stan

See also: Appendix:Variations of "stan"

English

Etymology 1

From Stan (“Stanley”), after the song "Stan" by Eminem (2000), a fictitious account of the rapper's encounter with an overly obsessive fan named Stan. Sometimes assumed to be a blend of stalker +‎ fan, but perhaps simply chosen for the rhyme.

Alternative forms

• Stan

Pronunciation

• (UK, Canada, US) IPA^(key): /stæn/
• enPR: stăn
• Rhymes: -æn

• Audio (General Australian):

  (file)

• Audio (Southern England):

  (file)

Noun

stan (plural stans)

2. (Internet slang, sometimes derogatory) An extremely obsessive fan of a person, group, character, or creative work, particularly one whose fixation is unhealthy or intrusive.

   Hypernyms: megafan, superfan, otaku, trash, trufan, uberfan; fan, follower; see also Thesaurus:fan

   Hyponym: sasaeng (K-pop fandom)

   K-pop stan

   • 2011 October 11, Vanessa Spates, “Whether in Britney's Army or Rihanna's Navy, stans need to surrender to sanity”, in The Lantern, volume 132, number 16, Ohio State University, page 9A:

     I know the in-depth detailed life of a stan because I am one. I'm one of those Lady Gaga fans, […]

   • 2013 March 17, “Selena Gomez: She Is My Queen”, in Sunday Tribune, South Africa:

     I am the biggest stan for Selena because she is my queen. She made Disney interesting and I have always watched her.

   • 2013 December 5, Jake Folsom, “Stans take dedication to extreme heights online, in real life”, in Washington Square News, volume 41, number 104, page 11:

     Incidents have occurred with stans showing up to pop stars' residences, as has happened with Madonna, Taylor Swift and others.

   • 2020 June 21, “TikTok Teens and K-Pop Stans Say They Sank Trump Rally”, in The New York Times‎^[3]:

     K-pop stans have been getting increasingly involved in American politics in recent months. After the Trump campaign solicited messages for the president’s birthday on June 8, K-pop stans submitted a stream of prank messages.

   • 2022 April 29, Ezra Marcus, “Johnny Depp Case Brings Stan Culture Into the Courtroom”, in The New York Times‎^[4], →ISSN:

     “Stans will literally go to any extent to defend anyone,” he said of Mr. Depp’s supporters, adding: “Amber Heard, she has not got that fan base.”

Derived terms

• Stan Twitter
• stantwt

Verb

stan (third-person singular simple present stans, present participle stanning, simple past and past participle stanned)

2. (slang, transitive, intransitive) To act as a stan (for); to be an obsessive fan (of).

   We stan a queen.

   • For quotations using this term, see Citations:stan.

Translations

to be an obsessive fan (of)

• Russian: стэнить (stä:nit')
• Spanish: estanear, stanear

Etymology 2

Back-formation from -stan.

Alternative forms

• Stan, 'Stan, 'stan, -stan, -Stan

Pronunciation

• (Received Pronunciation) IPA^(key): /stɑːn/

  • Audio (Southern England):

    (file)

• (US) IPA^(key): /stæn/
• enPR: stän

Noun

stan (plural stans)

1. (informal) A country, often ex-Soviet, whose name ends with "-stan", such as Turkmenistan, Uzbekistan, or Kazakhstan.
   • 2015 July 30, Jules Boykoff, “Beijing and Almaty contest Winter Olympics in human rights nightmare”, in The Guardian‎^[5]:

     This is a stan with a plan. Unlike Uzbekistan […] .

Further reading

• "Stan" fans on Wikipedia.Wikipedia
• Stan Twitter on Wikipedia.Wikipedia

Anagrams

• Tans, nats, ants, ASNT, tans, Nats, Tsan, NATs, NTAs, Sant, Nast

Albanian

FWOTD – 4 February 2024

Etymology

Borrowed from South Slavic, from Proto-Slavic *stanъ (“camp”).

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈstan/

Noun

stan m (plural stane, definite stani)

1. place with huts and pens for shepherds and cattle; shed, fold, barn; hut, shelter

   Synonyms: tëbanë, bun

   • 1910–1947, “Kur më vjen burri nga stani”, Lasgush Poradeci (lyrics), Kristo Kono (music), performed by Tefta Tashko:

     Kur më vjen burri nga stani // kur më vjen ×3 // fërr-fërr-fërr më bën fustani // fërr-fërr-fërr ×3

     When my husband comes from the barn furr-furr-furr my dress flies.

2. flock of sheep

   Synonyms: kope, grigjë

3. (derogatory) hostile group, gang, unit

   Synonyms: grup, kamp

Declension

Declension of stan

	singular		plural
	indefinite	definite	indefinite	definite
nominative	stan	stani	stane	stanet
accusative		stanin
dative	stani	stanit	staneve	staneve
ablative			stanesh

Derived terms

• stanar
• stanoj
• stanore

Further reading

• “stan”, in FGJSH: Fjalor i gjuhës shqipe [Dictionary of the Albanian language] (in Albanian), 2006
• FGJSSH: Fjalor i gjuhës së sotme shqipe [Dictionary of the modern Albanian language]‎^[6], 1980, page 1787
• Mann, S. E. (1948), “stan”, in An Historical Albanian–English Dictionary, London: Longmans, Green & Co., page 460a

Czech

Etymology

Inherited from Old Czech stan, from Proto-Slavic *stanъ.

Pronunciation

• IPA^(key): [ˈstan]
• Rhymes: -an

Noun

stan m inan

1. tent

Declension

Declension of stan (hard masculine inanimate)

	singular	plural
nominative	stan	stany
genitive	stanu	stanů
dative	stanu	stanům
accusative	stan	stany
vocative	stane	stany
locative	stanu	stanech
instrumental	stanem	stany

Derived terms

• stanovat
• stanoviště
• stanovit
• stanovy
• stánek
• ustanovení
• ustanovit

Further reading

• “stan”, in Příruční slovník jazyka českého (in Czech), 1935–1957
• “stan”, in Slovník spisovného jazyka českého (in Czech), 1960–1971, 1989
• “stan”, in Internetová jazyková příručka (in Czech), 2008–2025

Emilian

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈstaŋ/

Verb

stan

1. third-person plural present indicative of stèr

Gullah

Alternative forms

• tan

Etymology

From English stand.

Pronunciation

• (Gullah Geechee) IPA^(key): /stɛːn/
• (Afro-Seminole Creole) IPA^(key): /tɛːn/

Verb

stan

1. To be like
2. To appear

   also see: stanop

References

• Virginia Mixson Geraty, Gulluh fuh oonuh: Gullah for You (1997)
• Seminole Indian Scouts Cemetery Association. Afro-Seminole Creole Wikitongues Language Class

Indonesian

Etymology 1

Borrowed from Dutch stand, from Middle Dutch stant, from Old Dutch *stand, from Proto-West Germanic *stand, related to the verb *stān (“to stand”) (whence staan).

Pronunciation

• (Standard Indonesian) IPA^(key): /ˈstan/ [ˈst̪an]
• Rhymes: -an
• Syllabification: stan
• Homophone: STAN

Noun

stan (plural stan-stan)

1. defense, position

   Synonyms: kedudukan, pertahanan

2. showroom

   Synonym: ruang pamer

3. podium; stage

   Synonyms: mimbar, panggung

Related terms

• standar
• standardisasi

Etymology 2

Borrowed from Oirata [Term?].

Pronunciation

• (Standard Indonesian) IPA^(key): /ˈstan/ [ˈst̪an]
• Rhymes: -an
• Syllabification: stan
• Homophone: STAN

Noun

stan (plural stan-stan)

1. the lowest caste in the Woirata Tribe, Maluku, tasked with serving other castes

Further reading

• “stan”, in Kamus Besar Bahasa Indonesia [Great Dictionary of the Indonesian Language] (in Indonesian), Jakarta: Agency for Language Development and Cultivation – Ministry of Education, Culture, Research, and Technology of the Republic of Indonesia, 2016

Middle English

Noun

stan (plural stanes or stan)

1. alternative form of stone

Middle High German

Alternative forms

• stēn

Etymology

Inherited from Old High German stān, stēn, from Proto-West Germanic *stān.

Pronunciation

• IPA^(key): (before 13^th CE) /ˈs̠taːn/

Verb

stān (irregular, third-person singular present stāt, past tense stuont, past participle gestān or gestanden, past subjunctive stüende, auxiliary hān)

1. to stand

Conjugation

Conjugation of stān (irregular, auxiliary hān)

infinitive		stān
genitive gerund		stānnes stānes
dative gerund		stānne stāne
present participle		stānde
past participle		gestān gestanden
auxiliary		hān
	indicative			subjunctive
	singular	plural		singular	plural
present	ich stān	wir stān	i	ich stē	wir stēn
	du stāst	ir stāt		du stēst	ir stēt
	ër stāt	sie stānt		ër stē	sie stēn
preterite	ich stuont	wir stuonden	ii	ich stüende	wir stüenden
	du stüende	ir stuondet		du stüendest	ir stüendet
	ër stuont	sie stuonden		ër stüende	sie stüenden
imperative	stā (du)	stāt (ir)

Composed forms of stān (irregular, auxiliary hān)

perfect
	singular	plural		singular	plural
indicative	ich hān gestān ich hān gestanden	wir hān gestān wir hān gestanden	subjunctive	ich habe gestān ich habe gestanden	wir haben gestān wir haben gestanden
	du hāst gestān du hāst gestanden	ir hāt gestān ir hāt gestanden		du habest gestān du habest gestanden	ir habet gestān ir habet gestanden
	ër hāt gestān ër hāt gestanden	sie hānt gestān sie hānt gestanden		ër habe gestān ër habe gestanden	sie haben gestān sie haben gestanden
pluperfect
indicative	ich habete gestān ich habete gestanden	wir habeten gestān wir habeten gestanden	subjunctive	ich habete gestān ich habete gestanden	wir habeten gestān wir habeten gestanden
	du habetest gestān du habetest gestanden	ir habetet gestān ir habetet gestanden		du habetest gestān du habetest gestanden	ir habetet gestān ir habetet gestanden
	ër habete gestān ër habete gestanden	sie habeten gestān sie habeten gestanden		ër habete gestān ër habete gestanden	sie habeten gestān sie habeten gestanden
future i
infinitive	stān süln		subjunctive i	ich sul stān	wir suln stān
				du sule stān	ir sulet stān
				ër sul stān	sie suln stān
indicative	ich sol stān	wir sulen stān	subjunctive ii	ich sölte stān ich sölde stān	wir sölten stān wir sölden stān
	du solt stān	ir sulet stān		du söltest stān du söldest stān	ir söltet stān ir söldet stān
	ër sol stān	sie sulen stān		ër sölte stān ër sölde stān	sie sölten stān sie sölden stān
future ii
infinitive	gestān hān süln gestanden hān süln		subjunctive i	ich sul gestān hān ich sul gestanden hān	wir suln gestān hān wir suln gestanden hān
				du sule gestān hān du sule gestanden hān	ir sulet gestān hān ir sulet gestanden hān
				ër sul gestān hān ër sul gestanden hān	sie suln gestān hān sie suln gestanden hān
indicative	ich sol gestān hān ich sol gestanden hān	wir sulen gestān hān wir sulen gestanden hān	subjunctive ii	ich sölte gestān hān ich sölte gestanden hān ich sölde gestān hān ich sölde gestanden hān	wir sölten gestān hān wir sölten gestanden hān wir sölden gestān hān wir sölden gestanden hān
	du solt gestān hān du solt gestanden hān	ir sulet gestān hān ir sulet gestanden hān		du söltest gestān hān du söltest gestanden hān du söldest gestān hān du söldest gestanden hān	ir söltet gestān hān ir söltet gestanden hān ir söldet gestān hān ir söldet gestanden hān
	ër sol gestān hān ër sol gestanden hān	sie sulen gestān hān sie sulen gestanden hān		ër sölte gestān hān ër sölte gestanden hān ër sölde gestān hān ër sölde gestanden hān	sie sölten gestān hān sie sölten gestanden hān sie sölden gestān hān sie sölden gestanden hān

Descendants

• Alemannic German: staa, schtaa
• Bavarian:

  Cimbrian: stean

  Mòcheno: stean

  Northern Bavarian: [ʒ̊d̥ɛi]

• Central Franconian: stohn, stonn, stiehn

  Hunsrik: stehn

  Luxembourgish: stoen

• German: stehen
• Rhine Franconian: stehn

  Pennsylvania German:

• Vilamovian: śtejn
• Yiddish: שטיין (shteyn)

Old Czech

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *stanъ.

Pronunciation

• IPA^(key): (13^th CE) /ˈstan/
• IPA^(key): (15^th CE) /ˈstan/

Noun

stan m inan

1. tent
2. (in the plural) camp; tabernacle
3. inside of the heart
4. interior

Declension

Declension of stan (u-stem)

	singular	dual	plural
nominative	stan	stany	stanové, stani
genitive	stanu	stanú	stanóv
dative	stanovi, stanu	stanoma	stanóm
accusative	stan	stany	stany
vocative	stane	stany	stanové, stani
locative	stanu	stanú	staniech
instrumental	stanem	stanoma	stany

This table shows the most common forms around the 13th century.

Descendants

• Czech: stan

References

• Jan Gebauer (1903–1916), “stan”, in Slovník staročeský (in Czech), Prague: Česká grafická společnost "unie", Česká akademie císaře Františka Josefa pro vědy, slovesnost a umění

Old Dutch

Etymology

From Proto-West Germanic *stān, from Proto-Germanic *stāną.

Verb

stān

1. To stand.

Conjugation

Conjugation of stān (strong class 6 irregular, suppletive)

infinitive	stān
indicative	present	past
1st person singular	stā, stān	stunt
2nd person singular	stēs	stundi
3rd person singular	stēt	stunt
1st person plural	stān	stundon
2nd person plural	stāt	stundot
3rd person plural	stānt	stundon
subjunctive	present	past
1st person singular	stā	stundi
2nd person singular	stās	stundi
3rd person singular	stā	stundi
1st person plural	stān	stundin
2nd person plural	stāt	stundit
3rd person plural	stān	stundin
imperative	present
singular	stā
plural	stāt
participle	present	past
	stāndi	gistān, gistandan

Derived terms

• antstān
• bistān
• farstān

Descendants

• Middle Dutch: stâen
  • Dutch: staan
    • Afrikaans: staan
    • Berbice Creole Dutch: tan
    • Jersey Dutch: stân
    • Negerhollands: staan, tan
    • → Biak: vestan
  • Limburgish: staon

Further reading

• “stān”, in Oudnederlands Woordenboek, 2012

Old English

Etymology

From Proto-West Germanic *stain, from Proto-Germanic *stainaz, from Proto-Indo-European *steyh₂no-, *stih₂-no- (a suffixed form of *steyh₂- (“to be solid, to crowd together”)).

Cognate with Old Frisian stēn, Old Saxon stēn (German Low German Steen), Old Dutch sten, stein (Dutch steen), Old High German stein (German Stein), Old Norse steinn (Icelandic steinn, Faroese steinur, Norwegian Nynorsk stein, Norwegian Bokmål stein, sten, Danish sten, Swedish sten), Gothic 𐍃𐍄𐌰𐌹𐌽𐍃 (stains). The Indo-European root is also the source of Ancient Greek στῖον (stîon, “pebble”), Proto-Slavic *stěnà (Bulgarian стена (stena), Russian стена́ (stená), Czech stěna (“wall”)).

Pronunciation

• IPA^(key): /stɑːn/

Noun

stān m

1. stone
   • c. 1000, Ælfric of Eynsham (tr.), Hexameron of St. Basil:

     Fȳr is behȳd on heardum stānum, sē stān cymð of eorðan, and hē swǣt swā ðēah, and of stānclūdum cumað wyllspringas.

     Fire is hidden within hard stones, the stone comes from the earth, which sweats, and so wellsprings come from the rocks.

Declension

Strong a-stem:

	singular	plural
nominative	stān	stānas
accusative	stān	stānas
genitive	stānes	stāna
dative	stāne	stānum

Derived terms

• byrþenstān (“mill-stone”)
• ċealcstān (“chalk-stone”)
• ċeosolstān (“sandstone, gravel”)
• cweornstān (“quernstone”)
• cynningstān (“trying-stone, die”)
• eorcnanstān (“precious-stone”)
• flōrstān (“floor-stone, pavement”)
• fōtstān (“foot-stone, pedastal”)
• fȳrstān (“firestone, flint”)
• ġicelstān (“piece of ice, hailstone”)
• ġimstān (“gemstone”)
• grundstān (“groundstone, cornerstone, foundation”)
• hagolstān (“hailstone”)
• hrōfstān (“roof-stone”)
• hwamstān (“cornerstone, foundation”)
• hwetstān (“whetstone”)
• mǣrstān (“mere-stone, boundary-mark”)
• marmstān (“marble”)
• mylenstān (“millstone”)
• sincstān (“jewel”)
• spærstān (“gypsum, chalk”)
• stānbeorg (“stone-hill”)
• stānbill (“stoneworking tool”)
• stānboga (“stone arch”)
• stānbucca (“mountain goat”)
• stānclif (“cliff, rock”)
• stānclūd (“rock”)
• stāncnoll (“rock summit, peak”)
• stāncropp (“stonecrop”)
• stāncynn (“a kind of stone”)
• stānfæt (“stone vessel”)
• stānfāh (“decorated with stones”)
• stānġiella (“stone-yeller, pelican”)
• stānhīewet (“stone quarry”)
• stānhliþ (“rocky slope”)
• stāniġ (“stony, rocky”)
• stānlīm (“cement, mortar”)
• stānmereċe (“parsley”)
• stānweall (“stonewall”)
• stānweġ (“stoneway, stone path, pavement”)
• stānweorc (“stonework”)
• stānweorþung (“worship of stones”)
• stānwyrhta (“stone-wright”)
• tæflstān (“die, game pawn”)
• tigelstān (“tilestone”)

Derived names

• Æþelstān
• Beornstān
• Bilstān
• Burgstān
• Cynestān
• Ēadstān
• Ealhstān
• Eċġstān
• Friþestān
• Hēahstān
• Helmstān
• Lēofstān
• Stānwulf
• Wēohstān
• Wīġstān
• Wulfstān
• Wynnstān

Related terms

• stǣnen
• stǣner

Descendants

• Middle English: ston, stan, stane, stoan, stone, stoon, stoone
  • English: stone (see there for further descendants)
  • English: (West Yorkshire) stoan
  • English: (Ottawa-Valley) staun
  • Geordie: styen
  • Scots: stane
  • Yola: sthoan
  • → Anglo-Norman: ston

Old High German

Alternative forms

• stēn — see there for more

Etymology

From Proto-West Germanic *stān.

Pronunciation

• IPA^(key): /s̠taːn/

Verb

stān

1. to stand

Usage notes

• The ā-form was found especially in Alemannic and in western Franconian. In the former, the vocalism was regularized early on (du stās, er stāt); in the latter, the West Germanic vowel alternation (du steis, he steit) has been preserved even to this day.

Descendants

• Middle High German: stān, stēn
  • Alemannic German: staa, schtaa
  • Bavarian:

    Cimbrian: stean

    Mòcheno: stean

    Northern Bavarian: [ʒ̊d̥ɛi]

  • Central Franconian: stohn, stonn, stiehn

    Hunsrik: stehn

    Luxembourgish: stoen

  • German: stehen
  • Rhine Franconian: stehn

    Pennsylvania German:

  • Vilamovian: śtejn
  • Yiddish: שטיין (shteyn)

See also

• gān

Old Polish

Etymology

Etymology tree

Proto-Indo-European *steh₂-

Proto-Indo-European *-nós

Proto-Balto-Slavic *stāˀnas

Proto-Slavic *stȃnъ

Old Polish stan

Inherited from Proto-Slavic *stȃnъ. First attested in the 12th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /staːn/
• IPA^(key): (15^th CE) /stɒn/

Noun

stan m inan (diminutive stanek, augmentative stanowisko or stanowiszcze, related adjective stanowy)

1. (attested in Silesia, Lesser Poland, Masovia, Greater Poland) travel duty (duty to support a ruler and his court, officials or team during a trip around the country, imposed on the rural population, converted over time into a tribute in kind or a pecuniary fee)
   • 1874 [XII ex.], Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące‎^[7], volume I, page 9:

     Ego Kazimirus […] dux Polonie a canonicis beati Wencezlai in Chropis et Kalno licentiam uenandi omnibus diebus uite mee humili peticione impetraui ceteraque nichilominus ad eosdem canonicos iura pertinentia optinui, utpote stan, nastaua, preuori et alia

     [Ego Kazimirus […] dux Polonie a canonicis beati Wencezlai in Chropis et Kalno licentiam uenandi omnibus diebus uite mee humili peticione impetraui ceteraque nichilominus ad eosdem canonicos iura pertinentia optinui, utpote stan, nastawa, preuori et alia]

   • 1203, Johann Gustav Gottlieb Büsching, editor, Die Urkunden des Klosters Leubus, Lieferung I‎^[8], Lubiąż Abbey, page 40:

     Commendamus, […] quod omnes homines claustri huius […] nulli omnino hominum prestabunt aliquod seruicium, […] uel strosam, uel stan, uel aliquod vectigal

     [Commendamus, […] quod omnes homines claustri huius […] nulli omnino hominum prestabunt aliquod seruicium, […] uel strosam, uel stan, uel aliquod vectigal]

   • 1857 [1204], Codex Diplomaticus Silesiae. Bd. 1, Urkunden des Klosters Czarnowanz‎^[9], volume VII, Silesia, pages 1, 81:

     Zkovronech und Budis […] jeder bei 4 ochsen eine urnę honig […] und ein mass hafer, bei 2 ochsen die halfte, al. stan

     [Zkovronech und Budis […] jeder bei 4 ochsen eine urnę honig […] und ein mass hafer, bei 2 ochsen die halfte, al. stan]

   • 1883 [1204], Wilhelm Haeusler, editor, Urkundensammlung zur Geschichte des Fürstenthums Oels bis zum Aussterben der Piastischen Herzogslinie [Collection of documents on the history of the Principality of Oleśnica up to the extinction of the Piast ducal line]‎^[10], page 25:

     Habentes quatuor boves vel II et equum — urnam mellis, XX nummos et mensuram avene, qui vero tantum II vel equum, medium tanti pro stan

     [Habentes quatuor boves vel II et equum — urnam mellis, XX nummos et mensuram avene, qui vero tantum II vel equum, medium tanti pro stan]

   • 1857 [1228], Codex Diplomaticus Silesiae. Bd. 1, Urkunden des Klosters Czarnowanz‎^[11], volume I, Silesia, page 14:

     Item excepimus sepe nominatos homines ipsorum ab omni servitute iuris Polonici, ut est stan, strasa, pouoz, prewod qualecumque bobrounici, psare

     [Item excepimus sepe nominatos homines ipsorum ab omni servitute iuris Polonici, ut est stan, stroża, powoz, przewod qualecumque bobrownicy, psarze]

   • 1867 [1238], Monografia opactwa cystersów we wsi Mogile‎^[12], volume II, number 16, Mogiła Abbey:

     Cum ad Magnum Salem essemus […] , orta quaestione coram nobis, utrum villa monachorum de Claratumba Cisterciensis ordinis, quae dicitur Prandochin, […] zupam, quae stan vulgo dicitur, in annona solvere deberet, huic dubitationi dominus abbas Claratumbensis finem imposuit, fidem faciens per testes idoneos, quod dicta hereditas non solvit stan, nisi in argento

     [Cum ad Magnum Salem essemus […] , orta quaestione coram nobis, utrum villa monachorum de Claratumba Cisterciensis ordinis, quae dicitur Prandochin, […] zupam, quae stan vulgo dicitur, in annona solvere deberet, huic dubitationi dominus abbas Claratumbensis finem imposuit, fidem faciens per testes idoneos, quod dicta hereditas non solvit stan, nisi in argento]

   • 1863 [1239], Jan Tadeusz Lubomirski, editor, Kodeks dyplomatyczny księstwa mazowieckiego‎^[13], Masovia, page 12:

     Quod neque przewoz, neque stan ducale et exercitus... ab eisdem hominibuis dux terre... expetet

     [Quod neque przewoz, neque stan ducale et exercitus... ab eisdem hominibuis dux terre... expetet]

   • 1905, 1907, 1908 [1256], Theodorus Wierzbowski, editor, Matricularum Regni Poloniae summaria, excussis codicibus, qui in Chartophylacio Maximo Varsoviensi asservantur. P. 4, Sigismundi I regis tempora complectens (1507-1548). Vol. 3, Acta vicecancellariorum, 1533-1548‎^[14], volume IV, number 23, page 3:

     Boleslaus […] ecclesiam et fratres de Andrzeow a quibusdam proventibus, stan vocatis, ad mensam ducalem pertinentibus […] liberat

     [Boleslaus […] ecclesiam et fratres de Andrzeow a quibusdam proventibus, stan vocatis, ad mensam ducalem pertinentibus […] liberat]

   • 1881-1882 [1256], Max Perlbach, editor, Pommerellisches Urkundenbuch‎^[15], page 138:

     Absolvimus predictos fratres […] ab omni prewot, a pouoz, a strosa, a dan, a *stayn

     [Absolvimus predictos fratres […] ab omni przewod, a powoz, a stroża, a dan, a stan]

   • 1877-1999 [1258], Franciszek Piekosiński, Antoni Gąsiorowski, Henryk Kowalewicz, Ryszard Walczak, Tomasz Jasiński, Izabela Skierska, editors, Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski. Codex diplomaticus Maioris Poloniae [Diplomatic Code of Greater Poland], volume I, Greater Poland, page 327:

     Cum solutione strosa, stan, naraz

     [Cum solutione stroża, stan, naraz]

   • 1874 [1262], Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące‎^[16], volume III, page 67:

     Quos […] ab omnibus exactionibus […] , terre inflictis […] excipientes, a strosa et stan, et pouoz […] liberos facimus

     [Quos […] ab omnibus exactionibus […] , terre inflictis […] excipientes, a stroża et stan, et powoz […] liberos facimus]

   • 1877-1999 [1291], Franciszek Piekosiński, Antoni Gąsiorowski, Henryk Kowalewicz, Ryszard Walczak, Tomasz Jasiński, Izabela Skierska, editors, Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski. Codex diplomaticus Maioris Poloniae [Diplomatic Code of Greater Poland], volume II, Greater Poland, page 52:

     Absolvimus […] a recepcione venatorum […] ita, ut de villis dietę domus nullam iurisdiccionem usurpent sibi, quod vocatur Polonice stan

     [Absolvimus […] a recepcione venatorum […] ita, ut de villis dietę domus nullam iurisdiccionem usurpent sibi, quod vocatur Polonice stan]

   • 1874 [1337], Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące‎^[17], volume X, page 25:

     Excipimus eum ab omnibus exaccionibus, contribucionibus, colectis, angariis, a boue, ot stanu

     [Excipimus eum ab omnibus exaccionibus, contribucionibus, colectis, angariis, a boue, ot stanu]

   • 1874 [1348], Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące‎^[18], volume XVI, page 669:

     Villa Lanky eiusdem episcopi sita in terra Lanciciensi eadem libertate gaudebit, excepto, quod dux Lanciciensis stacionem, stan, semel in anno habet in illa

     [Villa Lanky eiusdem episcopi sita in terra Lanciciensi eadem libertate gaudebit, excepto, quod dux Lanciciensis stacionem, stan, semel in anno habet in illa]

   • 1874 [XIV in.], Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące‎^[19], volume III, page 53:

     Neque enim preuod, strosam, stan […] persoluent

     [Neque enim przewod, strożam, stan […] persoluent]

   • 1863 [1447], Jan Tadeusz Lubomirski, editor, Kodeks dyplomatyczny księstwa mazowieckiego‎^[20], Masovia, page 213:

     Ab eisdem serviciis, videlicet portacione pabulorum al. pycza, a coquina, ac tentoriis et habitaculorum al. stany laboribus absoluimus et liberamus

     [Ab eisdem serviciis, videlicet portacione pabulorum al. picia, a coquina, ac tentoriis et habitaculorum al. stany laboribus absoluimus et liberamus]

2. (hapax legomenon) stopping, halting
   • 1856-1870 [1497], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki‎^[21], volume VII, number 70:

     Quia nobilis Martinus... liberum misit nobilem Bernardum... a iuramento pro eo, quia ipsum reconvenit, quia ipse misit familiam suam in viam in stationibus al. w stanyech et qui vulneraverunt ipsum Martinum

     [Quia nobilis Martinus... liberum misit nobilem Bernardum... a iuramento pro eo, quia ipsum reconvenit, quia ipse misit familiam suam in viam in stationibus al. w staniech et qui vulneraverunt ipsum Martinum]

   1. (attested in Masovia, hapax legomenon) place of stopping or halting
      • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 21:

        Wstawyami, aby ryczerz... pod pewną podnyeszoną chorangwyą na yey stanye staal

        [Ustawiamy, aby rycerz... pod pewną podniesioną chorągwią na jej stanie stał]

3. (attested in Greater Poland, Masovia, Lesser Poland, Pomerania, Kuyavia) natural or artificial dwelling; temporary shelter, especially a tent
   • 1974 [1410], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie‎^[22], volume IV, number 315, Kalisz:

     Jaco Janusz ne beszal gwaltem na Stanislaw[ow] stan ani mu ran dal

     [Jako Janusz nie bieżał gwałtem na Stanisław[ow] stan ani mu ran dał]

   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 46:

     Chczącz take tey skodze potrzebną pomocz opatrzicz Vstawyamy aby gylko krocz nawoyną przes zyemye nasze szcze bądze nygeden w wszy stanow nye cziny alye napolv Any drapyeszstwa wkonyech wdrobye wbidle abo wginszich szą nyedopvsczay alye tilko pokarm vmyerny wszącz ma swogim konyem Astany szdrew czynycz narąbyonych abo wsząthich wleszyech ab wchrosczech nyegodzączych szą kvbvdowanyv Aby thako przes tho bvdowanya czala ostala ynapo them mogla bicz bvdowana

     [Chcąc takie tej szkodzie potrzebną pomoc opatrzyć ustawiamy, aby, jilkokroć na wojnę przez ziemie nasze ście będzie, nijeden w wsi stanow nie *czyni, ale na polu, ani drapieżstwa w koniech, w drobie, w bydle abo w jinszych [rzeczach] się nie dopuszczaj, ale tylko pokarm umierny wziąć ma swojim koniem a stany z drew czynić narąbionych abo wziętych w lesiech, ab[o] w chrościech, nie godzących się ku budowaniu, aby tako przez to budowania cała ostała i na potem mogła być budowana]

   • 1856-1870 [1471], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki‎^[23], volume II, number 4057:

     Helyzabeth […] cum famoso Nicolao […] habent terminum peremptorium […] Quia tu in conuencione generali Pyotrkovyensi proxime elapsa, veniens violenter cum duobus tibi similibus antę tentorium al. przed stan ipsius ibidem in Pyotrkow, dum sibi percussisti et wlnerasti nobilem Johannem […] familiarem ipsius

     [Helzabet […] cum famoso Nicolao […] habent terminum peremptorium […] Quia tu in conuencione generali Pyotrkovyensi proxime elapsa, veniens violenter cum duobus tibi similibus antę tentorium al. przed stan ipsius ibidem in Pyotrkow, dum sibi percussisti et wlnerasti nobilem Johannem […] familiarem ipsius]

   • 1856-1870 [1497], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki‎^[24], volume VII, number 65:

     Veniens Gregorius […] ministerialis de Camyenecz coram iudicio recognovit, quia […] ad iudicium clamavit nobi­ lem Albertum […] ex parte nobilis Gregorii Czolpynski, ut veniret et propositionem audiret ab eodem nobili Gregorio […] pro equo sibi recepto de stationibus al. s stanow

     [Veniens Gregorius […] ministerialis de Camyenecz coram iudicio recognovit, quia […] ad iudicium clamavit nobi­ lem Albertum […] ex parte nobilis Gregorii Czolpiński, ut veniret et propositionem audiret ab eodem nobili Gregorio […] pro equo sibi recepto de stationibus al. s stanow]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[25], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 17, 13:

     Ipoloszil iest czmi szirokoscz swoiø wokrødze iego stan iego woda czemna [i] wobloczech powetrznich

     [I położył jest ćmy *szyrokość swoję, w okrędze jego stan jego, woda ciemna w obłocech powietrznych.]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[26], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 59, 6:

     Bog molwil iest wswøtem swoiem weselicz se bødø yrozdzelø siccimø y nyzinø stanow rozmerzø

     [Bog mołwił jest w świętem swojem: Wiesielić sie będę i rozdzielę Sycymę, i nizinę stanow rozmierzę.]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[27], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 68, 30:

     Bødz przebitek gich pust awstanoch gich ne bødz iensze bi przebiwal

     [Bądź przebytek jich pust a w stanoch jich nie bądź, jenże by przebywał.]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[28], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 77, 32:

     Ipadali sø posrzod grodow gich podlug stanow gich

     [i padali są pośrzod grodow jich, podług stanow jich.]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[29], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 86, 1:

     Zaloszena iego wgorach swøtich miluie bog wrota syon nadewszistki stany iocob

     [Założenia jego w gorach świętych, miłuje Bog wrota Syjon nade wszystki stany Jakob.]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[30], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 105, 25:

     Newyerzyly sø slowom yego yszemraly sø wstanyech swogich nevslyszely sø glossa panowa

     [Nie wierzyli są słowom jego i szemrali są w staniech swojich, nie usłyszeli są głosa panowa.]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[31], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 131, 3:

     Acz wydø wstan domv mego acz støpø wlosze postlana mego

     [Acz w[n]idę w stan domu mego, acz z stąpię w łoże postłania mego]

   • 1874-1891 [XV in.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[32], [33], [34]}, volume XXIV, Grochów, West Pomeranian Voivodeship, Kcynia, page 64:

     Sextus filius fuit Zabulon, qui interpretatur stan crasni, id est regnum celorum

     [Sextus filius fuit Zabulon, qui interpretatur stan crasni, id est regnum celorum]

   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^{transliteration, transcription}, 4, 20:

     Ada vrodzyla yabaela genze bil oczyecz przebiwayøczym wstanyech Atakye pastirzow

     [Ada urodziła Jabaela, jenże był ociec przebywającym w staniech a takie pastyrzow.]

   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^{transliteration, transcription}, 9, 21:

     Inapyge szø tego wyna yzapyge szø anago leszal wswem stanu

     [I napije się tego wina, i zapije się a nago leżał w swem stanu.]

   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^{transliteration, transcription}, 18, 1:

     Lepak syø gest gemu pan bog syawyl wpodolu mambre A on szyedzy wedrzwyach swego stanu poszrzod dnya naslunczu

     [Lepak się jest jemu Pan Bog sjawił w podolu Mambre, a on siedzi we drzwiach swego stanu pośrzod dnia na słuńcu.]

   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^{transliteration, transcription}, 18, 6:

     Y poszpyeszil syø abraham kustanowy yrzekli sø knyemu richlo wesmy trzi myarky møky azamyesszy avczyn potplomik chleba

     [I pośpieszył się Abraham ku stanowi [ku Sarze] i rzekł[i są] k niej : „Rychło weź mi trzy miarki mąki a zamiesi, a uczyń pod płomyk chleba”.]

   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^{transliteration, transcription}, 31, 34:

     Aona richlo wschopywszy szø yskrila modli podwyelblø dowim gnogem yszyadla sama nanyem Agdisz on patrzyl powszemu stanu anyczs nyenalazl

     [a ona rychło wschopiwszy się i skryła modły pod wielbłądowym gnojem i siadła sama na niem, a gdyż on patrzył po wszemu stanu a nics nie nalazł]

   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^{transliteration, transcription}, 33, 17:

     aIacob przyszedl nato myasto gemusz dzano Sochoth Tu vdzalal dom aspyøl stani ysdzal temu myastu Sochoth to gest stanowye

     [a Jakob przyszedł na to miasto, jemuż dziano Sochot, tu udziałał dom a spiął stany i z dział temu miastu Sochot, to jest stanowie.]

   • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^{transliteration, transcription}, 1, 50:

     Ale vstavysz ge nadstanem swyadzeczstwa a wszitkimi ssødi gego aczsokoli kv dvchow nim obiczayom przislvsza ony sami ponyosø stan sw[y]adzeczstwa ywszitky potrzeby iego abødø wslvsbyeawokol stanv bødø rosbyacz swe stany

     [ale *ustawisz je nad stanem świadzieczstwa a wszytkimi ssędy jego, a csokoli ku duchownym obyczajom przysłusza. Oni sami poniosą stan świadzieczstwa i wszytki potrzeby jego a będą w służ bie, a wokoł stanu będą roz bijać swe stany.]

   • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^{transliteration, transcription}, 16, 27:

     agdisz odeszli odstanow gich wszitczi wokol tedi datan a Abiron viszedwszi stali weszczv stanow swich yzonami yzdzeczmi yze wszitkim pospolstwem

     [A gdyż odeszli od stanow jich wszytcy wokoł, tedy Datan a Abiron wyszedwszy stali w weściu stanow swych i z żonami, i z dziećmi, i ze wszytkim pospolstwem.]

   • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^{transliteration, transcription}, 16, 32:

     aodtworziwszi vsta swa pozarla ge zgich stany yzewszim gich nabitkem

     [a o[d]tworzywszy usta swa, pożarła je z jich stany i ze wszym jich nabytkiem]

   • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^{transliteration, transcription}, 24, 5—6:

     kako krasne stany twe Iakobye a przebitki twe iako wdole lesnem Israele Iako zagrodi podle potokow rosmnazane a iako stanowe ktoresz iest rospyøl bog a iako ced[r]owye blis kv podle wod

     [«Kako krasne stany twe, Jakobie, a przebytki twe, Israelu! Jako udole leśne[m], jako zagrody podle potokow *rozmnażane a jako stanowie, ktoreż jest roz piął Bog, a jako cedrowie blisko podle wod.]

   • 1930 [c. 1455], “I Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^{transliteration, transcription}, 26, 7:

     Y prziszedl Dauid a Abyzai k lyudu w noci y nalyazlasta Saula leszøcz a spyøcz w stanye a kopye tczøcz w zemy u gego glowi a Abner a gyni lyd spyøc okolo gego

     [I przyszedł Dawid a Abizaj k ludu w nocy i nalazłasta Saula leżąc a śpiąc w stanie a kopije tcząc w ziemi u jego głowy, a Abner a jiny lud śpiąc około jego.]

   • 1930 [c. 1455], “Neh”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^{transliteration, transcription}, 8, 15:

     abi przikazaly y oglosyly slowo po wszech my{e}scyech swich yw ierusalem rzekøcz Winydzcye na gorø przinyescyez olyvove rozgy yrozgy drzeva przekrasnego yrozgy tego drzeva gesz slowye Myrtus albo Swyrk alyatorosly palmowich arozgy zdrzevya lesznego acz vdzalaiø stani znyego iako pysano

     [a by przykazali i ogłosili słowo po wszech mieściech swych i w Jerusalem rzekąc: „Wynidźcie na gorę, przynieścież oliwowe rozgi i rozgi drzewa przekrasnego, i rozgi tego drzewa, jeż słowie mirtus albo świrk, a latorośli palmowych, a rozgi z drzewia leśnego, ać udziałają stany z niego, jako pisano]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 19:

     Staan papilio

     [Stan papilio]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 135:

     Scenofactorie artis rzemyąsla stany albo namyothi dzialanya

     [Scenofactorie artis rzemięsła stany albo namioty działania]

   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[35], Greater Poland, pages 26, 9:

     Bo skryl myę wstanu swym wdzyen zlych zaszczyczil mye weskryczyu stana swego

     [Bo skrył mię w stanu swym, w dzień złych zaszczycił mie we skryciu stana swego.]

   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[36], Greater Poland, pages 41, 4:

     To wspomyonøl yesm y wylyl yesm duszę moyę wmyę bo poydę wmyasto stanu dzywnego asz do domu bozego

     [To wspomionął jeśm i wylił jeśm duszę moję w mię, bo pojdę w miasto stanu dziwnego aż do domu bożego]

   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[37], Greater Poland, pages 42, 3:

     Wypuszczy szwyatloscz twoyę y prawdę twoyę cze yesta mye odwyedlye y dowyedle nagorę swyętø twoyę y w stany twoyey

     [Wypuści światłość twoję i prawdę twoję, cie jesta mie odwiedle i dowiedle na gorę świętą twoję i w stany twoje[j]]

   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[38], Greater Poland, pages 45, 4:

     Rzeczna bystroszcz wyeszyely myasto boze oszwyęczyl yest stan swoy wszech wysszy

     [Rzeczna bystrość wiesieli miasto boże, oświęcił jest stan swoj wszech Wyszszy]

   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[39], Greater Poland, pages 83, 1:

     Kako myly stanowye twogy boze moczy zøda y mdla dusza moya wprzebytky boze

     [Kako mili stanowie twoji, Boże mocy! Żąda i *mdła dusza moja w przebytki boże.]

   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[40], Greater Poland, pages 83, 11:

     Wybral yesm odrzuczon bycz wdomu boga wyęczey nysz bydlycz wstanoch grzesznykow

     [Wybrał jeśm odrzucon być w domu Boga [mego] więcej, niż bydlić w stanoch grzesznikow]

   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[41], Greater Poland, pages 90, 10:

     Nyeprzystøpy ktobye zlee a bycz nyeprzyblyzy szye stanowy twemu

     [Nie przystąpi k tobie złe a bicz nie przybliży sie stanowi twemu]

   1. (hapax legomenon) position (place to stand)
      • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^{transliteration, transcription}, 7, 16:

        Aktore gest weszlo samyecz asamycza wszelkyego stworzenya to gest kaszde wgego stan wwyodl yakosz mu to bil bog przikazal Yzatworzyl gego bog zewnøtrz

        [A ktore jest weszło, samiec a samica wszelkiego stworzenia, to jest każde, w jego stan wwiodł, jakoż mu to był Bog przykazał, i zatworzył jego Bog zewnątrz.]

   2. (attested in Lesser Poland, in the plural) camp (campsite, area of ​​a camp; military camp; people staying in a camp)
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[42], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 105, 17:

        Yrozgnyewaly albo rozdrasznyly moyszesza wstanyech aarona swøtego gospodnow

        [I rozgniewali albo rozdraźnili Mojiżesza w staniech, Aarona świętego gospodnow[a]]

      • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^{transliteration, transcription}, 14, 2:

        Mow synom Izrahelskym Wroczyczyesze abi szczye roszbyly stani stroon wloszczy ffyaroth ktora gest myedzy Magdalum amorzem przeczyw Beelsefon wwydzyenyu gego stani postawyczye nadmorzem

        [„Mow synom izrahelskim: «Wrocicie sie, abyście rozbili stany stron włości Fijarot, ktora jest miedzy Magdalum a morzem przeciw Beelsefon, w widzieniu jego stany postawicie nad morzem.]

      • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^{transliteration, transcription}, 14, 19—20:

        Awznyosl sze anyol boszy gensze przechodzyl stani Izrahelskye ygydze ponich asnym spolu slup oblokowi pyrzwich nyechaw yszedl daley ystal nakonczu myedzy stany Egipskymy amyedzy stani Izrahelskymy Y byl opyøcz oblok czyemni aszwyeczuyøczy nocz tako ysze ksobye wgromadø wszitek czasz noczni [my] przyblyszycz sze nyemogly

        [A wzniosł sie anioł boży, jenże przechodził stany izrahelskie, i jidzie po nich, a s nim społu słup obłokowy, pirzwych niechaw [i szedł dalej] i stał na końcu miedzy stany ejipskimi a miedzy stany izrahelskimi. I był opięć obłok ciemny a oświecujący noc, tako iże k sobie w gromadę wszytek czas nocny przybliżyć sie nie mogli.]

      • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^{transliteration, transcription}, 8, 17:

        Czyelcza skorøø ysmyøssem ysgnogem seszsze przedstani yakosz gemu bog przykazal

        [cielca z skorą i s mięsem, i z gnojem seżże przed stany, jakoż jemu Bog przykazał.]

      • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^{transliteration, transcription}, 2, 18:

        Azachodnyey strony bødø synow stanowye Effraymowich gich ze to kxyøzø bil iest Elizama syn Amindow

        [A z zachodniej strony będą stanowie synow Efraimowych, jichże to książę był jest Elizama syn Amijudow.]

      • 1930 [c. 1455], “Jos”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^{transliteration, transcription}, 6, 11:

        przetosz obchodzili skrzynya boza myasto gednø przes dzen ywraczala syø dostanow ystala tam

        [Przetoż obchodziła skrzynia boża miasto jedną przez dzień i wracała się do stanow, i stała tam.]

      • 1930 [c. 1455], “Jos”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^{transliteration, transcription}, 6, 18:

        avi syø chowaycze tego abyscze syø wszego nyedotikali czosz wam zapowyedzano anyebødzecze vinni tich rzeczy ywszistczi stanowye Israhelsci nyebø do wgrzesech zasmøczeni

        [A wy się chowajcie tego, abyście się wszego nie dotykali, coż wam zapowiedziano, a nie *będziecie winni *tych *rzeczy i wszystcy stanowie israhelszczy nie *będą w grzeszech [i] zasmęceni.]

      • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 73:

        Castrorum voyennich stanow

        [Castrorum wojennych stanow]

      • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 105:

        Tentoria stany namyotow

        [Tentoria stany namiotow]

      • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 132:

        Castra namyothi, stany

        [Castra namioty, stany]

4. hunting lodge
   • 1921 [1471], Kazimierz Tymieniecki, editor, Procesy twórcze formowania się społeczeństwa polskiego w wiekach średnich‎^[43], page 197:

     Jako Rawa […] w xanzeyi pusczyey podle swogych stanow w szwem sznamyenyv syeczy any stampycz na swyerz nye *stawyam

     [Jako Rawa […] w księżej puszczej podle swojich stanow w swem znamieniu sieci ani stępic na źwierz nie stawia[m]]

   • 1921 [1471], Kazimierz Tymieniecki, editor, Procesy twórcze formowania się społeczeństwa polskiego w wiekach średnich‎^[44], page 198:

     Jako Mykolay Rawyn […] w xanszey pusczy y pothle szwego stanu y w swem *okrogu syeczy any stampycz na swyerz nye stawya

     [Jako Mikołaj Rawin […] w księżej puszczy i podle swego stanu i w swem okręgu sieci ani stąpić na źwierz nie stawia]

   • 1868 [1478], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎^[45], volume XIX (quotation in Old Polish; overall work in Polish, Latin, and Old Polish), page 33:

     In venacionibus al. w loviskach in loco Olchowe sitis et signatis, ubi ex consueto habetur stacionis edeficatio al. stan

     [In venacionibus al. w łowiskach in loco Olchowe sitis et signatis, ubi ex consueto habetur stacionis edeficatio al. stan]

   • 1868 [1492], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎^[46], volume XIX (quotation in Old Polish; overall work in Polish, Latin, and Old Polish), page 95:

     Si non solveret extunc idem Andreas, sibi dat intromissionem in totas suas villas Trzebownyczsko, Zaczyrnye, […] cum yena­ cionibus in Machowyecz edificatis al. stany

     [Si non solveret extunc idem Andreas, sibi dat intromissionem in totas suas villas Trzebownicsko, Zaczyrnie, […] cum yena­ cionibus in Machowiec edificatis al. stany]

5. (hapax legomenon) The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
   1. storage building; granary
      • 1856-1870 [1497], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki‎^[47], volume VII, number 6:

        Qui Albertus et Iacobus non venerunt, neque ipsam solutionem […] fecerunt et domini iudicio praesidentes […] decreverunt ipsi nobili Ioni Boyanszki et iudicio domini palatini pignus de ipsius reposito al. sztanu et dederunt ac decreverunt sibi ministerialem ad expignorandum

        [Qui Albertus et Iacobus non venerunt, neque ipsam solutionem... fecerunt et domini iudicio praesidentes […] decreverunt ipsi nobili Joni Bojański et iudicio domini palatini pignus de ipsius reposito al. stanu et dederunt ac decreverunt sibi ministerialem ad expignorandum]

6. (hapax legomenon) circle, circumference, region
   • 1880-1894 [XV med.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎^[48], volume V, page 253:

     Et ita fuit descriptum, quot homines erant in civitatibus, quot ciuitates in regione, w kalsdem gbycze, stanye, et quot regiones in orbe stanow bylo na szwyecze

     [Et ita fuit descriptum, quot homines erant in civitatibus, quot ciuitates in regione, w kalżdem gbicie, stanie, et quot regiones in orbe stanow było na świecie]

7. (attested in Pomerania, Greater Poland, hapax legomenon) armed host of angel
   • 1874-1891 [Fifteenth century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[49], [50], [51]}, volume XXIV, Grochów, West Pomeranian Voivodeship, Kcynia, page 69:

     Inter quos […] principem milicie, stanu, constituerat, sc. Luciferum

     [Inter quos […] principem milicie, stanu, constituerat, sc. Luciferum]

8. (hapax legomenon) state (set of circumstances applying at any given time)
   • 1461–1467, Sermones. Rękopiśmienne ekscerpty pochodzące z rkpsu Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej o sygn. 230 (dawna sygn. 1421/108 Mns) z roku 1461-1467, page 91v:

     Mutatur a presentis statu, [od] sta[nu] nineszego, dileccionis ad carenciam diuine uisionis [ku p]ostradanyv [wi]dzena bozego

     [Mutatur a presentis statu, [od] sta[nu] ninieszego, dileccionis ad carenciam diuine uisionis [ku p]ostradaniu [wi]dzenia bożego]

Declension

Declension of stan

	singular	dual	plural
nominative	stan	—	stanowie/stany
genitive	stana/stanu	—	stanów
dative	stanowi/stanu	—	—
accusative	stan	—	stany
instrumental	stanem	—	stany
locative	stanie/stanu	—	staniech/stanoch
vocative	—	—	—

Derived terms

nouns

• stan ślubu
• stanica
• stanowe

proper nouns

• Dniowie Stanów

Related terms

verbs

• stać impf

Descendants

• Polish: stan, ston (Middle Polish), stón (Sieradz, Wieluń, Radomsko), stán (Biecz, Ropczyce-Sędziszów County)
• Silesian: stōn

References

• Boryś, Wiesław (2005), “stan”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017), “stan”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Brückner, Aleksander (1927), “stan”, in Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), Warsaw: Wiedza Powszechna
• Wanda Decyk-Zięba, editor (2018-2022), “stan”, in Dydaktyczny Słownik Etymologiczno-historyczny Języka Polskiego [A Didactic, Historical, Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), →ISBN
• S. Urbańczyk, editor (1981), “stan”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 8, Wrocław, Warsaw, Kraków, Gdańsk, Łódź: Polish Academy of Sciences, page 412
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “stan”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska-Różycka, Magdalena Klapper, Tomasz Kolowca, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Joanna Duska, Maria Bugajska, Jan German, Beata Hejmo, Iwona Nobis, Dariusz Piwowarczyk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, editors (2024), “stan”, in Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny [Lexical Base of Medieval Polish] (in Polish), Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
• Wanda Decyk-Zięba; Krystyna Długosz-Kurczabowa; Stanisław Dubisz; Zygmunt Gałecki; Justyna Garczyńska; Halina Karaś; Alina Kępińska; Anna Pasoń; Izabela Stąpor; Barbara Taras; Izabela Winiarska-Górska (2008), “stan”, in Wanda Decyk-Zięba, Stanisław Dubisz, editors, Glosariusz staropolski - dydaktyczny słownik etymologiczny [Old Polish Glossary - Didactic Etymological Dictionary] (in Polish), Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, →ISBN, page 194

Old Saxon

Alternative forms

• standan

Etymology

From Proto-West Germanic *stān, from Proto-Germanic *stāną.

Verb

stān

1. To stand.

Conjugation

Conjugation of stān (irregular)

infinitive	stān
indicative	present	past
1st person singular	*stā	stōd
2nd person singular	stēs	stōdi
3rd person singular	stēd	stōd
plural	stād	stōdun
subjunctive	present	past
1st person singular	*stāe	stōdi
2nd person singular	*stāes	stōdis
3rd person singular	*stāe	stōdi
plural	*stāen	stōdin
imperative	present
singular	stā
plural	stād
participle	present	past
	stāndi	gistandan, standan

Descendants

• Middle Low German: stān
  • German Low German: stahn

Polish

Alternative forms

• ston (Middle Polish)
• stón (Sieradz, Wieluń, Radomsko)
• stán (Biecz, Ropczyce-Sędziszów County)

Etymology

Etymology tree

Proto-Indo-European *steh₂-

Proto-Indo-European *-nós

Proto-Balto-Slavic *stāˀnas

Proto-Slavic *stȃnъ

Old Polish stan

Proto-Indo-European *steh₂-

Proto-Italic *status

Latin statussl.

Polish stan

Inherited from Old Polish stan. Sense 1, sense 2 and sense 2.1 are semantic loans from Latin status.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈstan/

• (Middle Polish) IPA^(key): /stɒn/
• (Masovia):
  • (Podlachia) IPA^(key): [ˈstan]
  • (Suwałki) IPA^(key): [ˈstan]
• (Lesser Poland):
  • (Sieradz) IPA^(key): /ˈstan/
• (Borderlands):
  • (Northern Borderlands) IPA^(key): [ˈstan]

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -an
• Syllabification: stan

Noun

stan m inan (related adjective stanowy, abbreviation st.)

2. state (a condition; a set of circumstances applying at any given time)

   Synonym: kondycja

   1. state (someone's disposition or mood)

      Synonyms: nastrój, usposobienie

   2. state; shape, form

      Synonyms: forma, postać

   3. (Western Kraków, Sławków, Olkusz County) synonym of możność
4. (politics) state (political division of a federation retaining a notable degree of autonomy)
   2. (obsolete) state (sovereign polity)
5. (historical) state, echelon; caste; level (layer of society during the Middle Ages)
6. (somewhat dated) ring (group of people based on their profession or social function)
7. state (characterization of a person's situation in relation to his or her social role in creating a family)
   1. (Sieradz, Parzęczew) state (social role)
8. (literary, anatomy) waist (the part of the body between the pelvis and the stomach)

   Synonym: talia

   1. (literary) waist (a part of a piece of clothing that covers the waist)

      Synonym: talia

9. (dated, antomy) upper body (the upper part of the body, usually upwards of the waist)
   1. upper body (part of the clothes from the shoulders to the waist)
10. groin (part of pants, including panties or tights, between the crotch and the waistband)
11. (Podlachia, Tykocin) inn stable (large stable at an inn)

    Hypernym: stajnia

12. (Sieradz, Wieluń, Radomsko) synonym of gorset
13. (Northern Borderlands, Švenčionys) line (row of wheels lined up next to one another)
14. (obsolete) number; amount

    Synonyms: ilość, liczba

15. (Middle Polish, now historical) station (obligation to provide room and board during the journey of the ruler and his retinue, later changed into an annual monetary tribute)

    Synonym: stacja

16. (obsolete) profession; occupation; position

    Synonyms: stanowisko, zajęcie, zawód

17. (obsolete or dialectal, Suwałki, Augustów Governorate, Northern Borderlands, Sejny, Kaunas) four cubits of canvas
18. (obsolete, beekeeping) beekeeper's shelter in the woods

Declension

Declension of stan

	singular	plural
nominative	stan	stany
genitive	stanu	stanów
dative	stanowi	stanom
accusative	stan	stany
instrumental	stanem	stanami
locative	stanie	stanach
vocative	stanie	stany

Derived terms

adjectives

• stanu wolnego

adverbs

• na stanie
• ponad stan

nouns

• błogostan
• Departament Stanu
• kwiatostan
• mąż stanu
• owocostan
• podsekretarz stanu
• pustostan
• racja stanu
• sekretarz stanu
• stan alfa
• stan beta
• stan błogosławiony
• stan cywilny
• stan podgorączkowy
• stan posiadania
• stan rzeczy
• stan skupienia
• stan spoczynku
• stan surowy
• stan surowy otwarty
• stan surowy zamknięty
• stan średni
• stan trzeci
• stan wody
• stan wojenny
• stan wolny
• stan wyjątkowy
• stan wyższej konieczności
• stanik
• Trybunał Stanu
• więzień stanu
• zamach stanu
• zdrada stanu

verbs

• być w stanie impf
• postawić w stan pf, stawiać w stan impf

Related terms

verbs

• stać impf

Further reading

• stan in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• stan in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa; Stanisław Rospond; Witold Taszycki; Stefan Hrabec; Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023), “stan”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “STAN”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 17 February 2009
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814), “stan”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861), “stan”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1915), “stan”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 6, Warsaw, page 387
• Jan Karłowicz (1907), “stan”, in Jan Łoś, editors, Słownik gwar polskich [Dictionary of Polish dialects] (in Polish), volume 5: R S Ś T, Kraków: Akademia Umiejętności, page 222
• stan in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Romanian

Noun

stan n (plural stanuri)

1. alternative form of stană

Declension

	singular			plural
	indefinite	definite		indefinite	definite
nominative-accusative	stan	stanul		stanuri	stanurile
genitive-dative	stan	stanului		stanuri	stanurilor
vocative	stanule			stanurilor

Serbo-Croatian

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *stanъ.

Pronunciation

• IPA^(key): /stâːn/
• Rhymes: -âːn

Noun

stȃn m inan (Cyrillic spelling ста̑н)

1. flat, apartment
2. loom (tkàlačkī stȃn)

Declension

Declension of stan

	singular	plural
nominative	stȃn	stȁnovi
genitive	stana	stanova
dative	stanu	stanovima
accusative	stan	stanove
vocative	stane	stanovi
locative	stanu	stanovima
instrumental	stanom	stanovima

Quotations

• For quotations using this term, see Citations:stan.

Derived terms

• stàmbenī
• stànār
  • sȕstanār
    • sȕstanārka

References

• “stan”, in Hrvatski jezični portal [Croatian language portal] (in Serbo-Croatian), 2006–2025

Slovak

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *stanъ.

Pronunciation

• IPA^(key): [stan]
• Rhymes: -an

Noun

stan m inan (genitive singular stanu, nominative plural stany, genitive plural stanov, declension pattern of dub)

1. tent
2. (slang) erection, hard-on

Declension

Declension of stan
(pattern dub)

	singular	plural
nominative	stan	stany
genitive	stanu	stanov
dative	stanu	stanom
accusative	stan	stany
locative	stane	stanoch
instrumental	stanom	stanmi

Further reading

• “stan”, in Slovníkový portál Jazykovedného ústavu Ľ. Štúra SAV [Dictionary portal of the Ľ. Štúr Institute of Linguistics, Slovak Academy of Science] (in Slovak), https://slovnik.juls.savba.sk, 2003–2025

Swedish

Alternative forms

• sta'n

Etymology

Contraction of staden, the definite singular of stad.

Noun

stan

1. (colloquial or idiomatic) alternative form of staden (“the city, the town”) (See the usage notes below for when "stan" is idiomatic. All usage examples below are idiomatic except the last.)

   Vi gick ner på stan

   We went downtown

   (literally, “We went [walked] down on the town”)

   Det är fest nere på stan

   There is a party downtown

   (literally, “There is party down [as a location] on the town”)

   åka in till stan

   go [with a vehicle] into town

   (literally, “go [with a vehicle] in to the town”)

   Vi ska in till stan och handla. Vill du ha någonting?

   We are going into town to shop. Do you want anything? [See ska for why there is no åka (“go (with a vehicle)”) or the like]

   (literally, “We shall in to the town and shop. Do you want anything?”)

   Vi är i/på stan och handlar

   We are in town shopping

   (literally, “We are in/on the town and shop”)

   Vi är inne i stan och handlar

   We are in town shopping [The inne emphasizes the town as being a location you go into relative to another location (like one's home). Compare English over. "Inne på stan" sounds wrong though.]

   (literally, “We are inside the town and shop”)

   Det är fest i/på stan

   There is a party in town

   (literally, “There is party in/on the town”)

   Det är fest inne i stan

   There is a party in town [The inne emphasizes the town as being located away from some other location (like the current location), like above. Compare English over. "Inne på stan" sounds wrong.]

   (literally, “There is party inside the town”)

   Jag har aldrig varit i den stan

   I have never been to [in] that city ["Stan" is not idiomatic in this case and feels a bit sloppy compared to "staden" – see the usage notes below]

Usage notes

• As a rule of thumb, "stan" as opposed to "staden" is idiomatic and not colloquial in cases where "town" is more idiomatic than "the town" in English, being lexicalized and treated more like a place name. The native intuition is similar, intuitively wanting to translate "stan" as "town" rather than "the town."
• "På staden" as opposed to "på stan" is rare.
• "På stan" as opposed to "i stan" emphasizes the town as the location of some activity (see på), though it is fairly subtle. Preposition preference might also vary depending on dialect.
• The examples above also apply to villages (byar) and the like, except without any special idiomatic contracted form. "På byn" (on the village) also sounds more dialectal or rustic.
• Stockholmers insist that stan always refers to Stockholm and no other cities. The phrase inte i stan (“not in the town”) to them means outside of Stockholm, but to other Swedes it means outside of any town, i.e., in the countryside.

References

• stan in Svensk ordbok (SO)
• stan in Svenska Akademiens ordlista (SAOL)
• stad in Svenska Akademiens ordbok (SAOB)

Anagrams

• sant