ́ɔ́gɔk oogok ɔ́ɔ́gɔ aagu aagu
1PL.IN aŋá aŋŋa ŋ́ŋa anga aŋa áŋŋá aŋŋá
1PL.EX aŋʊ́ ɔŋŋɔ ŋ́ŋɔ oŋo uŋɔ ʌyyi ɔ́ɔ́ú aayʊ́
2PL aga aaga aagak aagak aaga aaga aaga
3PL agi iigi ɛɛgɛk eegek ɛɛgɛ aaya aai

Stevenson & Blench (n.d.)[edit]

The following comparative word list of Kadu languages is from Stevenson & Blench (n.d.):

Glosses are sometimes listed multiple times to reflect different cognate sets for the same gloss.

Languages[edit]

  1. Tulishi
  2. Kamdang
  3. Keiga
  4. Demik
  5. Kanga
  6. Abu Sinun
  7. Chiroro
  8. Miri
  9. Kadugli
  10. Katcha
  11. Krongo Abdullah
  12. Tumma
  13. Krongo
  14. Fama
  15. (Tumtum)
  16. Kurondi

List[edit]

Gloss Tulishi Kamdang Keiga Demik Kanga Abu Sinun Chiroro Miri Kadugli Katcha Krongo Abdullah Tumma Krongo Fama Kurondi
all nyɛmuk dok ɪndɪli t̪úllì
all pil nyɛ'dɛ
armpit ʈɛn-ɛ́ɖɔ / Ø- ʈin-yááʈù
arrow kɪn-sína / Ø- sulɛ / naa-
arrow kɛsɛ'dugala buwala buwala bɔ́ɔ́lɔ̀ / ni-
arrow tisi
ashes fu’dwä / no u’dö fu’do fudo fudo fu’do fɔdo fudo / no-
ashes nɖɔ́ɔ́lɔ̀ pl. ʈɔ́ɔ́lɔ̀
axe k-ambu / ki- kambuk / niŋgambuk alfai / nig- sikundo(k) kambu kunu / nugunu kafa / naagafa ʈíŋ-gafà / ní-
axe su-kɔnɖro / o- ndwara
baboon k-ooi / ki- öyu / ki- uyu / nuŋg- uyuk kwuyu k-ɔiyu / nig- k-ooyo / nog- óóyù / nig- uyu
back ’dai / ki- ’dorɛ / ki- ’dɔlɛrɛ / kin- ’dugwarɛ / na- ’dugwarɛ / náá dɔ́rɔɔrî / ni- dóoróorí / nò-
bad adhruko adhruko aɖɔrɔkɔ -orob orobo
bamboo ʈu-muro / Ø- ʈam-mɛro / Ø- ʈín-dhalà / Ø-
bark (tree) ndhi-fɛk / Ø- míɖigɔʈɔ̀ / kɔtɔ̀
bark (tree) tafu ndofu, tofu
bat ’b-alɛʈɛ́ / Ø- ’b-alɛʈɛ́ / Ø- dhillî / ni-,ne-
bean(s) ma’dik / ʈi- madik madik ʈi-ma’di / Ø- ʈi-máádhî / Ø- madi
beard kɪnzɛlɛbu / kalabu bɔrɔrŋgɔ / ki- nyiba ʈabok
beard musa ma nino timmusa ʈumusá mɔ bɔrɔŋɛ bɔrɔŋɔ̂
bee ʈiŋuɖe / kuɖe ʈuŋguɖek / kuɖek tuŋgwudhe tuŋgwudhe tiŋudhe / kudhe ʈuŋguɖe / kuɖe ʈuŋgwuɖî / kwuɖî kudhua
beer ali ŋali kali ŋaali / na- ŋáálì
belly kaaɖi' / kiaaɖi' aadhi / niŋg- adhi / nigidhi adhi adhi(k) aiji adhi adhi aiɖi / naŋgaɖi aji aiji ááɖì / nigáɖì aidhi adhi
big abulɔŋɔ abalɔŋ abokɛ abokwɛ -adhilo ààdàbbù
big -atagbo adagbo, atagbo -adagbo -iji ijumu -ijimwa
big -ifi -ifi
bird midh-ɛkɔi / al thawɛk / awɛk thawik / awik twa
bird laɖɔ(y)i / kɔyi ʈaawɪ́k / aawɪ́k ndoi andhwe / awuye ndoi ndei / ei ndwe / we ndɔyé / weyi ndugwáí / waí ndugwai / wai
bird ndwi / wi nduye / uye kɔ́lɔ / ní kolo / nigalo [Tumtum]
bitter / sour a’deri
bitter / sour a’dolo
black a’duk a’duk -ududu,dudu u’du’du u’du’du -u’du’du
black amodik -amandik
black aloiny olunyu -olunya
blood káríɖa’ aridha aridho iridhu(k) oridho, ɛridho ɛridhó ɛridhó ariɖo (sg. baŋg-) iridho ɛridho ɔ́riɖò sg. c- ɔridho
blood[2] oba
body k-ɔná’ / ki- ɔna wana / anɖini ɔná ɔna òonó / nig(w)-
bone kuɓâ’ / kuɓónì’ ku’ba / ku’boni thoŋu’ba / ku’ba kubok cigoboni / kuboni thɔŋgoba / kuboni thɔŋo’bá / ku’boní ku’ba / ku’boni / naagu’ba kubini cigubini / kubini kubóónì / no- kuboni / nu- koboni
bow (n.) kɛsɛ'dugula kwuyuyu kwuyuyu ʈabarapará / parabará kúsurendî / no- jariga
bowels löɖösi / kösi ʈaŋ-asisi / Ø- kisík ema m-aɖi mɔjóo-ɖìsì / kó-
bowels am aiɖi
boy lamadi / kalelanɖi ʈamaɖi / kalanɖi ’b ́la / kanyaŋ bi-ledha(k) / ki- bela / lele biʈa / alala bibala / lɛla bilyadha / ilyadho bilyáátà / kália bileda adego
boy keleŋgin
breast (f.) kun-tunu / Ø-tunu; kano / kiano tho-no / a- tho-nogo / Ø- dhu-nugu / u- tho-nogo / a- tho-nogo / a- tho-nogo / a- ʈo-nogo / a- thu-nogo / u- tho-nogo / a- ʈo-nogò / a- tha-nogo / a- thó-nugwu / a-
brother riniriöze irie / ninye arie / niŋg- rɪ / nigire Ø-rɪ́ / no- bɔlɔɖímɔ̀ / címɔ̀
buffalo maɖakanɛ / ki- aburɔŋɛ / nig- li / nää- lì / náálì
bull k-ɔndola’ / ki- kɔ’-dola / nɔ’- m-iɖɛ / nig- afo kamidhe fio namidhe kɔrra / nɔgɔrra k-ɔdda / nɔg- m-èèɖì / c- fiyo midhe
butter fuuti camadhi
buttocks kaɖufa / ʈɪŋ- ’bilik / ilik ʈ-umbu / Ø-,naɖ- n-ɖúúfà / à-
cat k-ɔsɛ / ki- kadis kadis mbisà / ni-
cat muɖure / nu- buɖörɛ mdhiri mudhiri muɖure / aɖurene muɖure / na- mu-ɖurì / ku mudhure
charcoal ʈɪŋgi-yâ / ki- ʈiŋg-iyak / ki- ʈiŋ-iak / k- kujak kujak ʈiŋ-íàk / k- ʈiŋg-ia / k- ʈinjííà / cííà kiya
chest ro ro / naro rɔ / narɔ ’rɔ(k) rɔ / na- rɔ / naa- rɔ̀ / nigɔrɔ́ɔ̀nì ro
chief or king ki-ɔra’ / ni- igwara igwara wara / nogo ogwaara / nog- igwara ì-gwààrà / nijí ugwara
chief or king sak / na- sigak / na-
child bila / kanya bibala / lala bilyááʈà / kália bileda
chin kin-zɛlɛbu / nɛ- bɔrɔŋgɔ / ki- ʈabok ’bɔrɔŋgɛ / na-
claw, fingernail ʈule / kale mi-silɔŋgɔ / ki- thoŋo-swala / ko- mu-sulaga / ku- ku-sulaaga mu-solaga / ku-
claw, fingernail mishiŋiro mishuŋgwiro midhinyalo
claw, fingernail moɖo-yóyò / kwo-
cloth ʈ-anɖi / k- ʈ-andhe / Ø- ʈaŋ-andhe / Ø- thandi thandi ʈ-ɛnɖi- / Ø- thandi nɖ-andhì / Ø- thandi
cloud[3] ʈɪŋgo-tiyɔ / ko- ʈimbagarak ʈì-magáárà / Ø- thì-mɔgár / Ø-
cloud thulluk / ku- ʈullúgú / naa-
cloud tifudo(k) tifilo ʈɪ-llɪpi / kɪ- cìn-; fɔdɔ / najin-
cow piɔ’ / kɛfɔ’ hiɔ / ɛhɔ fio / afo sho fio fiɔ / ɔfɔ fiɔ / ɛfɔ fyà / yààfìì fiyɔ
dog[4] kaɖi’ itheni artheni itheni ɪceni atheni itheni (i)ʈeni atheni nìgìʈènì nigitheni
dog kerâ’ era era era era era therá ʈera era nɖanèrà ndhanera iraa
donkey ʈɔya / ni- ki-sinɛ / nigi- sillikiro kisine ki-sinɛ / nigi- ki-sinɛ / nigi-
donkey ʈimb-asanì / Ø- bethane
dove lamaamrɛ / ka- timdiri tiglikiri nɖ-alambo / Ø- ʈi-madhíírì / Ø- nigilokodo
drum pampa / kii- pampa / ki- fofoŋ / ni- famfa amva amba / nig- amba / kab-, nagab- f-àmbà / Ø-
drum nugara (< Arabic)
dry (a.) arumɛ arumɛ -arumɛ
dung ʈinjɔ oɖo ʈan-oso / Ø- kúsò
dust kura andhuk ndhuŋguru fudhò / no-
ear nɛsɔ’ / niz ́nɛ’ nɛzɔ / kizinɛ na-sɔ / a- nɛzo(k) / izinɛk nɛzɔ / izɪnɛ nɛzɔ / izɪnɛ nɛzɔ / izinɛ nazɔ / izinɛ nɛsɔ / isɪnɛ nezo / ezenimu nasɔ / izino nìàsù / nísinì niázɔ / nisini neso / nɛsɛna
earth kuraagaa ʈúŋgurá / kurá kuraga kuraga kɔrɔŋɔ / ni-
egg kunzule’ / sule’ njullɛ / sullɛ thusule / sule uzule zulle / nugu- ʈunzule / sule tunzulɛ / sulɛ tunzulɛ / sulɛ thunzule / sule ʈusúlì / (o)súlì thusuli / suli sulaa
eight atha ofunn-iɖɔna atithona
eight ɔ’ba
eight ugizizu utumgizu
eight atemiso
elbow ladugura / nii- mi-thɔrɔ / ki- ndh-uara / ath- midugorok midugorok muthɔgɔrɔk ma-thɔŋgɔɔrɔ / ki- midu gworo kɔthigɔ́ɔ́rɔ̀ / ni- kurigoru
elephant mɔŋɔ́’ / ki- mɔŋgɔ / ki- muwo / nu- mizok muŋwo mɔŋɔ / ki- mɔŋɔ / na-, kɔ- miŋwà / amiŋwààni miŋo
empty -ɔdhɔfɔ́ɔ̀lɔ̀
enclosure (=zariba) ɓ-aara / k- b-aarak / aya- b-aarɔk / Ø- b-aarɔk / Ø-
enclosure (=zariba) bújòòrì
excrement, shit oɖo ʈundh-oso / Ø- nɖon-oɖo / Ø- òòɖò
eye koye’ / kiyanɛ’ ai / iye aye / nigɛnɛ iye(k) / iue(k) ayɛ / iye eyɛ / iye aye / iye ɔe / iye a'ia / iyi ɔe / iye báli m-ɔyyò ɔyɔ / iy ́ eye / iye
fat (n.) tɪŋgɔ∫â / kɔɓâ’ aba obomefo (=butter) ɔba oba / ndhol- ɔba / indhil- ɔba / indhin- ɔba / nɖare- oba ààbà aba
'my father'[5] apa apa a-fa / nugu- fafa fafa / naga- apa aba,pupá pupa / ku- fafa fafa mbapà mpà ́
'your father' yo auwo
'his father' ema iima éémà / nac- ima
fire kisi’ isi así isi ishi ɪsi isi isi ɪsi ɪsi isì / nig- isi isi
fish ʈɪŋgɪlowa’ / kalowa’ ndhilowa / kilowa thin-ara / Ø-
fish indigologo midhigilogok miji-kilɔgɔ / Ø- midhi(gi)-logok / ki- midhi-logo / ki- mɪɖɪgɪ-logo / ki- mijigi-lɔgo / ki- miɖíí-lóògò / cíí- midhi-lɔgo / ci- kiloga
fly (n.) ʈɪŋga-'sa’ / ka- thin-asa / Ø- andhal-asa / Ø- indhal-asa / Ø- andhin-asa / Ø- nɖan-asa / Ø- ndhin-ása / Ø- nɖin-áásà / Ø- ndhin-ása / Ø-
foot kowà’ / kunɛ’ auwa / konɛ́ Ø-onɛ / nog- uwɔ gi danik owa / owonɛ owa / onɛ owá / onɛ auwá / onɛ owá / onɛ auwa auwa / ona àwwà / óónì auwa / oni auwa
give anyâ nya na anokolo 'I gave' nani (a)’daŋga / ag- ɖáŋà / a- nana 'I gave'
good -adela -adela -aɖela adela adɛ́lə adila
good alo
good iyoŋ
grass ʈɪŋg-aaya / k- andhal- / aya indhal- / ayɔ indhan- / ayɔ nɖan- / ayɔ ciŋg- / aya
grass ʈù / noo- tru / nudu
grass thingisek
ground bathul butulu búthulu búthulu fuda fuda
hair kau
hair thin- / au uwɔk andhal- / auwa indhal- / au indhan- / au nɖan- / aú au ciŋg- / aú nɖin- / áú ndan- / au auwa
hair thi- / nyiba
hand Ø-nízò / iki- nizo / kizinɛ niso / nisinɛ nizu / izini nizo / izinɛ nizo / izinɛ nizo / izinɛ niso / isinɛ nizu / izinu nizo / izino nísò / nísinì nizɔ / nisini nisa / nisini
head koɖu / kiɛɖu adhu / niŋg- amdho / n- ŋudhu ŋödhu / naga- ödhu ödhu oɖu / naŋgaɖu ŋgadhu óóɖù / nig- ɔdhu udhu
heart tho-no / a- bilatho-nogo / kanya- ɖunugu thonogo dhunugu ʈunugu ʈonogo ʈonogò thonogo thúnugu
horn ndhili-dhɔ / ki- ndhigi-dho / ki- ndhili-dho / i- indhili-dho / i- indhini-dho / i- ʈɪniɖo / iɖo ʈin-ííɖù / Ø- idho
I, me a, ɪŋa a a’a a’a a’a a’a a’a a’a a’a a’a á’à a’a a’a
kill aɖa ɛdha iɖa / ag- ídà / ag- idan
kill pa ba
knee ki-mee / na- mi / na- mi / nɛ- mi ʊmɛ / nug- kogi / no- kugɛ / nu- kuge / nuguge mi mi / na- mì / noo mi mi
leaf kin-ʈaro / Ø- thu-suloŋ / Ø- ndaro and-aro / nagat- indarɔ / tarɔ nɖarɔ / tarɔ ndaro / taro nɖááru / ʈáárù ndaru / taru
leaf tende
liver lenyi / ki- nyi / na- ʈonogɛ ʈinyì / ni-
long -asalla -asagala -atɔŋgɔrɔ -atɔŋgɔrɔ; -izigala -asigala -aʈɔŋgɔrɔ asɔraij
louse thiŋi-dhe’de / ki- kiɖikiɖik
louse lɪŋɛ / naga-
man (male) bi-the / ki- mi-dhɛ / ki- tho-jo / Ø- mi-dhek / nigi- midhɛ mi-dhɛ / nigi- mi-dhɛ / nigi- mi-dɛ / nigi- medha arijì / n- ca-dego / Ø-
many -iki adhene; adhigane (k)atofai (k)arragbo (k)aɖagbo
meat tu’-da’ / ku’- ndhoda / koda th-o’da / Ø- odha th-o’da / Ø- th-oda / Ø- o’da ʈ-o’da / Ø- thoda nɖ-óóɖà / Ø- ndh-oda / Ø- dhoda
moon ʈarɛ tharɛ / kitharanɛ therɛ / kirɛnɛ tharɛk tharɛ tharɛ / kadharɛnɛ thɛrɛ́ ʈarɛ / na- ʈàrì / nì- thari thara
mountain nya nya / ayanɛ mia / kayanɛ ɪma / naɪma nya / na- nya / na- nya / naa- dhami diaámà / ni- ’diaama minyagwana (?)
mouth nina / niina nina / -dhi nina / namnadhɛ ninu nino / nigi- nino nino nino nino nino níínò nino nina
name ɛrɛ / nigirɛnɛ ɛrɛ / nigirɛnɛ ɛrɛ / nigirɛnɛ ɛrɛ / nigirɛnɛ ɛrɛ / nɪgɪrɛnɛ yáárì / nigin- yari
neck ai / niŋg- ai / niŋgei- ai ai / nigeye ai / nɪg- ayi / naŋg- ayi áí / nìgéì ai ŋe
neck lerai iyik
new (mi)bitinyo mibitiŋo mobɪʈɪŋɔ -amothuni -amumitini
night ɔsɔk / nɔsɔsɔk koso bosoni ɔsinɛ ɔsɔ ɔsɔ ɔsɔ / nɔg- ɔ́ɔ́sɔ̀ / nig- ɔsɔ usuni
nose bɔŋ-gɔrɔ / kaŋ- bɔŋ-gɔrɔ / kaŋ- b-arwɔk / Ø- mɔrɔk mɔrɔ mɔŋɔrɔ / nɔgɔŋɔrɔ ɔmbɔrɔk / nɔgɔŋgɔrɔk ámbɔrɔk mbɔrɔ / nɔgɔŋgɔrɔ boŋgoro bɔŋgɔrɔ amʷɔ́ɔ́nì amoni mona
one ŋgʷɔʈɔ kɔtɔk tol ŋɔtɔ ŋɔtɔ ŋatɔ iŋɔtɔk uŋɔtɔ(k) ŋgɔʈɔ́ ŋɔtɔ nyuŋwa nyuŋwa iginono
other ka(yodo) kinodo kɔnɔ
rain (n.) kime me amɛ tifudɔ cifɔ’dɔ thifɔdɔ thɔmbɔdɔ tɪmpɪɖɔ cimfɔdɔ n(n)ì oiyɔni -ore
red obɛ -abe, apɛ -obi,-odi ote -agbɛ -otɛ -oʈɛ eyoni oiyoni -ore
road funɪ’ / nee- Ø-hini / ki- Ø-fini / ne- fini fini / no- fini / nɛ- fini / ne- fini fini / na- fúúni / noo funi / nɔ-
root thuŋ’b-arɛ / Ø- bare b-arɛrɛ / Ø- bárirì
sand ndhumuk thinyamuk kwaraga ndhamugo ndhamogo ndhamogu nɖamogo ʈi-siŋàànyì / a- ndamugwu
sand thi-sɛsɛk / Ø-
seed thi-mulua / Ø- baŋindhiliye; ledhimiye ɪndh-eyuk / th- ʈayɔk ʈɔyɔ / na- ʈi-mɔgɔ́lɔ̀ / Ø-
sit ɪmbi imik (a)mik amik am(m)i / ag- ɔ́mi / ɔ́- omi umi
sit arukwá
skin timil odho thidhɛ tho(go) ona furugo mana tho / nadho tho ʈ-o’da / Ø- thoda ʈò, ʈinɖò thɔ oda
small asogo -isinya -ititila -atitik -ɪʈiʈi ŋwutu atɛlli
small isoso jiu itiny -itemwa
smoke tiyo tikoŋ tigo ntigo nɖigo tigo nɖíígò / no- ndigo
snake nya / na- mamalak / ni- nyi ni / nö- ni / ne- ni / no- nnì / nóónì ni
star ʈɪ-mɪɖe / Ø- thi-midhik / Ø- thum-adɛgɛk / Ø- thi-mdhiŋi thɪ-mɪdhɪkɛ / Ø- thimidhigɛ ʈɪ-mɪɖɪgi / Ø- ʈɪ-mɪɖɪji / Ø- thɪ-mɪdhɪji / Ø- madhigi
stone miŋowi mu-sei / gu- thim-sɛnik / ku- mizi misɪk / nagisɪk mi-si / nagi- mi-si / negi- mí-sì / kí- mi-si / ki- kisigi
stone tafa tafa
sun ʈɪgɪnya’ thinea aya ’ndhinaia indhilaia ɪndhalaya indhinaia nɖanaya ayyâ / n- aya
tail kiɖi’ / kiiɖi’ idhik / niŋg idhi / nig- idhi Ø-iɖi / nig- Ø-íídi / nij- idhi
tail Ø-ʈiɖi / nigi
the bush tille til-eŋ / kindi- thile thile / no- thíílì / no-
thin orri -e’da’da; =-ɪʈɔʈɔ́
thin
this na ye ya ya
this
this ye ya
thou o; ɪŋo ɔ o’o o’o u’u ɔ’ɔ ɔ’ɔ ɔ’ɔ u’u ú’ù o’o u’u
three -ɛɖɔna thɔna thɔna ɛdhɔna idhɔna ɛdhɔna ɛdhɔna ɔdhɔna iɖɔna idhɔna nyodhon nyɔdhɔn odhona
to bear child -ɛnɛ -anɛ ɛnɛ / ag- aaní / ag-
to beat -ubana ubbaana ubana / ag-
to beat rúa / a- arondi
to bite a’dɔnâ kidono (vi) kidono (vi) ki’dono (vi)
to bite -dhodhu kidi (vt) kidi (vt) ki’di (vt) ɔ́kidì / ag-
to blow fulle / ago- fullɛ / ago- fúllì / o-
to break (bowl) ayoɖí olana ɔla(na) / ag- ɔlɔ̀ / ɔg-
to break (stick) nobuɖé ’bo bo buna buna buna ’boná / aga- banà / a- abana
to breathe ala nya / ag- íŋwɔ́ɔ̀nà / áj-
to bring ’dea ayani ayani ayu díà a / á- di
to build ärubwäna’ -arabono urubono orubo(no) / ag- órubò / oj-
to burn -ahinnɛ -afinɛ afaana afɪnnɛ
to burn ogu’dana ogudaana ágwudò ágwudáánà
to buy / sell ánâ’ anoga ’na ana ana ana ɔnɔ̀ / ɔ- ònó ano
to call munä alga- muni / ago- omúnò / aj-
to come ide’ -i’de dia ande adɛ,-idɛ anudo ida(k) -iɖo díà / á- -(a)di dia
to come (imp.) ayu(k) ayuk ayu ayu iyə
to cook iji uzo taforo isho / ag- osió / o- naw’... gisi
to cough ɔlɔ aɖɔlɔ / ag- ɔlɔ̀ / ɔ-
to count inoni inono ɪnnɛnɛ / ag- ínonì / ɔj-
to cover okothu / ag- áthì / ag-
to cry out, shout athɛ atharthar ba uzumu edek athɛ / ag- áthì / ag- ata
to defecate oɖo óóɖò / ág-
to die a(y)í aia ai ay ayi,eyi / ag- ááyà / ag- -ay-
to dig a’dönö ii’do / ag- ídò / aj-
to drink[6] we awɛ ɔwɛ, awɛ awe
to drink aga- anau ag- agw-
to drink (imp.) oi ooi oi ɔɛ ó(y)ì oi
to eat (v.i.) ori kwuri / agagwuri owuri agwuri agwuri ogwuri agwuri / a- áúgwúrì augwuri agwuri
to go saŋa / aga- -ja -jɔ yáú / ajáú yau
to go kolo kɔlɔ
to go (imp.) ŋgwa'nɛ’ ŋgwani awani wani wani ŋgwa
I went anafi anafi
to hear ofunyo finuk ofunyɔ (a)finyo (o)funyo (o)funyɔ / ag- funyò / o- funyɔ aŋgafinya
to know osʷoŋe aso ussu osso / ag- ósò / og-
to know ɔ́ɔ́ni / ag-
to say olala’ thimaga ɛma ama iki / ag- íci / aj- ama / aj- adhoiama
to see idho / ag- die dii ajo(go) / ag- urúnà / ag- idhina
to sleep arkhidhɛ aridhɛ ɛridhɛ ɛrɛgɪɖɛ / ag- erikíɖì / ag- irigidhe
to stand a’dɪŋɛ obúnyì / ag-
to stand oto
tongue k-a’ɗu’ / ki- cɔ́ɔ́ɖɔ̀ / ni- cɔdɔ / nijɔdɔ
tongue ɔdɔ thɔŋɔ’dɔ / a’dɔnɛ oŋodhok ŋɔdɔ / na- ŋgɔdɔ / nagɔ- aŋgado ŋgaɖɔ oŋgodho ŋgɔdɔ / na- thaŋado
tooth tɪŋɪnɪ’ / kɪnɪ’ thiŋini / ini thigini / kini ’ndhiŋini / inik ciŋeni / ŋeni th-ɪŋɪni / Ø- tiŋini ʈɪŋgɪni / ɪgini ciŋini / agini ʈinjinì / ijinì tiŋgeni / igeni t-igini / Ø-
tree kinsaɗí / kaɗí thiŋa’di / ka’di
tree fa / na- fa fa / na- fa / na- fa fa / na- fa / na- fà / nafaʈànì fa / afathání nifadhuna
two -ɛrâ’ ara arijaŋ ɛra ɛra ɛra ɛra ɛra ɛra ɛra nyari nyari era
warm / hot -uŋu’danɛ agudaana agɔ’daana oudaana agu’daana
warm / hot -ilala alala
water bíɖi’ bidhi bidhi beji beshi biji bidhi bidhi biɖi / na- biji ʈim-bììɖì / Ø- bidhi bidhi
we (exclusive) unze ɔŋo ’ŋo uŋo uŋo ɔŋɔ óù agʷu o'o
we (inclusive) anze aŋa aŋa aŋa aŋa áŋà
wet[7] mu beji mubidhi -anya’dɔ -efi -ifi
what? məná mna mná minná minná
what? mini ŋɔ́
white -ahíra apura -afiuru -ofiuru -ifíra
white abasa -abasa -abasa -abasa
white -ijeni
who? mdha, mdá mda mda (gɛ) mdɛ (gɛ)
who? madá, miɖi ŋɔ
woman nɪn-ya / ki- ne-a / iy- nimia / aya linya linya lima / eya lɪnyá / iya linya / eya niminya / keleŋgaya
woman kau ka / naga ka / ŋiya kaó / eya káú ma nìmìà kumo
you sg., ye ŋaga aka aga aga aga aga aga aga ága aga aga

Footnotes[edit]

  1. ^ Schadeberg, Thilo C. 1994. Comparative Kadu wordlists. In, Dirk Otten (ed). AAP 40 (1994): 11-48. Institut für Afrikanistik, Universität zu Köln. ISSN 0178-725X.
  2. ^ Almost certainly a widespread root for ‘red’.
  3. ^ There are probably at least two distinct meanings conflated in these forms, white and raincloud.
  4. ^ The two quite distinct forms of 'dog' may represent singular plural alternations.
  5. ^ The distinct roots for different relationships with the father seem to be unparalled elsewhere in this region?
  6. ^ The two cognate sets of 'to drink' probably go together with a weakening of the velar in C1 position.
  7. ^ The gloss 'wet' is not very useful as it seems to have elicited descriptive phrases such as 'of water.'

References[edit]

  • Schadeberg, Thilo C. 1994. Comparative Kadu wordlists. In, Dirk Otten (ed). AAP 40 (1994): 11-48. Institut für Afrikanistik, Universität zu Köln. ISSN 0178-725X.
  • Stevenson, Roland; Roger Blench (ed). Comparative Kadu Datasheets.
Vocabulary lists of African languages
Nilo-Saharan

Nilo-Saharan • p-Nilo-Saharan • p-Nilotic (p-E. Nilotic • p-S. Nilotic) • p-Surmic • NE Sudanic • p-Nubian • Nara • p-Daju • p-Jebel • Temein • Central Sudanic (p-Central Sudanic • p-Sara-Bongo-Bagirmi • Sinyar • Birri • p-Mangbetu) • p-Kuliak (Ik) • Kadu • Berta • Kunama • Gumuz • p-Koman • Gule • Amdang • Mimi-D • p-Maban • Mimi-N • Kanuri • p-Songhay • Tadaksahak

Niger-Congo

p-Niger-Congo • p-Atlantic-Congo • p-Benue-Congo • p-Grassfields • p-Ring • Momo • Tivoid • Ekoid • Beboid • Bendi • p-Bantu (Swadesh list) • p-Kongo • p-Jukunoid • p-Plateau (p-Tarokoid) • p-N. Jos • p-Fali • p-Yoruboid • Olukumi • p-Edoid • p-Akokoid • p-Igboid • Akpes • Ayere-Ahan • p-Upper Cross River • p-Lower Cross River • Anaang • p-Ogoni • p-Ukaan • p-Nupoid • Oko • p-Idomoid • p-Ijaw • Defaka • p-Gbe (Fongbe) • p-Potou-Akanic • p-Mumuye • p-Jen • Yendang • Tula-Waja • p-Lakka • p-Bua • Kim • p-Central Togo • p-Guang • p-Gurunsi • p-Oti-Volta (p-E. Oti-Volta • p-C. Oti-Volta) •  Tiefo • Natioro • Bariba • p-Gbaya • Dogon • p-Mande (p-W. Mande • p-Mandekan • p-Niger-Volta • p-S. Mande) • Atlantic (Guinea) • p-Fula-Sereer • p-Cangin • p-Manjaku • Bijogo • p-Talodi • p-Heiban • p-Katloid • Rashad • Lafofa

Afroasiatic

p-Afroasiatic • p-Chadic • p-Ron • p-North Bauchi • p-South Bauchi • South Bauchi • p-Central Chadic • p-Masa • Kujarge • p-Cushitic • p-Agaw • p-Omotic • p-Aroid • p-Maji • Mao • p-Semitic

Khoisan

Khoisan • p-Khoe • p-Central Khoisan • p-Tuu • !Kung

Language isolates

Bangime • Jalaa • Laal • Ongota • Shabo • Sandawe • Hadza

Others

p-Niger-Saharan