Jump to content

hara

From Wiktionary, the free dictionary

Azerbaijani

[edit]
Other scripts
Cyrillic һара
Arabic هارا

Etymology 1

[edit]

From ha- (interrogative stem) +‎ ara (space, place).[1] ha- is inherited from Proto-Turkic *ka-. For similar formations, see havaxt (when) and hayan (which side, where, which direction), from vaxt (time) and yan (side).

Pronunciation

[edit]

Adverb

[edit]

hara

  1. where, what place
    Synonyms: hayan, hanı
    Bura haradır?What place is this?
    Sən indi haradasan?What place are you at now?
    Onlar haraya qaçırlar?What place are they running to?
    Bu kitabın axı harası pisdir?But, where is this book bad? (literally, “what place of it is bad?”)
  2. (colloquial) whereto, to what place
    Synonyms: haraya, hayana
    Hara gedirsən?Where are you going?
Declension
[edit]
Declension of hara
singular plural
nominative haraharalar
definite accusative haranıharaları
dative harayaharalara
locative haradaharalarda
ablative haradanharalardan
definite genitive haranınharaların
Possessive forms of hara
nominative
singular plural
mənim (my) haram haralarım
sənin (your) haran haraların
onun (his/her/its) harası haraları
bizim (our) haramız haralarımız
sizin (your) haranız haralarınız
onların (their) harası or haraları haraları
accusative
singular plural
mənim (my) haramı haralarımı
sənin (your) haranı haralarını
onun (his/her/its) harasını haralarını
bizim (our) haramızı haralarımızı
sizin (your) haranızı haralarınızı
onların (their) harasını or haralarını haralarını
dative
singular plural
mənim (my) harama haralarıma
sənin (your) harana haralarına
onun (his/her/its) harasına haralarına
bizim (our) haramıza haralarımıza
sizin (your) haranıza haralarınıza
onların (their) harasına or haralarına haralarına
locative
singular plural
mənim (my) haramda haralarımda
sənin (your) haranda haralarında
onun (his/her/its) harasında haralarında
bizim (our) haramızda haralarımızda
sizin (your) haranızda haralarınızda
onların (their) harasında or haralarında haralarında
ablative
singular plural
mənim (my) haramdan haralarımdan
sənin (your) harandan haralarından
onun (his/her/its) harasından haralarından
bizim (our) haramızdan haralarımızdan
sizin (your) haranızdan haralarınızdan
onların (their) harasından or haralarından haralarından
genitive
singular plural
mənim (my) haramın haralarımın
sənin (your) haranın haralarının
onun (his/her/its) harasının haralarının
bizim (our) haramızın haralarımızın
sizin (your) haranızın haralarınızın
onların (their) harasının or haralarının haralarının
Derived terms
[edit]

See also

[edit]
  • bura (here, this place)
  • ora (there, that place place)

Etymology 2

[edit]

From elision of haraya, dative singular of hara.

Pronunciation

[edit]

Adverb

[edit]

hara

  1. (colloquial) whither, to what place
    Hara gedirsən?Where are you going?

Phrase

[edit]

hara ... hara (idiomatic)

  1. what is X doing in Y?; It is quite unexpected to see X in Y
    Sən hara, bura hara?
    What are you doing here? It is very unexpected to see you here.
    (literally, “Where are you, [and] where is this place?”)
  2. X is completely unfit/inappropriate for Y
    Toy hara, şortik geymək hara?
    It is completely inappropriate to wear shorts on a wedding.
    (literally, “Where is wedding, [and] where are shorts?”)
  3. X is completely different from Y
    Beş yaş hara, on yaş hara?
    Five-year-olds are completely different ten-year-olds.
    (literally, “Where is the age of five, [and] where is the age of ten?”)

References

[edit]
  1. ^ Rezaei, Mehdi (2018), “Ḳa Zamiri ve Onun Türevleri Hakkında Bazı Tespitler [A Few Points About the Pronoun ka and Its Derivatives]”, in Söylem Filoloji Dergisi[1], volume 3, number 2, pages 272–283

Cebuano

[edit]

Etymology

[edit]

From hari.

Noun

[edit]

hara

  1. a queen

Eastern Cham

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Chamic [Term?], from Proto-Malayo-Polynesian *qaʀa.

Noun

[edit]

hara

  1. fig

Faroese

[edit]
hara
harur

Etymology

[edit]

Borrowed from Danish hare, from the East Norse reflex of Proto-Germanic *hasô.

Pronunciation

[edit]

Noun

[edit]

hara f (genitive singular haru, plural harur)

  1. hare (Lepus)

Declension

[edit]
f1 singular plural
indefinite definite indefinite definite
nominative hara haran harur harurnar
accusative haru haruna harur harurnar
dative haru haruni harum harunum
genitive haru harunnar hara haranna

Derived terms

[edit]

Finnish

[edit]

Etymology

[edit]

From Proto-Finnic *hara (branch; forked tool). Related to Estonian haru, Karelian hara, Veps aro, and more distantly to Northern Sami suorri (branch of river).

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): /ˈhɑrɑ/, [ˈhɑ̝rɑ̝]
  • Rhymes: -ɑrɑ
  • Syllabification(key): ha‧ra
  • Hyphenation(key): ha‧ra

Noun

[edit]

hara

  1. fork hoe, hand hoe, hand cultivator
  2. synonym of naara (drag)
  3. (dialectal, especially Tavastia, North Karelia) harrow
    Synonyms: äes, karhi
  4. (rare) synonym of kultivaattori (cultivator)

Declension

[edit]
Inflection of hara (Kotus type 9/kala, no gradation)
nominative hara harat
genitive haran harojen
partitive haraa haroja
illative haraan haroihin
singular plural
nominative hara harat
accusative nom. hara harat
gen. haran
genitive haran harojen
harain rare
partitive haraa haroja
inessive harassa haroissa
elative harasta haroista
illative haraan haroihin
adessive haralla haroilla
ablative haralta haroilta
allative haralle haroille
essive harana haroina
translative haraksi haroiksi
abessive haratta haroitta
instructive haroin
comitative See the possessive forms below.
Possessive forms of hara (Kotus type 9/kala, no gradation)
first-person singular possessor
singular plural
nominative harani harani
accusative nom. harani harani
gen. harani
genitive harani harojeni
haraini rare
partitive haraani harojani
inessive harassani haroissani
elative harastani haroistani
illative haraani haroihini
adessive harallani haroillani
ablative haraltani haroiltani
allative haralleni haroilleni
essive haranani haroinani
translative harakseni haroikseni
abessive harattani haroittani
instructive
comitative haroineni
second-person singular possessor
singular plural
nominative harasi harasi
accusative nom. harasi harasi
gen. harasi
genitive harasi harojesi
haraisi rare
partitive haraasi harojasi
inessive harassasi haroissasi
elative harastasi haroistasi
illative haraasi haroihisi
adessive harallasi haroillasi
ablative haraltasi haroiltasi
allative harallesi haroillesi
essive haranasi haroinasi
translative haraksesi haroiksesi
abessive harattasi haroittasi
instructive
comitative haroinesi
first-person plural possessor
singular plural
nominative haramme haramme
accusative nom. haramme haramme
gen. haramme
genitive haramme harojemme
haraimme rare
partitive haraamme harojamme
inessive harassamme haroissamme
elative harastamme haroistamme
illative haraamme haroihimme
adessive harallamme haroillamme
ablative haraltamme haroiltamme
allative harallemme haroillemme
essive haranamme haroinamme
translative haraksemme haroiksemme
abessive harattamme haroittamme
instructive
comitative haroinemme
second-person plural possessor
singular plural
nominative haranne haranne
accusative nom. haranne haranne
gen. haranne
genitive haranne harojenne
harainne rare
partitive haraanne harojanne
inessive harassanne haroissanne
elative harastanne haroistanne
illative haraanne haroihinne
adessive harallanne haroillanne
ablative haraltanne haroiltanne
allative harallenne haroillenne
essive harananne haroinanne
translative haraksenne haroiksenne
abessive harattanne haroittanne
instructive
comitative haroinenne

Derived terms

[edit]
compounds

Further reading

[edit]

Anagrams

[edit]

Indonesian

[edit]
Indonesian Wikipedia has an article on:
Wikipedia id

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): /ˈha.ra/
  • Rhymes: -ra, -a
  • Hyphenation: ha‧ra

Etymology 1

[edit]

(This etymology is missing or incomplete. Please add to it, or discuss it at the Etymology scriptorium.)

Noun

[edit]

hara (plural hara-hara)

  1. (zoology) Osteochilus melanopleura

Etymology 2

[edit]

Learned borrowing from Old Javanese ara, hara, hāra, āhāra (food), from Sanskrit आहार (āhāra, food).

Noun

[edit]

hara (plural hara-hara)

  1. nutrient
    Synonyms: nutrien, zat gizi

Further reading

[edit]

Irish

[edit]

Noun

[edit]

hara

  1. h-prothesized form of ara

Japanese

[edit]

Romanization

[edit]

hara

  1. Rōmaji transcription of はら

Latin

[edit]

Etymology

[edit]

Unknown.[1]

Pronunciation

[edit]

Noun

[edit]

hara f (genitive harae); first declension

  1. An animal pen.
  2. A chicken coop.
  3. A pigsty.

Declension

[edit]

First-declension noun.

References

[edit]
  • hara”, in Charlton T. Lewis and Charles Short (1879), A Latin Dictionary, Oxford: Clarendon Press
  • hara”, in Gaffiot, Félix (1934), Dictionnaire illustré latin-français, Hachette.
  1. ^ De Vaan, Michiel (2008), Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 7), Leiden, Boston: Brill, →ISBN

Maori

[edit]

Etymology

[edit]

From Proto-Polynesian *sala (cognate with Hawaiian hala), from Proto-Malayo-Polynesian *salaq (compare with Malay salah).

Verb

[edit]

hara

  1. to be in violation of a tapu
  2. to transgress
  3. to commit a sin
  4. to violate the law
  5. to offend

Usage notes

[edit]

In traditional society the word was used primarily for an offence from the violation of tapu. With the introduction of Christianity, the meaning widened to include sin and deliberate offending, and then offending in violation of rules, regulations and the law.

Noun

[edit]

hara

  1. sin
  2. foul
  3. crime, offence, transgression, wrongdoing
  4. gaffe
  5. infringement
  6. fault
  7. problem

References

[edit]
  • hara” in John C. Moorfield, Te Aka: Maori–English, English–Maori Dictionary and Index, 3rd edition, Longman/Pearson Education New Zealand, 2011, →ISBN.

Middle English

[edit]

Noun

[edit]

hara

  1. (Early Middle English) alternative form of hare (hare)

Northern Ohlone

[edit]

Etymology

[edit]

Compare Southern Ohlone hara (to give).

Adjective

[edit]

hara

  1. to give
    haray kiš
    give me (imperative)

References

[edit]
  • María de los Angeles Colós, José Guzman, and John Peabody Harrington (1930s), Chochenyo Field Notes (Survey of California and Other Indian Langauges)‎[3], Unpublished

Old English

[edit]

Etymology 1

[edit]

From Proto-West Germanic *hasō ~ *haʀ-, from the voiced Verner alternant of Proto-Germanic *hasô. Cognate with Old Frisian hasa, Old Saxon haso, Old Dutch *haso, Old High German haso, Old Norse heri.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): /ˈxɑ.rɑ/, [ˈhɑ.rɑ]

Noun

[edit]

hara m

  1. rabbit, hare
Declension
[edit]

Weak:

Descendants
[edit]
  • Middle English: hare

Etymology 2

[edit]

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): /ˈxɑː.rɑ/, [ˈhɑː.rɑ]

Adjective

[edit]

hāra

  1. inflection of hār:
    1. strong nominative/accusative feminine plural
    2. weak nominative masculine singular

Old Javanese

[edit]

Alternative forms

[edit]

Pronunciation

[edit]

Etymology 1

[edit]

Particle

[edit]

hara

  1. emphatic particle in address

Etymology 2

[edit]

Inherited from Proto-Malayo-Polynesian *qaʀa.

Noun

[edit]

hara

  1. Ficus

Etymology 3

[edit]

Noun

[edit]

hara

  1. alternative spelling of āhāra (food)

Further reading

[edit]
  • P. J. Zoetmulder (1982), Old Javanese-English dictionary[4], 's-Gravenhage: M. Nijhoff, →ISBN, →OCLC

Oromo

[edit]

Pronunciation

[edit]

Noun

[edit]

hara

  1. lake

Pali

[edit]

Alternative forms

[edit]

Etymology

[edit]

Extracted from harati.

Verb

[edit]

hara

  1. imperative active second-person singular of harati (to take away)

Noun

[edit]

hara n

  1. Name of the Pali root har
    • [c. 500 AD, Dhatumañjusa; republished in Dines Andersen & Helmer Smith, The Pāli Dhātupāṭha and the Dhātumañjūsā, Copenhagen: Andr. Fred. Host & son, 1921, page 36:
      62. Tara taraṇasmiṃ thara santharaṇe
      bhara bharaṇasmiṃ phara sampharaṇe
      sara gati-cintā-hiṃsā-sadde
      phura calanādo hara haraṇamhi
      62. Tar for crossing, thar for spreading, / bhar for supporting, phar for pervasion, / sar for motion, thought, crushing and noise, / phur for shaking, har for taking.]


Swahili

[edit]

Etymology

[edit]

Possibly from Arabic خ ر ء (ḵ-r-ʔ, to defecate). Compare Arabic خراء.

Pronunciation

[edit]
  • Audio (Kenya):(file)

Verb

[edit]

-hara (infinitive kuhara)

  1. to defecate

Conjugation

[edit]
Conjugation of -hara
Positive present -nahara
Subjunctive -hare
Negative -hari
Imperative singular hara
Infinitives
Positive kuhara
Negative kutohara
Imperatives
Singular hara
Plural hareni
Tensed forms
Habitual huhara
Positive past positive subject concord + -lihara
Negative past negative subject concord + -kuhara
Positive present (positive subject concord + -nahara)
Singular Plural
1st person ninahara/nahara tunahara
2nd person unahara mnahara
3rd person m-wa(I/II) anahara wanahara
other classes positive subject concord + -nahara
Negative present (negative subject concord + -hari)
Singular Plural
1st person sihari hatuhari
2nd person huhari hamhari
3rd person m-wa(I/II) hahari hawahari
other classes negative subject concord + -hari
Positive future positive subject concord + -tahara
Negative future negative subject concord + -tahara
Positive subjunctive (positive subject concord + -hare)
Singular Plural
1st person nihare tuhare
2nd person uhare mhare
3rd person m-wa(I/II) ahare wahare
other classes positive subject concord + -hare
Negative subjunctive positive subject concord + -sihare
Positive present conditional positive subject concord + -ngehara
Negative present conditional positive subject concord + -singehara
Positive past conditional positive subject concord + -ngalihara
Negative past conditional positive subject concord + -singalihara
Gnomic (positive subject concord + -ahara)
Singular Plural
1st person nahara twahara
2nd person wahara mwahara
3rd person m-wa(I/II) ahara wahara
m-mi(III/IV) wahara yahara
ji-ma(V/VI) lahara yahara
ki-vi(VII/VIII) chahara vyahara
n(IX/X) yahara zahara
u(XI) wahara see n(X) or ma(VI) class
ku(XV/XVII) kwahara
pa(XVI) pahara
mu(XVIII) mwahara
Perfect positive subject concord + -mehara
"Already" positive subject concord + -meshahara
"Not yet" negative subject concord + -jahara
"If/When" positive subject concord + -kihara
"If not" positive subject concord + -sipohara
Consecutive kahara / positive subject concord + -kahara
Consecutive subjunctive positive subject concord + -kahare
Object concord (indicative positive)
Singular Plural
1st person -nihara -tuhara
2nd person -kuhara -wahara/-kuhareni/-wahareni
3rd person m-wa(I/II) -mhara -wahara
m-mi(III/IV) -uhara -ihara
ji-ma(V/VI) -lihara -yahara
ki-vi(VII/VIII) -kihara -vihara
n(IX/X) -ihara -zihara
u(XI) -uhara see n(X) or ma(VI) class
ku(XV/XVII) -kuhara
pa(XVI) -pahara
mu(XVIII) -muhara
Reflexive -jihara
Relative forms
General positive (positive subject concord + (object concord) + -hara- + relative marker)
Singular Plural
m-wa(I/II) -haraye -harao
m-mi(III/IV) -harao -harayo
ji-ma(V/VI) -haralo -harayo
ki-vi(VII/VIII) -haracho -haravyo
n(IX/X) -harayo -harazo
u(XI) -harao see n(X) or ma(VI) class
ku(XV/XVII) -harako
pa(XVI) -harapo
mu(XVIII) -haramo
Other forms (subject concord + tense marker + relative marker + (object concord) + -hara)
Singular Plural
m-wa(I/II) -yehara -ohara
m-mi(III/IV) -ohara -yohara
ji-ma(V/VI) -lohara -yohara
ki-vi(VII/VIII) -chohara -vyohara
n(IX/X) -yohara -zohara
u(XI) -ohara see n(X) or ma(VI) class
ku(XV/XVII) -kohara
pa(XVI) -pohara
mu(XVIII) -mohara
Some forms not commonly seen in modern Standard Swahili are absent from the table. See Appendix:Swahili verbs for more information.

Derived terms

[edit]

Swedish

[edit]

Etymology

[edit]

From hare +‎ -a.

Pronunciation

[edit]

Verb

[edit]

hara (present harar, preterite harade, supine harat, imperative hara)

  1. to trot; to move in a way that reminds the movement of a hare
    Nu ska jag hara iväg till affären.I'll trot to the store now.

Usage notes

[edit]

Mostly used with iväg (away, off to).

Conjugation

[edit]
Conjugation of hara (weak)
active passive
infinitive hara haras
supine harat harats
imperative hara
imper. plural1 haren
present past present past
indicative harar harade haras harades
ind. plural1 hara harade haras harades
subjunctive2 hare harade hares harades
present participle harande
past participle harad

1 Archaic. 2 Dated. See the appendix on Swedish verbs.

References

[edit]
  • The template Template:R:sv:karp does not use the parameter(s):
    1=djurverba_iväg
    Please see Module:checkparams for help with this warning.
    Borin, Lars; Forsberg, Markus; Olsson, Leif-Jöran; Uppström, Jonatan (2012), “The open lexical infrastructure of Språkbanken”, in Proceedings of the Eighth International Conference on Language Resources and Evaluation[5], Istanbul: ELRA

Thao

[edit]

Noun

[edit]

hara

  1. turtle

Tooro

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Bantu *-páda (to scrape, scratch).

Pronunciation

[edit]

Verb

[edit]

-hara (infinitive okuhara)

  1. (transitive) to claw, to scrape
    Near-synonyms: -agura, -korogota
  2. (transitive) to chip (to break small pieces from)
    Near-synonym: -baija
  3. (transitive) to gnaw at
    Synonym: -pekenya
  4. (intransitive, of a surface) to be rough
    Synonym: -siiha

Conjugation

[edit]
Conjugation of -hara
infinitives
affirmative okuhara
negative okutahara
imperatives
affirmative hara
negative (see second-person negative subjunctive forms)
tense polarity basic forms relative forms1
present habitual affirmative
subject concord + -hara
person noun class singular plural
first person mpara tuhara
second person ohara muhara
third person 1/2 ahara bahara
3/4 guhara ehara
5/6 lihara gahara
7/8 kihara bihara
9/10 ehara zihara
11/10 ruhara
12/14 kahara buhara
13 tuhara
14/6 buhara gahara
15/6 kuhara
16 hahara
negative
ti- + subject concord + -hara
person noun class singular plural
first person timpara tituhara
second person tohara timuhara
third person 1/2 tahara tibahara
3/4 tiguhara tehara
5/6 tirihara tigahara
7/8 tikihara tibihara
9/10 tehara tizihara
11/10 tiruhara
12/14 tikahara tibuhara
13 tituhara
14/6 tibuhara tigahara
15/6 tikuhara
16 tihahara
subject concord + -tahara
present continuous affirmative
ni- + subject concord + -hara
person noun class singular plural
first person nimpara nituhara
second person noohara nimuhara
third person 1/2 naahara nibahara
3/4 niguhara neehara
5/6 nirihara nigahara
7/8 nikihara nibihara
9/10 neehara nizihara
11/10 niruhara
12/14 nikahara nibuhara
13 nituhara
14/6 nibuhara nigahara
15/6 nikuhara
16 nihahara
subject concord + -rukuhara
negative
ti- + subject concord + -rukuhara
person noun class singular plural
first person tindukuhara titurukuhara
second person torukuhara timurukuhara
third person 1/2 tarukuhara tibarukuhara
3/4 tigurukuhara terukuhara
5/6 tirirukuhara tigarukuhara
7/8 tikirukuhara tibirukuhara
9/10 terukuhara tizirukuhara
11/10 tirurukuhara
12/14 tikarukuhara tiburukuhara
13 titurukuhara
14/6 tiburukuhara tigarukuhara
15/6 tikurukuhara
16 tiharukuhara
subject concord + -tarukuhara
present continuative affirmative
ni- + subject concord + -kyahara
person noun class singular plural
first person ninkyahara nitukyahara
second person nookyahara nimukyahara
third person 1/2 naakyahara nibakyahara
3/4 nigukyahara neekyahara
5/6 nirikyahara nigakyahara
7/8 nikikyahara nibikyahara
9/10 neekyahara nizikyahara
11/10 nirukyahara
12/14 nikakyahara nibukyahara
13 nitukyahara
14/6 nibukyahara nigakyahara
15/6 nikukyahara
16 nihakyahara
subject concord + -rukukyahara
negative
ti- + subject concord + -kyahara
person noun class singular plural
first person tinkyahara titukyahara
second person tokyahara timukyahara
third person 1/2 takyahara tibakyahara
3/4 tigukyahara tekyahara
5/6 tirikyahara tigakyahara
7/8 tikikyahara tibikyahara
9/10 tekyahara tizikyahara
11/10 tirukyahara
12/14 tikakyahara tibukyahara
13 titukyahara
14/6 tibukyahara tigakyahara
15/6 tikukyahara
16 tihakyahara
subject concord + -takyahara
virtual present affirmative
subject concord + -ahara
person noun class singular plural
first person nahara twahara
second person wahara mwahara
third person 1/2 yahara baahara
3/4 gwahara yahara
5/6 lyahara gaahara
7/8 kyahara byahara
9/10 yahara zaahara
11/10 rwahara
12/14 kaahara bwahara
13 twahara
14/6 bwahara gaahara
15/6 kwahara
16 haahara
negative
ti- + subject concord + ahara
person noun class singular plural
first person tinahara titwahara
second person tiwahara timwahara
third person 1/2 tiyahara tibaahara
3/4 tigwahara tiyahara
5/6 tiryahara tigaahara
7/8 tikyahara tibyahara
9/10 tiyahara tizaahara
11/10 tirwahara
12/14 tikaahara tibwahara
13 titwahara
14/6 tibwahara tigaahara
15/6 tikwahara
16 tihaahara
subject concord + -taahara
present perfect affirmative
subject concord + -hazire
person noun class singular plural
first person mpazire tuhazire
second person ohazire muhazire
third person 1/2 ahazire bahazire
3/4 guhazire ehazire
5/6 lihazire gahazire
7/8 kihazire bihazire
9/10 ehazire zihazire
11/10 ruhazire
12/14 kahazire buhazire
13 tuhazire
14/6 buhazire gahazire
15/6 kuhazire
16 hahazire
negative
ti- + subject concord + -hazire
person noun class singular plural
first person timpazire tituhazire
second person tohazire timuhazire
third person 1/2 tahazire tibahazire
3/4 tiguhazire tehazire
5/6 tirihazire tigahazire
7/8 tikihazire tibihazire
9/10 tehazire tizihazire
11/10 tiruhazire
12/14 tikahazire tibuhazire
13 tituhazire
14/6 tibuhazire tigahazire
15/6 tikuhazire
16 tihahazire
subject concord + -tahazire
near perfective affirmative
subject concord + -akahara
person noun class singular plural
first person nakahara twakahara
second person wakahara mwakahara
third person 1/2 yakahara baakahara
3/4 gwakahara yakahara
5/6 lyakahara gaakahara
7/8 kyakahara byakahara
9/10 yakahara zaakahara
11/10 rwakahara
12/14 kaakahara bwakahara
13 twakahara
14/6 bwakahara gaakahara
15/6 kwakahara
16 haakahara
negative subject concord + -takahazire
near past affirmative
subject concord + -hazirege
person noun class singular plural
first person mpazirege tuhazirege
second person ohazirege muhazirege
third person 1/2 ahazirege bahazirege
3/4 guhazirege ehazirege
5/6 lihazirege gahazirege
7/8 kihazirege bihazirege
9/10 ehazirege zihazirege
11/10 ruhazirege
12/14 kahazirege buhazirege
13 tuhazirege
14/6 buhazirege gahazirege
15/6 kuhazirege
16 hahazirege
negative subject concord + -tahazirege
remote past affirmative
subject concord + -kahara
person noun class singular plural
first person nkahara tukahara
second person okahara mukahara
third person 1/2 akahara bakahara
3/4 gukahara ekahara
5/6 likahara gakahara
7/8 kikahara bikahara
9/10 ekahara zikahara
11/10 rukahara
12/14 kakahara bukahara
13 tukahara
14/6 bukahara gakahara
15/6 kukahara
16 hakahara
subject concord + -ahazire
negative
subject concord + -tahale
person noun class singular plural
first person ntahale tutahale
second person otahale mutahale
third person 1/2 atahale batahale
3/4 gutahale etahale
5/6 litahale gatahale
7/8 kitahale bitahale
9/10 etahale ziitahale
11/10 rutahale
12/14 katahale butahale
13 tutahale
14/6 butahale gatahale
15/6 kutahale
16 hatahale
subject concord + -tarahazire
experiential perfective affirmative
subject concord + -rahazire
person noun class singular plural
first person ndahazire turahazire
second person orahazire murahazire
third person 1/2 arahazire barahazire
3/4 gurahazire erahazire
5/6 lirahazire garahazire
7/8 kirahazire birahazire
9/10 erahazire zirahazire
11/10 rurahazire
12/14 karahazire burahazire
13 turahazire
14/6 burahazire garahazire
15/6 kurahazire
16 harahazire
negative
ti- + subject concord + -kaharaga
person noun class singular plural
first person tinkaharaga titukaharaga
second person tokaharaga timukaharaga
third person 1/2 takaharaga tibakaharaga
3/4 tigukaharaga tekaharaga
5/6 tirikaharaga tigakaharaga
7/8 tikikaharaga tibikaharaga
9/10 tekaharaga tizikaharaga
11/10 tirukaharaga
12/14 tikakaharaga tibukaharaga
13 titukaharaga
14/6 tibukaharaga tigakaharaga
15/6 tikukaharaga
16 tihakaharaga
subject concord + -takaharaga
cessative perfective affirmative
subject concord + -aahazire
person noun class singular plural
first person naahazire twahazire
second person waahazire mwahazire
third person 1/2 yaahazire baahazire
3/4 gwahazire yaahazire
5/6 lyahazire gaahazire
7/8 kyahazire byahazire
9/10 yaahazire zaahazire
11/10 rwahazire
12/14 kaahazire bwahazire
13 twahazire
14/6 bwahazire gaahazire
15/6 kwahazire
16 haahazire
past habitual affirmative
subject concord + -aharaga
person noun class singular plural
first person naharaga twaharaga
second person waharaga mwaharaga
third person 1/2 yaharaga baaharaga
3/4 gwaharaga yaharaga
5/6 lyaharaga gaaharaga
7/8 kyaharaga byaharaga
9/10 yaharaga zaaharaga
11/10 rwaharaga
12/14 kaaharaga bwaharaga
13 twaharaga
14/6 bwaharaga gaaharaga
15/6 kwaharaga
16 haaharaga
negative
ti- + subject concord + aharaga
person noun class singular plural
first person tinaharaga titwaharaga
second person tiwaharaga timwaharaga
third person 1/2 tiyaharaga tibaaharaga
3/4 tigwaharaga tiyaharaga
5/6 tiryaharaga tigaaharaga
7/8 tikyaharaga tibyaharaga
9/10 tiyaharaga tizaaharaga
11/10 tirwaharaga
12/14 tikaaharaga tibwaharaga
13 titwaharaga
14/6 tibwaharaga tigaaharaga
15/6 tikwaharaga
16 tihaaharaga
subject concord + -taaharaga
near future affirmative
subject concord + -raahara
person noun class singular plural
first person ndaahara turaahara
second person oraahara muraahara
third person 1/2 araahara baraahara
3/4 guraahara eraahara
5/6 liraahara garaahara
7/8 kiraahara biraahara
9/10 eraahara ziraahara
11/10 ruraahara
12/14 karaahara buraahara
13 turaahara
14/6 buraahara garaahara
15/6 kuraahara
16 haraahara
negative
ti- + subject concord + -aahale
person noun class singular plural
first person tinaahale titwahale
second person tiwaahale timwahale
third person 1/2 tiyaahale tibaahale
3/4 tigwahale tiyaahale
5/6 tiryahale tigaahale
7/8 tikyahale tibyahale
9/10 tiyaahale tizaahale
11/10 tirwahale
12/14 tikaahale tibwahale
13 titwahale
14/6 tibwahale tigaahale
15/6 tikwahale
16 tihaahale
subject concord + -taahale
remote future affirmative
subject concord + -lihara
person noun class singular plural
first person ndihara tulihara
second person olihara mulihara
third person 1/2 alihara balihara
3/4 gulihara erihara
5/6 lirihara galihara
7/8 kirihara birihara
9/10 erihara zirihara
11/10 rulihara
12/14 kalihara bulihara
13 tulihara
14/6 bulihara galihara
15/6 kulihara
16 halihara
negative
ti- + subject concord + -lihara
person noun class singular plural
first person tindihara titulihara
second person tolihara timulihara
third person 1/2 talihara tibalihara
3/4 tigulihara terihara
5/6 tiririhara tigalihara
7/8 tikirihara tibirihara
9/10 terihara tizirihara
11/10 tirulihara
12/14 tikalihara tibulihara
13 titulihara
14/6 tibulihara tigalihara
15/6 tikulihara
16 tihalihara
subject concord + -talihara
future habitual affirmative
subject concord + -raaharaga
person noun class singular plural
first person ndaaharaga turaaharaga
second person oraaharaga muraaharaga
third person 1/2 araaharaga baraaharaga
3/4 guraaharaga eraaharaga
5/6 liraaharaga garaaharaga
7/8 kiraaharaga biraaharaga
9/10 eraaharaga ziraaharaga
11/10 ruraaharaga
12/14 karaaharaga buraaharaga
13 turaaharaga
14/6 buraaharaga garaaharaga
15/6 kuraaharaga
16 haraaharaga
negative
ti- + subject concord + -aahalege
person noun class singular plural
first person tinaahalege titwahalege
second person tiwaahalege timwahalege
third person 1/2 tiyaahalege tibaahalege
3/4 tigwahalege tiyaahalege
5/6 tiryahalege tigaahalege
7/8 tikyahalege tibyahalege
9/10 tiyaahalege tizaahalege
11/10 tirwahalege
12/14 tikaahalege tibwahalege
13 titwahalege
14/6 tibwahalege tigaahalege
15/6 tikwahalege
16 tihaahalege
subject concord + -taahalege
subjunctive affirmative
subject concord + hale
person noun class singular plural
first person mpale tuhale
second person ohale muhale
third person 1/2 ahale bahale
3/4 guhale ehale
5/6 lihale gahale
7/8 kihale bihale
9/10 ehale zihale
11/10 ruhale
12/14 kahale buhale
13 tuhale
14/6 buhale gahale
15/6 kuhale
16 hahale
negative
subject concord + -tahara
person noun class singular plural
first person ntahara tutahara
second person otahara mutahara
third person 1/2 atahara batahara
3/4 gutahara etahara
5/6 litahara gatahara
7/8 kitahara bitahara
9/10 etahara zitahara
11/10 rutahara
12/14 katahara butahara
13 tutahara
14/6 butahara gatahara
15/6 kutahara
16 hatahara
subjunctive habitual affirmative
subject concord + halege
person noun class singular plural
first person mpalege tuhalege
second person ohalege muhalege
third person 1/2 ahalege bahalege
3/4 guhalege ehalege
5/6 lihalege gahalege
7/8 kihalege bihalege
9/10 ehalege zihalege
11/10 ruhalege
12/14 kahalege buhalege
13 tuhalege
14/6 buhalege gahalege
15/6 kuhalege
16 hahalege
hypothetical affirmative
subject concord + -aakuhara
person noun class singular plural
first person naakuhara twakuhara
second person waakuhara mwakuhara
third person 1/2 yaakuhara baakuhara
3/4 gwakuhara yaakuhara
5/6 lyakuhara gaakuhara
7/8 kyakuhara byakuhara
9/10 yaakuhara zaakuhara
11/10 rwakuhara
12/14 kaakuhara bwakuhara
13 twakuhara
14/6 bwakuhara gaakuhara
15/6 kwakuhara
16 haakuhara
negative
ti- + subject concord + -aakuhara
person noun class singular plural
first person tinaakuhara titwakuhara
second person tiwaakuhara timwakuhara
third person 1/2 tiyaakuhara tibaakuhara
3/4 tigwakuhara tiyaakuhara
5/6 tiryakuhara tigaakuhara
7/8 tikyakuhara tibyakuhara
9/10 tiyaakuhara tizaakuhara
11/10 tirwakuhara
12/14 tikaakuhara tibwakuhara
13 titwakuhara
14/6 tibwakuhara tigaakuhara
15/6 tikwakuhara
16 tihaakuhara
subject concord + -taakuhara
conditional affirmative
subject concord + -aakuhazire
person noun class singular plural
first person naakuhazire twakuhazire
second person waakuhazire mwakuhazire
third person 1/2 yaakuhazire baakuhazire
3/4 gwakuhazire yaakuhazire
5/6 lyakuhazire gaakuhazire
7/8 kyakuhazire byakuhazire
9/10 yaakuhazire zaakuhazire
11/10 rwakuhazire
12/14 kaakuhazire bwakuhazire
13 twakuhazire
14/6 bwakuhazire gaakuhazire
15/6 kwakuhazire
16 haakuhazire
negative subject concord + -taakuhazire
object concords
person noun class singular plural
first person -mpara -tuhara
second person -kuhara -bahara
third person 1/2 -muhara
3/4 -guhara -gihara
5/6 -lihara -gahara
7/8 -kihara -bihara
9/10 -gihara -zihara
11/10 -ruhara
12/14 -kahara -buhara
13 -tuhara
14/6 -buhara -gahara
15/6 -kuhara
16 -hahara

1 The forms in this column are reduced relative forms; full relative forms require an augment before the subject concord.


Derived terms

[edit]
  • Nominal derivations:

References

[edit]
  • Kaji, Shigeki (2007), A Rutooro Vocabulary[6], Tokyo: Research Institute for Languages and Cultures of Asia and Africa (ILCAA), →ISBN, pages 247, 295, 373
  • Rubongoya, L. T. (2013), Katondogorozi y'Orunyoro-Rutooro n'Orungereza [Runyoro–Rutooro-English and English-Runyoro–Rutooro dictionary]‎[7], Kampala: Modrug Publishers, →ISBN, page 117
  • Entry 2353 at Bantu Lexical Reconstructions 3